Nyiña inyu Kaat yés i likoda li ñem sonde

4-10 SÔÑ MPUYE

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 36-37

“Ba bé kil Yôsep njôñ”

(Bibôdle 37:3, 4) Israel a ba gwés Yôsep iloo bon bé bobasôna, inyule nyen a ba nye man biunul, ni nye a kôñene nye nténdé soti minikminik. ⁴ Ni lôkisañ yé i tehe le isañ wap a ba gwés nye iloo lôkisañ yé yosôna, ni bo ba ka oo nye, ba la bé pôdôs nye ni nsañ.

w14 1/8 12-13

“Soho, emblana eem ini”

Bibel i nkal le: “Ni lôkisañ yé i tehe le isañ wap a ba gwés nye iloo lôkisañ yé yosôna, ni bo ba ka oo nye, ba la bé pôdôs nye ni nsañ.” (Bibôdle 37:4) Di nla nok inyuki ba bé kil Yôsep njôñ, ndi hala a bé bé njel pék le lôkisañ i hôlôs mahoñol ma. (Bingéngén 14:30; 27:4) Baa, ba ma ti mut numpe bibégés bi bi yé le bi kôli ni we? Bigda lôkisañ i Yôsep. Njôñ yap i bi tinde bo i boñ nigm mam i ba bi tam i mbus ngéda. Ndémbél yap i mbigdaha bikristen maéba mana le: “Kona maséé lôñni ba ba nkon maséé.”​—Rôma 12:15.

Yôsep a bé nôgda le lôkisañ i ñoo nye. Ndi baa a bé sôô mbôñgô wé mbot ngéda a bé ni lôkisañ? Bebek hala a bi lôl nye mahoñol. Bigda le Yakôb a bi ti Yôsep mbôñgô wé mbot inyu éba le a ngwés nye ni le bihiumul gwé bi nlémél nye. Yak Yôsep a bé sômbôl le isañ a bôdôl nye ñem inyu hala nyen a bé haba mbot i. Di nla ôt biniigana mu ndémbél yé. Tolakii Isañ wés Nungingii a ntodol bé mut nye ki nye, ngim mangéda, a nkôp bagwélél bé bisai bi tôbôtôbô. U héya hala, sômbôl Yéhôva i yé le bagwélél bé ba ba maselna ni bôt ba nkoñ ’isi. Kiki mbôñgô mbot u Yôsep, bihiumul bi bikristen bi yé maselna ni bihiumul bi bet ba nkéña bo. Bihiumul bilam bi bikristen bi bi ntinde bôt bape i oo bo ni i kil bo njôñ. (1 Pétrô 4:4) Baa kristen i nlama sôô le i yé ngwélél Djob? Heni​—kiki to Yôsep a bi sôô bé mbôñgô wé mbot.​—Lukas 11:33.

(Bibôdle 37:5-9) Ni Yôsep a emel eem, a kal lôkisañ yo, ni bo ba kônde ki oo nye iloo hala. ⁶ Ni nye a kal bo le: “Me nsoohe bé, emblana eem ini me ñemel. ⁷ Inyule, nuna-ki, di kañak mimbom bikai, ndi nuna-ki, mbom wem u nyodi, u telep bitétéé; ndi nuna-ki, mimbom minan mi kéña mbom wem, mi ôôp letee ni ’isi bisu bi mbom wem.” ⁸ Ni lôkisañ i kal nye le: “Baa w’a pôdôl toi bés mbok?” to le: “Baa we nyen w’a bémbe yaga bés?” Ni bo ba kônde ki oo nye iloo ha inyu bieem gwé, ni inyu bipôdôl gwé. ⁹ Ni nye a emel ki eem ipe, a kal lôkisañ yo. Nye bo le: “Nuna-ki, me ñemel eem ipe; ndi nuna-ki, jop ni sôñ ni jôm li tjôdôt ni hiada bi ôôp letee ni ‘isi bisu gwem.”

(Bibôdle 37:11) Ni lôkisañ i kil nye njôñ; ndi isañ a tééda lipôdôl lini ñem.

w14 1/8 13 § 2-4

“Soho, emblana eem ini”

Bieem bi Yôsep bi bé lôl yak Yéhôva Djob. Bieem bi, bi bé ngim mbañ, ni le Djob a bé a gwé ngôñ le Yôsep a yeelene lihaa jé nwin u. Ibale hala, yak Yôsep a bé lama boñ i jam bapôdôl ba bé lama boñ i mbus ngéda. Ba bé lama legel litén li Djob mbagi yé nôgôs.

