Nyiña inyu Kaat yés i likoda li ñem sonde
1-7 SÔÑ HILÔNDE
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 44-45
“Yôsep a nwéhél lôkisañ”
(Bibôdle 44:1, 2) Ni Yôsep a kal ñane ndap yé le: “Yônôs minsugut mi bôlôm ba ni bijek kikii ba nla begee, u ha ki moni mi hi mut i nyo nsugut wé. 2 W’a ha ki libôndô jem, libôndô li silba yaga, i nyo nsugut u nu mbus, yak moni nwé inyu bijek.” Ni nye a boñ kingéda lipôdôl Yôsep a pot.
w15 5/1 14-15
“Baa men me yé Nyambe?”
Yôsep a mbii lôkisañ i biwénél. A ñep bisônda i gwel bo inyule a ñôm bo nsohi le ba nip libôndô jé. Ngéda ba nléba libôndô li i bot i Benyamin, ba ntébna lôkisañ i Yôsep yosôna i nyeni. Nano Yôsep a gwé pôla i yi mintén mi bôt lôkisañ i yé. Yuda i nwet a mpot inyu yap, a nsoohe Yôsep le a kon bo ngoo, a nti yak mahoñol le bobasôna ba yila minkol i Égiptô. Yôsep a ntimbhe bo le Benyamin nyetama nyen a ga yila nkol, ini lôkisañ ipe i témb i Kanaan.—Bibôdle 44:2-17.
Kii Yuda a nok hala, a mbôô maéya a kal le. “Libum li nyañ, ndigi nyetama nyen a bi yégle; isañ ki a ngwés nye.” Kii Yôsep nok hala, hala a kôhna nye ngoo inyule a bé lok i mañ i nwaa Yakôb le Rahel, nu a bi wo ngéda a bé gwal Benyamin. Kiki isañ, Yôsep a bé hoñol nyañ Rahel. Bebek le jam li, li nkônde lédés maada ma yé ipôla nye ni manyañ Benyamin.—Bibôdle 35:18-20; 44:20.
Yuda a nyemhe Yôsep le a yilha bañ Benyamin nkol. A nti yak mahoñol le nyen a yiha manyañ Benjamin kiki nkol. A nsôk a kal le: “Inyule lelaa m’a bet yak tata, ibale hiloga hini hi ta bé lôñni me, me tiga tehe béba jam y’a kwél tata!” (Bibôdle 44:18-34) Ni maliga, Yuda a nhéñha toi. A ñunda le a ntam béba yé, le a nok ndutu bôt bape ba nôgda, a ntôñ bôt bape, a nkônôô ki bo ngoo.
Yôsep a nla ha bé tééda i yom i yé nye ñem. A mpémés minkol nwé nwominsôna, a bôô maéya kayéle bôt ba Faraô ba nok nye a ñee. I mbus, a nyeelene bo le: “Men me yé Yôsep.” A nsambla lôkisañ i i yé nhelek, a nwéhél ki bo inyu mam momasôna ba bi boñ nye. (Bibôdle 45:1-15) Yôsep a ñunda le a nkôna Yéhôva nu a nyégi i nwéhél. (Tjémbi 86:5) Baa yak we, u yé bebee i nwéhél?
(Bibôdle 44:33, 34) Jon soho a nwet wem, neebe le men me yila nkol woñ, ndi mañge nunu a témb ni lôkisañ. 34 Lelaa me nla témb yak tata, me ba bé ni mañge nunu? Me nla bé hônba i tehe ndutu i nkwél tata!”
(Bibôdle 45:4, 5) Ni Yôsep a kal lôkisañ yé le: “Tiigana me bebe, me nsoohe bé.” Ni bo ba tiige nye bebee. A kal ki le: “Men me yé Yôsep, nu ni sem, a ke Egiptô. 5 Hanano ni miñem mi kogoo bañ bé, to i yodbene bébomede le ni sem me nyono; inyule Nyambe nyen a bugus me bisu binan i tééda bé niñ.
Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu
(Bibôdle 44:13) Ni bo ba kan mbot yap, hi mut a bééga ki jakas jé, ni bo ba témp nkoñ.
it-1 606
I was mambot
Kiki bôt ba bé niñ i pes likôl, bon ba lôk Yuda ba bééna lem i was mambot map ngéda ba bé ba nimis mut wap lihaa. Libim li ngéda, ba bé ba was mbot inyu boñ le tôl i nene, ba bé was bé yo inyu boñ le mut a haba ha bañ yo.
Ngélé bisu het ba mpôdôl i nwas mambot ikété Bibel, i yé ngéda lok i mañ i Yakôb le Ruben i bi témb i bee malép, a hoñlak le a nkoba Yôsep nyoo. Kiki a nkob bé nye, a nwas mambot mé, a kal le: “Mañge a ta bé! memede ki, me yé ni le me ke he?” Kiki man nu mañ, ba bé lama kal le njôm i yé i yé ibale manyañ nu mbus a wo. Ngéda ba bi kal Yakôb le lok yé Yôsep i nwo, a bi was i mbot a bé a hééba, a haba minsugut inyu éba le a ñee man wé. (Bibôdle 37:29, 30, 34) Ngéda ba bi ôm Benyamin nsohi i Égiptô le a yé mut wip, lôkisañ i Yôsep i bi éba le ba bé nok njôghe ngéda ba bi was mambot map.—Bibôdle 44:13.
