GOSPEL BLONG MATIU
1 Buk ya i tokbaot histri* blong Jisas Kraes,* we i boe blong Deved,+ mo Deved ya i boe blong Ebraham:+
2 Ebraham i kam papa blong Aesak,+
Aesak i kam papa blong Jekob,+
Jekob i kam papa blong Juda+ mo ol brata blong hem.
3 Juda i kam papa blong Peres mo Jeraha,+ mo Tamara i mama blong tufala.
5 Salmon i kam papa blong Boas, mo Rehab i mama blong hem.+
Boas i kam papa blong Obed, mo Rut i mama blong hem.+
Obed i kam papa blong Jese.+
6 Jese i kam papa blong King Deved.+
Deved i kam papa blong Solomon,+ mo mama blong Solomon i waef blong Uria fastaem.
7 Solomon i kam papa blong Rehoboam,+
Rehoboam i kam papa blong Abaejah,
Abaejah i kam papa blong Asa.+
8 Asa i kam papa blong Jehosafat,+
Jehosafat i kam papa blong Jehoram,+
Jehoram i kam papa blong Usia.
11 Josaea+ i kam papa blong Jekonia+ mo ol brata blong hem, klosap long taem ya we ol man Isrel oli go kalabus long kantri ya Babilon.+
12 Taem ol man Isrel oli stap kalabus long Babilon, Jekonia i kam papa blong Sealtiel,
mo Sealtiel i kam papa blong Serubabel.+
16 Jekob i kam papa blong Josef ya we i hasban blong Meri. Meri ya i mama blong Jisas,+ we oli singaot hem se Kraes.+
17 Nao long laen we i stat long Ebraham i kam kasem Deved, i gat 14 papa. Mo long laen we i stat long Deved i kam kasem taem ya we ol man Isrel oli go kalabus long Babilon, i gat 14 papa. Mo stat long taem we oli go kalabus long Babilon i kam kasem Kraes, i gat 14 papa bakegen.
18 Hemia olsem wanem Jisas Kraes i bon. Mama blong hem, Meri, oli mekem promes finis se bambae hem i mared long Josef. Be taem tufala i no stap wanples yet, tabu spirit*+ i mekem we Meri i gat bel. 19 Be from we hasban blong hem Josef, i wan stret man, hem i no wantem mekem Meri i sem long fes blong ol man, ale hem i gat tingting blong divosem hem long fasin haed.+ 20 Be afta we hem i tingting gud long ol samting ya, hem i slip, !mo luk! enjel blong Jehova* i kamtru long hem long wan drim, mo i talem long hem se: “Josef, boe blong Deved, yu no mas fraet blong tekem waef blong yu Meri i kam long haos, from we tabu spirit nao i mekem se hem i gat bel.+ 21 Bambae hem i bonem wan boe, mo yu mas putum nem blong hem se Jisas,*+ from we hem bambae i sevem ol man blong hem, i tekemaot olgeta long sin.”+ 22 Ol samting ya oli kamaot blong mekem tok we Jehova* i givim long profet blong hem bifo, i kamtru, we i talem se: 23 “!Yu luk! Wan gel we i no save man yet, bambae i gat bel mo bambae i bonem wan boe, mo bambae oli putum nem blong hem se Emanuel,”+ we i min se “God i Stap Wetem Yumi.”+
24 Taem Josef i wekap, hem i mekem olsem we enjel blong Jehova* i talem. Hem i mared long Meri,* 25 be hem i no mekem seks wetem hem gogo Meri i bonem wan boe,+ nao Josef i putum nem blong hem se Jisas.+
2 Jisas i bon long Betlehem+ long Judia, long taem ya we Herod*+ i king. Nao biaen !luk! sam man blong lukluk ol sta blong talemaot fiuja, oli aot long ol kantri long Is, oli kam long Jerusalem. 2 Nao oli askem se: “?Pikinini ya we bambae i king blong ol man Jiu,+ hem i stap wea? Mifala i luk sta blong hem taem mifala i stap long Is, nao mifala i kam blong ona* long hem.” 3 Taem King Herod wetem ol man long Jerusalem oli harem samting ya, tingting blong olgeta i trabol we i trabol gud. 4 Nao Herod i singaot ol jif pris mo ol skraeb oli kam, mo i askem long olgeta weples Kraes* bambae i bon long hem. 5 Nao oli talem long hem se: “Long Betlehem+ long Judia, from we wan profet i bin raetem se: 6 ‘Mo yu, O Betlehem long ples ya Juda, oli no kaontem yu wetem ol narafala hed gavman long Juda, be wan man blong rul bambae i kamaot long yu, mo hem bambae i lidim ol man blong mi, ol man Isrel.’”+
7 Ale, Herod i singaot ol man ya blong lukluk ol sta, blong oli kam toktok wetem hem, hem wan, blong faenemaot wetaem stret sta ya i kamaot. 8 Nao hem i sanem olgeta oli go long Betlehem, i talem se: “Yufala i go lukaotem smol pikinini ya long evri ples, mo taem yufala i faenem hem, yufala i kam talem long mi, blong mi tu mi save go ona* long hem.” 9 Taem oli harem tok blong king finis, oli aot oli go. !Nao luk! Long rod, sta ya we oli luk taem oli stap long Is,+ i go fastaem long olgeta gogo i stop stret antap long ples we smol pikinini ya i stap long hem. 10 Taem oli luk sta ya, oli glad we oli glad. 11 Nao taem oli go insaed long haos ya, oli luk smol pikinini ya wetem mama blong hem Meri, ale oli ona* long hem. Mo oli tekemaot ol gol, mo frangkinsens, mo mir, oli givim long hem olsem presen. 12 Be oli folem wan narafala rod blong gobak long kantri blong olgeta, from we God i givim woning long olgeta long wan drim+ se oli no mas gobak long Herod.
13 Taem oli gobak finis, !luk! enjel blong Jehova* i kamtru long Josef long wan drim,+ i talem long hem se: “Yu girap, yu tekem smol pikinini ya mo mama blong hem, yufala i ronwe i go long Ijip, mo yufala i mas stap long ples ya gogo kasem we mi bambae mi talem long yu blong yufala i kambak, from we Herod bambae i lukaotem smol pikinini ya blong kilim hem i ded.” 14 Ale long naet ya, Josef i girap, i tekem smol pikinini ya mo mama blong hem, nao oli go long Ijip. 15 Hem i stap long ples ya gogo kasem we Herod i ded. Samting ya i mekem tok we Jehova* i givim long profet blong hem bifo, i kamtru, we i talem se: “Mo mi singaotem boe blong mi i aot long Ijip i kam.”+
16 Taem Herod i luk we ol man blong lukluk ol sta oli trikim hem, hem i kros we i kros. Ale hem i sanem sam man oli go long Betlehem mo long ol ples raonabaot, nao oli kilim i ded evri pikinini boe we oli no bitim tu yia yet. Hem i makem yia ya folem taem we sta i kamaot, we ol man blong lukluk ol sta oli talem.+ 17 Samting ya i mekem tok blong God we profet Jeremaea i talemaot, i kamtru, we i talem se: 18 “Wan voes i kamaot long Rama, hem i krae mo i stap singaot bigwan. Hemia Rejel+ we i stap krae from ol pikinini blong hem, mo hem i no wantem we ol man oli kam toktok gud long hem, from we oli no moa stap.”+
19 Afta we Herod i ded, !luk! enjel blong Jehova* i kamtru long Josef long wan drim+ long Ijip, 20 mo i talem se: “Yu girap, yu tekem smol pikinini ya mo mama blong hem, yufala i gobak long kantri ya Isrel. Olgeta we oli wantem aotem laef* blong smol pikinini ya, oli ded finis.” 21 Ale hem i girap i tekem smol pikinini ya mo mama blong hem, nao oli gobak long kantri ya Isrel. 22 Be taem hem i harem we Akeleas i tekem ples blong papa blong hem Herod, i rul long Judia, hem i fraet blong gobak longwe. Mo tu, God i talem long hem long wan drim+ se hem i no mas gobak long ples ya, ale hem i go long Galili,+ 23 i go stap long wan taon we nem blong hem Nasaret.+ Samting ya i mekem tok blong ol profet i kamtru, we i talem se: “Bambae oli talem se hem i wan Nasarin.”*+
3 Long ol dei ya, Jon+ Baptaes i kam i stap prij+ long draeples long Judia, 2 i talem se: “Yufala i mas tanem tingting blong yufala from we Kingdom blong heven i kam klosap finis.”+ 3 Jon ya, profet ya Aesea i tokbaot hem+ bifo se: “Wan man i stap singaot bigwan long draeples, i se: ‘!Yufala i mekemrere rod blong Jehova!* Mo ol rod blong hem, yufala i mekem oli stret.’”+ 4 Jon i werem klos we oli wokem long hea blong kamel, mo i werem strap we oli wokem long skin blong animol i goraon long weist blong hem.+ Hem i stap kakae ol lokis mo hani blong bus.+ 5 Nao, ol man long Jerusalem mo long evri ples long Judia mo ol kantri raonabaot long Jodan Reva, oli go long hem,+ 6 ale hem i baptaesem* olgeta long Jodan Reva,+ mo long fes blong ol man, oli stap talemaot sin blong olgeta.
7 Taem hem i luk we plante Farisi mo Sadusi+ oli kam long ples ya, hem i talem long olgeta se: “Ol pikinini blong posen snek,+ ?hu i talem long yufala se yufala i save ronwe long dei blong kros blong God we i stap kam?+ 8 I moa gud yufala i mekem ol samting we oli soemaot se yufala i tanem tingting blong yufala finis. 9 Mo i nogud yufala i stap tingting se: ‘Mifala ya, Ebraham i papa blong mifala.’+ Mi mi talem long yufala se God i save mekem ol ston ya oli kam pikinini blong Ebraham. 10 Akis i stap rere finis blong katemdaon ol tri long rus blong olgeta. Tri we i no karem gudfala frut, bambae oli katemaot mo oli sakem i go long faea.+ 11 Mi mi baptaesem yufala long wota from we yufala i tanem tingting blong yufala,+ be man we bambae i kam biaen long mi, hem i hae moa long mi, mo mi mi no stret blong tekemaot sandel blong hem.+ Man ya bambae i baptaesem yufala long tabu spirit+ mo long faea.+ 12 Naoia savel blong sakemaot doti blong wit i stap long han blong hem, mo bambae hem i klinim gud ples blong klinim wit. Bambae hem i hivimap ol wit blong hem insaed long stohaos, be ol skin blong wit, bambae hem i bonem long faea+ we i no save ded samtaem.”