Ibabé i babaa bo, Yôsep a bi kal lôkisañ le: “Soho, emblana eem ini.” Ngéda ba bi nok eem i, i bi lémél bé bo. Ba timbhe le: “Baa we nyen w’a bémbe yaga bés?” Ñañ u nkônde le: “Ni bo ba kônde ki oo nye iloo ha inyu bieem gwé, ni inyu bipôdôl gwé.” Ngéda Yôsep a bi añle isañ bo lôkisañ bieem gwé bi yônôs biba, hala a bi kôhna bé bo maséé. Di ñañ le: Ni isañ a kônd nye, a kal le: “Kinje eem nunu u ñemel? Baa me ni nyuñ ni lôkisoñ, d’a ôôp letee ni ’isi bisu gwoñ?’” Ndi Yakôb a bi ke ni bisu i ôt mahoñol mu jam li. Bebek Yéhôva a bé kwel ni lok yé?​—Bibôdle 37:6, 8, 10, 11.

Yôsep a bé bé mut nu bisu tole nu a nsôk le Yéhôva a gwélél inyu legel mbagi nôgôs i i bé lama lona ndééñga. Yésu, mpôdôl nu a nlôôha ba nkeñi a bi kal banigil bé le: “Ibale ba bi tééñga me, b’a tééñga yak bé.” (Yôhanes 15:20) Bikristen gwobisôna bi nla ôt biniigana mu ndémbél i hémle ni i ñem ngui i Yôsep.

(Bibôdle 37:23, 24) Ndi i léña le, i at Yôsep a at lôkisañ, ha nyen ba eñgel nye, ba héa nténdé wé soti, nténdé soti minikminik u a ba a hééba, ²⁴ ni bo ba gwel nye, ba leñ nye i bee; ndi bee i i ba nso, malép ma ba bé mu.

(Bibôdle 37:28) Bôt ba Lôk Midian, bôt ba nyuñga, ba ba tagbe; ni bo ba ôt Yôsep, ba nyodol nye munu bee, ba sem Yôsep yak Lôk Ismaél inyu môm ma ma bipes bi silba. Ni bo ba jôbna Yôsep Égiptô.

Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu

(Bibôdle 36:1) Dini tjon di yé tjai di Ésau (nyen a yé Édôm).

it-1 693

Édôm

[Kôyôp], lôk Édôm.

Édom a yé jôl li nyônôs iba li Ésau, jas li Yakôb. (Bibôdle 36:1) Ba bi ti nye jôl li inyule a bi nuñul bimañ gwé inyu mpele u nkôyôp. (Bibôdle 25:30-34) Jam li hélha le Ésau a bi gwé nyuu yosôna i kôibak, (Bibôdle 25:25) yak i bôt ba bi yééne mu minkoñ mi Ésau ni mbôda yé ba bé kôyôp.

(Bibôdle 37:29-32) Ni Ruben a témp i bee; ndi nun-ki, Yôsep a ba bé i bee; ni nye a kan mbot yé. ³⁰ A témp yak lôkisañ, a kal le: “Mañge a ta bé; memede ki, me yé ni le me ke he?” ³¹ Ni bo ba yoñ nténdé soti u Yôsep, ba nol bép kembee, ba yube nténdé soti mu matjél, ³² ba om nténdé soti minikminik, ba jôbna wo yak isañ wap, ba kal le: “Di bi léba wo; béñge le, too unu won u yé nténdé soti u man woñ, to heni.”

it-1 964

Matééda

Ngéda ntééda bilém a bé a kal le a ntééda bilém bi mut, a bé a boñ hala inoñnaga ni mbén. I mbén i i bé kal le a jés bilém bi, a tat gwo inyule ibale ba nip gwo, a bé lama saa gwo. Ndi mbegee i ntééda bilém nu i bééna minwaa. Kii hihéga ngéda nuga bikai i bé i nol lém, njom i bé bé yé. To hala, a bé lama éba nwet lém mim i lém yé inyu kwés nye nkaa. I mbus i jam li nyen nwet lém a bé le a kal le ntééda bilém a gwé bé njom yo ki yo.

Ba bé noñ nlélém litiñ ngéda i mpam le ba tééda to imbe yom, yak ikété ndap lihaa. Kiki hihéga, inoñnaga ni mbén, man nu mañ nyen a bé lama tééda lôknyañ. Inoñnaga ni kaat Bibôdle 37:18-30, di nok inyuki Ruben, man nu mañ, a bééna nduña ngéda lôkisañ i bi yéñ nol Yôsep. “A kal le: ‘Di nol bañ nye.’ . . . ‘Ni kôp bañ matjél. . . . ni sambal bañ woo ikolba nye.’ Le ndi a la sôñ nye i moo map, a timbis nye yak isañ.” Jon ngéda Ruben a bi léba le Yôsep a ta bé, nduña yé i bi kônde keñep kayéle “a kan mbot yé.” A kal le: “Mañge a ta bé! Memede ki, me yé ni le me ke he?” A bé yi le isañ wap a bé lama ôm nye nsohi. Inyu i so nsohi, lôkisañ i Yôsep i bana mahoñol i boñ wee nuga bikai yon i bi nol nye. Jon ba bi yube mbôñgô mbot u Yôsep ikété matjél ma bép kembee. Ngéda ba bi éba isañ wap Yôsep mbot i i bé yoo ni matjél, Ruben a bééna ha bé nsohi wo kiki wo, inyule mbot i Yôsep i i bééna matjél i bé kwés Yakôb nkaa le a bi nôla.​—Bibôdle 37:31-33.

