Aardgas—Energie vir jou huis — Wagtoring

Aardgas—Energie vir jou huis

AARDGAS voorsien in meer as 20 persent van die wêreld se totale energievereistes. Waar kom aardgas vandaan? Hoe skoon is dit? En hoeveel is nog oor?

Baie wetenskaplikes meen dat aardgas ontelbare eeue gelede gevorm is weens die ontbinding van plant- en dieroorblyfsels, insluitende plankton. Volgens hierdie teorie is organiese afval oor lang tydperke deur mikrobes, tesame met die gewig van sediment asook hitte van diep binne die aarde, omskep in fossielbrandstowwe—steenkool, gas en petroleum. Met verloop van tyd het baie van die gas in poreuse rotse ingesypel en soms ontsaglike reservoirs, of gasvelde, gevorm, wat onder ’n laag ondeurdringbare rots verseël is. Party gasvelde is baie groot en bevat miljarde kubieke meter gas. Hoe word gasvelde opgespoor?

Hoe aardgas opgespoor word

Danksy afstandswaarneming deur middel van satelliete, globale posisioneringstelsels, seismiese weerkaatsing en rekenaars berus die opsporing van aardgas nie meer soveel op raaiwerk nie. Seismiese weerkaatsing is gebaseer op die beginsel dat klank van rotslae binne die aarde teruggekaats word, wat vir wetenskaplikes ’n akoestiese beeld skep van wat onder die oppervlak is. Die klankbronne is mensgemaak en behels gewoonlik die gebruik van ligte plofstowwe of vibreerders wat aan spesiale vragmotors gemonteer is. Die skokgolwe wat hierdeur veroorsaak word, dring die aardkors binne en word teruggekaats na instrumente, wat wetenskaplikes help om driedimensionele rekenaarmodelle van rotsformasies te skep. Hierdie modelle kan dan aandui waar daar moontlik gasvelde is.

Op see word klankgolwe voortgebring met behulp van spesiale toestelle wat saamgeperste lug, stoom of water in die see inskiet. Die drukgolwe wat hierdeur veroorsaak word, dring die seebodem binne en word teruggekaats na hidrofone wat aan ’n lang kabel agter die navorsingskip gesleep word. Navorsers gebruik ook hierdie seine om rekenaarmodelle te skep wat hulle kan ontleed.

’n Gasveld moet genoeg gas bevat om die koste van ontginning te regverdig. Geoloë moet dus die druk sowel as die volume van ’n reservoir vasstel. Die druk kan redelik akkuraat met behulp van meters bepaal word. Dit is egter moeiliker om die presiese volume vas te stel. In een metode word die aanvanklike druk gemeet, ’n sekere hoeveelheid gas vrygelaat en dan word die druk weer gemeet. ’n Klein afname in druk dui op ’n groot reservoir; ’n groot afname, op ’n klein reservoir.

Hoe die gas bruikbaar gemaak word

Nadat aardgas ontgin is, word dit met ’n pyplyn na ’n suiweringsaanleg gevoer vir die verwydering van ongewenste chemikalieë, soos koolstofdioksied, swaelwaterstof en swaeldioksied, sowel as waterdamp, wat die pyplyn kan laat roes. Aardgas word dan teen baie lae temperature gedistilleer om onverbrandbare stikstof te verwyder en kosbare helium, butaan, etaan en propaan te herwin. Die eindproduk is hoofsaaklik suiwer metaan, wat kleurloos, reukloos en hoogs ontvlambaar is. Omdat die metaan ’n natuurlike produk is, word dit ook aardgas genoem.

Om aardgas veilig te maak vir huishoudelike gebruik, voeg vervaardigers klein hoeveelhede swaelbevattende stowwe by wat ’n skerp reuk het, sodat lekplekke maklik opgespoor en veilig reggemaak kan word voordat daar ’n ontploffing is. Aardgas is nietemin ’n baie skoner brandstof as ander fossielbrandstowwe, soos steenkool en olie.

Party soorte aardgas word tot baie lae temperature verkoel en in vloeibare aardgas omgesit sodat dit vervoer kan word. Butaan en propaan word dikwels gebruik as vloeibare petroleumgas (VPG), waarmee dié wat ’n gasbraai of -stoof het, goed vertroud is. VPG word ook algemeen gebruik as brandstof vir busse, trekkers, vragmotors en ander voertuie. Op chemiese gebied word butaan en propaan gebruik om plastiek, oplosmiddels, kunsvesels en ander organiese produkte te maak.

’n Beperkte energiebron

Soos in die geval van alle fossielbrandstowwe is aardgas ’n beperkte hulpbron. Volgens skattings moet omtrent 45 persent van die wêreld se ontginbare gas nog gevind word. As dit die geval is, sal die voorraad teen die huidige verbruik moontlik 60 jaar lank hou. Maar in baie lande neem energieverbruik toe, en daarom kan huidige voorspellings baie onakkuraat wees.

Die dolle tempo van industrialisasie in party lande kan ’n mens laat dink dat die aarde se hulpbronne onuitputlik is. Daar is weliswaar ook kernkrag sowel as hernieubare energiebronne, soos son- en windkrag. Maar sal dit in die mensdom se toenemende energiebehoeftes kan voorsien? En sal dit omgewingsvriendelik en veilig wees? Net die tyd sal leer.

[Diagram/Prent op bladsy 14]

(Sien publikasie vir oorspronklike teksuitleg)

Nadat aardgas ontgin is, word dit met ’n pyplyn na ’n suiweringsaanleg gevoer en verwerk voordat dit na huise en besighede versprei word

[Diagram]

Gasbron

Suiweringsaanleg

Gasmaatskappy

[Prent op bladsy 13]

Spesiale toerusting word gebruik om klankgolwe te skep, wat na instrumente teruggekaats word

[Prent op bladsy 13]

Geoloë ontleed driedimensionele modelle wat met behulp van die klankgolwe geskep word

[Foto-erkennings op bladsy 13]