13 Nao Jisas i aot long Galili, i kam long Jodan Reva, blong Jon i baptaesem hem.+ 14 Be Jon i traem blokem hem, i se: “Be mi nao mi nidim blong yu baptaesem mi, ?weswe yu yu kam long mi?” 15 Jisas i talem long hem se: “No, yu no blokem mi, olsem nao yumitu save mekem olgeta samting we i stret.” Ale, Jon i no moa blokem hem. 16 Afta we Jisas i baptaes, wantaem nomo hem i kamaot long wota, !mo luk! heven i open+ nao hem i luk spirit blong God i kamdaon long Jisas olsem wan sotleg.+ 17 !Mo luk! Wan voes i kamaot long heven,+ i talem se: “Hemia Pikinini blong mi.+ Mi mi lavem hem tumas, mo mi glad long hem.”+
4 Nao spirit i lidim Jisas i go long draeples, blong Devel+ i traem hem.+ 2 Hem i fasting blong 40 dei mo 40 naet, nao hem i hanggri tumas. 3 Nao Man Ya Blong Traem Man+ i kam talem long hem se: “Sipos yu yu wan pikinini blong God, yu toktok long ol ston ya blong oli kam bred.” 4 Be Jisas i ansa se: “Baebol i talem se: ‘Man i mas laef, i no long bred nomo, be long evri tok we i kamaot long maot blong Jehova.’”*+
5 Nao Devel i tekem hem i go long taon ya we i tabu,*+ mo i putum hem long wan hae ples long wol blong tempol,+ 6 mo i talem long hem se: “Sipos yu yu wan pikinini blong God, yu jam i godaon, from we Baebol i talem se: ‘Bambae hem i givim oda long ol enjel blong hem from yu,’ mo ‘Bambae oli karem yu long han blong olgeta, blong leg blong yu i no bangem wan ston.’”+ 7 Jisas i ansa se: “Be Baebol i talem tu se: ‘Yu no mas traem Jehova* we i God blong yu.’”+
8 Nao bakegen, Devel i tekem Jisas i go antap long wan bigfala hil we i hae we i hae, mo i soem long hem olgeta kingdom blong wol, wetem glori blong olgeta,+ 9 mo i talem long hem se: “Olgeta samting ya bambae mi mi givim long yu sipos yu bodaon long mi naoia, yu mekem wosip long mi.” 10 Nao Jisas i talem long hem se: “!Setan yu gowe! Baebol i talem se: ‘Yu mas mekem wosip long Jehova* nomo we i God blong yu,+ mo yu mas mekem tabu wok blong hem nomo.’”+ 11 Nao Devel i livim hem,+ !mo luk! ol enjel oli kam givhan long hem.+
12 Biaen, taem Jisas i harem se oli putum Jon long kalabus,+ hem i aot i go long Galili.+ 13 Mo afta we hem i go long Nasaret, hem i aot i kam stap long taon ya Kapaneam+ we i stap klosap long lek,* long distrik blong Sebulun mo Naftali. 14 Samting ya i mekem tok blong God we profet Aesea i talemaot, i kamtru, we i talem se: 15 “!O graon blong Sebulun mo graon blong Naftali, we i stap narasaed long Jodan Reva long rod i godaon long lek, long Galili ya we ol man blong ol narafala nesen oli stap long hem! 16 Ol man we oli stap sidaon long tudak oli luk wan bigfala laet, mo olgeta we oli stap sidaon long ples we ded i kavremap gud olgeta, laet+ i kasem olgeta.”+ 17 I stat long taem ya, Jisas i stap prij, i talem se: “Yufala i mas tanem tingting blong yufala, from we Kingdom blong heven i kam klosap finis.”+
18 Taem hem i stap wokbaot long saed blong Si Blong Galili, hem i luk tu brata, hemia Saemon we oli singaot hem se Pita,+ mo brata blong hem Andru. Tufala i stap sakem net, from we tufala i man blong pulum fis.+ 19 Nao hem i talem long tufala se: “Yutufala i biaen long mi, bambae mi mi mekem yutufala i kam man blong pulum man.”+ 20 Wantaem nomo tufala i livim net blong tufala, mo tufala i folem hem.+ 21 Hem i wokbaot i go smol, nao i luk tu brata bakegen, hemia Jemes mo Jon.+ Tufala i stap long wan bot wetem papa blong tufala, Sebedi, tufala i stap somap gud ol net blong olgeta, ale hem i singaot tufala.+ 22 Mo wantaem nomo tufala i livim bot mo papa blong tufala, mo tufala i folem hem.
23 Nao hem i wokbaot i go long olgeta ples long Galili,+ i stap tijim ol man insaed long ol sinagog blong olgeta,+ mo i stap talemaot gud nius blong Kingdom, mo i stap mekem ol man we oli gat ol defdefren sik mo olgeta we bodi blong olgeta i nogud, oli kam gud bakegen.+ 24 Mo nius blong hem i kasem olgeta ples long Siria nao olgeta oli tekem ol man we oli gat defdefren sik oli kam long hem, wetem olgeta we bodi blong olgeta i soa,+ mo olgeta we dimon i stap long olgeta,+ mo olgeta we oli gat sik blong faol,+ mo olgeta we bodi blong olgeta i ded, nao hem i mekem olgeta evriwan oli kam gud bakegen. 25 Nao from samting ya, plante man long Galili, mo long Dekapolis,* mo long Jerusalem, mo long Judia, mo long narasaed Jodan Reva, oli folem hem.
5 Taem hem i luk we plante man oli stap, hem i go antap long wan bigfala hil mo i sidaon, mo ol disaepol blong hem oli kam long hem. 2 Nao hem i openem maot blong hem mo i stat blong tijim olgeta, i se:
3 “Olgeta we oli haremsave se oli nidim God long laef blong olgeta,* oli glad+ from we Kingdom blong heven i blong olgeta.
4 “Olgeta we oli harem nogud, oli stap sore, oli glad from we tingting blong olgeta bambae i kam gud bakegen.+
5 “Olgeta we oli gat tingting daon,* oli glad+ from we God bambae i givim wol ya long olgeta.+
6 “Olgeta we oli tosta mo oli hanggri from stret fasin, oli glad+ from we bambae oli fulap gud.*+
7 “Olgeta we oli gat sore long ol man, oli glad+ from we ol narafala* bambae oli gat sore long olgeta.
8 “Olgeta we hat blong olgeta i klin, oli glad+ from we bambae oli luk God.
9 “Olgeta we oli man blong mekem pis,* oli glad+ from we ol man bambae oli singaot olgeta se oli pikinini blong God.
10 “Olgeta we oli stap mekem stret fasin be ol man oli ronem mo kilim olgeta, oli glad+ from we Kingdom blong heven i blong olgeta.
11 “Yufala we ol man oli stap spolem nem blong yufala,+ mo oli stap ronem mo kilim yufala,+ mo oli stap giaman, oli stap talem enikaen rabis tok agens long yufala from we yufala i man blong mi, yufala i glad.+ 12 Yufala i harem gud mo yufala i mas glad bitim mak,+ from we bigfala pei blong yufala+ i stap long heven. Ol profet bifo, ol man oli mekem i nogud long olgeta long sem fasin ya nomo.+
13 “Yufala i sol+ blong wol. Be sipos sol i lusum tes blong hem, bambae i no moa gat wan samting i save mekem i konkon bakegen, man i no moa save yusum long eni samting, i blong sakem nomo+ blong ol man oli purumbut long hem.
14 “Yufala i laet blong wol.+ Wan taon we i stap long wan bigfala hil, i no save haed. 15 Taem man i laetem laet, hem i no putum aninit long wan basket,* be hem i putum antap long ples blong putum laet, blong laet ya i saenaot i go long evriwan long haos.+ 16 Long sem fasin, yufala i mas letem laet blong yufala i saenaot i kasem ol man,+ blong oli save luk ol gudfala wok we yufala i mekem,+ nao oli save givim glori long Papa blong yufala we i stap long heven.+
17 “I nogud yufala i ting se mi mi kam blong distroem Loa o tok blong Ol Profet. Mi mi no kam blong distroem, be mi kam blong mekem olgeta tok ya oli kamtru.+ 18 Tru, mi talem long yufala, maet heven mo wol bambae oli lus samtaem, be bambae i no gat wan smol pis raeting blong wan leta o wan smosmol leta blong Loa ya i save lus gogo olgeta samting oli kamtru.+ 19 From samting ya, man we i brekem wan long ol komanmen ya we i daon moa long ol narafala komanmen, mo i tijim ol narafala blong oli mekem sem mak, hem i no stret blong joen long Kingdom blong heven. Be man we i mekem ol samting we loa ya i talem, mo i tijim ol narafala tu long hem, hem i save joen long Kingdom blong heven. 20 Tru mi talem long yufala, sipos stret fasin blong yufala i sem mak long hemia blong ol skraeb mo ol Farisi,+ bambae yufala i no save go insaed long Kingdom blong heven.+
21 “Yufala i harem finis we oli talem long ol olfala bifo se: ‘Yu no mas kilim man i ded.+ Mo man we i kilim man i ded, hem i mas pas long kot.’+ 22 Be mi mi talem long yufala se man we i stap kros+ long brata blong hem, hem i mas pas long kot. Mo man we i stap tok nogud long brata blong hem, hem i mas pas long Saprim Kot. Mo man we i talem se: ‘!Yu stupid hed!’ bambae hem i mas go long faea long Gehena.*+
23 “Nao from samting ya, sipos yu kam long olta blong givim presen i go long God,+ mo yu tingbaot se brata blong yu i stap kros long yu from wan samting, 24 yu mas livim presen blong yu i stap long fored blong olta, mo yu go luk hem. Yu mas mekem pis fastaem wetem brata blong yu, mo biaen yu kambak, yu givim presen blong yu.+
25 “Yu mas go kwiktaem blong luk man we i wantem tekem yu i go long kot, blong yutufala i stretem trabol, sipos no, bambae hem i putum yu long han blong jaj, mo jaj bambae i putum yu long han blong gad, mo hem bambae i satem yu long kalabus.+ 26 Mi mi talem tru se, bambae yu no save kamaot long ples ya gogo yu givim laswan smol koin* blong yu, blong pembak kaon blong yu.
27 “Yufala i harem finis we oli talem se: ‘Yu no mas mekem adaltri.’*+ 28 Be mi mi talem long yufala se man we i stap gohed blong lukluk wan woman+ nao i wantem hem tumas, hem i mekem adaltri finis wetem woman ya long hat blong hem.+ 29 Nao sipos raet ae blong yu i mekem yu yu stambol, yu stikimaot mo yu sakem.+ I moa gud yu lusum wan ae, i bitim we ful bodi blong yu i go lus long Gehena.*+ 30 Mo tu, sipos raethan blong yu i mekem yu yu stambol, yu katemaot mo yu sakem.+ I moa gud yu lusum wan han, i bitim we ful bodi blong yu i go lus long Gehena.*+
31 “Mo tu, oli talem bifo se: ‘Man we i divosem waef blong hem, hem i mas givim wan setifiket blong divos long hem.’+ 32 Be mi mi talem long yufala se man we i divosem waef blong hem, we waef ya i no mekem enikaen doti fasin blong seks,* man ya i mekem se woman ya i save mekem adaltri. Mo sipos wan man i mared long wan woman olsem, hem tu i mekem adaltri.+
33 “Bakegen, yufala i harem finis we oli talem long ol olfala bifo se: ‘Yufala i no mas yusum nem blong mi blong mekem promes blong yufala i strong, nao biaen yufala i no folem.+ Yufala i mas holem ol promes we yufala i mekem long Jehova.’*+ 34 Be mi mi talem long yufala se: Yufala i no mas talem nem blong wan samting blong mekem promes blong yufala i strong.+ Yufala i no mas talem heven, from we hemia tron* blong God. 35 Mo yufala i no mas talem wol, from we hem i stul we leg blong God i stap long hem.+ Mo yufala i no mas talem Jerusalem, from we hemia taon blong King ya we i hae.+ 36 Mo yufala i no mas talem hed blong wan man, from we yufala i no naf blong mekem wan hea i kam waet o i kam blak. 37 From samting ya, ‘Yes’ we yufala i talem i mas minim ‘yes’ nomo, mo ‘No’ we yufala i talem i mas minim ‘no’ nomo.+ Ol narafala tok we yufala i ademap, oli kamaot long man ya we i rabis.*+
38 “Yufala i harem finis we oli talem se: ‘Sipos ae i kamaot, ae blong narafala tu i mas kamaot, sipos tut i brok, tut blong narafala tu i mas brok.’+ 39 Be mi mi talem long yufala se: Yu no mas agensem ol rabis man. Sipos wan man i slavem jiks blong yu long raetsaed, i gud yu letem hem i slavem yu long lefsaed tu.+ 40 Mo sipos wan man i wantem putum yu long kot mo i tekemaot sot blong yu, i gud yu givim kot blong yu tu long hem.+ 41 Mo sipos wan haeman i fosem yu blong yu karem olting blong hem i go wan kilometa, i gud yu karem i go wan kilometa moa. 42 Sipos wan man i askem wan samting long yu, i gud yu givim long hem. Mo sipos wan man i wantem boroem wan samting blong yu,* i gud yu givim, yu no tanem baksaed long hem.+
43 “Yufala i harem finis we oli talem se: ‘Yu mas lavem neba blong yu+ mo yu mas agensem ol enemi blong yu.’ 44 Be mi mi talem long yufala se: Yufala i mas gohed blong lavem ol enemi blong yufala,+ mo yufala i mas gohed blong prea from olgeta we oli stap ronem mo kilim yufala,+ 45 long fasin ya, yufala i save kam ol pikinini blong Papa blong yufala we i stap long heven,+ from we hem i mekem san blong hem i saen long ol rabis man mo ol gudfala man, mo hem i mekem ren i foldaon long ol stret man mo ol man we oli no stret.+ 46 Sipos yufala i stap lavem olgeta ya nomo we oli lavem yufala, ?yufala i ting se bambae yufala i kasem wan gudfala samting from?+ Ol man blong tekem takis tu oli stap mekem sem fasin ya. 47 Mo sipos yufala i stap talem halo long ol brata blong yufala nomo, ?yufala i ting se yufala i stap mekem wan samting we i gud moa i bitim ol narafala? Ol man blong ol narafala nesen tu oli stap mekem sem mak. 48 Taswe, fasin blong yufala i mas stret gud olsem fasin blong Papa blong yufala long heven, we i stret gud.+
6 “Taem yufala i mekem stret fasin, yufala i lukaot se yufala i no stap mekem long fes blong ol man, blong oli lukluk yufala.+ Sipos yufala i stap mekem olsem, bambae Papa blong yufala we i stap long heven, i no save givim pei long yufala. 2 Taswe sipos yu givim ol presen blong sore,* yu no mas blo trampet from, olsem ol man ya we oli gat tu fes oli stap mekem long ol sinagog mo long ol bigrod, blong ol man oli leftemap olgeta. Tru mi talem long yufala, olgeta ya oli kasem pei blong olgeta finis. 3 Be yu, taem yu givim ol presen blong sore, yu no mas mekem we lefhan blong yu i save samting we raethan blong yu i mekem, 4 olsem nao, bambae i no gat man i save ol presen blong sore we yu givim. Papa blong yu we hem nomo i luk samting ya, bambae i givim pei long yu.+
5 “Mo tu, taem yufala i prea, yufala i no mas folem fasin blong ol man we oli gat tu fes.+ Olgeta ya oli laekem blong stanap long ol sinagog mo long ol kona blong ol bigrod blong prea, blong ol man oli lukluk olgeta.+ Tru mi talem long yufala, olgeta ya oli kasem pei blong olgeta finis. 6 Be taem yu wantem prea, i gud yu go yu wan insaed long rum blong yu, mo yu satem doa, nao yu prea long Papa blong yu we man i no save luk hem.+ Nao, Papa blong yu we hem nomo i luk yu, bambae i givim pei long yu. 7 Taem yu prea, yu no mas talem sem toktok bakegen mo bakegen olsem ol man blong ol narafala nesen oli stap mekem. Olgeta ya oli ting se bambae god i harem olgeta sipos oli talem plante toktok. 8 Taswe yufala i no mas mekem olsem olgeta, from we Papa blong yufala i save finis ol samting we yufala i nidim+ taem yufala i no askem long hem yet.