(Bibôdle 45:5-8) Hanano ni miñem mi kogoo bañ bé, to i yodbene bébomede le ni sem me nyono; inyule Nyambe nyen a bugus me bisu binan i tééda bé niñ. 6 Inyule nwii ma mini le njal i bi nai munu hisi hini, ndi nwii mintan mi ngi yii, le mut a’ sal bé, to bumbul. 7 Ndi Nyambe a bugus me bisu binan i péihene bé minyégla hana ‘isi, ni i niñis bé ni tohi keñi. 8 Jon ni, ha bé bé bon ni om me nyono, ndik Nyambe; a téé ki me, le me ba isañ inyu Faraô, me ba ki nwet ngii ndap yé yosôna, ni ñane ngii loñ Egiptô yosôna.
w04 15/8 15 § 15
Ba bi oo nye ngi njom
15 Kii i ga hôla bés le di tééda bañ i bet ba ñoo bés ngi njom hiun? Di hôya bañ le Satan ni mimbuu nwé mimbe ba yé bakolba bés ba bisu. (Éfésô 6:12) Tolakii bôt bahogi ba nkôôba tééñga bés, ndi libim jap li mboñ hala inyule ba nyi bé bés tole bôt bape ba nyuge bo i boñ hala. (Daniel 6:4-16; 1 Timôtéô 1:12, 13) Sômbôl i Yéhôva i yé le “mintén mi bôt nwominsôna” mi bana pôla i “kôhna tohi, mi pam ki i bana bañga yi i maliga.” (1 Timôtéô 2:4) Ngandak bôt i i bé kolba bés, i nyila Mbôgi Yéhôva inyule i nléba le di yé ngi nsohi. (1 Pétrô 2:12) U héya hala, di nla ôt biniigana mu ndémbél Yôsep a bi yigle bés. Tolakii lôkisañ i bi boñ le a nok ndutu ngandak, a bi téédana bé bo hiun. Inyuki? Inyule a bi tehe le Yéhôva a bé kena mam, inyu boñ le sômbôl yé i yon. (Bibôdle 45:4-8) Nlélém, Yéhôva a nla boñ le to imbe ndutu di mboma i pam i pubus jôl jé.—1 Pétrô 4:16.
Lisoñgol li Bibel
8-14 SÔÑ HILÔNDE
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 46-47
“Mahôla ngéda njal i nai”
(Bibôdle 47:13) Bijek bi bé ha bé i loñ yosôna inyule njal i bé nayak kiyaga, njal i kahal yak tômbôs bôt ba Égiptô ni ba Kanaan.
w87 1/5 15 § 2
I sôñ niñ ngéda njal i nai
2 Kiki Yéhôva a bi bôk a legel, nwii minsaambok ngéda bijek bi bé ngandak mi bi tagbe. Nano njal i nai, ndi, ndik Égiptô yotama bé, yak i “hisi hiosôna.” Ngéda njal i bi nai, bôt ba Égiptô ba bi ke tehe Faraô inyu kôhna bijek, ndi nye a timbhe bo le: “Ken-gana yak Yôsep, jam a’ kal bé, jon n’a boñ.” Yôsep a bi nuñle bon ba Égiptô bijek letee moni nwap mi mal. I mbus, Yôsep a bi neebe le ba ti nye bémba yap kiki nsaa inyu kôhna bijek. Bon ba Égiptô ba bi sôk ba ke yak Yôsep, ba kal nye le: “Somb bés ni minkoñ nwés, u ti bés bijek, inyu boñ le di yila minkol mi Faraô, yak minkoñ nwés mi yila minkoñ nwé.” Jon Yôsep a bi somb minkoñ mi bon ba Égiptô nwominsôna inyu Faraô.—Bibôdle 41:53-57; 47:13-20.
(Bibôdle 47:16) Yôsep a timbhe bo le: “Ibale moni minan mi mal, tina bilém binan, m’a ti bé bijek.”
(Bibôdle 47:19, 20) Baa bés ni minkoñ nwés di nlama wo i bisu gwoñ? Somb bés ni minkoñ nwés, u ti bés bijek, inyu boñ le di yila minkol mi Faraô, yak minkoñ nwés mi yila minkoñ nwé. Ti bés mbôô inyu boñ le di niñ, di wo bañ, to minkoñ nwés mi yila bañ kiki ñoñ.” 20 Hala nyen Yôsep a bi somb minkoñ mi bôt ba Égiptô nwominsôna inyu Faraô, inyule hiki man Égiptô a bi nuñul nkoñ wé, njal i ma nai; minkoñ nwominsôna mi loñ Égiptô mi yila minkoñ mi Faraô.