Lisoñgol li Bibel

(Bibôdle 36:1-19).

11-17 SÔÑ MPUYE

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 38-39

“Yéhôva a bi tjôô bé Yôsep”

(Bibôdle 39:1) Ni bo ba sôhna Yôsep Égiptô; ni Pôtifar, ntôô mut u Faraô, ñane bôt ba faa, man Égiptô, a somp nye i moo ma Lôk Ismaél i i sôhna nye.

w14 1/11 12 § 4-5

“Lelaa me yé le me boñ ndôñ béba keñi ini?”

“Ni bo ba sôhna Yôsep Égiptô; ni Pôtifar, ntôô mut u Faraô, ñane bôt ba faa, man Égiptô, a somp nye i moo ma Lôk Ismaél i i sôhna nye.” (Bibôdle 39:1) Ni bibuk bini nyen Bibel i nhôla bés i hégda wonyuu Yôsep a bi nôgda ngéda ba bi nuñul nye kiki nkol. Ba nyilha nye to jam! Di hégda le Yôsep a yé i Égiptô, a nkiha munu njel ni nwet wé nu mondo. Nloñ het ba nkil inyu ke i ndap i Yôsep i mondo, u yé nyonok ni bôt yak ni bisabe.

Ndap het Yôsep a nke i yé maselna ni i hôma a nlôl. A mpémél lihaa li li nyééne bahoma bahoma. Kiki ba yé batééda mintômba, ba meya ba niñ isi mandap ma mabadô. Ndi hana Égiptô, mingwañ mi bôt kiki Pôtifar mi niñ ikété biloñge bi mandap. Bôt ba njoñ yi ba ba nyéñ mam ikété hisi ba nkal le bôt ba Égiptô ba bé gwés nwom mi mbônji ni ngandak bibebela bilam bipe i i bé kéñ hiañgaa; yak ni bititimba bi malép het ba bi bel mintén mi bikai nwominsôna. Ba bi oñ mandap mahogi isi bie, kayéle bet ba nyén libebe, ba bé la nôgda lisuni; biwinda bi bé bikeñi, inyu jubus mbebi, bituñ bi bé ngandak, yak kumba ikeñi ni bituñ inyu minkol.

(Bibôdle 39:12-14) Ni muda a finbene nye mbot yé, a kal le: “Nañlana me!” Ni nye a yék mbot yé i moo mé, a ke ngwéé, a pam tan. ¹³ Ndi i léña le, muda a tehe bañ le a nyék mbot yé i moo mé, a pam ki tan ngwéé, ¹⁴ ni nye a sébél bôt ba ndap yé, a pôdôs bo, a kal le: “Tehna-ki! a bi jubus man Lôk Héber i béhni le a tughak bés. Ngo a njôp yaga i meeni le a nañlana me, ndi me nlond makeñi.

(Bibôdle 39:20) Ni nwet Yôsep a yoñ nye, a lôôs nye ndap mok, i het bôt ba mok ba kiñe ba bane nkañak; a ba ha i ndap mok.

w14 1/11 14-15

“Lelaa me yé le me boñ ndôñ béba keñi ini?”

Di nyi bé lelaa mandap ma mok ma bé ha ngéda i i Égiptô. Bôt ba njoñ yi ba ba nyéñ mam ikété hisi ba bi léba bahoma hala kiki minkum mi mandap mi mi bééna bihôk. I mbus ngéda, Yôsep a bi toñol hee homa a bé i mok, a bi kal le ba bi ha nye i “bee mok,” homa nu mapubi to botñem i ta bé. (Bibôdle 40:15) Kaat Tjémbi i niiga bés le ba bi ke ni bisu i tét Yôsep. I nkal le: “Ba sude makôô mé ni ngata, ba ha nye nsañ bikei.” (Tjémbi 105:17, 18) Ngim mangéda, bôt ba Égiptô ba bé téñ moo ma bôt ba mok i mbus, tole mangéda mape ba bé téñ bo nsañ bikei i joo. Mam ma, ma bi lôôha tééñga Yôsep inyule a bé ngi nsohi.

