Kea—nar van die berge
DEUR ONTWAAK!-MEDEWERKER IN NIEU-SEELAND
DIE kea is ’n alpynse papegaai wat in die hoogland van Nieu-Seeland woon. Weens sy voortdurende spelerigheid het hy mense al met sy narrestreke genot verskaf en vermaak—of versondig.
Stel jou voor dat jy die hele dag op ’n staptoer in die berge was. Jy kom uitgeput by ’n berghut aan. Nadat jy lekker geëet het, wil jy net in die bed gaan klim en ’n goeie nagrus geniet. Maar ’n kea-familie het ander idees. Hulle gaan sit op die hut en besluit dat dit groot pret sal wees om teen die sinkdak af te gly. Die geluid van hulle kloue wat oor die sink skuur, is musiek in hulle ore. Hulle wys hoeveel hulle dit geniet deur te gil van plesier terwyl hulle afgly. Dan sukkel hulle met klappende vlerke weer boontoe en herhaal die hele rumoerige prosedure.
Maar vir spelerige keas kan selfs dié speletjie vervelig raak, en daarom dink hulle iets anders uit om hulle mee te vermaak. Nou laat hulle klippe teen die dak afgly, en hulle volg dit dan terwyl hulle heeltyd skril gille laat hoor. Wanneer hulle die reaksie van die mense in die hut wil sien, hang hulle onderstebo en staar by die venster in. Hulle meen blykbaar dat die vermoeide stappers hierdie “dakvertoning” sal geniet. Maar voordat jy besluit of hierdie Alpynse papegaaie verdien om narre genoem te word, kan ons gerus ’n bietjie van hulle leer.
Die kea het sy naam gekry omdat hy krassend kee-a roep terwyl hy vlieg. Hulle is inheems in Nieu-Seeland en kom net in die bergstreek van die Suid-eiland voor. Hulle woon in die hoërliggende dele van die woud, tot waar die plantegroei ophou, en eet hoofsaaklik bessies en uitloopsels.
Keas is stewige, sterk voëls—die mannetjie weeg tot 1,2 kilogram en is tot 50 sentimeter lank. Hulle kleur is oorwegend groen. Al smelt hulle met hulle woudhabitat saam, is hulle tog baie opvallende voëls. Hulle vreesloosheid, kenmerkende roepe, grootte en die helderrooi onder hulle vlerke onderskei hulle van die res van die voëlbevolking.
Hulle sal baie keer in die lug speel en die hoogs veranderlike lugstrome in hulle bergtuiste ten volle benut. Dit is iets pragtigs om te sien hoe hulle deur die klowe vlieg terwyl hulle mekaar wedywerend jaag en ontwyk. Hulle word as van die intelligentste voëls ter wêreld beskou. Miskien is dit hierdie intelligensie wat hulle so spelerig maak.
Hulle speel graag
Hulle ondeundheid is ’n onafskeidbare deel van hulle geaardheid. Omdat hulle nuuskierigheid nooit bevredig word nie, ondersoek hulle alles in hulle gebied, veral iets nuuts of vreemds. Hierdie ondersoek word nie net met die oë gedoen nie, maar hulle karring en pik met hulle sterk snawel daaraan totdat hulle verveeld raak daarmee of dit breek.
By ’n spoorwegstasie in ’n bergpas is daar gesien hoe ’n kea twee vol melkkanne ondersoek wat op die perron neergesit is. Die parmantige kea het een se deksel afgepluk, sy kop ingesteek en ’n sluk geneem. Die voël is verwilder, en ’n metaalstaaf is tussen die twee handvatsels gesit om die deksels toe te hou. Die kea het hom nie laat afskrik nie en het teruggekom, die “veiligheidsmaatreël” ’n paar minute lank ondersoek en die staaf toe met die punt van sy snawel behendig deur die handvatsels gestoot. Daarna het hy astrant die deksel afgepluk en nog ’n sluk geneem. Hulle is karnallies, maar ’n mens kan nie anders as om van hulle te hou nie!
Keas en kampeerders
Kampeerders wat byderhand is om hulle besittings te beskerm, sal hulle aan die koddige manewales van hierdie merkwaardige voëls verkyk. Maar los net jou kampeerplek onbewaak, en die skade wat aangerig word, kan byna ongelooflik wees. Met hulle sterk snawel kan hulle ’n tent aan flarde skeur. Wat vroeër jou slaapsak was, kan in ’n japtrap net ’n groot klomp vere wees.
