Ifyo Imfwa Ya kwa Yesu Ingamupususha
MU MWAKA wa 33 C.E., imyaka nalimo 2,000 iyapita, umuntu uwa kaele alifwile pa kuti apusushe bambi. Afwile pa bushiku abaYuda balesefya filya Lesa acilile amabeli yabo. Bushe uyu muntu ali ni ani? Ni Yesu umwina Nasarete. Kabili ni bani bamwenamo mu co acitile icishaiwamina? Bantu bonse fye. Ilembo lya mu Baibolo ilyaishibikwa sana lilanda pe lambo lyaleta ipusukilo aliti: “Pantu Lesa atemenwe aba pano calo ukutemwa kwa kuti apeele umwana wakwe uwafyalwa eka, ukuti onse uumutetekela eonaika lelo abe no bumi bwa muyayaya.”—Yohane 3:16.
Nangu ca kutila abengi balilishiba sana ili lembo, banono baishiba umo lyalola. Abengi balapapa abati: ‘Mulandu nshi icilubula ca kwa Kristu cifwaikilwa? Bushe imfwa ya muntu umo kuti yapususha shani abantu bonse ku mfwa?’ Baibolo ilasuka bwino sana ifi fipusho.
Icalengele Abantu Ukutendeka Ukulafwa
Abantu bamo baishiba ukutila abantunse bapangilwe ukuti baleikala pa calo inshita fye inono, kabili balepita mu macushi no kubako ne nsansa, e lyo bafwa no kuya ku cifulo cimbi icisuma. Abalanda ifi bamona kwati Lesa e wabikileko imfwa ilyo abumbile abantu. Lelo Baibolo ilanda ukuti icalenga abantu balefwa ni cimbi fye. Itila: “Filya ulubembu lwaingilile mu muntu umo pano calo, ne mfwa yaingilile mu lubembu, e fyo ne mfwa yasalanganine ku bantu bonse pantu bonse balibembwike.” (Abena Roma 5:12) Ili lembo litulanga ukutila icilenga abantu balefwa, lubembu. Lelo ni ani uyo “muntu umo” uwabembwike ayambukisha na bantu bonse ulubembu?
Icitabo ca The World Book Encyclopedia citila abasambilila sayansi abengi basumina ukutila abantunse bonse fye bafuma ku muntu umo nga filya fine na Baibolo yalanda bwino bwino ukutila bafuma ku “muntu umo.” Pa Ukutendeka 1:27, patila: “Lesa alengele umuntu mu cata cakwe, mu cata ca kwa Lesa e mo amulengele; umwaume no mwanakashi e fyo abalengele.” E ico Baibolo itila ubukata bwa kwa Lesa wa Maka yonse bwalemoneka mu bantu babili abo Lesa abalilepo ukubumba.
Ibuuku lya Ukutendeka lyalilanda na pa fyo imikalile ya bantu yali pa numa Yehova Lesa abumba Adamu. Ico mufwile ukulaibukisha ca kutila, mu lyashi lyonse, Lesa talumbwilemo imfwa kano fye ilyo alebeba ifikacitika nga tabakonkele ifunde. (Ukutendeka 2:16, 17) Alefwaya abantu ukwikala pe sonde mu Paradaise iisuma no kuba ne nsansa no bumi busuma umuyayaya. Talefwaya balecula pa mulandu wa bukote ne mfwa. Nomba cali shani pa kutila abantu batendeke ukulafwa?
Ibuuku lya Ukutendeka mu cipandwa 3 lyalilanda ifyo abantu ba kubalilapo bakeene ku mumbo fye ukumfwila Yehova Lesa uwabapeele ubumi. Ici calengele Lesa ukubapingula filya fine abebele. Aebele umwaume ati: “Uli lukungu, kabili ku lukungu e ko ukabwelela.” (Ukutendeka 3:19) Na cine abantu ba kubalilapo basukile bafwa nga fintu Lesa asosele.
Lelo te Adamu na Efa fye bali no kufwa. Bucintomfwa bwabo bwalengele na bana babo bapanya ubumi bwapwililika ubo bali no kukwata. Yehova alefwaya na bana abo Adamu na Efa bali no kukwata bakekale umuyayaya pantu asosele ukuti: “Fyaleni, fuleni, kumaneni pe sonde no kupanasha; kabili mube na bukateka kwi sabi lya muli bemba, na ku fyuni fya mu lwelele, na ku fya mweo fyonse ifyenda pe sonde.” (Ukutendeka 1:28) Mu kupita kwa nshita, abantunse bali no kwisusha isonde no kulaikala mu nsansa sheka sheka ukwabula ukufwa. Lelo “umuntu umo,” Adamu, shibo, alengele baba abasha ku lubembu ulwalengele balefwa. Umutumwa Paulo uwafuma kuli Adamu, alembele ukutila: “Ine ndi wa bumubili, uwashitishiwa ku kutekwa ku lubembu.”—Abena Roma 7:14.