A bi hônba ndik bé jam li inyu ndék ngéda. Ñañ u ñéba le Yôsep a bi yén i ndap mok. A bi tégbaha ngandak ngéda mu béba homa nu! Yôsep a bé yi bé too a’ pam kel yada. Dilo di bi yila sonde, sonde i yila sôñ, ndi kii i bi hôla nye le a nimis bañ botñem?

Ñañ u nti bés i loñge ndimbhe ini: “Ndi Yéhôva a ba ni Yôsep, a unda nye longeñem yé.” (Bibôdle 39:21) Ndap mok to yada, to minsañ mi bikei, to jiibe likeñi bi nla bé kéñ Yéhôva i unda bagwélél bé loñge yé ñem. (Rôma 8:38, 39) Di hégda Yôsep a ntoñle Yéhôva nduña yé ikété masoohe, mbus a nôgda nsañ ni nwee bi ndik “Nyambe nu hogbe yosôna” a nti. (2 Korintô 1:3, 4; Filipi 4:6, 7) Kii ipe Yéhôva a bi bôñôl Yôsep? Ñañ u nkal le a bi boñ le Yôsep “a léba karis i mis ma ñane ndap mok.”

(Bibôdle 39:21-23) Ndi Yéhôva a ba ni Yôsep, a unda nye longeñem yé, a boñ nye le a léba karis i mis ma ñane ndap mok. ²² Ni ñane ndap mok a lôndôs bôt ba mok bobasôna, ba ba ndap mok, i woo Yôsep; ndi to kinje nya jam ba ba boñ mu, nyen a ba bôñôs jo. ²³ Ñane ndap mok a ba béñge bé jam jo ki jo li ba i woo wé, inyule Yéhôva a ba ni nye, ni le, jam a ba boñ, Yéhôva a ba lôôha tôôs jo.

w14 1/11 15 § 2

“Lelaa me yé le me boñ ndôñ béba keñi ini?”

Ñañ u ntimbhe le: “Yéhôva a ba ni Yôsep, a unda nye longeñem yé.” (Bibôdle 39:21) To mabap ma ndap mok, to minsañ mi bikei, to jiibe li ndap mok li ta bé le li sôña Yéhôva i unda bagwélél bé ndéñbe yé i gwés bo. (Rôma 8:38, 39) Di nla hégda Yôsep a nyible Yéhôva ñem inyu kal nye nduña yé, i mbus a nkôhna nsañ ni nwee bi ndik “Nyambe nu hogbe yosôna” a nla ti. (2 Korintô 1:3, 4; Filipi 4:6, 7) Kii ipe Yéhôva a mbôñôl Yôsep? Ñañ u nkal le a bi ke ni bisu i “boñ le a léba karis i mis ma ñane ndap mok.”

Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu

(Bibôdle 38:9, 10) Ndi Ônan a ba yi le mbôô i y’a ba bé i yé; ndi i léña le, ngéda a ba a jôp yak nwaa manyañ, a ba a nwas yo ’isi, a tiga le a ti manyañ mbôô. ¹⁰ Ndi jam a boñ li bébél Yéhôva; ni nye a nol yak nye.

it-2 445

Ônan

(Ônan) [I jôl li li nkobla le “ngui i gwal; tole ngui i boñ mam”].

Man nu munlôm nu Yuda nu yôhne iba nu a bi bana ni ngond Kanaan le Sua. (Bibôdle 38:2-4; 1 Miñañ 2:3) Ngéda Yéhôva a bi nol Er, manyañ nu mañ, inyule a bi boñ béba, Yuda a bi kal Ônan le a bii Tamar, yik Er, inyu bana mbôda. Ibale Ônan a gwal man ni Tamar, ki man nu a bé bé le a ba jô yada mu mbôda i Ônan. Ndi i man nu a bé lama ba nkat bum nu Er; hala wee, i man nu a bé lama ba mbôda i Er ha i Ônan bé. Ngéda Ônan a bé lal ni Tamar, a bé a nwas le manôi ma kwoo ’isi iloole a ti mo Tamar. Ônan a bi nyuñguu bé gwom gwé bi mbôô inyule ñañ u nkal le ‘ngéda a bé lal ni Tamar’ a bé a nwas le manôi ma kwoo ’isi ni ntjeñ. I nene le a bi boñ yom ba nsébél ni hop Pulasi le “coït interrompu,” hala wee a bé a tjél le Tamar a leege manôi mé. Yéhôva a bi nol bé Ônan inyule a bi nyuñguu gwom gwé bi mbôô, ndi a bi wo ngi man inyule a bi nôgôl bé isañ ngéda a bi tjél gwal man lôñni Tamar, a hôlôs huluk ñem, a yan ki bitelbene bi Djob inyu libii.​—Bibôdle 38:6-10; 46:12; Ñañga bôt 26:19.