9 “Taswe yufala i mas prea olsem:+
“‘Papa blong mifala long heven, plis yu mekem we nem+ blong yu i tabu.*+ 10 Yu mekem Kingdom blong yu+ i kam. Yu mekem wil blong yu+ i kamtru long wol ya+ olsem long heven. 11 Plis yu givim bred long mifala tede, we i naf blong tede,+ 12 mo yu fogivim ol kaon blong mifala, olsem we mifala i stap fogivim ol narafala we oli gat kaon long mifala.+ 13 Mo yu no letem ol samting oli kam traem mifala,+ be yu tekemaot* mifala long man ya we i rabis.’*+
14 “Sipos yufala i fogivim ol man from ol rong blong olgeta, Papa blong yufala long heven tu bambae i fogivim yufala.+ 15 Be sipos yufala i no fogivim ol man from ol rong blong olgeta, Papa blong yufala tu bambae i no fogivim yufala from rong blong yufala.+
16 “Taem yufala i mekem fasting,+ yufala i stop blong mekem fes blong yufala i kam nogud, olsem ol man ya we oli gat tu fes oli stap mekem. Olgeta ya oli no klinim fes mo hea blong olgeta, blong soemaot long ol man se oli mekem fasting.+ Tru mi talem long yufala, olgeta ya oli kasem pei blong olgeta finis. 17 Be yu, taem yu mekem fasting, i gud yu wasem fes blong yu mo yu putum oel long hea blong yu, 18 nao ol man bambae oli no luksave se yu mekem fasting, be Papa blong yu we man i no save luk hem, hem nomo i save. Ale Papa ya blong yu we hem nomo i luk samting ya, bambae i givim pei long yu.
19 “Yufala i mas stop blong hivimap ol gudgudfala samting blong yufala long wol ya.+ Long ples ya, bebet* i save kakae, mo rosta i save spolem, mo ol man blong stil oli save go insaed long haos blong stilim. 20 Be yufala i mas hivimap ol gudgudfala samting blong yufala long heven.+ Long ples ya, bebet i no save kakae, mo rosta i no save spolem,+ mo ol man blong stil oli no save go insaed blong stilim. 21 From we long weples ol gudgudfala samting blong yufala oli stap long hem, ples ya nao hat blong yufala tu i stap long hem.
22 “Ae hem i laet blong bodi.+ Nao sipos ae blong yu i fas long wan samting nomo,* bambae ful bodi blong yu i fulap long laet. 23 Be sipos ae blong yu i fas long plante samting wantaem,*+ bambae ful bodi blong yu i fulap long tudak. Mo sipos laet we yu yu gat i kam tudak, !man, yu yu stap long tudak we i tudak olgeta!
24 “I no gat man we i save kam slef blong tu masta wantaem, from we bambae hem i agensem wan mo i laekem narawan,+ o bambae hem i fren gud long wan be i stap tok nogud long narawan. Yufala i no save kam slef blong God mo long semtaem yufala i slef blong Mane.+
25 “From samting ya, mi mi talem long yufala se: Yufala i stop blong wari tumas+ from laef* blong yufala se bambae yufala i kakae wanem, o bambae yufala i dring wanem. Mo yufala i stop blong wari tumas from bodi blong yufala se bambae yufala i werem wanem.+ ?Yufala i no ting se laef* i moa impoten i bitim kakae, mo bodi i moa impoten i bitim klos?+ 26 Yufala i lukluk gud ol pijin ya we oli stap flae.+ Olgeta oli no planem kakae mo oli no tekem kakae long garen, mo oli no stap hivimap kakae long ol stohaos, be Papa blong yufala long heven i stap givim kakae long olgeta. ?Yufala i no ting se yufala i moa impoten i bitim ol pijin ya? 27 ?Yufala i ting se taem man i stap wari tumas, hem i save ademap wan moa kiubit* long laef blong hem, blong i laef longtaem moa?+ 28 ?Mo tu, from wanem yufala i stap wari tumas from klos? Yufala i traem tingbaot ol lili we oli stap gru long open ples, yufala i save lanem wan lesen long olgeta. Olgeta oli no wok, mo oli no somap klos blong olgeta, 29 be mi mi talem long yufala se nating se King Solomon+ i stap long glori blong hem, be ol klos blong hem oli no naes olsem wan long ol lili ya. 30 Ol plant ya we oli gru long open ples oli blong wan dei nomo, tumoro bambae ol man oli sakem i go long oven, be God i stap flasem gud olgeta. ?Taswe, yufala ya we bilif blong yufala i smol, yufala i no ting se hem i wantem moa blong flasem yufala? 31 From samting ya, i nogud yufala i stap wari tumas+ se, ‘?Bambae mifala i kakae wanem?’ o ‘?Bambae mifala i dring wanem?’ o ‘?Bambae mifala i werem wanem?’+ 32 Ol samting ya, ol man blong ol narafala nesen oli stap wari tumas from. Papa blong yufala long heven i save we yufala i nidim ol samting ya.
33 “Yufala i mas gohed blong lukaot Kingdom mo stret fasin blong hem fastaem, nao biaen hem i save givim ol narafala samting ya tu long yufala.+ 34 Taswe yufala i no mas wari tumas from ol samting blong tumoro.+ Ol wari blong tumoro oli blong tumoro. Trabol blong wan dei hem i naf finis blong dei ya.
7 Yufala i stop blong jajem ol narafala,+ olsem nao God bambae i no jajem yufala, 2 from we fasin we yufala i folem blong jajem man, bambae God i folem blong jajem yufala,+ mo ol man bambae oli stap mekem long yufala olsem we yufala i stap mekem long olgeta.+ 3 ?From wanem yu stap lukluk drae stik blong wit we i stap long ae blong brata blong yu, be yu no luk bigfala timba we i stap long ae blong yu?+ 4 Sipos bigfala timba ya i stap long ae blong yu, ?olsem wanem yu save talem long brata blong yu se: ‘Yu kam mi tekemaot drae stik blong wit ya long ae blong yu’? 5 !Man, yu yu gat tu fes! Fastaem yu mas tekemaot timba ya we i stap long ae blong yu, blong yu save luklukgud, nao biaen yu save tekemaot drae stik blong wit ya long ae blong brata blong yu.
6 “Yufala i no givim samting we i tabu i go long ol dog, mo yufala i no sakem ol perel blong yufala i go long ol pig,+ from we bambae oli purumbut nomo long olgeta, mo biaen oli tanraon, oli terterem yufala.
7 “Yufala i mas gohed blong askem, nao bambae yufala i kasem,+ mo yufala i mas gohed blong lukaotem, nao bambae yufala i faenem, mo yufala i mas gohed blong noknok, nao doa bambae i open long yufala,+ 8 from we man we i askem, hem i kasem,+ man we i lukaotem, hem i faenem, mo man we i noknok, doa bambae i open long hem. 9 ?Hu long yufala we taem pikinini blong hem i askem bred long hem, be hem i givim ston long hem? 10 ?No i askem fis, be hem i givim snek long hem? 11 Sipos yufala ol man nogud, yufala i save givim ol gudfala presen long ol pikinini blong yufala, !be Papa blong yufala long heven, hem i save go moa blong givim ol gudgudfala samting+ long olgeta we oli stap askem long hem!+
12 “Taswe, olgeta samting we yufala i wantem blong ol man oli mekem long yufala, yufala tu i mas mekem long olgeta.+ Hemia nao mining blong Loa mo blong Ol Profet.+
13 “Yufala i mas pas long smol get,+ from we get we i bigwan mo rod we i isi, i lidim man i go blong lus olgeta, mo plante man oli stap folem rod ya. 14 Be get we i smol mo rod we i strong, i lidim man i go long laef, mo smol man nomo oli faenem.+
15 “Yufala i mas lukaot long ol giaman profet+ we oli kavremap olgeta long skin blong sipsip nao oli kam long yufala,+ be insaed oli ol wulf we oli hanggri tumas.+ 16 Bambae yufala i luksave olgeta long frut blong laef blong olgeta. ?Yufala i ting se man i save tekem frut blong grep long ol ropnil, mo frut blong fig long ol rabis gras?+ 17 Long sem fasin, ol gudfala tri oli karem ol gudfala frut nomo, be ol tri we oli roten oli karem ol rabis frut nomo.+ 18 Wan gudfala tri i no save karem rabis frut, mo wan tri we i roten i no save karem gudfala frut.+ 19 Ol tri we oli no karem gudfala frut, bambae oli katemdaon mo oli sakem i go long faea.+ 20 Nao from samting ya, bambae yufala i luksave ol man ya long frut blong laef blong olgeta.+
21 “I no evri man we oli stap singaot mi se ‘Masta, Masta,’ we bambae oli go insaed long Kingdom blong heven. Olgeta nomo we oli stap mekem wil blong Papa blong mi long heven bambae oli go.+ 22 Long dei ya, plante man bambae oli talem long mi se: ‘Masta, Masta,+ long nem blong yu, mifala i stap talemaot ol profet tok, mo long nem blong yu, mifala i stap ronemaot ol dimon, mo long nem blong yu, mifala i mekem plante merikel, ?olsem wanem long mifala?’+ 23 Be bambae mi mi talem long olgeta se: ‘!Mi mi no save yufala! !Yufala i gowe long mi, yufala i man blong brekem loa!’+
24 “From samting ya, man we i harem ol tok ya blong mi mo i stap folem, bambae hem i olsem wan man we i waes, we i wokem haos blong hem antap long wan bigfala ston.+ 25 Nao taem bigfala ren i foldaon, mo wota i ron bigwan mo win i blu strong, i stap kilim haos ya, be haos ya i no foldaon, from we fandesen blong hem i stap antap long bigfala ston. 26 Be man we i harem ol tok ya blong mi mo i no folem, bambae hem i olsem wan man we i no gat hed, we i wokem haos blong hem antap long sanbij.+ 27 Nao taem bigfala ren i foldaon, mo wota i ron bigwan mo win i blu strong, i stap kilim haos ya,+ haos ya i foldaon mo i kam nogud olgeta.”
28 Taem Jisas i finisim ol tok ya blong hem, ol man oli sapraes tumas long fasin blong hem blong tij,+ 29 from we hem i stap tijim olgeta olsem wan man we i gat paoa,+ be i no olsem ol skraeb blong olgeta.