(Bibôdle 47:23-25) Ni Yôsep a kal ngim loñ le: “Nuna-ki, me mal somp bé, yak ni biték binan len ini inyu Faraô. Nuna-ki, mbôô ini inyu nan, n’a nwas yo mu biték. 24 Ndi y’a léña le, hi ki ngéda n’a ba ni mbumbul, ha nyen n’a ti Faraô jôga jada ikété môga matan, ndi môga ma-na m’a ba manan, inyu mbôô i sal nwom, ni inyu bijek binan ni inyu mandap manan, ni inyu bon banan batitigi.” 25 Ni bo ba kal le: “U mal niñis bés; di léba ni karis i mis ma nwet wem, ndi d’a ba minkol mi Faraô.”
kr 234-235 § 11-12
Sômbôl i Djob inyu hisi i nyon ni njel Ane
11 Ngandak bijek. Nkoñ ‘isi u nok njal i pes mbuu. Bibel i mbéhe le: “‘Nuna-ki, Nwet le Yéhôva a mpot haana le: ‘Dilo di nlo le m’a om himala hi njal munu loñ, ha himala hi njal koga bé, to nyus malép, ndi njal i nok bipôdôl bi Yéhôva.’” (Amôs 8:11) Baa yak i bet ba nit Ane Djob ba nok i njal i? Yéhôva a bi bôk a pôdôl maselna ma ga ba ipôla litén jé ni baoo bé: “Nuna-ki, minkol nwem nw’a je, ndi bé njal y’a gwel bé. Nuna-ki, minkol nwem nw’a nyo, ndi bé nyus y’a gwel bé. Nuna-ki, minkol nwem nw’a kon maséé, ndi bé n’a kôs wonyuu.” (Yésaya 65:13) Baa yak we u ntehe biyônôl bi bibañga bini?
12 Kiki malép ma lom ma nkôli ibabé waa, hala ki nyen di nkôhna bijek bi mbuu hiki ngéda ni njel bikaat bi ntôñ—bividéô; makoda ma hiki sonde ni makoda makeñi, yak i mam momasôna di nléba mu site yés internet. (Ézékiel 47:1-12; Yôel 3:18) Baa u ta bé maséé i tehe lelaa Yéhôva a nyônôs mimbônga nwé mu kii a nti we ngandak bijek bi mbuu hiki kel? Baa u yé maséé i je bijek bi mbuu Yéhôva a nti we hiki kel?
Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu
(Bibôdle 46:4) M’a sôs lôñni we letee ni Egiptô, m’a bedna yaga ki we nyono. Yôsep nyen a’ sude we mis.”
it-1 227 § 16
Maboñok
I yip mis ma nwet a ntip wo. Yéhôva a bi kal Yakôb le, “Yôsep nyen a ga yip we mis.” (Bibôdle 46:4) Hala a bé kobla le Yôsep nyen a bé lama yip Yakôb mis i kel nyemb yé, ndi man nu bisu nyen a bé lama boñ hala. Jon i nene le i jam Yéhôva a bi kal Yakôb li bé kobla le Yôsep nyen a bé lama ba kiki man nu bisu.—1 Miñañ 5:2.
(Bibôdle 46:26, 27) Bôt bobasôna ba jôp loñ Égiptô ntôñ ni Yakôb, ba ba pémél yaga bôbôk yé, handuk baa ba bon ba Yakôb, bôt bobasôna ba ba mu ba ba môm masamal ni basamal. 27 Bon bôlôm ba Yôsep, ba ba gwéé nye Égiptô, ba ba bôt ba. Bôt ba ndap Yakôb ba jôp loñ Égiptô, bobasôna ba ba môm masaambok ma bôt.