(Bibôdle 38:15-18) Ngéda Yuda a tehe nye, a hoñol le a yé muda libambe; inyule a hô su wé. ¹⁶ Ni nye a hendep i nyeni ha njel, a kal le: “Me nsoohe, bôk bés, me jôp i weeni;” inyule a ba yi bé le a yé nkia wé. Ni nye a kal le: “W’a ti ki me, le ndi u jôp i meeni?” ¹⁷ A kal le: “M’a ômle we man bép kembee nu bémba.” Ni nye a kal le: “Baa w’a ti me bibep, letee u om nye?” ¹⁸ Ni nye a kal le: “M’a ti we kinje bibep?” Nye nye le: “Béndél yoñ ni nkôô woñ, ni ntoñgo u yé i woo.” Ni nye a ti nye gwo, a jôp ki i nyeni, ni Tamar a yoñ jém ni nye.

w04 15/1 30 § 4-5

Mambadga ma basoñgol

Yuda a bi boñ béba ngéda a bi tjél le Séla a bii Tamar inoñnaga ni mbônga wé. Yak nye a bi bana maada ni muda nu a bi hoñol le a yé muda libambe nu témpel. Hala a bé kiha bé ni bitééne bi Djob bi bi yé le maada ma munlôm ni muda ma nlama ndik ba ikété libii. (Bibôdle 2:24) Ni maliga, Yuda a bi bana bé maada ni muda libambe. Ndi, a bi sal i bôlô Séla a bé lama sal, hala wee, i bii Tamar inyu bana mbôda.

Di nla kal le Tamar a bi ke bé i ndéñg. Mahas a bi gwal, ma bé bé bon ba ndéñg. Ngéda Bôas mut Bétléhém a bi bii Ruth ngond Môab, nwaa maansañ, mimañ mi Bétléhém mi bi bok Péres, lok Tamar mbôgi ilam, mi kal Bôas le: “Ndap yoñ ki i yila kikii ndap Péres, nu Tamar a gwélél Yuda, mu mbôô Yéhôva a’ tine we munu hingonda hini.” (Ruth 4:12) Péres a yé mu ndaye i Yésu Kristô.​—Matéô 1:1-3; Lukas 3:23-33.

Lisoñgol li Bibel

(Bibôdle 38:1-19).

18-24 SÔÑ MPUYE

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 40-41

“Yéhôva a mpéyés Yôsep”

(Bibôdle 41:9-13) Ha ni nyen ñane bisôôle a pôdôs Faraô, a kal le: “Me mbigda bibéba gwem len ini. ¹⁰ Faraô a bi nyéyéi minkol nwé, a bi ha me i garum ikété ndap ñane bôt ba faa, me ni ñane babômkoga. ¹¹ Ndi di bi emel eem u wada, me ni nye; di bi emel, hi mut kingéda likoblene li eem yé. ¹² Mañge wanda wada a bé ha lôñni bés, man Lôk Héber, nkol u ñane bôt ba faa. Ni bés di añle nye bieem gwés, ni nye a koblene bés gwo; a koblene hi mut kingéda eem yé. ¹³ Ndi i bi léña le, kii a bi koblene bés, hala nyen i bi léña; Faraô a bi timbis me tel yem nson, a péni nuu.”

w15 1/2 14 § 4-5

“Baa Nyambe bé nyen a nla kobol jam?”

Maselna ni ñane bisôôle nu a bi hôya Yôsep, Yéhôva nye a bi hôya bé nye. U wada, a bi boñ le Faraô a bana bihélha bi bieem biba. I eem i bisu, Faraô a bi tehe miñin mi nyaga misaambok mi mi bééna mahoñ, mi mpémél i lom Nil, ni maôñk malam. A tehe ki minkôt mi nyaga misaambok, mi bak mimbe. Minkôt mi nyaga mi kahal je nyaga i mahoñ. I mbus ngéda, Faraô a bi témb a emel. A tehe mis ma kôn masaambok ma bé loñge, ma pémlak i nlélém tén. A tehe ki mis ma kôn mape masaambok, ma ma bé minkôt, ma bôdôl mil mis ma kôn ma ma bé malam. Bieem bi, bi bi tééñga Faraô kayéle kiki kel i bi ye, a sébél bôt bé ba makañ inyu boñ le ba kobol bieem bi. Ndi ba bi la bé. (Bibôdle 41:1-8) Baa ba bé bijôñ, tole hiki wada a bé yéñ ndigi kolba mahoñol ma nuu numpe? Di nyi bé. I yom di nyi i yé le ba bi hôla bé Faraô, inyule a bé a gwé ngôñ le ba koblene nye bieem gwé.