8 Afta we hem i kamdaon long bigfala hil ya, plante man oli folem hem. 2 !Mo luk! Wan man we i gat sik ya leprosi, i kam bodaon* long hem, mo i talem se: “Masta, sipos yu wantem, yu save mekem mi mi klin.”+ 3 Nao hem i pusum han blong hem, i tajem hem, mo i talem se: “!Mi mi wantem! Yu kam klin.”+ Wantaem nomo leprosi ya i lus mo bodi blong man ya i kam klin bakegen.+ 4 Nao Jisas i talem long hem se: “Yu no talemaot samting ya long wan man,+ be yu go blong pris i luk bodi blong yu,+ mo yu givim presen blong yu long God olsem we loa blong Moses i talem,+ blong soemaot long olgeta se sik blong yu i finis.”
5 Taem hem i go long Kapaneam, wan ofisa blong ami i kam long hem, i askem strong long hem+ 6 se: “Masta, man blong wok blong mi i stap slip long haos. Wansaed bodi blong hem i ded, mo hem i safa tumas.” 7 Hem i ansa long hem se: “Taem mi kasem longwe, bambae mi mekem hem i kam gud.” 8 Nao ofisa ya i talem se: “Masta, mi mi no wan gudfala man blong yu kam insaed long haos blong mi. Yu talem wan tok nomo nao bambae man blong wok blong mi i kam gud bakegen. 9 Mi tu mi stap aninit long ol narafala we oli hae moa long mi, mo i gat ol soldia we oli stap aninit long mi. Taem mi talem long wan se, ‘!Yu go!’ hem i go, taem mi talem long narawan se, ‘!Yu kam!’ hem i kam, mo taem mi talem long slef blong mi se, ‘!Yu mekem samting ya!’ hem i mekem.” 10 Taem Jisas i harem samting ya, hem i sapraes tumas mo i talem long olgeta we oli stap folem hem se: “Mi mi talem tru long yufala, mi no faenem wan man long Isrel we bilif blong hem i strong olsem bilif blong man ya.+ 11 Be mi talem long yufala se, plante man long saed i go long is mo long wes, bambae oli kam, oli sidaon long tebol wetem Ebraham mo Aesak mo Jekob long Kingdom blong heven.+ 12 Be ol pikinini blong Kingdom, God bambae i sakem olgeta oli go aotsaed long tudak. Long ples ya, bambae oli stap krae mo oli stap kakae tut blong olgeta.”+ 13 Nao Jisas i talem long ofisa ya se: “Yu go. Bambae samting ya i kamtru long yu stret olsem we yu yu bilif.”+ Mo stret long taem ya, man blong wok blong hem i kam gud bakegen.+
14 Nao taem Jisas i go insaed long haos blong Pita, hem i luk mama blong waef blong Pita+ i fiva, i stap ledaon long bed.+ 15 Ale hem i tajem han blong woman ya,+ mo fiva blong hem i finis, nao woman ya i girap, i mekem kakae blong hem. 16 Mo long sapa, ol man oli tekem plante man we dimon i stap long olgeta, oli kam long hem. Mo hem i talem wan tok nomo nao ol rabis spirit ya oli goaot, mo hem i mekem olgeta sikman oli kam gud bakegen. 17 Samting ya i mekem tok we profet Aesea i talemaot, i kamtru, we i talem se: “Hem nomo i tekem ol sik blong yumi mo i karem ol sobodi blong yumi.”+
18 Taem Jisas i luk hip blong ol man raonabaot long hem, hem i talem long ol man blong hem blong oli aot, oli gokros long narasaed.+ 19 Nao wan skraeb i kam i talem long hem se: “Tija, mi bambae mi biaen long yu long evri ples we yu go long hem.”+ 20 Be Jisas i talem long hem se: “Ol foks oli gat ol hol blong oli slip long hem, mo ol pijin oli gat bed blong olgeta, be Pikinini blong man* i no gat ples blong i pilo long hem.”+ 21 Nao wan long ol disaepol i talem long hem se: “Masta, yu letem mi mi go berem papa blong mi fastaem.”+ 22 Jisas i talem long hem se: “Yu biaen long mi. Yu letem ol dedman oli berem ol dedman blong olgeta.”+
23 Nao hem i klaem long wan bot, mo ol disaepol blong hem oli go wetem hem.+ 24 !Nao luk! Wan bigfala win i girap long lek ya, i mekem ol wef oli go insaed long bot. Be hem i stap slip.+ 25 Nao oli kam wekemap hem, oli se: “!Masta, bambae yumi ded nao, yu sevem yumi!” 26 Be hem i talem long olgeta se: “?From wanem yufala i fraet tumas olsem? Bilif blong yufala i smol tumas.”+ Ale hem i girap mo i tok strong long win mo long lek ya, nao wantaem nomo olgeta samting i kwaet we i kwaet.+ 27 Nao ol man ya oli sapraes tumas mo oli talem se: “?Wanem kaen man ya? Win mo lek tu oli obei long hem.”
28 Nao taem hem i kasem narasaed, long rijen blong ol man Gadara, tu man we dimon i stap long tufala, tufala i kamaot long ples blong ol tomb,* nao tufala i kam mitim hem long rod.+ Tufala ya i save kilim man, taswe ol man oli fraet blong pas long rod ya. 29 !Nao luk! Tufala i singaot bigwan se: “Pikinini blong God,+ ?from wanem yu kam long ples ya? ?Yu kam blong mekem i nogud long mifala+ we i no taem blong hem yet?”+ 30 Longwe lelebet long tufala, i gat plante pig oli stap kakae.+ 31 Nao ol dimon oli askem strong long hem se: “Sipos yu ronemaot mifala, plis yu sanem mifala i go insaed long ol pig ya.”+ 32 Nao hem i talem long olgeta se: “!Yufala i go!” Ale oli kamaot long tufala, oli go insaed long ol pig ya. !Mo luk! Evri pig ya oli resis i go long klif, oli foldaon i go long lek mo oli ded. 33 Be ol man blong lukaot long ol pig oli ronwe mo oli go insaed long taon, oli talemaot evri samting ya, mo stori blong tufala man ya we dimon i stap long tufala. 34 !Mo luk! Olgeta man blong taon ya oli go blong luk Jisas, mo taem oli luk hem, oli strong long hem se hem i mas aot long rijen blong olgeta.+
9 Nao Jisas i klaem long bot, i gokros long narasaed, mo i go long taon blong hem.+ 2 !Mo luk! Sam man oli karem wan sikman long wan bed i kam long hem, we bodi blong hem i ded. Taem Jisas i luk bilif blong olgeta, hem i talem long sikman ya se: “!Pikinini blong mi, yu no fraet! Mi mi fogivim ol sin blong yu finis.”+ 3 Nao sam skraeb oli stap taltalem long olgeta se: “Man ya i stap tok nogud long God.” 4 Be Jisas i save tingting blong olgeta, nao i talem se: “?From wanem yufala i gat ol rabis tingting olsem long hat blong yufala?+ 5 ?Wanem tok i isi moa blong talem? ?Hemia se, ‘Mi mi fogivim ol sin blong yu finis’ o hemia se, ‘Yu girap, yu wokbaot’?+ 6 Be i gud mi soem long yufala se Pikinini blong man,* i gat paoa long wol ya blong fogivim ol sin—” nao hem i talem long sikman ya se: “Yu girap, yu tekem bed blong yu, mo yu gohom.”+ 7 Nao man ya i girap mo i gohom. 8 Plante man oli luk samting ya, nao oli fraet mo oli stap presem God from we hem i givim paoa olsem long ol man.
9 Taem Jisas i wokbaot smol i go, hem i luk wan man i stap sidaon long ofis blong takis, nem blong hem Matiu. Nao hem i talem long hem se: “Yu biaen long mi, yu kam man blong mi.” Nao hem i girap, i folem hem.+ 10 Biaen, taem Jisas i stap long haos i stap kakae,* !luk! plante man blong tekem takis wetem ol man we oli stap mekem sin oli kam, mo oli kakae* wetem hem mo ol disaepol blong hem.+ 11 Taem ol Farisi oli luk samting ya, oli talem long ol disaepol blong hem se: “?From wanem tija blong yufala i stap kakae wetem ol man blong tekem takis mo ol man blong mekem sin?”+ 12 Be hem i harem olgeta, nao i talem se: “Ol man we oli no sik, oli no nidim dokta, be olgeta we oli sik, yes, oli nidim.+ 13 I gud yufala i go lanem mining blong tok ya we i talem se: ‘Mi mi wantem we man i gat sore long ol narafala, be i no blong stap mekem sakrefaes.’+ From we mi mi no kam blong singaot ol stret man, be mi mi kam blong singaot ol man blong mekem sin.”
14 Biaen ol disaepol blong Jon oli kam long hem, mo oli askem se: “?From wanem mifala mo ol Farisi, mifala i stap mekem fasting, be ol disaepol blong yu oli no mekem?”+ 15 Nao Jisas i talem long olgeta se: “Taem man we i jes mared i stap yet wetem ol fren blong hem,+ ?yufala i ting se ol fren ya oli save krae mo mekem fasting? Be i gat taem i stap kam we bambae oli tekemaot man ya we i jes mared, i gowe long ol fren blong hem.+ Long taem ya nao bambae oli mekem fasting. 16 I no gat man i save somap niufala pis kaliko long olfala klos, blong blokem hol we i stap long hem, from we niufala pis kaliko ya bambae i pulum olfala klos ya, ale i terem hol ya i kam bigwan moa.+ 17 Mo i no gat man i save putum niufala waen i go insaed long ol olfala skin botel. Sipos hem i mekem olsem, ol olfala skin botel ya bambae oli bosta, nao waen i ronaot, mo ol skin botel ya oli kam nogud. Be ol man oli stap putum niufala waen i go insaed long niufala skin botel, mo tufala tugeta i stap gud.”
18 Taem hem i stap talem ol samting ya long olgeta, !luk! wan rula i kam klosap long hem, i bodaon* mo i talem se: “Ating naoia gel blong mi i ded finis, be yu kam, yu putum han blong yu long hem blong bambae hem i laef bakegen.”+
19 Nao Jisas i girap, mo hem wetem ol disaepol blong hem oli folem man ya. 20 !Mo luk! Wan woman we i sik blong 12 yia finis from we hem i stap lusum plante blad,+ i kam biaen long hem mo i tajem en blong klos blong hem,+ 21 from we hem i stap talem long hem wan se: “Sipos mi tajem klos blong hem nomo, bambae mi kam gud bakegen.” 22 Jisas i tanem hem, i luk hem, mo i talem se: “!Dota blong mi, yu no fraet! Bilif blong yu i mekem yu yu kam gud bakegen.”+ Mo stret long taem ya, woman ya i kam gud bakegen.+
23 Nao taem hem i kamtru long haos blong rula ya, hem i luk ol man we oli stap bloem bambu mo ol hip man we oli stap krae,+ 24 nao Jisas i talem se: “Yufala i kamaot long ples ya, smol gel ya i no ded, hem i stap slip nomo.”+ Be olgeta oli laf long hem. 25 Taem olgeta oli go aotsaed finis, hem i go insaed mo i holem han blong smol gel ya,+ ale hem i girap.+ 26 Mo nius blong samting ya i go olbaot, i kavremap evri ples raonabaot.
27 Taem Jisas i aot long ples ya, tu blaenman+ tufala i folem hem, mo tufala i stap singaot i go long hem se: “Pikinini blong Deved, yu sore long mitufala.” 28 Afta we hem i go insaed long haos, tufala blaenman ya i kam long hem, mo Jisas i askem long tufala se: “?Yutufala i bilif se mi mi save mekem samting ya?”+ Tufala i ansa se: “Yes Masta.” 29 Ale hem i tajem ae blong tufala,+ i talem se: “Bambae i olsem we yutufala i bilif.” 30 Nao ae blong tufala i kam gud. Mo Jisas i givim woning long tufala se: “Yutufala i no mas talemaot samting ya long wan man.”+ 31 Be taem tufala i go aotsaed, tufala i talemaot nius blong hem long evri ples raonabaot.
