“Letee ni masuk ma hisi”

1. Mambe maada ma yé ipôla bikristen bi hiai hi bisu ni Mbôgi Yéhôva i len ini inyu jam li likalô?

BA BÉ añal ñañ nlam ni makénd. Miñem nwap mi bé tinde bo i neebe le mbuu mpubi u éga bo. Ngolba i bé yip bé manyo map. Djob a bé lôoha sayap bo. Nlélém kikii Yéhôva a bi sayap bikristen bi hiai hi bisu, hala ki nyen a sayap Mbôgi Yéhôva i len ini.

2, 3. Inyuki kaat i Minson mi baôma i yé kaat i i yé tôbôtôbô?

² Ibabé pééna, miñañ u ñañ i kaat i Minson mi baôma mi nti we makénd mi lédés ki hémle yoñ. I kaat i i yé tôbôtôbô, inyule ndik i kaat ini i i bi tilba ni ngui i mbuu mpubi u Djob yon i ntoñle bés i mam bikristen bi hiai hi bisu bi bi boñ i ngéda Yésu a bi témb i ngii.

³ Kaat i Minson mi baôma i nsima 95 bôt ba ba nlôl i 32 minkoñ, 54 bitison, ni biôn 9. Ikété bôt kaat i Minson mi baôma i mpôdôl di gwé: gwañga bi bôt, baéga bibase ba ngôk, bôt ba m’bô ba ba ngwés binene, yak ngim bôt i i bé lôôha tééñga bikristen. Ndi téntén, i kaat i i mpôdôl lôk kéé i bôlôm ni i bôda i hiai hi bisu i i bé téñbe i añal ñañ nlam ni makénd to hala kiki ba bé boma mandutu hiki kel mu niñ yap.

4. Inyuki di yé maséé i bana jam li tôbôtôbô li li ñat bés ni bôt kiki bo ñôma Paul, Tabita, ni bagwélél ba Yéhôva bape ba ngéda kôba?

⁴ Hala a yé iloo 2 000 nwii le i bikristen bini bi bi niñ: baôma ba makénd le Pétrô ni Paul, dokta nu gwéha le Lukas, Barnabas mut likap, Étien nu a bééna ñem ngui, Tabita nu a bééna loñgeñem, Lidia muda maleege, ni ngandak ipe ki. Ndi to hala kiki ba bi niñ hala a yé ngandak nwii, jam jada li tôbôtôbô li ñat bés ni bo. Inyuki di nkal hala? Inyule bésbobasôna di gwé nlélém nson, won u yé le di yilha bôt banigil. (Matéô 28:19, 20) Kinje nsima di gwé i yoñ ngaba mu nson u!

5. Hee homa banigil ba Yésu ba bisu ba bi bôdôl añal ñañ nlam?

⁵ Di yoñ le ndék manut inyu wan i nson Yésu a bi yigle banigil bé. A bi kal le: “N’a kôhna ngui i ngéda mbuu mpubi w’a lo i ngii nan, ha nyen n’a ba mbôgi yem i Yérusalem, i Yudéa yosôna ni i Samaria, letee ni masuk ma hisi.” (Minson mi baôma 1:8) Kiki jam li bisu, mbuu mpubi u bi ti banigil oda le ba bok mbôgi “i Yérusalem.” (Minson mi baôma 1:1-8:3) I mbus, ni mahôla ma mbuu mpubi, ba bi bok mbôgi “i Yudéa yosôna ni i Samaria.” (Minson mi baôma 8:4-13:3) Sôk i nsôk, ba bé lama añal ñañ nlam “letee ni masuk ma hisi.”​—Minson mi baôma 13:4-28:31.

6, 7. Maselna ni bikristen bi hiai hi bisu, kii di gwé i i nlémés nson wés i len ini?