Enigiets wat rond is, is net die regte ding om teen die naaste heuwel af te rol. Enigiets wat blink, word hulle kosbare besitting. Dit is veral pret om met skoenveters te speel. Nog ’n speletjie wat hulle geniet, is om voorwerpe op te raap en van ’n groot hoogte af te laat val, blykbaar omdat dit pret is om te sien hoe dit val.
Keas, met hulle natuurlike vermoë om narre te wees en mense te vermaak, maak hulle geliefd by almal wat die voorreg het om hulle wêreld te deel. Dit is geen wonder dat hulle weens hierdie manewales al Nieu-Seeland se vlieënde ape genoem is nie.
Keas en skiërs
Keas kom graag bymekaar waar hulle toeskouers het, soos by skigebiede. Die sogenaamde nar van die berge word nou as ’n bykomende aantreklikheid vir skiërs beskou. Dit lyk of hulle aan die pret wil deelneem. Hulle sal die skiërs met hulle windmakerige huppeldans volg. Hulle geniet dit veral om teen skihellings af te gly. Wanneer hulle dit doen, breek hulle hulle spoed deur met hulle pote ’n V te vorm soos skiërs met hulle ski’s doen. Dit is asof die kea ons parmantig daaraan herinner dat die sneeu nie net vir die mens se genot daar is nie.
Hulle ondeundheid en spelerigheid maak hulle enigiets van ’n ergernis tot kleinskaalse verwoesters. Bestuurders van skigebiede sal bevestig dat hulle al hulle toerusting ‘kea-bestand’ moet maak. Belangrike toerusting moet van ’n omhulsel voorsien of beskut word. Selfs toue moet met drade vervang word. Daar is nog nie ’n ‘kea-bestande’ vullisblik uitgevind nie. Skiërs moet ’n paar eenvoudige voorsorgmaatreëls tref om hulle besittings teen hierdie karnallies te beskerm. As jy byvoorbeeld jou kamera onbewaak laat, sal dit ’n nuwe speelding vir die kea word.
Skiërs moet hulle motors beskerm deur dit met ’n gepaste net toe te gooi. Waarom? Blykbaar móét die kea net die gehalte en duursaamheid van alle motorvoertuie toets. Daar is niks wat hulle meer geniet as om ruitveërs en rubberstroke te beskadig en om plastiese agterligte te kraak nie. As ’n motorvenster oopgelos word, sal die kea-vernielingsbende toeslaan. Hulle sal op die motor sit en gil van plesier terwyl hulle alles wat nie beskut is nie, stelselmatig verwoes. Die keas is om baie goeie redes al Nieu-Seeland se enigste beskermde straatbende genoem.
By bouterreine
Bouterreine in die berge is nog ’n plek waar die kea graag kattekwaad aanvang. Terwyl ’n nuwe hutkompleks vir Nieu-Seeland se beroemde Milford-voetslaanpad gebou is, het die plaaslike kea-bevolking groot belangstelling getoon. Een het spykers begin steel. Terwyl die woedende bouer die oortreder verwilder het, het ’n ander een sy sigarette gesteel. Toe die parmantige kea die tabak en papier stukkend skeur, het al sy maats hulle goedkeuring krassend uitgegil. Die kea wen die prys vir nuuskierigheid en vermetelheid onder die voëls. Sodra keas sien dat mense in hulle woongebied inkom, drom hulle om hulle saam en volg hulle hulle asof hulle bang is dat die mense hulle eiendom sal steel.
Hulle móét net alles om hulle toets en ondersoek. Kaskenades wat oulik is vir iemand wat dit nie dikwels sien nie, is ondraaglik vir dié wat dag vir dag daarmee saamleef. Daar is ’n voortgesette liefde-haat-verhouding met die kea. Maar niemand kan ontken dat hulle lewenslustige, vriendelike voëls is nie. Aangesien hulle volle beskerming geniet, word hulle die mees vooraanstaande burgers van die berge genoem.
Nar van die berge
As jy ooit hierdie spelerige, intelligente voëls teëkom, sal jy saamstem dat hulle waarlik narre is. Hulle geniet die geselskap van almal wat dit in hulle bergwêreld waag, en hulle narrestreke is bewys hiervan. Hulle liefde vir die lewe en hulle vermoë om te speel, is werklik ’n genot om te aanskou.
Ja, hulle spontane, gelukkige, dikwels naragtige gedrag herinner ons daaraan dat hulle deel uitmaak van die skepping van Jehovah, die gelukkige God.—1 Timoteus 1:11.
[Prent op bladsy 19]
’n Kea val ’n sambreel aan
[Prent op bladsy 20]
Keas verniel ’n motor
[Foto-erkennings op bladsy 18]
Courtesy of Willowbank Wildlife Reserve, Christchurch, New Zealand