“Gwét bi yé bi Yéhôva”

Baane ba loñ Pulasi ba bi bôdôl bés mindañ i nwii 1990, ba bi kal le Bétel i loñ Pulasi i nlama saa tas mu makébla bôt ba bi ti ibôdôl i nwii 1993 ipam i nwii 1996. Di bi ke i bikééhene i loñ Pulasi yosôna, di kwo nkaa. Di bi kal bo le ba tiimba kéés nkaa u. Ndi to hala, di témb di kwo nkaa, ba kadal bés iloo milliard maa. I bé béda ndik le di kee i Cour européenne des droits de l’homme inyu boñ le ba timbhe bés i moni mi. Ndi ilole di bé ke i bikééhene, Cour européenne des droits de l’homme i bi kal le di bomna ni biloya bi loñ Pulasi lôñni muda wada (greffier), nu a bé lôl nyoo i Cour européenne des droits de l’homme, inyu boñ le di nôgla ilole di nke.

Di bé hoñol le i muda nu a ga kal bés le inyu boñ le i ndañ u, u mal, di saa pes moni ngomin a mbat bés. Ndi di bé yi le ibale di nti bo to dola li behee, wee di mbôk Mbén Yéhôva. Lôk kéé i bi ti makébla ma inyu gwéñe bi Ane i Yéhôva, ba bi ti bé nwo inyu ngomin i loñ Pulasi. (Matéô 22:21) Ndi di bi ke yaa nyoo inyu boñ le di yan bañ i bôt ba bé nyoo.

Di bi ke di bomna i loñge ndap. Ibôdôl i bibôdle, di nôgda le nkwel u mbep. I muda a bé lôl i Cour européenne des droits de l’homme a bi yoñ hop, a kal le Mbôgi Yéhôva i nlama saa pes moni ba mbat bo. I nlélém ngéda, di bat nye le: “Baa u nyi le ngomin i loñ Pulasi a bi kadal bés iloo milliard maa?”

Di bi nôgda le i jam li, li bi tééñga nye ngandak. I ngéda biloya bi Pulasi bi bi kal le hala nyen mam ma bi tagbe, i muda nu a bi héñha mahoñol. A bi nyéyéi bo; i mbus, a kal le nkwel u mal. Di bi nok le Yéhôva nyen a nkena mam inyu boñ le di net nkaa. Di bi nyodi ha homa nu di bak maséé, a bé ndik wee di bé emel.

I hilo 30 hi sôñ Hilônde, i nwii 2011, Cour européenne des droits de l’homme i bi yoñ makidik malam inyu yés, i kal le ngomin i loñ Pulasi a nlama timbhe bés i moni a bi kadal, a kônde ki moni mimpe mu ngii. I makidik ma, ma bi boñ le Mbôgi Yéhôva i mbégés Yéhôva ibabé le ba tééñga ki bo ipam len. Di bi bat mbadga yada, i di bi kôôba bé to. Ndi yon i bi kwés baoo bés ’isi kiki ngok David a bi gwélél inyu nol Gôliat. Kii i bi boñ le di net nkaa? Kiki David a bi kal Gôliat, “gwét bi yé bi Yéhôva.”​—1 Samuel 17:​45-47.

Hala a bé bé ngélé bisu le di net nkaa. Tolakii biane bikeñi ni bibase bi nkolba bés, di bi net 1 225 minkaa ikété bikééhene bikeñi bi 70 ma biloñ, ni bahoma bape ba nkoñ ’isi. Hala a bi boñ le ba ti bés kunde i bégés Yéhôva ni i añal ñañ nlam mu biloñ bi, ba bi neebe ki makidik més le di ta bé i mam ma mbô, ni le di nyoñ bé matjél.

Kii i bi kena me i bikééhene i Érôpa, ki le me bé sal i Hikuu hikeñi hi Mbôgi Yéhôva i New York, i Amérika?