32 Taem tufala i aot, !luk! ol man oli tekem wan nambut i kam long hem we dimon i stap long hem.+ 33 Nao taem Jisas i ronemaot dimon ya finis, man ya i toktok.+ Ol man oli sapraes tumas, oli talem se: “Neva man i luk wan samting olsem long Isrel.”+ 34 Be ol Farisi oli stap talem se: “Rula blong ol dimon ya i givim paoa long hem blong i ronemaot ol dimon.”+
35 Nao Jisas i stap wokbaot, i pas long ol taon mo ol vilej, i stap tijim ol man long ol sinagog, mo i stap talemaot gud nius blong Kingdom, mo i stap mekem ol man we oli gat defdefren kaen sik mo olgeta we bodi blong olgeta i nogud, oli kam gud bakegen.+ 36 Taem hem i luk ol man we oli plante tumas, hem i sore tumas long olgeta,+ from we ol narafala oli stap spolem* olgeta mo oli no lukaot long olgeta, oli olsem ol sipsip we i no gat man blong lukaot long olgeta.+ 37 Nao hem i talem long ol disaepol blong hem se: “Tru, i gat plante kakae blong havestem, be ol man blong wok oli no plante.+ 38 From samting ya, yufala i mas plis long Masta blong havest, blong hem i sanem sam moa man blong wok oli kam havestem ol kakae ya blong hem.”+
10 Nao hem i singaot ol 12 disaepol blong hem oli kam, mo i givim paoa long olgeta blong oli ronemaot ol spirit we oli no klin,+ mo blong oli mekem ol man we oli gat ol defdefren kaen sik mo olgeta we bodi blong olgeta i nogud, oli kam gud bakegen.
2 Nem blong ol 12 aposol ya i olsem:+ Saemon we oli kolem hem Pita,+ mo brata blong hem Andru.+ Jemes mo brata blong hem Jon,+ we tufala i boe blong Sebedi. 3 Filip, mo Batolomiu,+ mo Tomas,+ mo Matiu+ we i man blong tekem takis, mo Jemes we i boe blong Alfeas, mo Tadeas, 4 mo Saemon we i wan man Kenan,* mo Judas Iskariot we biaen i letem Jisas i go long han blong ol enemi blong hem.+
5 Taem Jisas i sanemaot ol 12 man ya, hem i givim advaes long olgeta se:+ “Yufala i no mas go long olgeta we oli no laen blong Isrel, mo yufala i no go insaed long eni taon blong ol man Sameria.+ 6 Be yufala i mas go nomo long ol laen blong Isrel, olgeta ya oli olsem ol sipsip we oli lus.+ 7 Taem yufala i go prij, yufala i mas talem se: ‘Kingdom blong heven i kam klosap finis.’+ 8 Mo yufala i mas mekem ol sikman oli kam gud bakegen,+ ol dedman oli laef bakegen, ol man we oli gat leprosi oli kam klin bakegen, mo yufala i ronemaot ol dimon long ol man. Yufala i kasem fri nomo, mo yufala i mas givim fri nomo. 9 Yufala i no mas tekem gol o silva o kopa long paos blong yufala,+ 10 mo taem yufala i go, yufala i no karem basket blong kakae, o wan narafala klos,* o ol sandel, o wan wokingstik,+ from we taem wan man i mekem wok blong narafala, i stret nomo we oli givim kakae long hem.+
11 “Taem yufala i go long wan taon o long wan vilej, yufala i mas faenem wan gudfala man we i glad blong lesin long yufala, mo yufala i stap long ples ya gogo kasem we yufala i aot.+ 12 Taem yufala i go insaed long wan haos, yufala i talem halo long ol man long haos ya mo yufala i talem se pis i stap wetem olgeta. 13 Sipos ol man long haos ya oli gudfala man, pis ya i save stap wetem olgeta.+ Be sipos oli no gudfala man, pis ya bambae i kambak long yufala. 14 Sipos wan man i no wantem tekem yufala i go long haos blong hem, o i no wantem lesin long yufala, taem yufala i aot long haos ya o long taon ya, yufala i mas kilkilim leg blong yufala blong das i kamaot.+ 15 Tru mi talem long yufala, long Dei Blong Jajmen, panis we ol man long taon ya bambae oli kasem, bambae i strong moa i winim panis blong tufala ples ya Sodom mo Gomora.+
16 “!Luk! Mi mi sanem yufala i go, olsem ol sipsip we oli go long medel blong ol wulf. From samting ya, yufala i mas lukaot gud olsem ol snek, mo yufala i mas kwaet olsem ol sotleg tu.+ 17 Yufala i mas lukaot gud, bambae ol man oli tekem yufala i go long kot,+ mo bambae oli wipim yufala+ insaed long ol sinagog blong olgeta.+ 18 Bambae oli tekem yufala i go stanap long fes blong ol hed gavman mo ol king+ from we yufala i holem nem blong mi, nao yufala i save talemaot mi long olgeta mo long ol man blong ol nesen.+ 19 Be taem oli tekem yufala i go, yufala i no mas wari se bambae yufala i toktok olsem wanem mo se bambae yufala i talem wanem. Stret long taem ya, bambae yufala i kasem tok we bambae yufala i talem.+ 20 From we bambae i no yufala nomo i toktok, be tabu spirit blong Papa blong yufala bambae i givim tok long yufala blong yufala i talemaot.+ 21 Mo tu, bambae man i save letem stret brata blong hem i go long ol narafala blong oli kilim hem i ded, mo ol papa oli save mekem olsem long stret pikinini blong olgeta. Mo ol pikinini bambae oli agensem papa mo mama blong olgeta, mo bambae oli letem tufala i go long ol narafala blong oli kilim tufala i ded.+ 22 Mo bambae ol man oli no laekem yufala nating from we yufala i holem nem blong mi,+ be man we i stanap strong gogo kasem en, God bambae i sevem hem.+ 23 Taem oli ronem mo kilim yufala long wan taon, yufala i mas ronwe i go long wan narafala taon.+ Tru mi mi talem long yufala, bambae yufala i no save goraon long evri taon mo vilej blong Isrel yet, be Pikinini blong man* bambae i kam.
24 “Wan studen i no hae moa long tija blong hem, mo wan slef i no hae moa long masta blong hem.+ 25 Be studen ya i save kam olsem tija blong hem mo slef ya i save kam olsem masta blong hem.+ Sipos ol man oli singaot masta blong haos se Bielsebab,*+ !bambae oli save singaot ol man long haos ya long ol nem we i nogud moa! 26 Nao from samting ya, yufala i no mas fraet long ol man. Samting we oli kavremap, bambae i open long klia ples, mo samting we man i haedem, bambae ol man oli save.+ 27 Ol samting we mi talem long yufala long tudak, yufala i mas talem long delaet, mo samting we oli wispa nomo blong talem, yufala i mas go antap long ruf blong haos mo talemaot long bigfala voes.+ 28 Mo yufala i no fraet long olgeta we oli save kilim bodi i ded, be oli no save distroem sol*+ blong yufala. Be yufala i mas fraet long God nomo we i save mekem bodi mo sol, tufala tugeta i lus wantaem long Gehena.*+ 29 Tingbaot ol smol pijin ya we oli salem tu blong wan koin* we valiu blong hem i smol, be Papa blong yufala i save taem wan nomo long olgeta i foldaon long graon.+ 30 Be yufala, ol hea long hed blong yufala, hem i kaontem evriwan. 31 From samting ya, yufala i no fraet. Long fes blong hem, yufala i gud moa i winim plante smol pijin.+
32 “Man we i talemaot mi long fes blong ol man,+ mi tu bambae mi talemaot hem long Papa blong mi long heven.+ 33 Be man we i talemaot long fes blong ol man se hem i no save mi, mi tu bambae mi talemaot long Papa blong mi long heven se mi no save hem.+ 34 Yufala i no mas ting se mi kam blong mekem pis long wol ya. Mi mi no karem pis i kam, be mi karem naef blong faet,+ 35 from we mi mi kam blong mekem ol man oli seraot. Man i agensem papa blong hem, mo gel i agensem mama blong hem, mo waef i agensem mama blong hasban blong hem.+ 36 Yes, bambae man i gat ol enemi blong hem, we olgeta oli famle* blong hem nomo. 37 Man we i lavem papa mo mama blong hem moa i winim we hem i lavem mi, hem i no stret blong kam man blong mi. Mo man we i lavem boe o gel blong hem moa i winim we hem i lavem mi, hem i no stret blong kam man blong mi.+ 38 Mo man we i no wantem karem pos* blong hem mo biaen long mi, hem i no stret blong kam man blong mi.+ 39 Man we i traem sevem sol* blong hem, bambae hem i lusum, mo man we i lusum sol blong hem from mi, bambae hem i kasem.+
40 Man we i tekem yufala i go insaed long haos blong hem, i olsem we hem i tekem mi tu, mo man we i tekem mi, hem i tekem Man ya tu we i sanem mi.+ 41 Man we i tekem wan profet i go long haos blong hem from we man ya i wan profet, bambae hem i kasem sem pei we wan profet i kasem.+ Mo man we i tekem wan stret man i go long haos blong hem from we man ya i wan stret man, bambae hem i kasem sem pei we wan stret man i kasem. 42 Mo man we i luk wan disaepol blong mi we i daon moa long ol narafala man blong mi, nao i givim wan kap kolwota nomo long hem, mi talem tru long yufala se man ya bambae i mas kasem pei blong hem.”+
11 Taem Jisas i givim advaes finis long ol 12 disaepol blong hem, hem i aot long ples ya, i go tij mo i prij long ol taon raonabaot long ples ya.+
2 Be Jon i stap long kalabus mo i harem+ ol wok we Kraes i stap mekem, ale hem i sanem ol disaepol blong hem+ 3 blong oli go askem long hem se: “?Yu nao Man ya we bambae i kam, o mifala i mas wet long wan narafala man bakegen?”+ 4 Jisas i ansa long olgeta se: “Yufala i gobak, yufala i talemaot long Jon ol samting we yufala i harem mo yufala i luk:+ 5 Ol blaenman, naoia oli save lukluk,+ olgeta we leg blong olgeta i nogud, oli save wokbaot, olgeta we oli gat leprosi,+ oli kam klin bakegen, olgeta we sora blong olgeta i fas, oli harem samting, ol dedman oli laef bakegen, mo ol puaman, naoia i gat man i stap talemaot gud nius long olgeta.+ 6 Man we i no stambol from mi, hem i glad.”+
7 Taem olgeta oli stap gobak, Jisas i tokbaot Jon long ol man, i se: “?Yufala i go long draeples blong luk wanem?+ ?Yufala i go blong luk wan waelken we win i stap saksakem i go olbaot?+ 8 ?Yufala i go blong luk wanem? ?Wan man we i stap putum ol flas klos? Olgeta we oli stap putum ol naesfala klos olsem, oli stap oltaem long haos blong ol king. 9 Oraet, ?be yufala i go blong luk wanem? ?Wan profet? Yes, be mi mi talem long yufala, hem i hae moa i winim ol profet.+ 10 Hem nao man ya we Baebol i tokbaot hem se: ‘!Yu luk! !Mi mi stap sanem mesenja blong mi i go fastaem long yu,* mo hem bambae i mekemrere rod blong yu!’+ 11 Tru mi talem long yufala, long olgeta man we oli bon, i no gat wan we i hae moa long Jon Baptaes. Be man we i daon moa insaed long Kingdom blong heven, hem i hae moa long Jon.+ 12 Stat long taem blong Jon Baptaes i kam kasem naoia, Kingdom blong heven hem i mak we ol man oli stap traehad blong kasem. Mo olgeta we oli stap traehad olsem, oli kasem.+ 13 From we Ol Profet mo Loa oli talemaot tok blong God kam kasem taem blong Jon,+ 14 mo nating sipos yufala i bilif long hem no nogat, be hem i ‘Elaejah ya we i mas kam.’+ 15 Man we i gat sora, i gud hem i lesin.