Ha nyen ñane bisôôle a nsôk a nhoñol Yôsep! Mu kiki kiññem i bé kéés nye, a nkal Faraô le hala a yé nwii ima ngéda a bé i mok, mañge wanda wada a bi kobol bieem gwé yak ni bieem bi ñane babômkoga. Kunda yada, Faraô a om le ba pémés Yôsep i ndap mok.​—Bibôdle 41:9-13.

(Bibôdle 41:16) Ni Yôsep a timbhe Faraô, a kal le: “Ha me bé me; Nyambe nyen a’ ti Faraô ndimbhe i yé ni nsañ.”

(Bibôdle 41:29-32) “Nun-ki, nwii minsaambok mi nlo, nwii mi binuu bikeñi yaga i loñ Égiptô yosôna. ³⁰ Ndi mbus yap, nwii mi njal minsaambok nw’a pam, ndi binuu bini gwobisôna gw’a hôina ikété loñ Égiptô. ³¹ Njal y’a tjé hisi hini, ndi binuu gw’a yina bé ikété hisi inyu njal y’a noñ gwo, inyule y’a ba baédga nya i nlôôha. ³² Ndi lakii Faraô a ñemel eem ini ngélé iba, hala a mbôña, inyule Nyambe a mal tip jam lini bañga litibik, ni le, Nyambe a’ hoo boñ jo.

w15 1/2 14-15

“Baa Nyambe bé nyen a nla kobol jam?”

Yéhôva a ngwés bôt ba suhulnyuu ni ba ba ngwés nye. Hala a nhélés bé bés le a bi yeelene Yôsep bieem bi Faraô ni ngobol yap ki le jam li li bi nai bôt ba pék ni bôt ba makañ ba Égiptô. Yôsep a bi kal Faraô le bieem gwé gwobiba bi bééna nlélém ndoñi. Yéhôva a bi tiimba nwiin u inyu unda le jam li li bé ‘toi ntiik,’ ni le li bé lama yon. Miñin mi nyaga mi mi bééna maôñk malam ni mis ma kôn malam ma yé nwii misaambok het bijek gwa ba ngandak i Égiptô, ndi minkôt mi nyaga ni bihôlô bi mis ma kôn mi yé nwii mi njal misaambok mi mi ga noñ nwii i het bijek bi bak ngandak. I njal i, i ga ba ikeñi ikété loñ.​—Bibôdle 41:25-32.

(Bibôdle 41:38-40) Ni Faraô a kal minkol nwé le: “Baa d’a léba mut mpe nya ini, nu mbuu Nyambe u yé ikété yé?” ³⁹ Ni Faraô a kal Yôsep le: “Lakii Nyambe a mal yis we mam mana momasôna, mut numpe a ta bé, nu a gwé yi ni pék kikii we. ⁴⁰ We nyen w’a ba nwet ndap yem, a loñ yem yosôna ki y’a kôñba likalak joñ; ndik inyu yééne ane, nyen m’a lôô we bikeñi.”

w15 1/2 15 § 3

“Baa Nyambe bé nyen a nla kobol jam?”

Faraô a bi yônôs mbônga wé. Ba nha Yôsep mbot i loñge mboñ. Faraô a nti nye nsañ gôl i kiñ, hilonde, kak i Kiñe. A ti ki nye kunde i ke mu loñ yosôna inyu yônôs njômbi yé. (Bibôdle 41:42-44) Nlélém kel, Yôsep a mpam i mok inyu yén i ndap kiñe. Yani a bééna bé botñem yo kiki yo, ndi len a yé ñané nu yônôs iba i mbus Faraô. Hala a ñéba le Yôsep a bé a kôli bôdôl Yéhôva ñem! Yéhôva a bi tehe ngitelepsép ngwélél wé a bi boma mu nwii mi nwominsôna. A bi tibil mam i loñge ngéda ni i nya i téé sép. Yéhôva a bé gwés ndik bé tibil ngitelepsép Yôsep a bé boma, ndi njômbi yé i bé ki le a péyés litén li Israel. Di ga tehe lelaa a bi bôña mu yigil i noñ.

Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu

(Bibôdle 41:14) Ha ni nyen Faraô a om, a sébél Yôsep, ni bo ba hoo nyodol nye i bee mok; ni nye a kohla, a héñha mbot yé, a jôp yak Faraô.

w15 1/11 9 § 1-3

Baa u yik hala?

Inyuki Yôsep a bi homb ño ngéda a bi ke boma Faraô?

Ñañ u kaat Bibôdle u nkal bés le Faraô a bi kal le ba pala lona nye man Lôk Héber nu a bé mok le Yôsep inyu kobol bihélha gwé bi bieem. Ha ngéda i, Yôsep a bé a ma tégbaha ngandak nwii i mok. Tolakii Faraô a bi sébél nye bihôô bihôô, Yôsep a bi yoñ ngéda i homb ño. (Bibôdle 39:20-23; 41:1, 14; 41:1, 14) Kiki nwet a bi tila kaat Bibôdle a mpôdôl jam li homb ño, i mpôôna wee bon ba Égiptô ba bééna i lem i.

