’n Ongewone werk—Maar ek geniet dit terdeë
DIE oggendstilte word verbreek deur die gedreun van my spesiaal toegeruste boot terwyl ek Gibsons se stil hawe agterlaat. Dit is dagbreek—tyd om na my “buit” te gaan soek.
Aan die weskus van Kanada hou baie werke met bosbou en houtkappery verband, soos dit met my werk die geval is. Maar min werke is so ongewoon soos myne. Ek herwin boomstompe. Dit is nie ’n nuwe soort werk nie. Trouens, party van ons wat hierdie werk doen, is al die vierde geslag herwinners. ’n Mens kan sê dat ons herwinning gedoen het voordat dit mode geword het! Ek werk in die gebied van Howe Sound en die Straat van Georgia, tussen Vancouver-eiland en die kuslyn van Brits-Columbië. Hierdie gebied is net ’n deel van die Vancouver-stompherwinningstreek.
Een van die vernaamste maniere waarop houtmaatskappye afgekapte bome vervoer, is deur dit tussen drywende sperstompe te sit of vragbote te gebruik. Dit is koste-effektief om hout met die water te vervoer. En danksy die Stille Oseaan is hier baie water. Daar is egter baie faktore wat die proses ’n bietjie moeilik maak. Die wind en getye verander vinnig, en storms steek skielik op. Baie stompe gaan dus verlore. Dit is waar stompherwinners se werk begin.
Verlore stompe word bymekaargemaak
Slegs gelisensieerde mariene stompherwinners kan verkoopbare stompe herwin wat van sperstompe of vragbote losgekom het. Herwinners betaal jaarliks vir die lisensie wat, wanneer dit die eerste keer uitgereik word, saam met ’n stempelhamer kom waarop die unieke lisensienommer verskyn. Enige stomp wat dryf of onder die hoogwatermerk op die strand lê, mag herwin word. Die eerste ding wat ons doen, is om ons identifikasienommer daarop te stempel.
’n Goed toegeruste boot is ook nodig. Dit is nie sommer net ’n plesierboot nie. Ons gebruik stewige, sterk klein vaartuie wat wissel van motorbote tot sleepbote—maar met ’n baie dik romp. Ystertande aan die boeg word gebruik om stompe rond te stoot, en ons het altyd genoeg haaktoue. Hierdie haaktoue is sterk toue van ongeveer vier meter met ’n haakspyker aan die een punt. Wanneer ons ’n herwinbare stomp vind, slaan ons die haakspyker stewig in die stomp in en maak ons die haaktou aan die boot vas. Ons het ook al die nodige veiligheidstoerusting.
’n Nuwe stompherwinner sal gou agterkom dat hierdie werk baie meer behels as wat hy aanvanklik gedink het. Werk begin die hele jaar deur met dagbreek in enige soort weer. In die winter moet ons dalk deur ys breek net om uit die hawe te kom.
Waar vind ons stompe? Baie hang van twee belangrike faktore af: die getye en die wind. Die ervare stompherwinner raadpleeg ’n getytafel voordat hy in die oggend uitgaan. Buitengewoon hoë getye is die beste, want dan kry ons meer stompe. Dit is ook makliker om stompe van die strand af te sleep wanneer die gety hoog is.
Dit is altyd belangrik om ’n ogie op die weer te hou. Ons is heeltyd besig om die wind, die lug en die beweging van die wolke dop te hou en te kyk wat die kleur van die water is. ’n Suidoostewind bring reën, en ’n westewind beteken meestal geen wolke nie, maar ’n onstuimiger see. ’n Noordoostewind, wat plaaslik as ’n Squamish-wind bekend staan, sal in die winter ysige temperature, ’n onstuimige see, sneeu en—hopelik—verlore stompe beteken.
Dit is altyd opwindend om ’n haakspyker in ’n drywende stomp te slaan, maar die eintlike opwinding kom wanneer ons die stompe van die strand af sleep. Versteekte rotse net onder die wateroppervlak kan die romp van ons boot oopskeur en baie skade aanrig. Ons moet altyd op ons hoede wees.
Terwyl ons die stompe versamel, sleep ons dit na verskillende beskutte vasmaakplekke. Dit bly daar tot die weeklikse insleepdag. Dit is wanneer ons al ons herwonne stompe—van 50 tot 100—bymekaarmaak en by stompontvangstasies aflewer waar dit geweeg word en die markwaarde daarvan bepaal word. Daarna word ons volgens die waarde van ons herwonne stompe betaal.