16 “?Bambae mi mi save talem se jeneresen ya i sem mak long hu?+ Olgeta oli olsem ol smol pikinini ya we oli stap sidaon long ples blong maket mo oli stap singsingaot long ol fren blong olgeta, 17 se: ‘Mifala i stap bloem flut, be yufala i no danis. Mifala i stap krae olsem se man i ded, be yufala i no kilkilim jes blong yufala olsem we yufala i harem nogud.’ 18 Long sem fasin, Jon i kam, i stap livim kakae mo i no dring waen, be ol man oli talem se: ‘Dimon i stap long hem.’ 19 Mo taem Pikinini blong man* i kam mo i stap kakae mo i dring,+ ol man oli stap talem se: ‘!Luk! Man ya i stap kakae bitim mak mo i man blong drong, hem i stap fren wetem ol man blong tekem takis mo ol man blong mekem sin.’+ Be ol gudfala wok blong man we i waes,* oli pruvum se waes ya i stret.”+
20 Nao hem i tok long ol man blong ol taon ya blong oli sem, from we hem i mekem plante merikel long ol ples ya, be oli no tanem tingting blong olgeta. Hem i talem se: 21 “!Sore tumas long yu Korasin! !Sore tumas long yu Betsaeda! from we sipos ol merikel we yufala i luk, oli bin hapen long Taea mo Saedon, bambae longtaem finis ol man long tufala ples ya oli tanem tingting blong olgeta mo oli werem ol klos we oli wokem long bag mo oli stap long asis faea.+ 22 Be mi mi talem long yufala, long Dei Blong Jajmen, panis we bambae yufala i kasem, bambae i strong moa i winim panis we Taea mo Saedon bambae oli kasem.+ 23 Mo yu Kapaneam,+ ?yu yu stap tok flas blong leftemap yu i go kasem heven? Be bambae oli sakem yu yu godaon we i godaon olgeta long Gref,*+ from we sipos ol merikel we yu yu luk, oli hapen long Sodom, ples ya bambae i stap yet tede. 24 Be mi mi talem long yu, long Dei Blong Jajmen, panis we bambae yu kasem, bambae i strong moa i winim panis blong Sodom.”+
25 Nao long taem ya, Jisas i talem se: “Papa, yu yu Masta blong heven mo wol. Mi mi leftemap yu long fes blong ol man, from we yu yu haedem ol samting ya long ol man we oli waes mo oli skul gud, be yu soemaot olgeta long ol man we oli olsem ol smol pikinini nomo.+ 26 Yes, O Papa, from we hemia samting we yu yu glad long hem.” 27 Biaen Jisas i talem se: “Papa blong mi i putum olgeta samting long han blong mi finis.+ Mo i no gat man i save gud Pikinini, be Papa nomo i save gud hem,+ mo i no gat man i save gud Papa, be Pikinini nomo wetem ol man we Pikinini i glad blong soem Papa long olgeta, olgeta nomo oli save gud hem.+ 28 Yufala evriwan we i stap hadwok tumas mo yufala i stap karem ol hevi samting, yufala i kam long mi, mo bambae mi mi mekem we yufala kasembak paoa. 29 Yufala i mas putum yok blong mi long solda blong yufala, blong yufala i wok wetem mi, mo yufala i lan long mi, from we mi mi wan kwaet man mo tingting blong mi i stap daon,+ nao bambae yufala i save harem gud long laef* blong yufala. 30 From we yok blong mi i isi nomo blong man i karem, mo ol samting we mi askem long yufala blong yufala i karem, oli no hevi.”
12 Long taem ya, long wan Sabat, Jisas i wokbaot i pas long wan garen wit. Nao ol disaepol blong hem oli hanggri ale oli pulumaot sam sid blong wit, mo oli kakae.+ 2 Taem ol Farisi oli luk samting ya, oli talem long hem se: “!Luk! !Ol disaepol blong yu oli stap mekem samting we loa i talem se man i no mas mekem long Sabat!”+ 3 Nao hem i talem long olgeta se: “?Yufala i no ridim samting we Deved i mekem taem hem wetem ol man blong hem oli hanggri?+ 4 Hem i go insaed long haos blong God, i tekem ol bred ya we oli blong God,*+ nao hem wetem ol man blong hem oli kakae. Be ol bred ya, loa i talem se ol pris nomo oli gat raet blong kakae.+ 5 ?Mo ating yufala i no ridim long Loa se ol pris long tempol oli stap wok long Sabat, be oli no gat fol?+ 6 Be mi mi talem long yufala se i gat wan samting long ples ya we i impoten moa i bitim tempol.+ 7 Sipos yufala i kasem save mining blong tok ya we i talem se: ‘Mi mi wantem we man i gat sore long ol narafala,+ be i no blong stap mekem sakrefaes,’+ bambae yufala i no save jajem olgeta ya we oli stret nomo, 8 from we Pikinini blong man* i Masta Blong Sabat.”+
9 Biaen hem i aot long ples ya, mo i go insaed long sinagog blong olgeta. 10 !Mo luk! !I gat wan man we han blong hem i ded!+ Ale oli askem long Jisas se: “?Folem loa, i stret blong mekem sikman i kam gud bakegen long Sabat?” Oli askem kwestin ya blong traem faenem poen long hem.+ 11 Nao hem i ansa long olgeta se: “?Hu long yufala we i gat wan sipsip blong hem, nao sipsip ya i foldaon long wan hol long Sabat, be hem i no go pulumaot?+ 12 !Be wan man i gud moa i winim wan sipsip! Taswe i stret nomo long loa, blong yumi mekem wan gudfala samting long Sabat.” 13 Nao hem i talem long man ya se: “Yu stretem han blong yu.” Ale man ya i stretem han blong hem, mo han ya i kam gud bakegen olsem narawan. 14 Be ol Farisi oli go aotsaed mo oli mekem plan agens long Jisas, blong kilim hem i ded. 15 Be hem i save samting ya, nao hem i aot long ples ya. Plante man tu oli folem hem,+ mo hem i mekem olgeta we oli sik, oli kam gud bakegen, 16 be hem i talem strong long olgeta se oli no mas talemaot hem long ol man.+ 17 Samting ya i mekem tok we profet Aesea i talemaot, i kamtru, we i talem se:
18 “!Yufala i luk! !Hemia man blong wok blong mi+ we mi jusumaot hem, mi mi lavem hem tumas, mo mi* glad tumas long hem!+ Bambae mi givim spirit blong mi long hem,+ mo bambae hem i soemaot long ol nesen se jastis hem i wanem. 19 Bambae hem i no save rao,+ i no save singaot bigwan, mo bambae ol man oli no save harem voes blong hem long ol bigrod. 20 Waelken we i haf brok finis, bambae hem i no brekem, mo wik blong laet we faea blong hem klosap i ded, bambae hem i no kilim.+ Bambae hem i wok olsem gogo kasem we hem i mekem se i gat jastis. 21 Yes, ol man blong ol nesen bambae oli putum tingting blong olgeta i stap long nem blong hem.”+
22 Nao oli tekem wan man i kam long hem we i blaen mo i no save toktok, mo dimon i stap long hem, ale Jisas i mekem hem i kam gud, nao hem i save toktok mo i save lukluk bakegen. 23 Nao olgeta man oli sapraes tumas mo oli stap talem se: “!Ating hemia nao Pikinini blong Deved!” 24 Taem ol Farisi oli harem samting ya, oli stap talem se: “Man ya i stap ronemaot ol dimon long paoa blong Bielsebab,* we i rula blong ol dimon.”+ 25 Be hem i save tingting blong olgeta, nao i talem se: “Sipos ol man blong wan gavman oli seraot nao oli stap agensem olgeta bakegen, bambae gavman ya i mas foldaon. Mo sipos ol man long wan taon o long wan haos oli seraot nao oli stap agensem olgeta bakegen, bambae taon o haos ya i foldaon. 26 Long sem fasin, sipos Setan i ronemaot Setan, hemia i min se hem i stap agensem hem wan bakegen, nao ?olsem wanem bambae hem i save rulum ol man blong hem? 27 Mo sipos mi mi stap ronemaot ol dimon long paoa blong Bielsebab,* ?be ol boe blong yufala oli ronemaot ol dimon long paoa blong hu? Taswe olgeta ya nomo bambae oli jajem yufala. 28 Be sipos mi yusum spirit blong God blong ronemaot ol dimon, hemia i min se Kingdom blong God i stap long ples ya finis, be yufala i no luksave.+ 29 Mo sipos wan man i wantem go insaed long haos blong wan strong man blong tekemaot olting blong hem, fastaem hem i mas fasem strong man ya. Biaen nomo, hem i save go tekemaot olting blong hem. 30 Man we i no stap long saed blong mi, hem i agens long mi, mo man we i no joen wetem mi blong tekem ol man oli kam wanples, hem i stap ronemaot ol man oli go wanwan.+
31 “From samting ya, mi mi talem long yufala, God bambae i fogivim evri tok nogud we man i talem mo evri sin we man i mekem. Be man we i tok nogud agens long tabu spirit, God bambae i no fogivim hem.+ 32 Eksampol, eni man we i talem wan tok agensem Pikinini blong man,* God bambae i fogivim hem.+ Be eni man we i tok agensem tabu spirit, God bambae i no save fogivim hem samtaem, nomata se long sistem blong wol* ya o long hemia we bambae i kam.+
33 “Sipos yufala i olsem wan gudfala tri, bambae yufala i karem gudfala frut, mo sipos yufala i olsem wan tri we i roten, bambae yufala i karem frut we i roten, from we frut nao i soemaot se tri ya i gud o i nogud.+ 34 Ol pikinini blong posen snek,+ yufala i man nogud, ?taswe olsem wanem yufala i save talem ol gudfala samting? Taem man i tok, hem i stap talemaot ol samting we hat blong hem i fulap long hem.+ 35 Gudfala man i talem ol gudfala samting, from we hat blong hem i fulap long ol gudfala samting, be man nogud i talem ol nogud samting, from we hat blong hem i fulap long ol nogud samting.+ 36 Mi mi talem long yufala se long Dei Blong Jajmen, ol man oli mas talemaot long fes blong God+ from wanem oli talem ol samting we oli no givhan nating long ol man. 37 God bambae i talemaot se yu yu wan stret man o yu yu wan man nogud from ol toktok blong yu.”
38 Nao sam skraeb mo ol Farisi oli ansa long hem se: “Tija, mifala i wantem se yu mekem wan saen blong mifala i luk.”+ 39 Hem i ansa long olgeta i se: “Yufala i wan jeneresen we i rabis mo i no holemstrong long God,* mo yufala i stap gohed blong lukaot wan saen, be bambae i no gat. Wan saen nomo we yufala i save luk, hemia saen blong profet ya Jona.+ 40 Jona i stap long bel blong bigfala fis blong tri dei mo tri naet,+ long sem fasin Pikinini blong man* bambae i stap dip insaed long graon tri dei mo tri naet.+ 41 Long Dei Blong Jajmen, ol man Nineve bambae oli laef bakegen wetem jeneresen ya, mo bambae oli talem se jeneresen ya i nogud. Hemia from we olgeta oli bin tanem tingting blong olgeta taem Jona i prij long olgeta.+ !Be yufala i luk! Long ples ya, i gat wan man i stap we i hae moa long Jona.+ 42 Long Dei Blong Jajmen, kwin blong saot bambae i laef bakegen wetem jeneresen ya, mo bambae hem i talem se jeneresen ya i nogud. Hemia from we hem i bin aot long narasaed wol mo i kam blong harem waestok blong Solomon.+ !Be yufala i luk! Long ples ya, i gat wan man i stap we i hae moa long Solomon.+
43 “Taem wan spirit we i no klin i kamaot long wan man, hem i go pas long ol draeples, i stap lukaot wan ples blong spel long hem. Sipos hem i no faenem,+ 44 hem i talem se: ‘Bambae mi gobak long haos blong mi we mi kamaot long hem bifo.’ Mo taem hem i kambak, hem i luk se haos ya i emti, be oli brum gud insaed long hem mo i klin gud, mo oli flasem gud. 45 Nao hem i go tekem seven narafala spirit we oli nogud moa long hem, oli go wetem hem insaed, mo oli stap long ples ya. Nao man ya, fastaem laef blong hem i nogud, be naoia i kam mowas.+ Hemia nao samting we bambae i hapen long rabis jeneresen ya.”