Ngéda kôba, ngandak matén, yak lôk Héber, i bé tééda mayéé. Maselna ni bo, kaat yiña i ba nsébél le McClintock and Strong’s Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature i nkal le: “I ngéda kôba, loñ Égiptô yotama yon i bé neebe bé le mut a tééda mayéé.”

Baa mayéé motama mon ba bé lama homb? Lipep li manwin ba nsébél le Biblical Archaeology Review i nkal le ilole man Égiptô a ntelep i bisu bi Faraô, a bé lama kôôba kiki mut a nsômbôl jôp i témpel. Ha ngéda i, Yôsep a bé lama homb mahuu ma nyuu yé yosôna.

(Bibôdle 41:33) “Hanano ni, Faraô a kôli yéñ mut yi ni nu pék, a téé ki nye, le a ane loñ Égiptô.”

w09 15/11 28 § 14

Bagwélél ba Djob ba ñunda bilem bilam

¹⁴ I ngéda kôba, bagwal ba ba bé kon Djob woñi ba bé lama niiga bon bap iblem bilam. Nkwel di nléba ikété kaat Bibôdle 22:7 u ñunda le Abraham bo lok yé Isak ba bé tina lipém wada ni nuu. I nene le yak bagwal ba Yôsep ba bi niiga nye bilem bilam. Ngéda a bé i mok, a bi éba le a nti bôt ba mok bape lipém. (Bibôdle 40:8, 14) Nkwel a bi bana ni Faraô u ñéba le a bi nigil i ti baane lipém.​—Bibôdle 41:16, 33, 34.

Lisoñgol li Bibel

(Bibôdle 40:1-23)

25-31 SÔÑ MPUYE

MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 42-43

“Yôsep a bi unda le a gwé hôtnyuu”

(Bibôdle 42:5-7) Ni bon bôlôm ba Israél ba pam mu, le ba somp blé ntôñ wada ni ba bape ba ba pam; inyule njal i ba i loñ Kanaan. ⁶ Yôsep nyen a ba nkéhne hisi hi moo ño; nyen a ba nuñle bôt ba hisi hi bobasôna blé. Ni lôkisañ Yôsep ki i jôp, ba ôôp letee ni ’isi bisu gwé, ba ôm ndigi masu i biték. ⁷ Ni Yôsep a tehe lôkisañ yé, a yi ki yo, ndi a héñba le a yé bo nkén, a pôdôs bo, a nyôhak hop. Ni nye a bat bo le: “Ni nlôl he?” Ni bo ba kal le: “I loñ Kanaan inyu somp bijek.”

w15 1/5 13 § 5

‘Baa men me yé Nyambe?’

Kii di nla kal inyu Yôsep? A bi hoo yimbe lôkisañ! U héya hala, ngéda a bi tehe bo ba ñôôp bisu gwé, a bi hoñol bieem a bi bana nye mañge. Ñañ u nkal le “a bigda bieem” bi Yéhôva a boñ le a emel ngéda a bé mañge, ni het a bé tehe lôkisañ i ñôôp bisu gwé​—nlélém kiki ba bé boñ ha ngéda i! (Bibôdle 37:2, 5-9; 42:7, 9) Kii Yôsep a bé le a boñ? A bé le a sambla bo? Tole a pun nyemede?

w15 1/5 14 § 1

‘Baa men me yé Nyambe?’

Bebek le u ga boma bé nlélém jam kiki Yôsep. Ndi i len ini mbagla ni ôa bi nai ikété mahaa. I ngéda di yé i bisu bi nya jam i, di nla boñ kiki ñem wés u ntinde bés i boñ. Ndi njel pék i yé le kiki Yôsep, di boñ mam inoñnaga ni sômbôl i Djob. (Bingéngén 14:12) U hôya bañ le i niñ ikété nsañ ni bôt boñ ba lihaa i yé nseñ ndi i bana maada malam ni Yéhôva bo Man wé yon i nlôôha ba nseñ.​—Matéô 10:37.

(Bibôdle 42:14-17) Ni Yôsep a kal bo le: “Ngo jam me ntip pôdôs bé, jo yaga jon li yé, le: ‘Ni yé ndik bôt ba mbep!’ ¹⁵ Haana nyen n’a noodana: wee niñ Faraô, na nyodi bé hana, handuk ibale maasoñ nan nu mbus a mpam nyono. ¹⁶ Oma wada nan, a lona maasoñ nan, ndi bé n’a yégle mok, le bipôdôl binan bi noodana, too maliga ma yé ikété nan; ibale hala bé, wee niñ Faraô, bé ni yé ndik bôt ba mbep.” ¹⁷ Ni nye a ha bobasôna lôñ yada i garum letee ni dilo diaa.

w15 1/5 14 § 2

‘Baa men me yé Nyambe?’