Dit klink dalk soos ’n aangename manier om ’n bestaan te maak, maar pasop! Hierdie werk is nie vir lafhartiges nie. Daar is baie gevare daaraan verbonde. As ’n mens nie die weer in ag neem nie, kan dit jou duur te staan kom. Gelukkig is daar talle beskutte plekke in die gebied van Howe Sound waar ons kan skuil totdat ’n storm verby is. Nog ’n gevaar: As ’n agterlosige stompherwinner in die winter oorboord val, kan net ’n paar minute in die ysige water noodlottig wees. En onthou jy daardie haaktoue wat vroeër beskryf is? Wel, as die haakspyker nie stewig in die stomp ingeslaan word nie, kan dit loskom en na die boot toe terugskiet. Gelukkig is nog net ’n paar herwinners deur haakspykers getref—maar dit is ’n ondervinding wat ’n mens nie maklik vergeet nie.
Bevredigend en voordelig
Waarom geniet ek my werk so baie? Die Howe Sound-waterweg is ’n gewilde vakansieplek waar mense met hulle seilbote en vlerkkano’s vaar. En met soveel eilande is daar honderde vakansiehuise en derhalwe baie motorbote. Veerbote vervoer pendelaars en besoekers heeldag heen en weer. As gevolg van die gevare wat die stompe inhou, is dit maklik om te sien waarom ons werk belangrik is.
Ons maak dit vir bote veiliger wanneer ons verlore stompe bymekaarmaak. Party stompe wat al lank in die water lê, begin sink. Daar steek dalk net ’n paar sentimeter van ’n stomp bo die water uit, wat dit vir mense op bote baie gevaarlik maak. Dit is nietemin ’n bruikbare stomp wat ons kan herwin en verkoop. Sodoende maak ons die waterweë veiliger—en help ons ook om die omgewing skoon te hou.
Hierdie werk is vir my opwindend en fassinerend. Elke dag is uniek. Wanneer ek op die water is, is die panoramas om my gedurig aan die verander. Ek het al dikwels in die winter gesien hoe ’n asemrowende sonsopkoms die sneeu op die berge ’n glinsterende pienk laat word. Op sulke tye geniet ek die byt in die koue, souterige lug.
Ons kom dikwels wilde diere teë. Ek het al otters, marters, seeleeus en honderde robbe gesien. Ek het al gekyk hoe arende visvang en herte heen en weer tussen die eilande en die vasteland swem. Hoe ontsagwekkend is dit tog om te sien hoe ’n dolfyn in die kielwater van my boot se skroef baljaar, gryswalvisse verbyswem of groepe moordvisse deur die golwe klief!
My oupa het al in die 1930’s stompe begin herwin. Hy het sy liefde vir die see en hierdie soort werk aan sy seuns oorgedra. My pa het op sy beurt sy liefde en respek vir hierdie werk aan sy kinders oorgedra. Toe ek oud genoeg was, het ek ook hierdie werk gekies. Dit is natuurlik nie die belangrikste werk in my lewe nie. My diens aan God kom eerste—en is baie lonender. Maar ek is ook gelukkig genoeg om my sekulêre werk te geniet—nou al byna 50 jaar lank. Ek sien nog steeds gretig daarna uit om te gaan werk en stompe te soek.
My gesin werk ook saam met my. Soms gaan werk ons almal op ’n warm someraand al langs ’n strand. Wanneer ons ons stompe na die hawe sleep met ’n asemrowende sonsondergang agter ons, seemeeue wat bo ons skreeu, glinsterende kielwater agter ons boot en die liggies wat op die land begin flikker—wel, dit alles laat ’n mens rustig en na aan die Skepper voel. Ek kan aan geen beter rede dink waarom ek my werk so baie geniet nie.—Bygedra.
[Prent op bladsy 10]
’n Herwinner maak ’n tou aan ’n stomp vas wat uitgespoel het
[Prente op bladsy 10]
Gedurende herwinnings-werk kom ons dikwels wilde diere teë
[Prent op bladsy 11]
Die stompontvangstasie in Howe Sound word selfs in die winter bedryf