’n Bal van sout

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN ZAMBIË

Waaraan laat sout jou dink? Heel moontlik aan steensout, seesout of tafelsout. Maar het jy al ooit gehoor van Cibwa-sout, uit die Mpika-distrik in die Noordelike Provinsie van Zambië? Wat Cibwa-sout uniek maak, is dat dit van gras afkomstig is!

Die dorpsbewoners wat naby die Cibwa-moeras woon, maak gebruik van ’n unieke proses waartydens minerale verkry word uit lang gras wat naby die Lwitikila-rivier groei. Hulle oes die gras van Augustus tot Oktober, voordat die reënseisoen begin. Sodra die reënseisoen begin, lewer die gras nie meer sout nie.

Nadat die gras gesny en gedroog is, word dit gebrand om die organiese komponente te verwyder. Maar die sout brand nie. Dit bly in die as agter. Die as word in ’n houer, soos ’n kalbas, gesit en water word stadig deur die as gefiltreer. Die water los die sout op en dreineer deur klein gaatjies in die bodem van die kalbas. Die gedreineerde soutwater word opgevang vir die volgende stap—verdamping.

Verdamping deur middel van direkte hitte word gebruik om die water te verwyder, ’n proses wat tot ses uur kan duur. Om dit te doen, word die soutwater eers in ’n kleipot gegooi en op ’n oop vuur gekook. Nog soutwater word bygevoeg terwyl die water verdamp. Dit lewer ’n dik soutoplossing wat uiteindelik die pot vol maak. Die pot dien nou as ’n gietvorm. Wanneer dit van die vuur afgehaal en dan gebreek word, bly ’n soutbal agter.

Dorpsbewoners maak al geslagte lank Cibwa-sout. Niemand weet wie die proses ontwikkel het nie. Maar al is hulle so afgeskeie van die buitewêreld, word dieselfde basiese wetenskapskennis wat die grondslag van moderne soutverwerking is, verbasend genoeg in hierdie afgeleë deel van Zambië se platteland gevind.

[Prent op bladsy 19]

Kalbas wat water filtreer

[Prent op bladsy 19]

Eindproduk

[Prent op bladsy 19]

Kleipot