Bushe Kukatala Akubako Ukwikala ku Matwi Tondolo?
LINTU babepwishe ico baalefwaya mu kuyatushisha ku fyalo fimbi, mupepi na bena Britain batatu muli bane bayaswike abati, “Ukwikala ku matwi tondolo.” Lelo apo icongo ca kukomeka amatwi caba fye mpanga yonse, abengi balemono kuti ukwikala ku matwi tondolo kuibepa fye.
Te mulandu no kweshaesha kukalamba ukwa kunashako icongo ca kukomeka amatwi, kuti mwalanguluka nga nacilinga ukusumino kuti mukatumbukamo fimo. Ni shani kuli bambi abashiyumfwa mu nshila muyumfwilamo?
Ifipindami Ifili no Kwanshiwa
Tacayanguka ukulanda na bantu ba fikansa, no kucila nga mulefwaya ukubashinina. Lintu amabumba ya bapungwe aba congo babungene pa nse ya ng’anda apaleikala Ron, ni wene e watendekeelepo ukubapange fibusa. Alishibe amashina yabo. Alibafwileko no kulungisha imo iya ncinga shabo. Ukutule lyo, tabatala abamucushapo.
Katulande pali Marjorie, umufyashi umushimbe uwaba no mwana mwanakashi uwa myaka ya bupungwe, uwikala mu ng’anda apaba abena mupalamano ba congo pa nshi na pa muulu. Abekala pa ntunti ya pa muulu tabakwata kapeti pa nshi. Kanshi, Marjorie asango kuti icongo ca bana abaleenda ne nsapato sha mipeto, ilyo baletamo mupila, nelyo fye ukutolauka pa musengele cilamukalifya. Na kabili, nyinabo na o afwale nkookoolo pa ng’anda. Marjorie mu cikuuku alandile no yu mwina mupalamano ukunashako icongo, lelo icipindami ca lulimi e cafulungenye. Bakaunselo ba ilya ncende baliipeela ukuti bakatume uwa kwilula ululimi pa kupwisha bulya bwafya, kanshi Marjorie alesubilo kuti ifintu fikawamako.
Pa ntunti ya pe samba pabapo umwaume uulishe nyimbo mu kupongomoka pa kati ka 07:00hrs na 08:00hrs lyonse fye, no mukunto wa cilimba uwabulo kuputuka. Icasuko cafumine mu kutununuka uyu mwaume mu kucenjela cali ca kuti aalekabila inyimbo ‘pa kuti aleumfwako bwino lintu alebomba.’ Ni shani fintu Marjorie abomba no bo bwafya?
Atila: “Ndebombela pa kuilama no kutekanya. Naliteulula programu wandi, kabili ndekala no kulabelenga te mulandu ne congo. Nsanga ukuti mu kwangufyanya ndobelwa mu kubelenge citabo. Ne congo nshicumfwa sana.”
Heather, na o ekala mu ng’anda iyalosho mwinshi pa kalabu apo ifilimba filila bushiku bonse, ako besala mupepi na pa 06:00hrs pa numa ya kukafya bushiku bonse. Nangu cingatila asukile ailishanya ku buteko bwa cikaya, tapaba ico baacitapo ku kulesho kupumfyanya.
Bushe Icongo Cikapwa?
Dokota Ross Coles uwa ku Institute of Hearing Research iya ba Medical Research Council aba ku Britain alando kuti: “Abantu abengi basango kuti ukwikala tondolo kulapumfyanya kabili kulalengo munsokwe.” Ukwimba kusuma ukwa fyuni, ukuipuma kwa mutalalila ukwa mabimbi pa lulamba lwa musensenga, ukupunda kwacilimuka ukwa bana—ifi fyaba fiunda ifitupeela ukucankwa. Nangu ca kuti pali ino nshita kuti twafwaisha ukupemwinako ku congo, tulaba aba nsansa ukuba ne fibusa fisuma abo tulanshanya na bo. Lesa alilaya ababomfi bakwe ukwikala ku matwi tondolo.
Muli Baibolo kemba wa malumbo abilisha ati: “Abalanda bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.” (Ilumbo 37:11) Kamfulumende wa Bufumu bwa kwa Lesa mu kwangufyanya ali no kucilima mu fyo abantu bacita. (Daniele 2:44) Lyene, ilyo Kristu Yesu akalateka, kukabako “bwingi bwa mutende ukasuke aubulapo umweshi.”—Ilumbo 72:7; Esaya 9:6, 7.
Kuti mwaebekeshiwa ukuti ukucilima kwa bulesa e kukaleta ukwikala ku matwi tondolo kuntu bonse tufwaisha, nga fintu fye kasesema wa kwa Lesa Esaya asobele ati: “Umulimo wa bulungami ukabo mutende, ne cifuma mu bulungami, ukuba tondolo no kusuubikila umuyayaya; na bantu bandi bakekala . . . mu fya kutushamo fya cibote.”—Esaya 32:17, 18.
Nangu fye ni nomba line, kuti mwasanga ukwikala ku matwi tondolo lwa ku mupashi pa kubungana kwa Nte sha kwa Yehova mu ncende mwabela. Nangu ca kuti mu nshita mu nshita amakana ayengi balakumana capamo ku kupepa mu mabungano yakalamba—kabili pali uku kubishanya mu cine cine palaba ‘ukupooma pa mulandu wa baume, abanakashi, na bana’—iciunda taciba ca kupumfyanya lelo ciba ca kuteemuna. (Mika 2:12) Mukaimwene mwe bene pa kukumana ne Nte mu cifulo cenu nelyo ukupitila mu kulemba kalata ku keyala kamo ukufuma pe bula 5 ilya uno magazini pa kuti mukomfwane na bo. Mukaipakishe ukwikala ku matwi tondolo ilyo muli na bo pali nomba kabili nakalimo na kuli pe na pe.