Nga filya fine bacintomfwa baonaula ku mufulo ifintu fimo ifyo abantu bapanga bwino sana muno nshiku, e fyo na Adamu aonaula abantu bashaiwamina abo Lesa abumba. Abana ba kwa Adamu balikwete abana, baisakwata na beshikulu e lyo na bo abeshikulu batwalilile ukufyala mpaka na bantu bafula. Mu nkulo shonse ishalekonkapo, abantu balekula, bakwata abana, na mu kulekelesha balefwa. Mulandu nshi bonse aba bafwila? Pantu bonse bafuma kuli Adamu. Baibolo itila: “Ku kupuuluka kwa muntu umo e ko abengi bafwilile.” (Abena Roma 5:15) Ukulwala, ukukota, no kucita ifyabipa e lyo ne mfwa iine, fya bulanda ifyo Adamu aletela ulupwa lwakwe. Muli ulu lupwa aletelela, e mo na ifwe twaba.
Muli kalata Paulo alembeele Abena Kristu mu Roma, alandile pa bulanda ubo abantu abashapwililika bakwata ne fyo ulubembu lucusha abantu kumo na Paulo wine. Atile: “Ne muntu wa nkumbabulili ne! Nani akampokolola ku mubili uno uulefwa?” Paulo aipwishe icipusho cacindama, bushe te ifyo? Nani aali no kupokolola Paulo na bantu bonse no kubapususha ku busha bwa lubembu ne mfwa? Paulo umwine alyaswike ati: “Kube ukutootela kuli Lesa muli Yesu Kristu Shikulwifwe!” (Abena Roma 7:14-25) Ca cine, Kabumba wesu aliteyanya ipusukilo ukupitila mu Mwana wakwe Yesu Kristu.
Ifyo Yesu Aabomba pa Kuti Lesa Apusushe Abantunse
Yesu alilondolola ifyo ali no kucita pa kutila abantu balubuke ku lubembu ulutwala ku mfwa. Atile: “Umwana wa muntu aishile . . . ku kupyungila no kupeelo mweo wakwe icilubula ku kukabulamo abengi.” (Mateo 20:28) Bushe ubumi bwa kwa Yesu bwalubula shani abantu? Bushe imfwa yakwe itwafwa shani?
Baibolo itila Yesu ‘taba na lubembu’ lelo aaba “uwapaatuka ku babembu.” Yesu alakonka amafunde ya kwa Lesa ukutula apo abumbilwa. (AbaHebere 4:15; 7:26) Kanshi icalengele Yesu ukufwa, te lubembu na bucintomfwa nga filya cali kuli Adamu. (Esekiele 18:4) Lelo Yesu alisumine ukufwa nangu ca kutila aali uwa kaele pa kutila acite ukufwaya kwa kwa Wishi, ukwa kuti abantu bapusuke ku lubembu ne mfwa. Nga fintu tulandilepo kale, Yesu aliitemenwe ukwisa pano calo no “kupeelo mweo wakwe icilubula.” Yesu aliitemenwe ‘ukusondela umuntu onse imfwa’ pa mulandu wa kuti atemenwe abantu ukucila ifyo umuntu onse engabatemwa.—AbaHebere 2:9.
Ubumi Yesu apeele ilambo bwalilingene no bumi Adamu apanishe ilyo abembwike. Cinshi cafumine mu mfwa ya kwa Yesu? Yehova alisumine ukuti ubumi apeele bwali “cilubula icalinganako pa mulandu wa bonse.” (1 Timote 2:6) E ico Lesa abomfeshe ubumi Yesu apeele, ku kushita nelyo ukulubula abantunse ku lubembu ne mfwa.
Baibolo yalilandapo imiku iingi pali uku kutemwa kushaikulila ukwa kwa Kabumba wa bantu. Paulo acinkwileko Abena Kristu ukutila ‘bashitilwe mu mutengo.’ (1 Abena Korinti 6:20; 7:23) Petro alembele ukutila, pa kulubula Abena Kristu ku mikalile yabo iyalebatwala ku mfwa, Lesa tabomfeshe silfere nelyo golde, lelo abomfeshe umulopa wa Mwana wakwe. (1 Petro 1:18, 19) Yehova ateyenye ukuti ku cilubula ca kwa Kristu e ko akapusushishe abantu ku mfwa.