nwtsty biniigana inyu yigil i Minson mi baôma 7:14
Nsoñgi u bôt bobasôna u bé 75: I ngéda Stéfanô a bi ti nsoñgi u bôt ba lihaa li Yakôb ba ba bi ke i Égiptô; hala wee 75 ma bôt; a bé sima bé ngim nlôñ Bibel u tôbôtôbô. Ba nléba bé nsoñgi u ikété bikaat bi lôk Héber bimasôrete ba bi tila. Bibôdle 46:26 a nkal le: “Bôt bobasôna ba jôp loñ Égiptô ntôñ ni Yakôb, ba ba pémél yaga bôbôk yé, handuk baa ba bon ba Yakôb, bôt bobasôna ba ba mu ba ba môm masamal ni basamal.” Nlôñ 27 u nkônde le: “Bon bôlôm ba Yôsep, ba ba gwéé nye Égiptô, ba ba bôt ba. Bôt ba ndap Yakôb ba jôp loñ Égiptô, bobasôna ba ba môm masaambok ma bôt.” I nene le ba bé soñgol bôt nya iba, bebek le nsoñgi u bisu u bé béñge ndigi mbôda i Yakôb. Ndi nsoñgi u nyôhne iba, u bé pôdna yak nsoñgi u bet ba bi yéga bo nyoo Égiptô. Nsoñgi u mbôda i Yakôb u yé ntilga i kaat Manyodi 1:5 ni i kaat Ndiimba Mbén 10:22, het ba nkal le ba bé “70” bôt. Jon i nene le nsoñgi u nyôhne aa Stéfanô a bi ti, u bé béñge yak bôt bé ba lihaa bape. Bahogi ba nhoñol le bon ni balal ba Manasé bo Éfraim ba yé mu nsoñgi u, kiki ngobol i la Septante i nkal i Bibôdle 46:20. Bape ba nhoñol le baa ba bon ba Yakôb ba yé mu nsoñgi u, ndi ba nsima bé bo i kaat Bibôdle 46:26. Jon nsoñgi u bôt bobasôna u bé “75.” Bebek le ba bi léba nsoñgi u ikété bitilna bi lôk Héber bi ba bi gwélél i hiai hi bisu N.Y. Ndi ngandak nwii i bisu bi ngéda, bayimam ba bi yi le nsoñgi unu le “75”, u bé mu i kaat Bibôdle 46:27 ni i kaat Manyodi 1:5, ikété ngobol i Bibel ni hop lôk Grikia le, la Septante. U héya hala, i hiai hi nyônôs 20, ba bi léba bipes bi minhôôk mi bikaat ni hop lôk Héber i Tuye Nwoga; bipes bi kaat bi, bi nsima kaat Manyodi 1:5, i het ba nléba nsoñgi le “75.” Bebek le nsoñgi Stéfanô a bi ti u bé lôl mu minhôôk mi bikaat mi. Ibabé i béñge njee a mpot maliga, nsoñgi Stéfanô a bi ti, u bé unda le ba bé soñgol mboda i Yakôb nya ndi nya.
Lisoñgol li Bibel
15-21 SÔÑ HILÔNDE
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | BIBÔDLE 48-50
“Miñunuk mi bôt mi nla niiga bés ngandak mam”
(Bibôdle 48:21, 22) Ni Israel a kal Yôsep le: “Nun-ki, me me nwo! Ndi Nyambe a’ témbna ki bé hisi hi bosoñ banan. 22 Iloo ki hala, me mal ti we ngaba ‘isi ipe yada iloo ngaba i lôkisoñ, i me nke i kadal i woo Lôk Amôr ni pansoñ yem, ni mpihlôñgô wem.”
it-1 1228 § 8
Yakôb
Ndék ngéda ilole a nwo, Yakôb a bi sayap bon ba Yôsep. Mbuu mpubi u bi tinde nye i bii Éfraim nu a bé man nu sôk i bisu bi Manasé nu a bé man nu mañ. I mbus, Yakôb a kal Yôsep nu a bé lama kôhna ngababum iba i mam nu mañ le: “Me mal ti we ngaba ’isi ipe yada iloo ngaba i lôkisoñ, i me nke i kadal i woo Lôk Amôr ni pansoñ yem, ni mpihlôñgô wem.” (Bibôdle 48:1-22; 1 Miñañ 5:1) Kiki Yakôb a bi somb két hisi bebee ni Sikem yak bon Lôk Amôr (Bibôdle 33:19, 20), a bé unda le ni njel mbônga a bi boñ Yôsep, a bé hémle mbañ i i bé kal le mbôda yé i ga kadal loñ Kanaan ni njel pansoñ yé ni mpihlôngô wé. (BÉÑGE homa le AMORITE ni hop Pulasi.) Ngababum iba bi nkoñ Kanaan, bi Yôsep a bé lama kôhna bi bé inyu litén li Éfraim ni litén li Manasé.
(Bibôdle 49:1) Ni Yakôb a sébél bon bé bôlôm, a kal le: “Kodbana, ndi m’a añle bé kikii y’a léña ni bé dilo di nsôk.
it-1 623 § 1
Dilo di nsôk
Mbañ i Yakôb ilole a nwo. Ngéda Yakôb a bi kal bon bé le: “Kodbana, ndi m’a añle bé kikii y’a léña ni bé dilo di nsôk” tole “i dilo di nlo” (AT), a bé pôdôl ngéda bibuk bi, bi bé lama bôdôl yon. (Bibôdle 49:1) Mbôgôl iba i nwii i bisu bi ngéda, Yéhôva a bi kal Abram tole Abraham, sôgôl Yakôb le ba bé lama kép mbôda yé mbai yom kiki 400 nwii. (Bibôdle 15:13) Ibale hala, wee i ngéda Yakôb a nsébél le “dilo di nsôk,” i bé lama bôdôl ndik i mbus i 400 nwii i. (inyu kéñbaha yi yoñ i kaat Bibôdle 49, béñge gwigil bi mpôdôl bon ba Yakôb, hiki wada ni jé jôl.) Bibôyôl bipe bi mbañ i, bi bé lama tihba “Israel i Nyambe.”—Galatia 6:16; Rôma 9:6.