46 Taem hem i stap toktok yet long ol man, mama blong hem mo ol brata blong hem,+ oli kam stanap aotsaed, oli wantem toktok long hem.+ 47 Nao wan man i talem long hem se: “!Yu luk! Mama blong yu mo ol brata blong yu oli stap stanap aotsaed, oli wantem toktok long yu.” 48 Hem i ansa long man ya, i se: “?Hu i mama blong mi, mo hu ya ol brata blong mi?” 49 Nao hem i poen long ol disaepol blong hem, mo i talem se: “!Luk! !Hemia mama blong mi mo ol brata blong mi!+ 50 From we man we i mekem will blong Papa blong mi long heven, hem nao i brata mo sista mo mama blong mi.”+
13 Long dei ya, Jisas i aot long haos mo i go sidaon long saed blong lek. 2 Mo bigfala hip blong ol man oli kam hivap raon long hem, nao hem i klaem long wan bot, i sidaon long hem mo ol man oli stap stanap long sanbij.+ 3 Nao hem i talem plante samting long olgeta long parabol,+ hem i se: “!Luk! Wan man i go blong saksakem sid long garen blong hem.+ 4 Taem hem i stap saksakem olgeta, sam sid oli foldaon long rod mo ol pijin oli kam kakae evriwan.+ 5 Sam narafala sid oli foldaon long ples we i gat ston daon, nao oli gru kwik from we i gat smol graon nomo.+ 6 Be taem san i kam antap, i bonem olgeta, nao oli drae from we rus blong olgeta i no godaon tumas. 7 Sam narafala sid oli foldaon long ples we i gat ropnil, mo ol ropnil ya oli kam kavremap olgeta, nao oli jokem olgeta oli ded.+ 8 Mo sam narafala sid bakegen oli foldaon long gudfala graon, mo oli gat frut blong olgeta. Sam sid oli karem frut 100 taem antap bakegen, samfala 60 taem, mo sam narafala 30 taem antap bakegen.+ 9 Man we i gat sora, i gud hem i lesin.”+
10 Nao ol disaepol oli kam askem long hem se: “?From wanem yu stap toktok long olgeta long ol parabol?”+ 11 Hem i ansa long olgeta se: “Yufala, God i letem yufala i kasemsave ol tabu tokhaed+ blong Kingdom blong heven, be long olgeta, hem i no letem. 12 Man we i kasem save, bambae hem i save moa, mo bambae hem i fulap gud long hem. Be man we i no kasem save, bambae hem i lusum smol save we hem i gat finis.+ 13 Taswe mi mi toktok long olgeta long ol parabol, from we oli stap lukluk be oli no luksave, mo oli stap lesin be oli no haremsave mo oli no save se i minim wanem.+ 14 Olgeta ya oli mekem profet tok we Aesea i talemaot, i kamtru, we i talem se: ‘Bambae yufala i lesin, be bambae yufala i no save se i minim wanem, mo bambae yufala i lukluk, be bambae yufala i no luksave nating.+ 15 Hat blong ol man ya i kam strong finis. Oli harem be oli no mekem wan samting. Oli satem ae blong olgeta, mo oli blokem sora blong olgeta, blong oli no lukluk mo oli no harem. Taswe, long hat blong olgeta, oli no haremsave se oli mas mekem sam samting blong kambak long mi, blong mi hilim olgeta.’+
16 “Be yufala i glad from we ae blong yufala i lukluk, mo sora blong yufala i lesin.+ 17 Tru mi talem long yufala, plante profet mo plante stret man oli wantem tumas blong luk ol samting ya we yufala i stap luk, be oli no luk,+ mo oli wantem tumas blong harem ol samting ya we yufala i stap harem, be oli no harem.
18 “Naoia yufala i lesin gud long mining blong parabol blong man ya we i sakem sid.+ 19 Graon ya long rod we sid i foldaon long hem, hemia man we i harem tok blong Kingdom be i no save mining blong hem, nao man ya we i rabis*+ i kam tekemaot tok ya long hat blong hem.+ 20 Mo ples we i gat ston daon we sid i foldaon long hem, hemia man we i harem tok ya mo kwiktaem hem i akseptem mo i glad tumas long hem.+ 21 Be tok ya i no gat rus, nao i stap smoltaem nomo. Mo sipos man ya i kasem hadtaem o sam man oli ronem hem from tok ya, bambae hem i stambol wantaem. 22 Mo ples blong ropnil we sid i foldaon long hem, hemia man we i harem tok ya, be ol wari blong sistem blong wol* ya,+ mo ol rij samting we oli gat paoa blong trikim man, oli jokem tok ya nao i no karem frut.+ 23 Be gudfala graon we sid i foldaon long hem, hemia man we i harem tok ya mo i save mining blong hem, nao tok ya i gat frut long laef blong hem, sam oli karem 100 taem antap bakegen, samfala 60 taem, mo sam narafala 30 taem antap bakegen.”+
24 Nao hem i talem wan narafala parabol long ol man ya, i se: “Kingdom blong heven i olsem wan man we i go saksakem gudfala sid long garen blong hem. 25 Taem ol man oli slip, wan enemi blong hem i kam, i saksakem ol sid blong rabis gras antap long ol gudfala sid ya, afta i go. 26 Taem ol gudfala sid ya oli gru, oli kam bigwan mo oli gat kakae, be ol rabis gras tu oli gru. 27 Nao ol slef blong masta ya oli kam talem long hem se: ‘Masta, mifala i ting se yu yu planem gudfala sid long garen blong yu, ?be ol rabis gras ya oli kam olsem wanem?’ 28 Hem i talem long olgeta se: ‘Hemia wan man ya, wan enemi we i mekem samting ya.’+ Nao ol slef oli talem long hem se: ‘?Yu wantem mifala go tekemaot olgeta?’ 29 Be hem i talem se: ‘No, i nogud yufala i rutumaot ol wit tu wetem ol rabis gras. 30 Lego tufala i gru tugeta go kasem taem blong havest. Long taem ya, bambae mi talem long ol man blong tekemaot kakae se: Fastaem oli go hivimap ol rabis gras ya, oli fasem long bandel blong sakem long faea. Biaen oli save go pikimap ol wit mo karem i kam long stohaos blong mi.’”+
31 Nao hem i talem wan narafala parabol long olgeta, i se: “Kingdom blong heven i olsem sid blong mastad* we man i planem long garen blong hem.+ 32 Sid ya i smol moa long ol narafala sid, be taem hem i gru, hem i kam bigwan moa long ol narafala kakae long garen, mo i kam wan tri, nao ol pijin oli kam spel long ol branj blong hem.”
33 Nao hem i talem wan narafala parabol long olgeta, i se: “Kingdom blong heven i olsem is we woman i putum insaed long flaoa we i fulap* long dis, nao i miksim gogo is ya i go long olgeta flaoa ya, nao i solap.”+
34 Jisas i yusum ol parabol nomo blong talem ol samting ya long ol man. Yes hem i toktok long olgeta long parabol nomo,+ 35 blong mekem tok we profet i talemaot bifo, i kamtru, we i talem se: “Bambae mi openem maot blong mi, mi talem ol parabol. Bambae mi mi talemaot ol samting we oli haed long stat* i kam kasem tede.”+
36 Nao afta we hem i sanemaot ol hip man ya, hem i go insaed long haos. Ale ol disaepol blong hem oli kam long hem, oli se: “Yu talem mining blong parabol blong rabis gras we i gru long garen.” 37 Hem i ansa i se: “Man we i saksakem gudfala sid, hemia Pikinini blong man.* 38 Garen ya, hemia wol.+ Mo ol gudfala sid, hemia ol pikinini blong Kingdom, be ol rabis gras, hemia ol pikinini blong man ya we i rabis.*+ 39 Mo enemi we i saksakem ol sid blong rabis gras ya, hemia Devel. Taem blong havest, hemia lashaf blong sistem blong wol* ya, mo ol man blong tekemaot kakae, hemia ol enjel. 40 Taswe, olsem we ol man oli go hivimap ol rabis gras mo bonem long faea, bambae i sem mak long lashaf blong sistem blong wol.*+ 41 Pikinini blong man* bambae i sanem ol enjel blong hem oli go tekemaot ol samting long Kingdom blong hem, we oli stap mekem ol man oli stambol wetem ol man we oli stap brekem loa, 42 mo bambae oli sakem olgeta oli go insaed long strong faea long oven.+ Long ples ya, bambae oli stap krae mo oli stap kakae tut blong olgeta. 43 Long taem ya, ol stret man bambae oli saen olsem san+ insaed long Kingdom blong Papa blong olgeta. Man we i gat sora, i gud hem i lesin.
44 “Kingdom blong heven i olsem wan bigfala bokis mane we wan man i bin haedem long wan pis graon, nao wan narafala man i faenem mo i berem bakegen. Man ya i harem gud tumas, nao hem i go salemaot olgeta samting blong hem mo i kam pemaot pis graon ya.+
45 “Bakegen, Kingdom blong heven i olsem wan bisnesman we i stap go long ol narafala ples blong lukaotem ol gudgudfala perel. 46 Taem hem i faenem wan perel we i sas we i sas, wantaem nomo hem i go salemaot olgeta samting we hem i gat, mo i go pem perel ya.+
47 “Mo bakegen, Kingdom blong heven i olsem wan dragnet we ol man oli sakem i godaon long lek, mo ol defdefren kaen fis oli fas long hem. 48 Taem net ya i fulap gud, oli pulum i kam antap long sanbij, nao oli sidaon mo oli tekemaot ol gudfala fis+ i go long ol basket, be ol fis we oli nogud,+ oli sakem. 49 Long lashaf blong sistem blong wol* ya, bambae i sem mak. Ol rabis man we oli stap wetem ol stret man, ol enjel bambae oli go tekemaot olgeta 50 mo bambae oli sakem olgeta i go insaed long strong faea long oven. Long ples ya, bambae oli stap krae mo oli stap kakae tut blong olgeta.
51 “?Yufala i save mining blong ol samting ya?” Oli ansa long hem se: “Yes.” 52 Nao hem i talem long olgeta se: “Oraet, wan pablik tija we i save long Kingdom blong heven, hem i olsem wan masta blong haos, we i stap yusum ol gudgudfala samting we hem i hivimap i stap, ol niuwan wetem ol olfala wan.”
53 Nao taem Jisas i talem ol parabol ya finis, hem i aot long ples ya. 54 Afta we hem i kam long ples blong hem,+ hem i go tijim ol man long sinagog, nao olgeta oli sapraes tumas, oli se: “?Man ya i kasem waes ya olsem wanem? ?Mo olsem wanem hem i save mekem ol merikel ya?+ 55 ?I no hem we papa blong hem i kapenta?+ ?I no hem we mama blong hem Meri, mo ol brata blong hem Jemes mo Josef mo Saemon mo Judas?+ 56 ?Mo i no ol sista blong hem we oli stap wetem yumi? ?Hem i kasem ol samting ya long weples?”+ 57 Taswe oli stambol from hem.+ Be Jisas i talem long olgeta se: “Man we i profet, olgeta man oli save ona long hem. Be ol man ples blong hem wetem olgeta we oli stap long haos blong hem, olgeta ya nomo oli no save ona long hem.”+ 58 Nao long ples ya, hem i no mekem plante merikel from we oli no gat bilif.