⁶ Lôk kéé yés i hiai hi bisu i bééna bé Bibel yosôna inyu gwel nson wap likalô i nya i yôni. Bebee le i nwii 41 N.Y. nyen ba bi tila kaat i Matéô. Paul a bi tila libim li bikaat gwé ilole kaat Minson mi baôma i mal tilba bebee ni nwii 61 N.Y. Ndi i hiai hi bisu, hiki kristen i bééna bé bikaat bi Bibel gwobisôna ha i ngéda i, ba bééna bé to ngandak mimbamble inyu yigle i bôt ba bé leege ñañ nlam. Nwaa le ba ntjôô base yap, Lôk Yuda i i bi yila banigil ba Yésu i bé emble lisoñgol li Bitilna ni hop Lôk Héber i ndap bibégés. (2 Korintô 3:14-16) Ndi to hala, yak bo ba bé lama yoñ ngéda i tibil nigil, inyule ba bé lama tééda minlôñ mi Bibel i ño inyu gwélél nwo i ngéda ba bé ba ke i añal ñañ nlam.

⁷ I len ini, ngandak ipôla yés i gwé yap yap Bibel ni ngandak mimbamble. Di ñañal ñañ nlam, di nyilha ki bôt banigil ikété iloo 240 biloñ ni ikété ngandak dilémb.

Mbuu mpubi u bi ti bés ngui

8, 9. (a) Mbuu mpubi u bi tinde banigil ba Yésu i boñ kii? (b) I len ini, ni mahôla ma mbuu mpubi imbe bôlô nkol u maliga ni u pék u nsal?

⁸ I ngéda Yésu a bi ti banigil bé nson inyu yila mbôgi yé a bi kal bo le: “N’a kôhna ngui i ngéda mbuu mpubi w’a lo i ngii nan.” Mbuu mpubi u bé lama hôla banigil i bok mbôgi ni hisi hiosôna. Mbuu mpubi u bi ti Pétrô bo Paul ngui i mbuubaha bôt, i pémés mimbuu mimbe, ni i tugul bawoga! Ndi, i ngui ba bi kôhna i bééna njômbi i tôbôtôbô. I njômbi i i bé le mbuu mpubi u tinde baôma ni bana banigil bape i hôla bôt bape i bana bañga yi i maliga kayéle ba kôhna niñ boga.​—Yôhanes 17:3.

⁹ I kel Pentékôt 33 N.Y., banigil ba Yésu ba bi pot ikété “dilémb dipe, inoñnaga ni kiki mbuu mpubi u bé ti bo ngap i pot.” Ba bé bok mbôgi inyu “mam makeñi ma Nyambe.” (Minson mi baôma 2:1-4, 11) I yé maliga le i hélha jam i bi bôña yokel ni njel mbuu mpubi i mbôña ha bé i len ini. Ndi, mbuu mpubi u nhôla nkol u maliga ni u pék i pémés bikaat ni mimbamble ikété ngandak dilémb. Kiki hihéga, nkol u u mpémés hiki sôñ didun di didun di mimbamble mini le Nkum Ntat ni Tôde ’ilo!, u mpémés ki i site yés internet le jw.org ngandak bikaat ni bividéo nkoblak ikété iloo 1 000 dilémb. I mahol ma momasôna ma nhôla bés i añle bôt ba ba nlôl i hiki litén, hiki lihaa ni hiki hilémb “mam makeñi ma Nyambe.”​—Masoola 7:9.

10. Umbe nson u bi bôdôl bôña ibôdôl i nwii 1989 inyu jam li mbéñge ngobol i Bibel?

¹⁰ Ibôdôl nwii 1989, nkol u maliga ni u pék u mboñ biliya bi tôbôtôbô i pémés i ngobol Bibel ini le Ngobol mbok yondo ikété ngandak dilémb. Ba ma kobol i ngobol i Bibel i ikété iloo 200 dilémb, ba pémés ki yo didun di didun, ba ngi kenek ni bisu i pémés iloo ha. Ndik ni mahôla ma Djob yak ni mbuu wé mpubi nyen i bôlô ikeñi ini i bi la séla.

11. Kii di nla kal inyu ngobol i bikaat bi Mbôgi Yéhôva?

¹¹ Dikôô di lôk kéé tjon di mboñ bôlô i ngobol ikété iloo 150 biloñ ni mabôga. Hala a nhélés bé bés inyule u héya ntôñ u Yéhôva, ntôñ umpe u ta bé hana ‘isi u u yé le mbuu mpubi u ñéga inyu ‘bok mbôgi i nya i yôni’ inyu Yéhôva Nyambe, inyu Kiñe yé ni inyu Ane yé i i bi tééba nyoo i ngii!​—Minson mi baôma 28:23.