(Bibôdle 50:24, 25) Ni Yôsep a kal lôkisañ le: “Me me nwo, ndi Nyambe a’ yuuga bé ntiik, a bedna ki bé ni nyodi hisi hini, a kena bé hisi a kumul Abraham, ni Isak, ni Yakôb soñ.” 25 Ni Yôsep a kumha bon ba Israél soñ, a kal le: “Nyambe a’ yuuga bé ntiik, ndi n’a bedna bihés gwem ngéda ni nyodi hana.”
w07 1/6 28 § 10
Mimañ mi bôt mi nla hôla boñge bawanda
10 Yak mimañ mi bôt mi nla lédés lôk kéé yap i pes mbuu. Ngéda a bé mañ mut, Yôsep a bi boñ jam li li bé lama hôla ngandak bagwélél ba Djob i mbus nyemb yé. Ngéda a bi boona 110 nwii, Bibel i nkal le a bi “ti biniigana inyu bihés gwé,” hala a nsômbôl kal le, Lôk Israel i i bi nyodi i Égiptô i bé lama kena bihés gwé i Kanaan. (Lôk Héber 11:22; Bibôdle 50:25) I oda i, i bé lama ti bon ba Israel ba ba bi yila minkol i mbus nyemb Yôsep botñem le ba bé lama nyodi minkôm kel yada.
Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu
(Bibôdle 49:19) “Inyu Gad, ntôñ u mintonba u ga lo i jôs nye gwét; ndi a ga jôs bo, a lôlak bo i mbus.
w04 1/6 15 § 4-5
I bet ba nti Djob lipém ba yé nsaibak
4 Ilole bon ba Israel ba njôp i hisi hi likak, litén li Gad li bi bat kunde le ba yééne i pes likôl i lom Yordan het ba bé lama néñés bémba yap. (Ñañga Bôt 32:1-5) I niñ ha homa nu, i bé lama lona bo ndutu ngandak. Nsôsôgô u Yordan u bé lama tat matén ma bé yééne i pes hiôñg inyu boñ le mintôñ mi gwét mi baoo bap mi tééñga bañ bo. (Yôsua 3:13-17) Mu i kaat ni hop Pulasi le Géographie de le terre sainte, i George Adam Smith a bi tila inyu pôdôl minkoñ mi mi bé i pes likôl i lom Yordan, a nkal le: “[I homa nu] a yé tegep mbok, letee ni homa ba nsébél le grand plateau d’ Arabie. Jon libim li ngéda, bôt ba bé ba ke nyoo. Yak batééba bémba ba bé ba ke nyoo inyu jés bémba yap.”
5 Kii litén li Gad li bé le li boñ inyu keñgle hiandi hi? Ngandak tjai i bisu bi ngéda, ilole a nwo, Yakôb a bi pot i mbañ ini le: “Inyu Gad, ntôñ u mintonba u ga lo i jôs nye gwét; ndi a ga jôs bo, a lôlak bo i mbus.” (Bibôdle 49:19) Mut a nla hoñol le bibañga bi, bi yé ndiihe. Ndi maliga ma yé le, bibañga bi, bi bé ti bon ba Gad kunde i jo sañ ibale ba nleñ bo gwét. Yakôb a bé kwés bo nkaa le ibale baoo bap ba nleñ bo gwét, ba ga jo sañ letee ba yémbél bo.
(Bibôdle 49:27) “Benyamin a yé kiki ngwo-njéé i i mpat minsôn mi nuga. Kegla, a ga gwel nuga yé, a je yo; kôkôa, a ga kadal nkus, a kap wo.”
it-1 299 § 7
Benyamin
Mu bibuk Yakôb a bi pahal ilole a nwo, di nléba bibuk bi bi mpôdôl ngap mbôda i Bényamin i bééna i jo sañ. Ngéda a mpôdôl lok yé Bényamin, a nkal le: “Benyamin a yé ngwo-njéé i mpat. Bikegla a’ sôgba gwel yé nuga, ndi bikôkôa a’ kap gwom bi nsa.” (Bibôdle 49:27) Bon ba Bényamin ba bé yiba kiki bôt ba ba ngwélél ndamb inyu jo sañ. Ba bé gwélél moo map mo ima loñge kayéle ngéda mut a bé a leñ ngok “to a nhek yo hiôñ, i set bé.” (Bakéés 20:16; 1 Miñañ 12:2) Yak nkéés Ehud, nu a bi nol béba kiñe le Eglôn, a bé mu mbôda i Bényamin. (Bakéés 3:15-21) Di hôya bañ ki le “i bikekela” bi Ane i Israel, nyen kiñe i Israel i bisu i bi pémél, i lôlak i litén li Bényamin, “litén li nlôôha lititigi.” Saulô, lok i Kis i bi lôôha kolba Lôk Filistia. (1 Samuel 9:15-17, 21) Nlélém, “i bikôkôa,” bi loñ Israel, Ester nu a bé kiñe muda ni Mordékai nu a bé ñane nu yônôs iba i loñ Persia ba bé lôl i litén li Bényamin. Yéhôva a bi gwélél bo inyu boñ le ane i Persia i tjé bañ bon ba Israel.—Ester 2:5-7.
