Ukulepula Ukwabula Umwele

PA KUBALA umutwe untu Christine alwele, nangu ca kuti walepuma, wamoneke ngo ushalesakamika; na kuba walilekele ubushiku bwine bulya. Lelo nomba Christine umukoshi waishileumina. Icakonkelepo, umutwe walibwelele kabili atendeke ukulapukapuka—ifishibilo ifishimonaika sana, maka maka mu mwana wa myaka 8.

Ku cipatala, muli computed tomography (CT) (ukuceeceeta ukwafwilishiwa na kompyuta) camoneke ukuti imishipa ya kwa Christine yacitile ulwili, arteriovenous malformation (AVM) muli bongobongo—imibele ya kwilikana kwa mishipa ifuma ku mutima ne itwalo mulopa ku mutima.a Nga ukundapa takuli, Christine kuti aba na lupuma uwabipisha nga nshi.

Akale lyonse ili ukwilikana kwa mishipa (AVM) ukwa musango yo kwaleundapwa fye pa kulepula muli bongobongo mwine. Iyi nshila ya kulepula, uwa kulepula alatune nkanda ya ku mutwe no kulepula mu cipanga. Lyene, ali no kulashokoloka umwapite mishipa yayanguka na muli bongobongo mwine pa kuti ayefika apali ubulwele. Ukufwailisha kwa fya cipatala kulesokololo kuti mu 1995, mu maopareshoni ya AVM mupepi na maperesenti 12 mwali amafya.

Abafyashi ba kwa Christine basalilepo Umwele wa Gamma ukucilo mwele wa kulepwilako. Ili shina lileumfwika ilya kukopeka, pantu Umwele wa Gamma tawaba mwele wa cine cine. Lelo caba cibombelo icituma ukubyasha kwa myengelele 201 ukuilosha bwino bwino apalefwaikwa lelo ukwabulo kulepula icipanga. Umwengelele umo na umo mu wine weka tawingaba na maka ya konaule nsandesande muntu wingapeka. Lelo imyengelele yonse 201 balaitonta bwino bwino pa kuti ingalekanya e lyo no kupisha umulilo uwingi pa ncende pene fye apali ubulwele.

Mu kufwailisha kumo Umwele wa Gamma wamoneke ngo wingacefyako ifipooswa, kabili takuba sana amalwele ayesako pa numa ya opareshoni nga fintu ciba ku kulepula kwa lyonse ukwa mu mishipa. Lelo bushe imibombele iba shani?

Imbali Shine Isha Kulepula kwa Kupishe Myengelele mu Mubili

Ukulepula kwa kupishe myengelele ya malaiti mu mubili ukubomfyo Umwele wa Gamma kucitwa mu mbali shine ishikalamba. Intanshi fye, ku mutwe wa mulwele balafwikako ica kwikasha icapeepuka, icili no kushikamiko mulwele mu nshita balemundapa. Ica cibili, kulaba ukushila “imimonekele” ya bongobongo, ukupitila mu kuceeceeta kwa kubomfya kompyuta, ifikope filango mubili onse (MRI), nelyo ifikope filanga fintu imishipa yaikala (angiogram). Icikonkapo, ifikope fya bongobongo balafikuushisha pa ncende ya kundapilapo iibomba na kompyuta, apasoobolola icilundwa cilefwaikwa no kulangilila apa kubombela.

Mu kulekelesha, kuba nomba ulubali lwa kundapa, umo umutwe wa mulwele baubika mu cimpompo icaba ne fipunda 201 umwa kupita imyengelele ya gamma. Inshita ipitapo iba shani muli uku kundapa? Maminiti fye 15 ukufika ku 45, uku ninshi umulwele nalaalikishiwako panono ku muti kabili taleumfwa na bukali.

Lintu umulwele aundapwa, ekala mu cipatala pa kuti balemumona fintu ali kabili ilingi balamufumya ulucelo lwakonkapo. Na kuli Christine e fyo cali, uyo tulumbwile pa kutendeka. Bamundepe pali Cine, pali Cisano alifumine, kabili pali Cimo abwelela na ku sukulu.

