Һәгигәтин әсасларындан өјрәнәк
«Ганунда ифадә олунан билијин вә һәгигәтин әсасларына [јијәләнмисән]» (РОМ. 2:20).
1. Павелин Мусанын Гануну барәдә дедикләрини баша дүшмәк бизим үчүн нәјә ҝөрә ваҹибдир?
ҺӘВАРИ ПАВЕЛИН Аллаһдан илһам алараг јаздығы мәктублар олмасајды, Мусанын Ганунунун бир чох јөнләринин нә гәдәр ваҹиб олдуғуну баша дүшмәк бизим үчүн чәтин оларды. Мәсәлән, Павел «Ибраниләрә мәктуб»унда изаһ едир ки, Иса «садиг баш каһин» кими бирдәфәлик «барышыг гурбаны»ны неҹә ҝәтириб вә бунун сајәсиндә һәмин гурбанлыға иман едәнләр «әбәди хилас»а неҹә наил ола биләрләр (Ибр. 2:17; 9:11, 12). О һәмчинин ҝөстәрир ки, мүгәддәс мәскән садәҹә олараг «сәмави шејләрин... көлҝәсидир» вә Исанын васитәчилик етдији әһд Мусанын васитәчилик етдији әһддән «даһа јахшы»дыр (Ибр. 7:22; 8:1—5). Павелин Ганунун мүхтәлиф јөнләринин нәји тәмсил етдијини изаһ етмәси онун ҝүнләриндәки мәсиһчиләр үчүн бөјүк әһәмијјәт кәсб етдији кими, бизим үчүн дә ваҹибдир. Бу, Аллаһын бизим үчүн етдикләринин нә гәдәр гијмәтли олдуғуну даһа јахшы баша дүшмәјә көмәк едәҹәк.
2. Јәһуди мәншәли мәсиһчиләр диҝәр милләтләрдән олан инсанларла мүгајисәдә һансы үстүнлүјә малик идиләр?
2 Павелин Ромадакы мәсиһчиләрә үнванландығы мәктубдакы бәзи фикирләр Мусанын Ганунуна бәләд олан јәһуди мәншәли мәсиһчиләрә аид иди. О етираф едирди ки, бу мәсиһчиләрин Аллаһын Ганунундан хәбәри олдуғу үчүн онлар Јеһова вә Онун салеһ принсипләри барәдә «билијин вә һәгигәтин әсасларына» бәләддирләр. Онлар Ганунда ифадә олунан һәгигәтләрин әсасларыны баша дүшүр вә онлары үрәкдән севирдиләр. Буна ҝөрә дә онлардан әввәл јашамыш садиг јәһудиләр кими, Јеһова барәдә һәгигәтләри башгаларына да өјрәдә биләрдиләр. (Ромалылара 2:17—20 ајәләрини оху.)
ИСАНЫН ФИДЈӘ ГУРБАНЛЫҒЫНЫН КӨЛҜӘСИ
3. Гәдимдә јәһудиләрин ҝәтирдији гурбанлары арашдырмагдан биз һансы фајданы әлдә едәҹәјик?
3 Јеһованын нијјәтини баша дүшмәк үчүн Ганунда ифадә олунан һәгигәтин әсасларыны билмәјимиз ваҹибдир. Мусанын Ганунунун әсасларыны тәшкил едән принсипләр бу ҝүн дә өз дәјәрини вә әһәмијјәтини итирмәјиб. Буну јадда сахлајараг, ҝәлин Ганунун бир јөнүнү арашдыраг: ҹүрбәҹүр гурбанлар вә тәгдимләр тәвазөкар јәһудиләри Мәсиһә доғру неҹә апармышды вә Аллаһын тәләбләрини баша дүшмәјә онлара неҹә көмәк етмишди? Аллаһын Өз хидмәтчиләри үчүн тәсис етдији әсас тәләбләр дәјишмәздир. Буна ҝөрә дә ҝәлин ҝөрәк Онун исраиллиләрә гурбан вә тәгдимләрлә бағлы вердији ганунларын көмәјилә биз мүгәддәс хидмәтимизин кејфијјәтини неҹә јохлаја биләрик (Мал. 3:6).
4, 5. а) Мусанын Гануну Аллаһын халгына нәји хатырладырды? б) Гурбанлар барәдә Аллаһын гануну нәјин «көлҝәси» иди?