12. Lelaa Paul ni bikristen bi hiai hi bisu ba bi pam i bok mbôgi inyu Ane Nyambe?

¹² I ngéda Paul a bok mbôgi i bisu bi bon ba Lôk Yuda ni i bisu bi bôt ba matén ba ba bé i Antiôkia nu Pisidia, “i bôt . . . ba bééna libak lilam inyu kôhna niñ boga ba yila bahémle.” (Minson mi baôma 13:48) Lukas a mal tila kaat i Minson mi baôma ni bini bibuk le, Paul a bi ‘añle bôt Ane Nyambe . . . a podok ni kiññem i mpôp, ibabé le jam jo ki jo li kéñ nye njel.’ (Minson mi baôma 28:31) Hee a bé añal ñañ nlam? I Rôma, tison ikeñi i loñ i i bé bémbe nkoñ ’isi ha ngéda i. Banigil ba Yésu ba hiai hi bisu ba bé gwélél minkwel tole manjel mape inyu bok mbôgi inyu Ane Nyambe ni mahôla ma mbuu mpubi.

Di ntéñbe to i bisu bi ngolba

13. Inyuki di nlama soohe i ngéda ba nkolba bés?

¹³ I ngéda bikristen bi hiai hi bisu bi bé bi boma ngolba bi bé bi bat Yéhôva makénd. Djob a bé a ti bo makénd ni njel mbuu mpubi, hala a tinde bo i ke ni bisu i añal ñañ nlam ibabé i kon woñi. (Minson mi baôma 4:18-31) Yak bés di nla soohe inyu kôhna ngui ni pék inyu ke ni bisu i gwel nson wés to ibale di mboma ngolba. (Yakôbô 1:2-8) Kiki Djob a nsayap bés ni le a nit bés ni mbuu wé mpubi, hala a nti bés ngui i ke ni bisu i añal ñañ nlam u Ane. Yom yo ki yo i nla bé téé nson u bok mbôgi , to ngolba tole ndééñga ikeñi. Ndi ibale ba nkolba bés, di mbat Djob mbuu wé mpubi, pék ni ñem ngui inyu ke ni bisu i añal ñañ nlam.​—Lukas 11:13.

14, 15. (a) “I ngéda njiiha i bi bôdôl i mbus nyemb i Étien,” imbe loñge jam i bi bôña? (b) I nwii mi ntip tagbe, lelaa ngandak bôt ba Sibéria i bi nok ñañ nlam?

¹⁴ Étien a bi bok mbôgi ibabé i kon woñi ilole baoo bé ba ôm nye ngok letee a wo. (Minson mi baôma 6:5; 7:54-60) I ngéda “njiiha ikeñi” i bi bôdôl i hiai hi bisu, banigil bobasôna ba bi tjama i Yudéa ni Samaria, ha mah baôma. Ndi hala a bi téé bé nson u ñañ nlam. I ngéda Filipô a bi ke i Samaria, a bi ‘tééne bôt likalô inyu Kristô,’ nson wé u bi num matam malam. (Minson mi baôma 8:1-8, 14, 15, 25) U héya hala, Bibel i nkal ki le: “I bôt ba bi sanda i ngéda njiiha i bi bôdôl i mbus nyemb i Étien, ba ke letee ni i Fénikia, i Kiprô ni i Antiôkia, ndi Lôk Yuda yotama yon ba bé añle bañga i Nyambe. Ndi bôt ba Kiprô ni ba Kiréné bahogi ba lo i Antiôkia, ba bôdôl kwel ni bôt ba mpot Grikia, ba añlak ñañ nlam u Nwet le Yésu.” (Minson mi baôma 11:19, 20) Jon i hiai hi bisu, ngolba i bi ti i bikristen bini pôla i añal ñañ nlam i mabôga mape.