BAGWAL BEM BA BÉ BI MISSIONAIRE, BON BA BI NIIGA ME

Bagwal bem, George bo Lucille, ba bé i suklu i nyônôs 12 i Giléad, ba bi ep bo i Étiôpia, nyoo nyen me bi gwééne, i nwii 1956. Ba bi ti me jôl li Filipô, ñañal ñañ nlam. (Minson mi baôma 21:8) I nwii u bé noñ ha, ngomin a bi sôña nson wés i Étiôpia. Me bé me ngi yii mañge, ndi me ngi bigdaga i ngéda bagwal bem ba bé bégés Yéhôva bisôsôli. Kiki me bé me ngi yii mañge, me bé tehe ndik le mintuk mi! Ndi i nwii 1960, bisônda bi bi luhul bés mu loñ i.

I ngéda di bi ke i Wichita, Kansas, nyoo i Amérika, bagwal bem ba bi waa bé sal kiki bi missionnaire to hala kiki ba bé ha bé mu nson u. Ba bé gwés Yéhôva, ba niiga yak bés bon bap i gwés nye: me ni mankéé nu muda nu mañ le Judy, ni mankéé nu munlôm nu mbus le Leslie. Yak bo ba bi gwééne i Étiôpia. Me bi sôblana i ngéda me bééna 13 nwii. I mbus nwii maa, di bi ke i hôla i het ngôñ i bé i Arequipa, i Péru.

I nwii 1974, i ngéda me bééna ndik 18 nwii, Bétel i Péru i bi ep me ni lôk kéé ipe ina i sal homa numpe kiki basañal ba tôbôtôbô. Di bi ke di sal i homa mut nye ki nye a bé ngi sal, i mbok dikôa ba nsébél ni hop Pulasi le “Cordillère des Andes.” Di bé añle i bôt ba bé pot hop Quéchua ni Aymara ñañ nlam. Di bé ke mu bahoma ba, ni soso litôa nu a bé kiki ndap. Ba bé sébél litôa li le “Nkuu” inyule li bé kiki soso nkuu. Hiki ngéda, me mbigda lelaa me bé gwélél Bibel inyu unda bôt ba bé nyoo le ndék ngéda Yéhôva a ga mélés liyep, makon ni nyemb, hala a nkônha me maséé. (Masoola 21:​3, 4) Ngandak i bi yila bagwélél ba Yéhôva nyoo.

ME BI KE I SAL I HIKUU HIKEÑI

I ngéda Albert Schroeder, nu a bé i Juu li bakena ntôñ, a bi lo i yuuga bés i Péru i nwii 1977, a bi kal me le me yônôs lipep inyu kee sal i Bétel, i Hikuu hikeñi. Me bi nôgôl nye. I mbus ngéda, i hilo 17 hi sôñ Hilônde, nwii 1977, me bi bôdôl nson wem i Bétel i Brooklyn. Mu nwii mina mi bé noñ ha, me bi sal ni lôk kéé i i mpubus Bétel ni bôñgôl yo.

I sôñ Hilônde, nwii 1978, me bi boma Elizabeth Avallone i likoda likeñi jada li li bé i Nouvelle-Orléans, Louisiane, nyoo i Amérika. Yak nye, bagwal bé ba bé gwés Yéhôva ngandak. Hala a bé nwii mina le Elizabeth a bé nsañal nu ngéda yosôna, a bééna ngôñ i gwel nson u niñ yé yosôna. Ibôdôl ha i ngéda i, di bi waa bé kwel. A bé a yii, di kahal gwéhna ngandak. Di bi biiba i hilo 20 hi sôñ Biôôm, nwii 1979, di kahal sal i Bétel ntôñ.

I likoda jés li bisu ni hop Panya, i Brooklyn, lôk kéé i bi leege bés loñge. Mu nwii maa mi bé noñ ha, makoda maa mape ma bi leege bés loñge ngandak, ma hôla ki bés i kena nson wés u Bétel ni bisu. Di yé maséé ni mahôla map, di nti ki lôk kéé ni bôt bés ba lihaa mayéga, inyule ba bi hôla bés i tééda bagwal bés i ngéda ba bi un.