4 Ганунун бир чох бәндләри инсанын ҝүнаһлы олдуғуну вурғулајырды. Чәтин ки, буну баша дүшмәјән исраилли тапыларды. Мисал үчүн, ҹәсәдә тохунмуш инсандан пакланмаг тәләб олунурду. Бунун үчүн гүсурсуз бир гырмызы дүјәни кәсиб јандырырдылар. Дүјәнин күлү «паклама сују» дүзәлтмәк үчүн истифадә едилирди. Бу су мурдар бир шејә тохундуғу ҝүндән үч вә једди ҝүн кечәндән сонра пакланмалы олан инсанын үзәринә чиләнмәли иди (Сај. 19:1—13). Исраиллиләр һәмчинин јадда сахламалы идиләр ки, доғулан һәр бир ушаға гејри-камиллик вә ҝүнаһ өтүрүлүр. Буна ҝөрә дә гадын дүнјаја өвлад ҝәтирдикдән сонра бир мүддәт пакланмалы вә ахырда ҝүнаһынын бағышланмасы үчүн гурбан ҝәтирмәли иди (Лев. 12:1—8).
5 Исраиллиләр ҝүнаһларынын бағышланмасы үчүн ҝүндәлик һәјатларынын бир чох башга вәзијјәтләриндә дә һејван гурбанлары ҝәтирилмәли идиләр. Онлар буну дәрк етсәләр дә, етмәсәләр дә, мүгәддәс мәскәндә, еләҹә дә сонралар Јеһованын мәбәдиндә ҝәтирилән гурбанлар Исанын камил фидјә гурбанлығынын «көлҝәси» иди (Ибр. 10:1—10).
ДҮЗҜҮН ӘҺВАЛ-РУҺИЈЈӘ ИЛӘ ҜӘТИРИЛӘН ГУРБАНЛАР
6, 7. а) Исраиллиләр гурбан сечәркән нәји јадда сахламалы идиләр вә бу, нәјин көлҝәси иди? б) Биз өзүмүзә һансы суаллары вермәлијик?
6 Јеһованын һејван гурбанларына даир гојдуғу ваҹиб тәләбләрдән бири онларын һәр ҹәһәтдән «гүсурсуз» олмасы иди. Башга сөзлә, һәмин һејванлар кор, шикәст, јаралы вә ја хәстә олмамалы иди (Лев. 22:20—22). Исраиллиләр Јеһоваја мәһсул вә ја тахыл тәгдимләри ҝәтирәркән «илк мәһсуллары»нын «ән јахшы»сыны ҝәтирмәли идиләр (Сај. 18:12, 29). Икинҹи нөв тәгдимләр Јеһоваја мәгбул дејилди. Һејван гурбанлығына даир ваҹиб тәләб ҝөстәрирди ки, Исанын гурбанлығы нөгсансыз вә ләкәсиз олаҹаг вә бәшәријјәтин ҝүнаһларыны јумаг үчүн Јеһова Она әзиз олан ән јахшы шеји гурбан верәҹәк (1 Пет. 1:18, 19).
7 Әҝәр гурбан ҝәтирән инсан Јеһованын етдији бүтүн јахшылыглара ҝөрә Она, һәгигәтән дә, миннәтдар идисә, онда бөјүк мәмнунијјәтлә малик олдуғу шејләрин ән јахшысыны Она верәҹәкди. Тәгдим едәҹәји гурбанын ән јахшы олуб-олмадығыны мүәјјән етмәк һәр бир инсанын өз өһдәсинә бурахылырды. Лакин һәр бир исраилли билирди ки, гүсурлу һејван Аллаһа мәгбул олмајаҹаг, чүнки бунунла о, гурбанлығын онун үчүн формал характер дашыдығыны вә һәтта јүк олдуғуну ҝөстәрәҹәкди. (Малаки 1:6—8, 13 ајәләрини оху.) Бу, бизи Јеһоваја хидмәтимиз барәдә дәриндән дүшүнмәјә тәшвиг етмәлидир. Өзүмүздән соруша биләрик: «Һансы әһвал-руһијјә илә Јеһоваја хидмәт едирәм? Хидмәтими јахшылашдырмаға еһтијаҹ вармы? Она ән јахшысыны верирәмми?»
8, 9. Нәјә ҝөрә исраиллиләрин һансы әһвал-руһијјә илә гурбан ҝәтирмәләри бизи марагландырмалыдыр?