¹⁵ Yak nwii mi ntip tagbe, nlélém jam won u bi bôña i nlômbi Union Soviétik. Téntén ipôla nwii 1950 ni nwii 1959, ba bi kena ngandak Mbôgi Yéhôva i nkoñ u Sibéria. Mu nkoñ u; kiki ba bé ntjamak bahoma bahoma, hala a bi boñ le ñañ nlam u añlana mu soso nkoñ u wonsôna. Kekikel, Mbôgi Yéhôva i bé bé le i kôhna moni mi mi bé béda inyu boñ liké li 10 000 kilôméta inyu ke i añal ñañ nlam mu nkoñ u wonsôna! Bôt ba ngomin bomede bon ba bi hôla bo i boñ liké li. Mankéé wada a nkal le: “Bôt ba ngomin bomede bon ba bi hôla dikôô di bon ba Sibéria i i bééna miñem minlam i yi maliga.”

Yéhôva a nsayap bés ngandak

16, 17. Lelaa kaat i Minson mi baôma i ñéba le Yéhôva nyen a nsayap nson u ñañ nlam?

¹⁶ Ibabé pééna, Yéhôva a bé sayap banigil ba hiai hi bisu. Paul ni bape ba bi bel, ba kôp malép, “ndi Nyambe nyen a mboñ le i nañ.” (1 Korintô 3:5, 6) Miñañ di nléba i kaat i Minson mi baôma mi ñéba le, ni toi Yéhôva nyen a bé sayap nson u ñañ nlam. Kiki ’héga, Bibel i nkal le “bañga i Nyambe i kônde tjama, nsoñgi u banigil u bé kônde bet ngandak i Yérusalem.” (Minson mi baôma 6:7) Kiki ñañ nlam u bé ke ni bisu i tjama, “likoda ikété Yudéa yosôna, ni Galiléa, ni Samaria, li bi bana nsañ, li holok; yak nsoñgi u banigil u bé bet hala kiki ba bé kon Yéhôva woñi, ba niñik ikété hogbe i mbuu mpubi.”​—Minson mi baôma 9:31.

¹⁷ I Antiôkia nu Siria, banigil ba ba bééna makénd ba bi hôla bon ba Lôk Yuda ni i bôt ba bé pot hop Grikia i yi maliga. Ñañ u nkal le: “Jam lipe ki, woo u Yéhôva u bé lôñni bo, yak ngandak bôt i hielba inyu yila bahémle ba Nwet.” (Minson mi baôma 11:21) Mahol ma bé mu i tison i, ma bi boñ le: “Bañga i Yéhôva i bé ke ni bisu i tjama, i holok.” (Minson mi baôma 12:24) Ni njel nson ngui Paul ni bini bikristen bipe bi bi bé bé bon ba Lôk Yuda ba bi gwel, “bañga i Yéhôva i bi kônde tjama lôñni lipémba, yak ngandak bôt i kôndba mu nsoñgi u bahémle.”​—Minson mi baôma 19:20.

18, 19. (a) Kii i nyis bés le “woo u Yéhôva” u yé ni bés? (b) Himbe hihéga hi ñunda le Yéhôva a nit litén jé?

¹⁸ Ibabé pééna, “woo u Yéhôva” u yé ni bés i len ini. Inyu hala nyen ngandak bôt i nti yomede nkikip yak Yéhôva, i kôhôk ki sôble. Ndik ni mahôla ma Yéhôva nyen di nla hônba ngolba yak ni ndééñga ikeñi, ni mahôla mé ki nyen di téñbe i gwel nson wés kiki Paul ni bini bikristen bipe bi hiai hi bisu bi bé boñ. (Minson mi baôma 14:19-21) Yéhôva a yé bebee i hôla bés hiki ngéda. “Moo mé ma boga” ma nit bés ibabé pééna i ngéda di mboma mandutu. (Ndiimba Mbén 33:27) Hiki ngéda, di nlama bigda le inyu lipém li jôl jé, kekikel “Yéhôva a ga tjôô bé litén jé”.​—1 Samuel 12:22; Tjémbi 94:14.