Bushe Mukamwenamo mu Cilubula ca kwa Yesu?
Umutumwa Yohane alandile pa busuma ubukalamba ubo icilubula ca kwa Kristu caleta ilyo alembele ati: “[Yesu Kristu] e lambo lya kukonsolwela imembu shesu, kabili te shesu fye sheka lelo ne sha calo conse.” (1 Yohane 2:2) Ca cine, icilubula Kristu apeele ca bantu fye bonse. Lelo bushe ninshi umuntu fye onse akamwenamo muli ici cilubula cacindama? Iyo. Ibukisheni ifyo cali kuli bashimaini tulandilepo mu cipande cibalilepo abapuswike. Ababapuswishe balingishe ica kuninamo icafikile apali bashimaini, lelo shimaini umo na umo aali no kuninamo pa kuti bamufumye. Na bafwaya ukumwenamo mu cilubula Kristu apeele tabafwile ukwikala fye balelolela amapaalo ya kwa Lesa. Bafwile ukucitapo cimo.
Cinshi Lesa afwaya bena ukucita? Pali Yohane 3:36 patila: “Uutetekelo Mwana aba no bumi bwa muyayaya; uushumfwila Mwana takamone ubumi, lelo ubukali bwa kwa Lesa bwaikala pali wene.” Lesa afwaya ukutila twacetekela ilambo lya kwa Kristu. Lelo kwaliba na fimbi. “Na kuli ici e ko twaishibila ukuti twalimwishiba [Yesu], e kutila, nga twatwalilila ukubaka amafunde yakwe.” (1 Yohane 2:3) Kanshi cailanga ukutila icingalenga batupususha ku lubembu ne mfwa, kutetekela ilambo lya kwa Kristu e lyo no kukonka amafunde yakwe.
Inshila imo iyo tulangilamo ukuti twalicetekela ilambo lya kwa Yesu, kutasha pa mfwa yakwe kabili tulanga ukuti tulatasha nga ca kutila tulelongana ku kwibukisha iyi mfwa nga fintu atwebele. Ilyo Yesu ashilafwa, abikileko umulalilo uo asefeshe pamo na batumwa bakwe aba cishinka, no kubeba ukuti: “Mulecite ci ku kunjibukisha.” (Luka 22:19) Inte sha kwa Yehova balicindika sana bucibusa bwabo no Mwana wa kwa Lesa kabili balakonka ifyo alandile. Uno mwaka Icibukisho ca mfwa ya kwa Yesu Kristu cikabako pa Cibelushi, pa 22 March akasuba nga kawa. Tulemulaalika ukwisasangwako kuli uku kulongana kwaibela pa kutila na imwe mukalange ukuti mwakonka ifyo Yesu asosele. Inte sha kwa Yehova uko mwikalila bakamweba inshita na kuntu icibukisho cikabela. Nga mwaya ku Cibukisho mukeshiba na fimbi ifyo mufwile ukucita pa kuti icilubula Kristu apeele cikamupusushe ku fyo ulubembu lwa kwa Adamu lwaleta.
Te bengi sana pali lelo abaishiba kabili abatasha pe lambo lishaikulila ilyo Kabumba no Mwana wakwe bapeela pa kuti babalubule ku mfwa. Abacetekela icilubula balaba ne nsansa sana. Umutumwa Petro alandile pa Bena Kristu banankwe ilyo alembele ukuti: “Mulamutetekela [Yesu] no kwanga apakalamba no kusekelela ukushingalandwa kabili ukwa bukata, ilyo mwapokelela icikafuma mu citetekelo cenu, ipusukilo lya myeo yenu.” (1 Petro 1:8, 9) Nga mwatemwa Yesu Kristu no kucetekela ilambo lya kumulubula ilyo apeele, kuti mwaba ne nsansa na pali nomba no kusuubila ukuti ku ntanshi, mukalubulwa ku lubembu ne mfwa.
[Icikope pe bula 6]
Yesu apeele ubumi bwakwe pa kuti afumyepo ifyo ulubembu lwa kwa Adamu lwaleta
[Icikope pe bula 7]
Icibukisho ca mfwa ya kwa Yesu cikabako pa Cibelushi, pa 22 March, 2008, akasuba nga kawa