8 Исраиллиләрин Јеһоваја үрәкдән миннәтдар олдугларыны ҝөстәрмәк, јахуд да Онун рәғбәтини газанмаг үчүн јандырма гурбаны кими ҝәтирдикләри гурбанлар көнүллү иди. Тәбии ки, белә һалда инсан ән јахшысыны сечәрди, чүнки буну етмәјә ону үрәји тәшвиг едәҹәкди. Бу ҝүн мәсиһчиләрдән Мусанын Ганунунда нәзәрдә тутулан гурбанлары ҝәтирмәк тәләб олунмур. Бунунла белә, онларын Јеһоваја хидмәтә сәрф етдикләри вахт, ҝүҹ вә вәсаитләрини мүәјјән мәнада гурбан һесаб етмәк олар. Һәвари Павел үмидимиз барәдә инсанлара данышмағы, «јахшылыг етмәји вә башгалары илә бөлүшмәји» Аллаһа мәгбул гурбанлар адландырды (Ибр. 13:15, 16). Аллаһын хидмәтчиләринин бу ишләрдә һансы әһвал-руһијјә илә иштирак етмәләри Јеһоваја нә гәдәр миннәтдар олдугларыны вә Ондан алдыглары әнамлары нә дәрәҹәдә гијмәтләндирдикләрини ҝөстәрир. Буна ҝөрә биз, исраиллиләр кими, хидмәтә мүнасибәтимизи вә буну һансы нијјәтдән ирәли ҝәләрәк етдијимизи јохламалыјыг.
9 Мусанын Ганунунда һәмчинин ҝүнаһ ишләдән инсандан ҝүнаһ вә ја тәгсир гурбаны да ҝәтирмәк тәләб олунурду. Бәс демәк олармы ки, бу ҹүр гурбанларын мүтләг олмасы исраиллиләр үчүн онлары үрәкдән ҝәтирмәк мәсәләсини чәтинләшдирирди? Бәлкә, онлар бу гурбанлары ҹандәрди ҝәтирирдиләр? (Лев. 4:27, 28). Јеһова илә јахын мүнасибәтләрини горумаг истәјән инсан чәтин ки, белә етсин.
10. Позулмуш мүнасибәтләри бәрпа етмәк үчүн мәсиһчиләрдән һансы «гурбанлары вермәк» тәләб олуна биләр?
10 Бәзән биз истәмәдән, дүшүнмәдән, јахуд да тәсадүфән һәмиманлымызын хәтринә дәјирик. Белә һалларда виҹданымыз бизә һәрәкәтимизин дүзҝүн олмадығыны дејә биләр. Јеһоваја хидмәтә ҹидди јанашан һәр бир инсан сәһвини дүзәлтмәк үчүн әлиндән ҝәләни едәҹәк, елә дејилми? Мәсәлән, әҝәр вәзијјәт буну тәләб едирсә, о, хәтринә дәјдији инсана јахынлашыб ондан сәмими-гәлбдән үзр истәјәҹәк вә јахуд да ҹидди ҝүнаһ ишләдибсә, руһани көмәк үчүн гајғыкеш ағсаггаллара мүраҹиәт едәҹәк (Мат. 5:23, 24; Јаг. 5:14, 15). Һәмиманлымыза вә ја Јеһоваја гаршы ишләтдијимиз ҝүнаһы арадан галдырмаг үчүн нәји исә гурбан вермәк тәләб олунур. Лакин белә етмәклә биз Јеһова вә һәмиманлымызла мүнасибәтимизи бәрпа едәҹәјик вә виҹданымыз јенидән тәмиз олаҹаг. Бу исә өз нөвбәсиндә, бизи Јеһованын јолунун ән јахшы олдуғуна әмин едәҹәк.
11, 12. а) Үнсијјәт гурбаны нә иди? б) Үнсијјәт гурбаны илә мүасир һәгиги ибадәт арасында һансы охшарлыг вар?
11 Мусанын Ганунуна үнсијјәт гурбаны да дахил иди. Бу гурбаны ҝәтирмәклә инсан Јеһова илә сүлһдә олдуғуну ҝөстәрирди. Үнсијјәт гурбаны ҝәтирән инсан аиләси илә бирликдә онун әтиндән мәбәдин јемәкханаларынын бириндә јејә биләрди. Гурбан әтинин бир парчасы ону Јеһоваја тәгдим едән каһинә, еләҹә дә мәбәддәки диҝәр каһинләрә чатырды (Лев. 3:1; 7:31—33). Исраиллиләр бу гурбаны Аллаһла јахшы мүнасибәтдә олмаг истәдикләри үчүн ҝәтирирдиләр. Бу гурбаны ҝәтирән инсан, онун аиләси, каһинләр вә Јеһова, санки, бир сүфрә архасында топлашыб сүлһ ичиндә јемәк јејирдиләр.