¹⁹ Kiki ’héga, i Gwét bi Ntôla II, bisônda bi Nazi bi bi ep mankéé wés Harald Abt i ñamb u mok u Sachsenhausen inyule a bé ke ni bisu i añal ñañ nlam. I sôñ Mpuye nwii 1942, Gestapo hala wee bisônda bi Jaman, bi bi kena ngond yé ba gwel yak nwaa wé Elsa. Ba bé ba héñha nwaa wé mandap ma mok. Sita Abt a nkal le: “Me bi ôt biniigana bi ngui mu i nwii nwominsôna me bi tégbaha i ñamb u mok. Nano, me nyi ikepam limbe likala mbuu u Yéhôva u nla lédés bés to ibale di ntégbaha mangéda ma nlôôha mabe.” Ilole me nke i mok, me bi añ léta i sita yada i het a bé kal le i ngéda di ntégbaha mangéda ma nlôôha mabe, mbuu u Yéhôva u nhôla bés i bana ñem nwee. I ngéda me bi añ ñañ u, me hoñol le i sita i i nlôôha kéñbaha mam. Ndi i ngéda memede me bi bana ngolba ikeñi, ha nyen me bi nok le i yom sita i i bé kal i bé toi maliga. I ngéda jam li pémlak bé we, u nla bé tibil nok jo. Me bi tibil nôgda i jam li. Ntiik, Yéhôva a nit bés.”

Kee ni bisu i bok mbôgi!

20. To hala kiki Paul a bééna bé kunde i pam, kii a bé boñ mu i ndap i het bisônda bi bé tat nye, mambe makénd Paul a nti lôk kéé i bôda ni i bôlôm ba len?

²⁰ Kaat i Minson mi baôma i mal i ngéda Paul a yé i ‘añle bôt Ane Nyambe’ ni makénd. (Minson mi baôma 28:31) Kiki a bé i ngim ndap i het bisônda bi bé tat nye, a bééna bé kunde i añal ñañ nlam i mandap ni mandap i Rôma. Ndi to hala, a bé waa bé añle i bet ba bé lo i pôdôs nye ñañ nlam. I len ini, ngandak lôk kéé i bôlôm ni i bôda i nla bé pam i mandap map inyule ba yé bibôk, tole ba niñ i mandap i het ba ntéédana i bet ba ñun ngandak, ba ba nkon tole bibôk bi bôt. Ndi to hala, gwéha yap inyu Djob i ngi gwé ngui ngandak, yak ngôñ yap i añle bôt ñañ nlam. Di nsoohe inyu yap, di badak ki Isañ wés nungii le Yéhôva le a hôla bo i boma i bet ba gwé toi ngôñ i nok nwin u mam malam Yéhôva a mbôn le a ga boñ.

21. Inyuki di nlama bok mbôgi di yik le ngéda i yé nhubuk?

²¹ Ngandak ipôla yés i nla ke i añal ñañ nlam i mandap ni mandap, i nla ki gwélél manjel mape inyu gwel nson i yilha bôt banigil. Inyu hala nyen, di mboñ kii yosôna di nla inyu gwel nson wés i nya i yôni, di boñok ki biliya i bok mbôgi “letee ni masuk ma hisi.” Di nlama gwel nson u di yik le ngéda i yé nhubuk ngandak, inyule “yimbne” i i ñéba le Kristô a yé ha i nene loñge loñge. (Matéô 24:3-14) Di nlama bé lep to linut jada. Munu ngéda ini, di gwé “ngandak mam i boñ ikété nson Nwet.”​—1 Korintô 15:58.

22. Ilole hilo hi Yéhôva hi nlo di nlama ke ni bisu i boñ kii?

²² Ilole “hilo hikeñi hi Yéhôva, hi hi nkônha woñi, hi nlo,” di kee ni bisu i bok mbôgi inyu ñañ nlam ni makénd. (Yôel 2:31) D’a léba ki ngandak bôt kiki bôt ba Béréa, ba “ba bi neebe bañga i Nyambe ni ñem wap wonsôna.” (Minson mi baôma 17:10, 11) Di kee ni bisu i gwel nson wés letee di nok i bibañga bini le: “Bôlô ilam, a loñge nkol u maliga!” (Matéô 25:23) Ibale di nyoñ yés ngaba mu nson i yilha bôt banigil, di ke ki ni bisu i téñbe ni Yéhôva, di ga ba nkwoog nkaa le d’a ba maséé i boga ni boga inyule di bi ‘bok mbôgi i nya i yôni’ inyu Ane Nyambe!