Yôsep a noode lôkisañ ngandak ngélé inyu yi yom i yé bo ñem. I bibôdle, ni njel nkobol, a ñôm bo nsohi le ba yé bôt ba mbep. Inyu so nsohi, ba ntoñle nye hee ba nlôl​—ni le ba gwé maasañ wap nu mbus nu a nyégle i homa ba nlôl. Yôsep a mban ñem. Baa manyañ nu mbus a ngi yii i niñ? Nano Yôsep a nyi kii a nlama boñ. A bi kal bo le: “Haana nyen n’a noodana,” i mbus a nkal bo le a gwé ngôñ i tehe i maasañ wap nu mbus nu. A nsôk neebe le ba huu mambai map inyu yoñ maasañ wap ibale wada wap a nyégle i Égiptô.​—Bibôdle 42:9-20.

(Bibôdle 42:21, 22) Ni bo ba kalna le: “Hodo, di mal yoñba libua inyu mantata wés, homa di tehe mahel ma ñem wé, ngéda a ba yemhene bés, ndi di top bé nôgôl nye; jo ni jon kuu ini i mal kwél bés.” ²² Ni Ruben a timbhe bo, a kal le: “Baa me kal bé bé le: ‘Ni boñ bañ mañge nu béba;’ ndi ni top bé nôgôl me? Jon nuna-ki, matjél mé ma nkahal ni béda.”

it-2 50 § 4

Yôsep

Kiki ngéda i bé tagbe, lôkisañ i Yôsep i bi hoñol le Djob a bé kogse bo inyule ba bi nuñul nye kiki nkol. I bisu bi Yôsep nu ba bé ngi yi, ba bé ômna minsohi. Kii a nok bo ba nkwel, Yôsep a nôgda le ba ntam i béba ba bi boñ. Hala a tihba nye kayéle a pam, a bôô maéya. Kii a ntémb, a kal le ba ha Siméôn i mok letee lôksañ i lona maasañ wap nu mbus.​—Bibôdle 42:21-24.

Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu

(Bibôdle 42:22) Ni Ruben a timbhe bo, a kal le: “Baa me kal bé bé le: ‘Ni boñ bañ mañge nu béba;’ ndi ni top bé nôgôl me? Jon nuna-ki, matjél mé ma nkahal ni béda.”

(Bibôdle 42:37) Ni Ruben a kal isañ le: “W’a nol bon bem ba bôlôm ba, ibale me ntémbna bé me nye i weeni; ti me nye i moo mem, m’a témbna nye i weeni.”

it-2 835

Ruben

Bilem bilam bi Ruben bi nene mu kiki a bi yéñ kwés lôkisañ yo bôô nkaa le ba nol bañ Yôsep ndi le ba leñ nye i bee inyule a bééna ngôñ i péyés nye. (Bibôdle 37:18-30) I mbus 20 ma nwii, i ngéda lôkisañ i bi sôs Égiptô, ba bé hoñol le ba ñôm bo nsohi le ba yé bôt ba mbep inyule ba bi nuñul Yôsep. Ruben a bi hôñlaha bo le a bééna bé njom yo ki yo. (Bibôdle 42:9-14, 21, 22) Ngéda Yakôb a bi tjél le Benyamin a kee i Égiptô, Ruben nyen a bi neebe le bilok gwé gwo biba bi yégle yak Yakôb, a kal nye le: “W’a nol bon bem ba bôlôm ba, ibale me ntémbna bé me [Benyamin] i weeni.”​—Bibôdle 42:37.

(Bibôdle 43:32) Ni bo ba tégél nye bijek wé homa nyetama, ni inyu yap wap homa botama, yak ni inyu bôt ba Égiptô, ba ba ba je ni nye, wap homa botama: inyule bôt ba Égiptô ba ba bé le ba jéla ni Lôk Héber; inyule ndôñ jam ini i nsuñgaha bôt ba Égiptô miñem.

w04 15/1 29 § 1

Balôm ba biniigana bi kaat Bibôdle​—II

43:32​—Inyuki bon ba Égiptô ba bé tehe le i yé béba i je ni bon ba lôk Héber? Bibase gwap tole binéñél gwap gwon bi bé kéñ bo i boñ hala. Bon ba Égiptô ba bé oo batééda bémba. (Bibôdle 46:34) Inyuki? Inyule ba bé diihe bé batééba bémba i Égiptô. Tole kiki bahoma inyu sal nwom ba bé bé jôga i Égiptô, bon ba Égiptô ba bé oo bet ba bé yéñ bikai inyu bémba yap.

Lisoñgol li Bibel

(Bibôdle 42:1-20)