“’n Land wat oorloop van melk en heuning”
TOE Jehovah God die Israeliete uit Egipte verlos het, het hy belowe om hulle te laat optrek “na ’n goeie en uitgestrekte land, na ’n land wat oorloop van melk en heuning”.—Eksodus 3:8.
Toe die Israeliete in die Beloofde Land gevestig geraak het, het hulle met koeie, skape en bokke begin boer en dus ’n oorvloed melk gehad. Maar wat van heuning? Sommige glo dat die uitdrukking na ’n soet stroop verwys wat van dadels, vye of druiwe gemaak is. En die spesifieke Bybelverwysings na die heuning van bye het meestal betrekking op wilde heuning en nie op die produk van byeboerdery nie (Rigters 14:8, 9; 1 Samuel 14:27; Matteus 3:1, 4). Het die land werklik ‘oorgeloop’ van heuning sowel as van melk?
’n Onlangse argeologiese ontdekking in hedendaagse Israel gee ons ’n beter idee. ’n Persverklaring van die Hebreeuse Universiteit het die volgende aangaande die ontdekking gesê: “Dit is die vroegste byery wat tot dusver op enige plek in die Eertydse Nabye-Ooste in ’n argeologiese opgrawing ontdek is, het prof. (Amihai) Mazar gesê. Dit dateer uit die 10de tot vroeë 9de eeu VHJ.”
Die argeoloë het meer as 30 byekorwe in drie rye gevind en het geskat dat die totale gebied ongeveer 100 byekorwe bevat het. Toe die byekorwe ondersoek is, is liggaamsdele van bye en byewasmolekules in die oorblyfsels gevind. Geleerdes reken dat “tot ’n halfton heuning jaarliks uit hierdie korwe geoes kon word”.
In antieke tye was heuning nie net heerlike kos nie—byewas is ook in die metaal- en leerbedryf gebruik. Dit is ook gebruik vir skryfborde wat gemaak is van ’n houtpaneel met ’n holte wat gevul is met byewas, wat later gesmelt kon word vir hergebruik. Wat lei argeoloë uit hierdie ontdekking af?
“Hoewel die Bybel ons niks aangaande byeboerdery in Israel gedurende daardie tyd vertel nie”, gaan die persverklaring voort, “dui die ontdekking van die byery in Tel Rehov aan dat byeboerdery en die uithaal van bye se heuning en heuningkoeke al sedert die Eerste Tempelperiode [dié van Salomo se Tempel] ’n hoogs ontwikkelde nywerheid was. Dit is dus moontlik dat die term ‘heuning’ in die Bybel inderdaad betrekking het op die heuning van bye.”
[Foto-erkenning op bladsy 15]
Institute of Archaeology/Hebrew University © Tel Rehov Excavations