Lisoñgol li Bibel
22-28 SÔÑ HILÔNDE
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | MANYODI 1-3
“Me ga yila i yom me ntep le me nyila”
(Manyodi 3:13) Ni Môsé a kal Nyambe le: “Nun-ki, ngéda me mpam yak bon ba Israél, ndi me kal bo le: ‘Nyambe nu bosoñ’ a ñom me i béni, ba bat me le: ‘Jôl jé le njee,’ m’a kal la bo?”
w13 15/3 25 § 4
Ti jôl likeñi li Yéhôva lipém
4 Añ Manyodi 3:10-15. Ngéda Môsi a bééna 80 ma nwii nyen Nyambe a bi kal nye le: “U ga pémés ki litén jem, hala wee Lôk Israel, i Égiptô.” Môsi a bi bat nye mbadga i i nlôôha ba nseñ. Môsi a bi bat nye le: ‘Jôl joñ le njee?’ Kiki jôl li Djob li nyiba i bôdôl behee, inyuki Môsi a bi bat mbadga i? I nene le a bé yéñ yi i nwet a gwé jôl li—tole a bé a gwé ngôñ i kwés bon ba Israel nkaa le Nyambe wap a bé lama péyés bo. Kiki hala a bé ntandaa ngéda le Lôk Israel i bé minkol i Égiptô, Môsi a bé a kôli i bana nduña i. Bon ba Israel ba bééna kunde i badba too Nyambe nu basôgôlsôgôl bap a ga kobol bo. Bahogi ipôla bon ba Israel ba bi bôdôl bégés mop ma Égiptô!—Ézékiel 20:7, 8.
(Manyodi 3:14) Jon Nyambe a kal Môsi le: “M’a yila i jam me nkit le me nyila.” A kônde le: “Lana nyen u nlama kal bon ba Israel le, ‘M’a yila’ nyen a ñep me i bééni.’”
kr 43, minkéñék mi matila
NGOBOL I JÔL LI DJOB
Jôl li Yéhôva li nlôl munu buk i Lôk Héber ini le “i yilha.” Bayimam ba ntoñol le i buk ba ngwélél ina, i mpôdôl ngim mut i i mboñ jam tole i mut nu, a ngwélél mut numpe inyu boñ i jam li. Ngandak bôt i nhoñol le jôl li Djob li nkobla le “A nyilha.” Ngobol i jôl li Djob i nhôla bés i tibil nok libak jé li Nhek. Nyen a bi hek ngiinda ni bihégél bi bi gwé yi. Nye ki nyen a nke ni bisu i yônôs sômbôl yé.
Lelaa di nlama nok ndimbhe Yéhôva a bi ti Môsi i kaat Manyodi 3:13, 14? Môsi a bi bat nye le: “Nun-ki, ngéda me mpam yak bon ba Israel, ndi me kal bo le: ‘Nyambe nu bosoñ’ a ñom me i béni, ba bat me le: ‘Jôl jé le njee,’ m’a kal la bo?” Yéhôva a bi timbhe le: “Me ga yila i yom me ntep le me nyila.”
Yimbe le Môsi a bé bat bé Yéhôva le a yeelene nye jôl jé. Môsi ni bon ba Israel ba bé yi jôl li Djob. Môsi a bé a gwé ngôñ le Yéhôva a yeelene nye libak jé, hala wee a kal nye ngim jam i i ga lédés lôkisañ tole a kal nye ngim jam i i ga kiha ni ngobol i jôl jé. Jon, ngéda Yéhôva a bi timbhe Môsi le, “Me ga yila i yom me ntep le me nyila,” a bé sômbôl kal le: A nyila kii yosôna i nsômbla inyu yônôs sômbôl yé. Kiki hihéga, a bi yila Ntohol, Nti mambén ni Nkena, a bi yila ki iloo hala. Jon, Yéhôva a bi pohol i yila kii yosôna i nsômbla inyu yônôs i yom a bi bôn litén jé. Ndi, tolakii hala nyen jôl li jop li nkobla, i mam a nla tep i yila ma gwé bé nwaa. Hala a nkobla le Yéhôva a nla yak gwélél bihégél gwé inyu yônôs sômbôl yé.
Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu
(Manyodi 2:10) Ni man a hol, ni nyañ a jôbna nye yak ngont Faraô, ni nye a yila man wé. Ni ngond Faraô i o nye jôl le Môsé, a kalak le lakii me bi ôt nye, me héa nye malép.
g04 8/4 6 § 5
Môsi a bé toi mut tole hingaana?
Baa hala a yé hélha jam i nok le ngond i kiñe Égiptô i bi yoñ i man nu inyu néñés nye? Heeni, inyule base i bon ba Égiptô i bé niiga bo le ba bé lama boñ minson minlam inyu ke i ngii. Inyu jam li mbéñge lem i yoñ man mut numpe inyu néñés nye, nhun disi wada le Joyce Tyldesley a nkal le: “Bon bôda ni bon bôlôm ba Égiptô ba bééna tel yada. Bôlôm ni bôda ba bé noñ minlélém mi mambén, ba bééna ki nlélém nsaa, . . . Yak bôda ba bééna kunde i néñés bon ba bôt bape.” Nlômbi nhôôk kaat wada u nyelel le muda Égiptô wada a bi neebe néñés nkol. Kaat i ndoñi bibuk i ba nsébél le Anchor Bible Dictionary i ntoñol inyuki ba bi tep nyañ Môsi inyu nyuñus nye i nkal le: “Makidik i tep nyañ Môsi inyu nyuñus nye. . . ma yé nlélém ni makidik biloñ bi Mésôpôtamia bi bé yoñ inyu néñés bon ba bôt bape.”