12 Үнсијјәт гурбаны ҝәтирән инсан, мәҹази диллә десәк, Јеһованы јемәјә дәвәт едирди. Бу, еләҹә дә Јеһованын һәмин дәвәти гәбул етмәси онун үчүн неҹә дә бөјүк шәрәф иди! Тәбии ки, евин саһиби һөрмәтли гонағынын гаршысына ән јахшы, ән ләзиз тәамлары дүзәҹәкди. Ганунда ифадә олунан һәгигәтин һиссәси олан үнсијјәт гурбаны ҝөстәрирди ки, даһа бөјүк гурбан олан Мәсиһин фидјә гурбанлығы сајәсиндә һәр кәсин Јараданла јахын вә сүлһ мүнасибәтиндә олмаг имканы вар. Әҝәр биз вәсаитләримизи вә ҝүҹүмүзү көнүллү олараг Јеһоваја хидмәтә сәрф едириксә, јәни гурбан веририксә, биз дә Онун досту ола биләрик.
АЛЛАҺЫН ГӘБУЛ ЕТМӘДИЈИ ГУРБАНЛАР
13, 14. Нәјә ҝөрә Јеһова Шаул падшаһын гурбаныны гәбул етмәди?
13 Тәбии ки, Мусанын Ганунда нәзәрдә тутулан гурбанларын Јеһоваја мәгбул олмасы үчүн онлары дүзҝүн нијјәтдән вә үрәкдән ҝәтирмәк лазым иди. Лакин Мүгәддәс Китабда Аллаһын гәбул етмәдији гурбанлар да хатырланыр. Аллаһы онлары рәдд етмәјә нә вадар етмишди? Ҝәлин ики нүмунәни нәзәрдән кечирәк.
14 Шамуел пејғәмбәр Шаул падшаһа билдирмишди ки, амалеглиләр үзәриндә Јеһованын һөкмләрини иҹра етмәјин вахты ҝәлиб чатды. Шаул о халгын көкүнү тамамилә кәсмәли вә онларын бүтүн мал-гарасыны мәһв етмәли иди. Анҹаг гәләбәдән сонра Шаул әсҝәрләринә амалеглиләрин падшаһы Агагы сағ сахламаға иҹазә верди. О һәмчинин мал-гаранын ән јахшысыны ҝөтүрдү ки, ону Јеһоваја гурбан версин (1 Шам. 15:2, 3, 21). Бәс Јеһованын буна мүнасибәти неҹә олду? О, итаәтсизлик ҝөстәрдијинә ҝөрә Шаулдан үз дөндәрди. (1 Шамуел 15:22, 23 ајәләрини оху.) Биз бундан нә өјрәнирик? Гурбанларымызын Аллаһа мәгбул олмасы үчүн Онун сөзүндән чыхмамалыјыг.
15. Гурбан ҝәтирән, лакин ејни заманда пис ишләриндән дә әл чәкмәјән исраиллиләр бунунла нәји ҝөстәрирдиләр?
15 Буна бәнзәр нүмунәни Јешаја пејғәмбәрин китабында да тапмаг олар. О вахтлар исраиллиләр Јеһованын онлары бағышламасы үчүн гурбанлар ҝәтирирдиләр, лакин ејни заманда пис ишләриндән әл чәкмирдиләр. Бу, онларын гурбанларыны гүсурлу едирди. Јеһова онлара деди: «Гурбанларыныз чохалыр, Мәнә нә? Јандырма гоч гурбанларындан, бәсләнмиш һејванларын пијиндән дојмушам. Буға, гузу, тәкә ганыны истәмирәм... Мәнә артыг батил тәгдимләр ҝәтирмәјин, бухур Мәндә икраһ јарадыр». Бунун сәбәби нә иди? Аллаһ онлара деди: «Нә гәдәр чох дуа етсәниз дә, јенә гулаг асмајаҹағам. Әлләриниз ганла долудур, јујунуб тәмизләнин, ҝөзүмүн өнүндә ишләринизи шәрдән узаглашдырын, пислик етмәкдән ваз кечин» (Јешаја 1:11—16).
16. Гурбанларын Аллаһа мәгбул олуб-олмадығы нәдән асылыдыр?
