Wetenskap, godsdiens en die soeke na waarheid

“Die feit dat talle valse godsdienste . . . versprei het, het my in ’n mate beïnvloed.”—Charles Darwin

GEDURENDE die vroeë 19de eeu het die wetenskap en godsdiens langs dieselfde vuur gesit. Die boek Darwin: Before and After sê: “Selfs in wetenskaplike verhandelinge het skrywers nie geaarsel om van God melding te maak op ’n manier wat klaarblyklik natuurlik en opreg was nie.”

Darwin se Origin of Species het tot ’n verandering in hierdie gesindheid bygedra. Die wetenskap en evolusie het ’n verbintenis gevorm wat godsdiens—en God—buite rekening gelaat het. “In die evolusionêre denkpatroon”, sê sir Julian Huxley, “is daar nie meer ’n behoefte aan of plek vir die bonatuurlike nie.”

Vandag word daar gesê dat die evolusieteorie ’n onontbeerlike grondslag van die wetenskap is. Die fisikus Fred Hoyle identifiseer ’n sleutelrede vir hierdie verband: “Ortodokse wetenskaplikes stel meer daarin belang om te voorkom dat daar teruggekeer word na die godsdiensuiterstes van die verlede as wat hulle na die waarheid soek.” Watter soort uiterstes het daartoe gely dat die wetenskap so ’n afkeer van godsdiens het?

Godsdiens stel die skepping in ’n slegte lig

In hulle sogenaamde poging om die Bybel te verdedig, hou aanhangers van die skeppingsleer—wat meestal aan fundamentalistiese Protestantisme verbonde is—vol dat die aarde en die heelal minder as 10 000 jaar oud is. Hierdie uiterste opvatting het gemaak dat geoloë, sterrekundiges en fisici die spot daarmee dryf omdat dit hulle bevindings weerspreek.

Maar wat sê die Bybel werklik? “In die begin het God die hemel en die aarde geskape” (Genesis 1:1). Dit sê nie hoeveel tyd hierby betrokke was nie. Die “eerste dag” van die skepping word nie eers gemeld voor Genesis 1:3-5 nie. “Die hemel en die aarde” het reeds bestaan toe hierdie eerste “dag” begin het. Kan die hemel en die aarde dan duisendmiljoene jare oud wees, soos wetenskaplikes beweer? Dit kan heel moontlik so wees. Die Bybel sê eenvoudig nie hoe lank dit geduur het nie.

Nog ’n godsdiensuiterste is die wyse waarop sommige die ses ‘dae’ van die skepping vertolk. Sommige fundamentaliste hou vol dat hierdie dae letterlike dae is wat die aardse skepping tot ’n tydperk van 144 uur beperk. Dit lei tot skeptisisme aan die kant van wetenskaplikes, want hulle meen dat hierdie bewering met eg wetenskaplike waarnemings bots.

Maar dit is die fundamentaliste se vertolking van die Bybel—nie die Bybel self nie—wat nie met die wetenskap ooreenstem nie. Die Bybel sê nie dat elke ‘skeppingsdag’ 24 uur lank was nie; trouens, dit sluit al hierdie ‘dae’ in by die veel langer “dag toe die HERE God die aarde en die hemel gemaak het”, wat toon dat nie alle Bybelse ‘dae’ net 24 uur lank was nie (Genesis 2:4). Sommige kon duisende jare lank gewees het.a

Die skeppingsbegrip is dus deur die voorstanders van die skeppingsleer en fundamentaliste in ’n slegte lig gestel. Hulle leerstellings oor die ouderdom van die heelal en die lengte van die ‘skeppingsdae’ strook nie met die redelike wetenskap en ook nie met die Bybel nie. Maar daar is ook ander uiterstes wat wetenskaplikes ’n afkeer van godsdiens gegee het.

Magsmisbruik

Deur die geskiedenis heen was godsdiens vir baie onregverdigheid aanspreeklik. Gedurende die Middeleeue is die skeppingsleerstelling byvoorbeeld verdraai om die kerk se ondersteuning van Europa se outokrasie te regverdig. Die implikasie was dat mense, hetsy ryk of arm, in hulle posisie gestel is deur die raadsbesluit van God. The Intelligent Universe verduidelik: “Jonger seuns van die rykes is meegedeel dat dit ‘God se stelsel’ vir hulle was om weinig of niks van die familie-eiendom te ontvang nie, en die arbeider is voortdurend gemaan om tevrede te wees met ‘die stand waartoe dit God ook al behaag het om hom te roep’.”