(Manyodi 3:1) Môsé a ba tééda bémba i nkil wé le Yétrô, prisi i Midian; ni nye a éga bémba, a lôôak ñoñ ni ñoñ, a yik pam hikôa hi Nyambe, i Hôreb.
w04 15/3 24 § 4
Balôm ba matode ba kaat Manyodi
3:1—Umbe ntén prisi Yétrô a bé? I ngéda kôba, isañ mbai nyen a bé gwel nson u prisi inyu lihaa jé. Yétrô nyen a bé isañ litén li Midian. Bebek le yak lôk Midian i bi nigil i bégés Yéhôva inyule ba bé mbôda i Abraham i a bi bana ni njel Kétura.—Bibôdle 25:1, 2.
Lisoñgol li Bibel
SÔÑ HILÔNDE–5 SÔÑ NJÉBA
MASÔÔ MA NKUS MA BIBEL | MANYODI 4-5
“M’a ba ni nyo woñ, m’a niiga ki we jam w’a pot”
(Manyodi 4:10) Ni Môsé a kal Yéhôva le: “Soho, a Nwet wem, memede me ta bé me mut a mpaa hop, to ngéda bisu, to ibôdôl ngéda u nka kwélés nkol woñ; inyule me migde hop, hilémp hi nyét ki me.”
(Manyodi 4:13) Ni nye a kal le: “Soho, a Nwet wem, me nsoohe le u om ni woo u mut w’a om.
w10 15/10 13-14
Kii Yéhôva a nhoñol ngéda mut a nkal le a kôli bé i boñ ngim jam
“Me gwé bé me ngap.” Bebek u nôgda le u kôli bé añal ñañ nlam. I ngéda kôba, ngim bagwélél ba Yéhôva i bi nôgda le i nla bé gwel minson Yéhôva a bé ti bo. Di yoñ hihéga hi Môsi. Ngéda Yéhôva a bi ti nye ngim nson, Môsi a bi kal le: “Nwéhél me a Yéhôva, ndi me ta bé me mut a nyi nkwel, to i ngéda kôba, to ibôdôl nu u mpôdôs ngwélél woñ, inyule me nhoo bé hop, yak hilémb i nyét me.” Tolakii Yéhôva a bi ti nye makénd, Môsi a bi ke ni bisu i kal le: “Nwéhél me a Yéhôva, soho, ep mut numpe u gwé ngôñ ep.” (Manyodi 4:10-13) Kii Yéhôva a bi boñ?
(Manyodi 4:11, 12) Ni Yéhôva a kal nye le: “Njee a ungus nyo mut binam, tole njee a mboñ mut le a ba ngingiba, to ndok, tole a tehna, tole a ba ndim? Ba ha me Yéhôva bé? 12 Hanano ni, kenek, memede m’a ba ni nyo woñ, m’a niiga ki we jam w’a pot.”
w14 15/4 9 § 5-6
Baa u ntehe “Nu a nene bé”?
5 Ilole Môsi a ntémb i Égiptô, Djob a bi niiga nye ngim litiñ li tôbôtôbô. I mbus ngéda, Môsi nyemede a bi tila litiñ li i kaat Hiôb: “Kon Nwet woñi yon i yé pék.” (Hiôb 28:28) Inyu hôla Môsi i kon Djob woñi ni i bana pék, Yéhôva a bi hôla nye i tehe maselna ma yé ipôla bôt ba binam ni Djob nu Ngui yosôna. A bi bat Môsi le: “Njee a ungus nyo mut binam, tole njee a mboñ mut le a ba ngingiba, to ndok, tole a tehna, tole a ba ndim? Ba ha me Yéhôva bé?”—Manyodi 4:11.
6 Kii Yéhôva a bé sômbôl niiga Môsi? Le a kon bañ woñi. Yéhôva nu a bi om nye a bé lama ti nye kii yosôna a bé a gwé ngôñ inyu pôdôs Faraô. U héya hala, ba bé bé le ba hégha Faraô ni Yéhôva. Hala a bé bé ngélé bisu le bon ba Égiptô ba ntééñga bagwélél ba Djob. Bebek le Môsi a bi bigda lelaa Yéhôva a bi sôñ Abraham, Yôsep ni nye Môsi i moo ma bikiñe bi Égiptô. (Bibôdle 12:17-19; 41:14, 39-41; Manyodi 1:22–2:10) I hémle Môsi a bééna inyu Yéhôva, “Nu a nene bé,” i bi ti nye makénd i añle Faraô i mam momasôna Yéhôva a bi kal nye.