ME BI BÔDÔL SAL INYU MAM MA MBÉN

I sôñ Kondoñ, nwii 1982, ba bi ep me i het lôk kéé i nsal inyu mam ma mbén, hala a hélés me. I mbus nwii maa, ba bi ep me i nigil mbén i université, inyu boñ le me yila loya. Hala a bi hélés me i ngéda me bi nigil nyoo i université le, i kunde bôt ba gwé i loñ Amérika ni i biloñ bipe bi nkoñ ’isi, ba gwé yo inyule Mbôgi Yéhôva i bi net minkaa. Ba bi pôdôl i jam li ngandak i suklu.

I nwii 1986, i ngéda me bééna 30 ma nwii, ba bi pohol me le me éga nson u u mbéñge mam ma mbén i Bétel. Kiki me bé mañge wanda, ngandak mam i bé le me bé nok bé. Me bé maséé ngandak ndi i nlélém ngéda mé bé badba too m’a pamba.

I nwii 1988, me bi yila loya, ndi me bi hoo bé yimbe le suklu yem i bi boñ le hémle yem i sôs. Université i nla boñ we le u yila ngôk, i nla tinde we i hoñol le u nloo i bet ba nke bé i université kiki we. Masoda le Elizabeth a bi hôla me. A bi hôla me i tiimba bana i hémle ngui me bééna ilole me bé ke i université. Ngéda i bi tagbe jôga, ndi i mbus, me bi témb me bana hémle ngui. Me bi nok le i yi kaat ngandak bé yon i nlôôha ba nseñ i niñ yés, ndi i jam li yé toi nseñ li yé le di ba mawanda ma Yéhôva, di gwés nye ngandak, di gwés yak bagwélél bé.

DI BI KE I BIKÉÉHENE INYU BANA KUNDE I AÑAL ÑAÑ NLAM

I ngéda me bi mal nigil mbén i université, me bi bôdôl ti ngéda yem yosôna i sal inyu mam ma mbén i Bétel. Me bé ke ki i bikééhene inyu boñ le di bana kunde i añal ñañ nlam. Bôlô yem i bé lémél me ndi i bé ndutu, inyule mam ma mpala héñha munu ntôñ wés. Kiki hihéga, behee di bé bat bôt makébla i ngéda di bé ti bo bikaat, ndi ibôdôl i nwii 1990, ba bi kal i bés ba di nsal inyu mam ma mbén le di pémés ngim biniigana i i ga hôla lôk kéé i nok le ba nlama ha bé bat bôt makébla i ngéda ba nti bo bikaat. Ibôdôl ha ngéda i, Mbôgi Yéhôva i bi bôdôl ti bôt bikaat ibabé i bat bo makébla. Hala a bi tômbôs bôlô i Bétel ni i likalô, hala a boñ ki le ba tééñga ha bañ bés inyu mam ma tas. Bôt bape ba bi hoñol le hala a ga boñ le di nimis moni, ni le di ga la ha bé pémés ngandak bikaat inyu añle bôt ñañ nlam. Ndi hala bé nyen mam ma bi tagbe. Ibôdôl i nwii 1990, nsoñgi u bagwélél ba Yéhôva u bi keñep iloo ngélé iba, di nti ki bôt ngandak bikaat i len ini, ibabé le ba saa to dola. Me bi nok le i ngéda ntôñ u nlona ngim mahéñha, mam ma ga ke ndik loñge inyule Yéhôva nyen a ñéga ntôñ wé, a ngwélél ki nkol u maliga ni u pék inyu éga bés.​—Manyodi 15:2; Matéô 24:45.

