Die Belize-barrièrerif—’n Wêrelderfenisgebied — Wagtoring

Die Belize-barrièrerif—’n Wêrelderfenisgebied

DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN MEXIKO

“Die agteruitgang of verdwyning van enige deel van die kultuur- of natuurerfenis is ’n skadelike verarming van die erfenis van al die nasies van die wêreld. . . . Die internasionale gemeenskap as geheel is verplig om deel te neem aan die beskerming van die kultuur- en natuurerfenis, wat van uitsonderlike universele waarde is.”—Uit UNESCO se Wêrelderfeniskonvensie.

IN OOREENSTEMMING met die woorde hierbo is die Belize-barrièrerif-reservaatstelsel in 1996 tot Wêrelderfenisgebied verklaar. Dit is dus dieselfde status gegee as Machu Picchu in Peru, die Grand Canyon in die Verenigde State en ander soortgelyke wonders regoor die wêreld. Wat omtrent hierdie gebied maak dit van “uitsonderlike universele waarde”?

’n Erfenis wat verdien om bewaar te word

Die Belize-barrièrerif is die grootste massa lewende koraal ter wêreld naas die Groot Barrière-rif van Australië, en dit is die langste in die Westelike Halfrond. Dit strek oor 300 kilometer langs die Yucatán-skiereiland, langs die grootste deel van die kus van die Sentraal-Amerikaanse land Belize. Benewens die rif self—wat eintlik ’n reeks riwwe is—bestaan die reservaat ook uit sowat 450 eilandjies en drie koraalatolle, of ringvormige riwwe wat pragtige seemere omsluit. Sewe watergebiede in hierdie reservaat, wat altesaam 960 vierkante kilometer beslaan, word spesifiek onder die Wêrelderfeniskonvensie beskerm.

Die feit dat ’n kwart van die aarde se seeplante en -diere op koraalriwwe woon, toon duidelik waarom dit belangrik is om dit te bewaar. Trouens, koraalrifekosisteme het naas tropiese reënwoude die grootste biodiversiteit. Tog waarsku wetenskaplikes dat 70 persent van alle korale op ons planeet binne die volgende 20 tot 40 jaar vernietig sal word tensy mense die talle vorme van seebesoedeling, verwoesting deur onbeheerde toerisme en skadelike gebruike, soos sianiedvisvangs, staak.

Sewentig soorte harde koraal, 36 soorte sagte koraal en 500 vissoorte is al in die Belize-barrièrerif-reservaatstelsel geïdentifiseer. Dit is ’n habitat van bedreigde seediere, soos die grootkopseeskilpad, die groen seeskilpad en die karetseeskilpad, sowel as die manatee en die Amerikaanse krokodil. Die koraalrifnavorser Julianne Robinson het kommentaar gelewer oor die verstommende diversiteit van seelewe in hierdie gebied en gesê: “Die Belize-barrièrerifstelsel bied talle unieke geleenthede vir navorsers sowel as besoekers. . . . Dit is een van die min plekke waar ’n mens nog die natuur op sy beste kan sien, maar dit word nietemin bedreig.”

Koraalverbleiking, wanneer die veelkleurige korale deurskynend wit word, hou moontlik die grootste bedreiging vir die Belize-rifstelsel in. (Sien die venster op bladsy 26.) National Geographic News berig dat grootskaalse verbleiking in 1997 en 1998 met die orkaan Mitch saamgeval het, wat ’n afname van 48 persent in lewende koraal veroorsaak het. Wat het tot hierdie verwoesting gelei? Hoewel navorsing nog voortduur, sê die rifwetenskaplike Melanie McField: “Daar is ’n redelike sterk verband tussen hierdie koraalverbleiking en stygende oseaantemperature. . . . Ultravioletlig veroorsaak ook verbleiking, en die kombinasie van die twee lei tot die ergste verbleikingsreaksie.” Maar gelukkig lyk dit asof die Belize-rif stadigaan herstel.a

’n Onderwaterparadys

Die helder waters van die Belize-rifstelsel, waarvan die gemiddelde temperatuur 26 grade Celsius is, verskaf groot genot aan skuba- en snorkelduikers. Negentig persent van die rif is nog nie verken nie. Dit lê net ’n paar honderd meter vanaf San Pedro op Ambergris-eiland en is maklik bereikbaar daarvandaan. Ses kilometer suidoos van San Pedro is die Hol Chan- Mariene Reservaat, ’n vlak onderwaterpark van agt vierkante kilometer waar daar ’n kenmerkende skeur, of kanaal, in die rif is.