Dit is geen wonder nie dat baie vrees om terug te keer na “die godsdiensuiterstes van die verlede”! Pleks van die mens se geestelike behoefte te bevredig, het godsdiens dit dikwels uitgebuit (Esegiël 34:2). ’n Hoofartikel in die tydskrif India Today sê die volgende: “Met die soort rekord wat godsdiens gedurende die eeue opgebou het, is dit ’n wonder dat dit nog hoegenaamd enige geloofwaardigheid het. . . . Menslike wesens het in die naam van die allerhoogste Skepper . . . die afskuwelikste wreedhede teen hulle medeskepsele gepleeg.”

Die skokkende geskiedenis van valse godsdiens het beslis groot invloed op Darwin se denke gehad. “Ek het gaandeweg nie meer geglo dat die Christelike geloof ’n Goddelike openbaring is nie”, het hy geskryf. “Die feit dat talle valse godsdienste soos ’n veldbrand oor groot dele van die aarde versprei het, het my in ’n mate beïnvloed.”

Ware godsdiens se oorwinning

Godsdienshuigelary is nie iets nuuts in hierdie wêreld nie. Jesus het vir die magsugtige godsdiensleiers van sy dag gesê: “Van buite lyk julle soos goeie mense—maar van binne is julle vol geveinsdheid en boosheid.”—Mattheüs 23:28, Phillips.

Die ware Christelike geloof is egter “geen deel van die wêreld nie” (Johannes 17:16, NW). Die volgelinge daarvan neem nie deel aan verdorwe godsdiens en politiek nie; en hulle word ook nie mislei deur filosofieë wat die bestaan van ’n Skepper ontken nie. “Die wysheid van hierdie wêreld is dwaasheid by God”, het die apostel Paulus geskryf.—1 Korinthiërs 3:19.

Maar dit beteken nie dat ware Christene naïef is wat wetenskaplike sake betref nie. Inteendeel, volgelinge van die ware godsdiens stel in die natuurwetenskap belang. “Slaan [jou] oë op in die hoogte en kyk!” is daar vir die eertydse profeet Jesaja gesê. “Wie het hierdie dinge geskape?” (Jesaja 40:26). Job is insgelyks genooi om die wonders van die natuur en die heelal te ondersoek om ’n beter begrip van die Skepper te verkry.—Job, hoofstukke 38-41.

Ja, diegene wat in ’n Skepper glo, beskou die skepping met eerbiedige ontsag (Psalm 139:14). Daarbenewens het hulle vertroue in wat die Skepper, Jehovah God, oor ’n wonderlike toekomshoop sê (Openbaring 21:1-4). Deur ’n studie van die Bybel leer miljoene dat nie die mens se oorsprong of sy toekoms van blinde toeval afhang nie. Jehovah het die mens met ’n doel geskep, en daardie doel sal verwesenlik word—tot die seën van alle gehoorsame mense. Ons nooi jou om die saak self te ondersoek.

[Voetnoot]

[Venster op bladsy 6]

ONKUNDIG WAT DIE GETUIENIS BETREF?

“SELFS Jehovah se Getuies het heelwat oor biologie geleer”, het die regsgeleerde Norman Macbeth in sy boek van 1971 Darwin Retried—An Appeal to Reason geskryf. Nadat hy ’n Ontwaak!-artikel oor evolusie gelees het, sê Norman Macbeth: “Ek was verbaas om te vind dat dit ’n mate van skerpsinnige kritiek op Darwinisme bevat het.” Die skrywer het kennis geneem van die omvattende navorsing en oordeelkundige aanhalings uit gesaghebbende bronne oor die onderwerp en tot hierdie slotsom gekom: “George Simpson kan nie meer met juistheid sê: ‘. . . diegene wat nie daarin [evolusie] glo nie, is feitlik almal klaarblyklik onkundig wat die wetenskaplike getuienis betref’ nie.”

[Prent op bladsy 7]

Die toekoms van die mens is nie aan blinde toeval oorgelaat nie