16 Јеһова пис ишләриндән төвбә етмәјән инсанларын гурбанларыны гәбул етмирди. Лакин бүтүн үрәкдән Онун әмрләринә риајәт едән инсанларын дуалары вә гурбанлары Она мәгбул иди. Ганунда ифадә олунан һәгигәтин әсаслары исраиллиләрә өјрәдирди ки, онлар ҝүнаһлыдырлар вә Јеһованын онлары әфв етмәсинә еһтијаҹлары вар (Галат. 3:19). Исраиллиләр буну дәрк едәндә сәмими-гәлбдән төвбә едирдиләр вә Јеһованын онлары бағышламасыны истәјирдиләр. Ејнилә биз дә ҝүнаһларымызы силмәк гүввәсинә малик олан Мәсиһин фидјә гурбанлығыны гәбул етмәлијик. Әҝәр биз Мәсиһин фидјә гурбанлығынын ваҹиблијини дәрк едириксә вә ону, һәгигәтән дә, гијмәтләндиририксә, Јеһова Она хидмәтдә етдијимиз һәр шејдән зөвг алаҹаг. (Мәзмур 51:17, 19 ајәләрини оху.)
ИСАНЫН ФИДЈӘ ГУРБАНЛЫҒЫНА ИМАН ЕТ!
17-19. а) Исанын фидјә гурбанлығына ҝөрә Јеһоваја миннәтдар олдуғумузу неҹә ҝөстәрә биләрик? б) Нөвбәти мәгаләдә нәји арашдыраҹағыг?
17 Мәсиһчиликдән өнҹә јашајан исраиллиләр јалныз Аллаһын нијјәтинин «көлҝәси»ни ҝөрүбләр, биз исә бунун ҝерчәклијини ҝөрмәк үстүнлүјүнә маликик (Ибр. 10:1). Гурбанлара даир ганунлар јәһудиләри Јеһова илә јахшы мүнасибәт гурмаға көмәк едән әһвал-руһијјәни инкишаф етдирмәјә тәшвиг едирди. Онлар Јеһоваја үрәкдән миннәтдар олдугларыны ҝөстәрмәли, Она ән јахшысыны вермәк истәјинә малик олмалы вә әфвә еһтијаҹ дујдугларыны дәрк етмәли идиләр. Јунанҹа Мүгәддәс Јазылардакы изаһатларын сајәсиндә биз баша дүшүрүк ки, фидјә гурбанлығы васитәсилә Јеһова ҝәләҹәкдә ҝүнаһын нәтиҹәләрини һәмишәлик арадан галдыраҹаг. Һал-һазырда исә бу гурбанлыг Онун гаршысында виҹданымызы тәмиз сахламаға көмәк едир. Һәгигәтән дә, Исанын гурбанлығы тајы-бәрабәри олмајан бир әнамдыр! (Галат. 3:13; Ибр. 9:9, 14).
18 Фидјәдән там фајдаланмаг үчүн онун садәҹә нә олдуғуну баша дүшмәк кифајәт дејил. Һәвари Павел јазмышды: «Биз иман сајәсиндә салеһ елан едиләк дејә, Ганун бизи Мәсиһә апаран тәрбијәчи олду» (Галат. 3:24). Бизим иманымыз әмәлләримиздән ҝөрүнмәлидир (Јаг. 2:26). Буна ҝөрә дә Павел Мусанын Ганунунда ифадә олунан билијин әсасларындан аҝаһ олан биринҹи әсрдәки мәсиһчиләри бу биликләри һәјатда тәтбиг етмәјә тәшвиг едирди. Онда онлар өјрәтдикләри илаһи принсипләрә ујғун һәјат сүрәҹәкдиләр. (Ромалылара 2:21—23 ајәләрини оху.)
19 Мүасир мәсиһчиләрдән Мусанын Ганунуна риајәт етмәк тәләб олунмаса да, онлар да Јеһоваја мәгбул олан гурбанлар ҝәтирмәлидирләр. Буну неҹә едә биләҹәјимизи нөвбәти мәгаләдә мүзакирә едәҹәјик.
[17–ҹи сәһифәдәки јазы]
Аллаһын Өз хидмәтчиләри үчүн тәсис етдији әсас тәләбләр дәјишмәздир
[18–ҹи сәһифәдәки шәкил]
Бу һејванлардан һансыны Јеһоваја тәгдим едәрдин?
[19–ҹу сәһифәдәки шәкил]
Јеһоваја мәгбул гурбанлар ҝәтирәнләр Онун рәғбәтини газанырлар