Een van die asemrowendste plekke op aarde om te duik, is Blue Hole, ’n beskermde Wêrelderfenisgebied in die reservaatstelsel, wat sowat 100 kilometer van kontinentale Belize op Lighthouse-rif geleë is. Dit is deur die Franse oseanograaf Jacques-Yves Cousteau beroemd gemaak tydens sy ekspedisie in 1970 op die navorsingskip Calypso. Blue Hole, wat in ’n turkooisblou see lê, is ’n diepblou kalksteensinkgat wat deur lewende koraal omring word. Dit is ongeveer 300 meter in deursnee en meer as 120 meter diep. Voordat die seevlak gestyg het, was hierdie geologiese verskynsel ’n droë ondergrondse grot waarvan die dak later ingeval het. Tot op ’n diepte van sowat 35 meter is die wande loodreg, en van daar af is daar lyste waaraan enorme stalaktietformasies hang. Die onderwaterpanorama is ontsagwekkend, en ’n mens kan tot 60 meter ver sien. Buiten haaie word daar nie veel seelewe in die sinkgat aangetref nie. Skubaduikers moet in gedagte hou dat dit ’n dekompressieduik is wat nie deur onervarenes aangepak moet word nie. Maar die kristalhelder water om die koraalbedekte rand is egter ’n uitstekende plek om te snorkelduik.

Daar naby is nog een van die sewe Wêrelderfenisgebiede, Half Moon-eiland, ’n idilliese eilandtoevlug vir die seldsame rooipootmalgas. Sowat 98 ander voëlspesies is ook al hier opgeteken. Dit is ’n onvergeetlike ondervinding om langs die Half Moon-eilandwand af te duik, wat met pragtige sagte korale bedek is en tot op ’n diepte van 1 000 meter gaan.

Soos gesien kan word aan hierdie kort besoek aan die Belize-barrièrerif, is daar goeie rede om hierdie skat te bewaar sodat toekomstige geslagte dit kan bewonder. Die verlies daarvan sou beslis “’n skadelike verarming van die erfenis van al die nasies” wees.

[Voetnoot]

a Daar is dalk nie veel wat plaaslik gedoen kan word omtrent die aardverwarming wat tot verhoogde seewatertemperature lei nie, maar die rifstelsel se status as ’n Wêrelderfenisgebied het Beliziërs aangespoor om meer te doen om die gebied te beskerm.

[Venster/Prent op bladsy 26]

Koraalverbleiking

’n Rif is ’n lewende muur wat gevorm word deur kolonies van vleisetende diertjies wat koraalpoliepe genoem word en ’n harde eksterne laag kalsiumkarbonaat, of kalksteen, het. Lewende korale bou op die dooie skelette van vorige geslagte. Mikroskopiese alge (soöxanthellae) lewe simbioties in die weefsel van rifkorale en gee suurstof en voedingstowwe af, wat deur die poliepe gebruik word, terwyl dit die koolstofdioksied absorbeer wat die poliepe afgee. Die poliepe is sensitief vir veranderinge in watertemperatuur en begin die alge uitwerp wanneer die temperatuur styg, wat tot ’n verlies aan die kleurstof chlorofil en ’n verbleikte voorkoms aanleiding gee. In hierdie verswakte toestand is korale vatbaar vir siektes en gaan dit maklik dood. Koraalriwwe is egter gehard en kan herstel as dit beskerm word.

[Erkenning]

[Kaart op bladsy 23]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

Mexiko

BELIZE

Karibiese See

Stille Oseaan

[Prent op bladsy 23]

Satellietfoto van Belize waarop die 300 kilometer lange rif gesien kan word

[Prent op bladsy 24]

Rendezvous-eiland

[Erkenning]

[Prent op bladsy 24]

Karetseeskilpad

[Prent op bladsy 24, 25]

Blue Hole op Lighthouse-rif, wat geskep is toe ’n kalksteengrot ingeval het

[Erkenning]

[Prent op bladsy 25]

Die Belize-barrièrerif is die tuiste van 500 vissoorte

[Erkenning]

[Foto-erkennings op bladsy 23]

[Foto-erkenning op bladsy 24]