Cinshi Cicitika ku Mishipa Yailikana?

Ukundapa kwa kupishe myengelele ya malaiti mu mubili takuposha ulwili mu nshila ya cine cine. Mu cifulo ca ico, kulenga insandesande sha mu mishipa mwine ukufula, muli fyo ukucilikilo mulopa ukukanalafika ukuli ubulwele. Icifumamo ca kuti, nakalimo mu mwaka umo nelyo ibili, imishipa iyalwala ilacilikilwa umupwilapo. Lyene imishipa yailikana ilatunkana na mu kupita kwa nshita ukusalanganina mu mubili.

Umwele wa Gamma na kabili walibomfiwa ku kundapa bamumena bashaibipila abamoneka umo bapelele pamo pene na bamumena abakumano mubili onse, abasalanganina kuli bongobongo ukufuma kuli kansa uwingaba mu mbali shimbi isha mubili. Ukulundapo, umwele wa gamma walimoneke fyo kuti wabomba bwino na ku balwele ba trigeminal neuralgia (ukulwala kwatapata ukwikata umushipa wa pa mpumi), akakoshi musa, Parkinson’s disease (ubulwele bwapalo lukanko), na ku malwele yamo ayalengo bukali bushitontolokako.

Kwena, kwalibako bamumena bamo aba kuli bongobongo na malwele ifishitontoloka kuli uyu Mwele wa Gamma. Tuli no kumona nampo nga ubuyantanshi mu kulepula kwa kupishe myengelele ya malaiti mu mubili kuli no kutungulula ku kundapa kwafikapo. Pali ino nshita, ukulepula kwa kupishe myengelele ya malaiti mu mubili ukubomfyo Mwele wa Gamma e kulemoneke fyo e ko abalwele ba mumena pambi bengapusukila.

[Futunoti]

[Akabokoshi pe bula 21]

Ifyo Ukulepula kwa Kupishe Myengelele ya Malaiti mu Mubili Kwatendeke

Umwele wa Gamma bauleteleko mupepi ne myaka 50 iyapitapo kuli kalepula waishibisha ifya mishipa Lars Leksell no waishibishe fya biophysics Börje Larsson. Leksell asangile ukuti umwengelele fye umo uwaluma, kuti wacimfya apali ubulwele apafiseme muli bongobongo ukwabulo kucesulapo—muli fyo, ukwabula no mulopa ukusuuma nelyo ukwambukisha amalwele.

Iyi mibombele ipya Leksell ayinike ati stereotactic radiosurgery. Mu kupelako, badokota basangile nshila ya kundapilamo imbali isha bongobongo isho kale shishalefikwako, ukwabulo kubomfya umwele uwa kulatonkaula umwapite mishipa yayanguka na muli bongobongo mwine. Nangu cibe fyo, pa kuti iyi nshila ipya ise itendeke ukubomba palipitile imyake ingi pa kuti baleteko inshila sha muno nshiku isha kukopelamo ifikope, pamo nga ukuceeceeta kwa kubomfya kompyuta (CT) ne fikope filango mubili onse (MRI), ifingasontelela bwino bwino kalepula apa kutonta imyengelele ya malaiti. Ifibombelo fya Mwele wa Gamma ifya kubalilapo fyaimikwe mu Stockholm mu 1968.

[Ifikope pe bula 20]

Imbali shine isha kulepula kwa kupishe myengelele ya malaiti mu mubili ukubomfyo Mwele wa “Gamma”

1. Ukufwikako ica kwikasha

2. Ukukopa bongobongo

3. Ifikope fya pali kompyuta filanga ifyo imyundapile yalaba

4. Ulubali lwa kundapa

[Abatusuminishe]

Ifikope mu kuba no kusuminisha kwa ba Elekta Instruments, Inc., bakapanga ba Mwele wa Gamma®