Di net bé minkaa inyule di nyi bôlô yés i loya ngandak. Ndi bilem bilam bi Mbôgi Yéhôva gwon bi mbéna tinde baane i pémés mbagi ilam inyu yap. Me bi tehe i jam li i nwii 1998 i ngéda lôk kéé i Juu li bakena ntôñ aa ni baa bap ba bi ke i makoda makeñi i Cuba. Di bi pot ngandak mam i ngéda di bi bomna ni baane, ndi i jam li bi lôôha tihba bo li yé le lôk kéé i Juu li bakena ntôñ ni baa bap ba bi unda bo loñgeñem, ba tinak bo lipém. I jam li jon li bi tinde bo i nok le di ta bé i mam ma mbô.

Ndi i ngéda di nla bé nôgla ni baane, di nlama ‘sôñ ñañ nlam i bisu bi mbén inyu bana kunde i tjam wo.’ (Filipi 1:7) Kiki hihéga, nwii ndi nwii, baane ba Érôpa ni ba Kôréa Nwelmbok ba bi tjél neebe le di gwé kunde i yoñ makidik le di nke bé i bôlô sônda. Hala a bi boñ le 18 000 di lôk kéé i Érôpa ni 19 000 di lôk kéé i Kôréa Nwelmbok ba kee i mok inyule ba bi tjél yila bisônda.

Sôk i nsôk, i hilo 7 hi soñ Njéba, i nwii 2011, Cour européenne i bi yoñ makidik ma ngui i Bayatyan v., i loñ Arménia. I makidik ma, ma bé le ibale mut a nkal le base yé i ñume bé nye le a kee i bôlô sônda, ba nlama ti nye bôlô ipe. Ba bi yoñ ki i makidik ma i Kôréa Nwelmbok i hilo 28 hi sôñ Hilônde, nwii 2018. Ibale to ndék lôk kéé mu boñge ba wanda ba, i jôp i mam ma mbô, ki di bi net bé minkaa mi.

Lôk kéé i i nsal i mam ma mbén ni i Bétel yosôna i nkoñ ’isi, i nsal ngandak inyu boñ le ini lôk kéé ipe i bana kunde i bégés Yéhôva ni i añal ñañ nlam. Di yé maséé i hôla lôk kéé i i gwé mahop i bikééhene. Too di net nkaa, too di net bé, di nti bangomin, baane ni biloñ mbôgi. (Matéô 10:18) I minlôñ mi Bibel di yé di ha mu bikaat di yé di éble bangomin, ni mi di yé di sima i ngéda di yé i bikééhene mi nhôla bakéés, balegel manwin, bangomin ni bana bôt bape. Hala a nhôla ba ba ngwés maliga i yi Mbôgi Yéhôva, ni i yi le i mam di niiga ma mpémél i Bibel. Bôt bahogi mu, ba bi sôk ba yila Mbôgi Yéhôva.

ME NTI YÉHÔVA MAYÉGA

Mu 40 ma nwii ma ntagbe, me nsal ni ngandak lôk kéé inyu mam ma mbén, lôk kéé i i nsal i Bétel yosôna i nkoñ ’isi. Me bi ke ki i bikééhene bikeñi, me boma yak bôt ba ngomin bakeñi. Me ngwés lôk kéé i me ni bo di nsal inyu mam ma mbén hana i Hikuu hikeñi, ni i nkoñ ’isi wonsôna. Yéhôva a nkôp toi me bisai, me gwé niñ ilam.

Hala a yé 45 nwii le nwaa wem nu gwéha, Elizabeth, a nhôla me i mangéda malam ni i mangéda mabe. I jam li nlôôha lémél me i nyeni li yé le a nhôla me tolakii kon wé u mboñ le a gwé bé ngui bañga.

Di ntehe munu niñ yés le ngui yés bé yon i mboñ le di yémbél mandutu tole di net minkaa. David a bi kal le: “Yéhôva a yé ngui i litén jé.” (Tjémbi 28:8) Ibabé pééna, “gwét bi yé bi Yéhôva.”