(Manyodi 4:14, 15) Ni hiun hi Yéhôva hi kalna Môsé, a kal le: “Baa Arôn a ta bé, manyuñ yaga, man Lôk Lévi? Me nyi le a yé le a paa hop. Ndi iloo ki hala, nun-ki, nyemede a yé njel le a boma we, ndi ngéda a’ tehe we ha nyen a’ hak ikété ñem wé. 15 W’a pôdôs nye, u ha ki bipôdôl i nyo wé; ndi m’a ba ni nyo woñ, yak ni nyo wé. ndi m’a niiga ki bé jam n’a boñ.
w10 15/10 14
Kii Yéhôva a nhoñol ngéda mut a nkal le a kôli bé i boñ ngim jam?
Yéhôva a bi héya bé Môsi nson wé. Ndi a bi tep Arôn inyu hôla nye i yônôs nson wé. (Manyodi 4:14-17) U héya hala, i nwii mi bé noñ, Yéhôva a bi ti Môsi kii yosôna a bé a gwé ngôñ inyu yônôs nson wé. Nlélém ni bés len, di nla ba nkwoog nkaa le Yéhôva a ga gwélél minhôôlak mi bilôk bikéé inyu hôla bés i yônôs minson nwés. Ndi téntén, kiki Bibel i nkal, Yéhôva nyen a ga ti bés ngap di gwé ngôñ inyu sal i bôlô a bi ti bés.—2 Korintô 3:5; béñge minkéñék mi matila le: “Les années les plus heureuses de ma vie.”
Tibil tém inyu léba tik ngok i mbuu
(Manyodi 4:24-26) Ndi i léña le mu njel, i lap bakén, Yéhôva a kwééne nye, a sômblak nol nye. 25 Ha ni nyen Sipôra a yoñ nka- ngok a kidil man jôlôl li nsude, a leñ jo i makôô mé, a kal le: “Hodo u yéne me mbiimuda nu matjél.” 26 Ni Yéhôva a was nye. Ha ngéda i yon Sipôra a kal le, “we mbiimuda nu matjél” inyu likwee.
w04 15/3 28 § 4
Mambadga ma basoñgol
Bibuk bini le: “Mbiimuda nu matjél,” Sipôra a bi gwélél bé gwo ngandak. Hala a niiga kii bés inyu yé? Ni njel likwee li, Sipôra a bi unda le a neebe malômbla ma bé ipôla lôk Israel ni Yéhôva. I mbus ngéda, Mbén i Môsi i bé éba le malômbla ma bé ipôla Yéhôva ni bon ba Israel ma bé kiki malômbla ma yé ipôla nlôm bo nwaa. (Yérémia 31:32) Jon i ngéda Sipôra a bé kwélés Yéhôva ni njel añgel, a séblak nye le “mbiimuda nu matjél,” i nene le a bé unda le a neebe i ba isi malômbla Yéhôva a bi boñ ni bon ba Israel. Hala a bé wengoñle a neebe tel i muda ikété malômbla ma likwee i het Yéhôva a yé kiki nlôm. To kii i leñek, manôgla mé ma bi péyés man wé.
(Manyodi 5:2) Ni Faraô a kal le: “Yéhôva a yé njee, le me nôgôl kiñ yé, me nwas Israel le a kenek! Me nyi bé me Yéhôva, iloo ki hala m’a nwas bé me Israel le a kenek.”
it-1 1257 § 3
Yéhôva
Jon i “yi” ngim mut, tole ngim yom i nsômbôl ndik bé kal le di nyi le i yom i i yé, tole i mut nu a yé. Jôñ mut Nabal, nu a bé yi jôl li David a bi bat le: “David a yé njee?” A bé gwés kal le: “David a nhee kii?” (1 Samuel 25:9-11; hégha ni 2 Samuel 8:13.) Jon ngéda Faraô a bi bat Môsi le: “Yéhôva a yé njee, le me nôgôl kiñ yé, me nwas Israel le a kenek? Me nyi bé me Yéhôva, iloo ki hala m’a nwas bé me Israel le a kenek.” (Manyodi 5:1, 2) Ni njel bibañga bi, Faraô a bé sômbôl unda le Yéhôva a ta bé bañga Djob, le a kôli bé ha nyo wé mu mam ma kiñe i Égiptô, ni le Yéhôva a gwé bé ngui i yônôs jam a bi kal ni njel Môsi ni Arôn. Ndi nano, bon ba Israel, Faraô ni loñ Égiptô yosôna ba bé lama yi ngobol i jôl li Yéhôva, ni i mut a gwé jôl li. Kiki Yéhôva a bi kal Môsi, ba bé lama yi jam li, mu kiki ba bi tehe Djob a nyônôs njômbi yé inyu bon ba Israel, ngéda a bi péyés bo, a ti ki bo hisi hi likak inoñnaga ni malômbla a bi boñ ni basôgôlsôgôl bap. Ni njel i nyen, kiki Djob a bi bôk a kal: “N’a yi le men me yé Yéhôva Nyambe nan.”—Manyodi 6:4-8; béñge TOUT-PUISSANT.
Lisoñgol li Bibel