14 Long taem ya, Herod we i distrik rula, i harem nius blong Jisas,+ 2 mo i talem long ol man blong wok blong hem se: “Hemia Jon Baptaes. Hem i laef bakegen, taswe hem i gat paoa blong mekem ol merikel ya.”+ 3 Bifo, Herod* i holem Jon, i fasem hem mo i putum hem long kalabus from Herodias, we i waef blong brata blong hem, Filip.+ 4 Hemia from we Jon i stap talem long hem se: “Folem loa, i no stret we yu yu tekem woman ya.”+ 5 From samting ya, hem i wantem kilim Jon i ded, be hem i fraet long ol man, from we olgeta oli luk Jon se i wan profet.+ 6 Be long lafet blong betde blong Herod,+ gel blong Herodias i kam danis long fes blong olgeta we oli stap, mo Herod i glad tumas,+ 7 nao hem i mekem wan strong promes long gel ya se bambae hem i givim eni samting we hem i askem. 8 Nao, mama blong gel ya i talem long hem blong i askem long king se: “Yu putum hed blong Jon Baptaes, long wan plet, mo yu givim long mi.”+ 9 King i harem nogud tumas. Be from we hem i mekem ol strong tok finis long fes blong ol man we oli stap kakae,* hem i givim oda blong oli mekem samting we gel ya i askem. 10 Hem i sanem sam man oli go katemaot hed blong Jon long kalabus. 11 Nao oli putum long wan plet, mo oli karem i kam long gel ya, mo gel ya i go givim long mama blong hem. 12 Biaen, ol disaepol blong hem oli go karem bodi blong hem, mo oli go berem, nao oli go talemaot long Jisas. 13 Taem Jisas i harem samting ya, hem i aot long ples ya, i klaem long wan bot, blong go long wan ples we i no gat man long hem, blong hem i save stap hem wan. Be taem ol man oli save, oli aot long ol taon blong olgeta, oli wokbaot long so, oli biaen long hem.+
14 Taem hem i goso, hem i luk wan bigfala hip blong ol man, mo hem i sore tumas long olgeta,+ nao hem i mekem ol sikman blong olgeta oli kam gud bakegen.+ 15 Be taem i kam klosap long sapa, ol disaepol blong hem oli kam long hem, mo oli talem se: “Ples ya i longwe long ol vilej, mo i no longtaem bambae i tudak. I gud yu sanemaot ol hip man ya, blong oli go pem kakae blong olgeta long ol vilej.”+ 16 Be Jisas i talem se: “No, i no nid blong oli go. Yufala i givim kakae long olgeta.” 17 Oli talem long hem se: “Mifala i no gat samting, i gat faef bred mo tu fis nomo.” 18 Nao hem i talem se: “Yufala i tekem i kam long mi.” 19 Nao hem i talem long ol man ya blong oli sidaon long gras. Ale, hem i tekem ol faef bred mo tufala fis ya, i lukluk i go antap long heven, mo i prea blong talem tangkiu.*+ Nao biaen, hem i brekem ol bred ya, i givim long ol disaepol, mo olgeta oli givimaot long ol man. 20 Nao olgeta evriwan oli kakae mo oli fulap gud, ale ol haf kakae we i stap, oli fulumap long 12 basket.+ 21 Namba blong olgeta ya we oli kakae, ol man nomo hem i samwe long 5,000, be oli no kaontem ol woman mo ol smol pikinini.+ 22 Nao kwiktaem afta, hem i talem long ol disaepol blong hem blong oli klaem long bot, oli go fastaem long hem narasaed long lek ya. Be hem i stap blong sanem ol hip man ya oli gobak.+
23 Afta we hem i sanemaot ol hip man ya, hem i go hem wan antap long wan bigfala hil, blong i prea.+ Hem i stap hem wan antap ya go kasem long naet. 24 Long taem ya, bot ya i stap longwe* long so, mo ol wef oli saksakem i go olbaot from we oli fesem bigfala win. 25 Be long namba 4 waj* blong naet, hem i kam long olgeta, i stap wokbaot antap long wota. 26 Taem ol disaepol oli luk hem i stap wokbaot antap long wota, oli seksek, oli talem se: “!Wan spirit ya!” Nao oli singaot bigwan from we oli fraet. 27 Be wantaem nomo, Jisas i toktok long olgeta, i se: “!Yufala i no fraet! Mi nomo ya.”+ 28 Pita i ansa long hem se: “Masta, sipos i tru se yu, yu talem long mi blong mi wokbaot antap long wota, mi kam long yu.” 29 Hem i se: “!Yu kam!” Nao Pita i kamaot long bot, mo i wokbaot antap long wota, i stap go long Jisas. 30 Be taem hem i luk we win i strong, hem i fraet. Nao hem i stat blong draon, mo hem i singaot bigwan, i se: “!Masta, yu sevem mi!” 31 Wantaem nomo, Jisas i pusum han blong hem, i holem hem, nao i talem se: “Yu ya, bilif blong yu i smol. ?From wanem yu gat tu tingting?”+ 32 Taem tufala i klaem long bot finis, win ya i godaon. 33 Nao olgeta we oli stap long bot ya oli bodaon* long hem, oli talem se: “I tru nomo se yu yu Pikinini blong God.” 34 Nao oli gokros, oli goso long Genesaret.+
35 Taem ol man long ples ya oli luksave hem, oli sanem tok i goraon long evri ples, nao ol man oli tekem olgeta we oli sik, oli kam long hem. 36 Nao oli askem strong long hem blong i letem olgeta oli tajem en blong klos blong hem nomo,+ mo olgeta we oli tajem, oli kam gud bakegen.
15 Nao sam Farisi mo sam skraeb oli aot long Jerusalem,+ oli kam luk Jisas, mo oli talem long hem se: 2 “?From wanem ol disaepol blong yu oli stap brekem kastom blong ol olfala bifo? Oli stap kakae be oli no wasem han blong olgeta fastaem.”*+
3 Hem i ansa long olgeta i se: “?Be yufala, from wanem yufala i stap brekem komanmen blong God, blong folem ol kastom blong yufala?+ 4 Eksampol, God i talem se, ‘Yu mas ona long papa mo mama blong yu,’+ mo, ‘Man we i tok nogud long papa o mama blong hem,* yufala i mas kilim hem i ded.’+ 5 Be yufala i talem se: ‘Man we i talem long papa o mama blong hem se: “Samting we mi mi gat we i save givhan long yu, hem i wan presen we mi mi dediketem finis i go long God,”+ 6 hem i no moa nid blong ona long papa blong hem.’ Long fasin ya, yufala i mekem tok blong God i kam nating nomo, from kastom blong yufala.+ 7 !Yufala i gat tu fes! Profet tok blong Aesea i stret gud long yufala, i se:+ 8 ‘Ol man ya oli stap ona long mi long lips blong olgeta nomo, be hat blong olgeta i stap longwe tumas long mi. 9 Oli stap mekem wosip long mi blong nating nomo, from we tijing blong olgeta i stanap long loa blong man nomo.’”+ 10 Nao hem i singaot ol hip man ya oli kam klosap, mo i talem long olgeta se: “Yufala i lesin mo yufala i mas kasem save long ol tok ya:+ 11 I no samting we i go insaed long maot blong man we i mekem hem i doti, be samting we i kamaot long maot blong hem, hemia nao i save mekem hem i doti.”+
12 Nao ol disaepol oli kam mo oli talem long hem se: “?Yu save se ol Farisi oli stambol taem oli harem tok we yu talem?”+ 13 Hem i ansa long olgeta se: “Evri tri we Papa blong mi long heven i no planem, bambae hem i pulumaot. 14 Lego olgeta. Olgeta oli lida be oli blaen nomo. Sipos wan blaenman i lidim wan blaenman bakegen, bambae tufala tugeta i foldaon long wan hol.”+ 15 Nao Pita i talem long hem se: “Yu talemaot mining blong parabol ya long mifala.” 16 Nao hem i talem se: “?Olsem wanem? ?Yufala tu i no kasemsave?+ 17 ?Yufala i no save se ol samting we man i kakae, oli go insaed long stomak blong hem, nao biaen oli goaot long bodi blong hem bakegen? 18 Be samting we i kamaot long maot blong man, hem i kamaot long hat blong hem fastaem, mo ol samting ya oli mekem hem i doti.+ 19 Eksampol, ol samting we oli kamaot long hat, hemia ol rabis tingting olsem:+ Fasin blong kilim man i ded, adaltri, enikaen doti fasin blong seks,* fasin blong stil, fasin blong giaman, mo ol tok nogud we man i talem. 20 Hemia nao ol samting we oli mekem man i doti. Be sipos man i kakae we i no wasem han blong hem fastaem,* hemia i no mekem hem i doti.”
21 Nao Jisas i aot long ples ya, i go long rijen blong Taea mo Saedon.+ 22 !Mo luk! wan woman long rijen ya Fonisia, i kam, i singaot strong se: “Masta, Pikinini blong Deved, yu sore long mi. Gel blong mi i gat dimon i stap long hem, we i stap spolem gud hem.”+ 23 Be hem i no talem wan tok nating blong ansa long woman ya. Ale ol disaepol blong hem oli kam mo oli talem long hem se: “Woman ya i stap singsingaot tumas biaen long yumi, yu sanem hem i gowe.” 24 Hem i ansa se: “God i sanem mi blong mi kam long ol laen blong Isrel nomo. Olgeta ya oli olsem ol sipsip we oli lus.”+ 25 Be woman ya i kam, i bodaon* long hem mo i talem se: “!Masta, yu givhan long mi!” 26 Hem i ansa i se: “I no stret blong tekem bred blong ol pikinini, mo sakem i go long ol smol dog.” 27 Woman ya i talem se: “Yes Masta, be ol smol dog oli save kakae ol doti blong bred we oli foldaon aninit long tebol blong masta blong olgeta.”+ 28 Nao Jisas i talem long hem se: “O Woman, yu yu gat strong bilif. Samting we yu yu wantem bambae i kamtru.” Nao stret long taem ya, gel blong woman ya i kam gud bakegen.
29 Biaen Jisas i aot long ples ya, i wokbaot i go klosap long Si Blong Galili,+ ale hem i go antap long wan bigfala hil, mo i sidaon. 30 Nao bigfala hip blong ol man oli tekem ol sikman oli kam long hem. Hemia olgeta we leg blong olgeta i nogud, olgeta we samting i rong long bodi blong olgeta, ol blaenman, olgeta we oli nambut, mo plante narafala sikman bakegen. Ol man ya oli tekem olgeta oli kam klosap long hem, nao hem i mekem olgeta oli kam gud bakegen.+ 31 Ale olgeta we oli nambut, oli save toktok, mo olgeta we samting i rong long bodi blong olgeta, oli kam gud bakegen, mo olgeta we leg blong olgeta i nogud, oli save wokbaot, mo ol blaenman oli save lukluk. Taem ol hip man ya oli luk ol samting ya, oli sapraes tumas nao oli stap leftemap God blong Isrel.+
32 Nao Jisas i singaot ol disaepol blong hem mo i talem long olgeta se: “Mi mi sore tumas long ol hip man ya,+ from we tri dei finis oli stap wetem mi mo oli no moa gat kakae. Mi no wantem sanem olgeta oli gohom we oli hanggri olsem,* i nogud ae blong olgeta i dak long rod.”+ 33 Be ol disaepol blong hem oli talem long hem se: “?Bambae yumi tekem bred wea blong fidim hip man olsem? Ples ya i longwe long ol vilej.”+ 34 Nao Jisas i askem long olgeta se: “?Yufala i gat hamas bred?” Oli ansa se: “Seven, mo sam smol fis.” 35 Ale hem i talem long ol hip man ya blong oli sidaon long graon, 36 biaen hem i tekem seven bred ya mo ol fis, i talem tangkiu long God from, nao i brekem mo i givim long ol disaepol, mo olgeta oli givimaot long ol man.+ 37 Nao olgeta evriwan oli kakae we oli fulap gud. Mo ol haf kakae we i stap, oli fulumap long seven bigfala basket* gogo oli fulap gud.+ 38 Namba blong olgeta ya we oli kakae, ol man nomo hem i 4,000, be oli no kaontem ol woman mo ol smol pikinini. 39 Biaen, hem i sanemaot ol man ya oli gohom, nao hem i klaem long bot mo i go long rijen blong Magadan.+
16 Long ples ya, ol Farisi mo ol Sadusi oli kam luk hem. Oli wantem traem hem, ale oli askem blong hem i mekem wan saen long skae blong oli luk.+ 2 Be hem i talem long olgeta se: “Taem sapa i kam, yufala i talem se: ‘Tumoro bambae weta i gud from we skae i red we i red.’ 3 Mo long moning, yufala i talem se: ‘Tede bambae i gat ren mo ples bambae i kolkol, from we skae i red we i red, mo i gat klaod tu.’ Yufala i naf blong luksave ol saen long skae, be yufala i no naf blong luksave saen blong ol samting we oli stap hapen long taem blong yumi. 4 Yufala i wan jeneresen we i rabis mo i no holemstrong long God,* mo yufala i stap gohed blong lukaot wan saen, be bambae i no gat.+ Wan saen nomo we yufala i save luk, hemia saen blong Jona.”+ Nao hem i aot long olgeta, i gowe.
5 Ol disaepol oli gokros narasaed long lek, mo oli foget blong karem bred.+ 6 Ale Jisas i talem long olgeta se: “Oltaem yufala i mas openem ae blong yufala mo yufala i mas lukaot long is blong ol Farisi mo ol Sadusi.”+ 7 Nao oli stap taltalem long olgeta se: “Yumi kam ya yumi no karem bred.” 8 Be Jisas i save tingting blong olgeta, nao i talem se: “Bilif blong yufala i smol tumas, ?from wanem yufala i stap taltalem long yufala se yufala i no gat bred? 9 ?Yufala i no luksave yet? ?Yufala i fogetem ol faef bred ya we 5,000 man oli kakae mo ol basket we yufala i fulumap biaen?+ 10 ?Mo yufala i fogetem ol seven bred ya we 4,000 man oli kakae mo hamas bigfala basket* we yufala i fulumap biaen?+ 11 ?Weswe yufala i no kasem save se mi mi no stap tokbaot bred? Yufala i mas lukaot long is blong ol Farisi mo ol Sadusi.”+ 12 Nao oli kasem save we hem i no tokbaot is blong bred se oli mas lukaot long hem, be oli mas lukaot long tijing blong ol Farisi mo ol Sadusi.
13 Nao Jisas i kam kasem eria blong Sisaria Filipae, ale hem i askem long ol disaepol blong hem se: “?Ol man oli stap tokbaot Pikinini blong man* se hem i hu?”+ 14 Oli ansa se: “Sam man oli talem se hem i Jon Baptaes.+ Sam narafala oli talem se hem i Elaejah,+ mo sam narafala bakegen oli talem se hem i Jeremaea o wan long ol profet.” 15 Hem i askem long olgeta se: “?Be yufala, yufala i talem se mi mi hu?” 16 Saemon Pita i ansa se: “Yu yu Kraes ya+ we i Pikinini blong God ya we i laef i stap.”+ 17 Nao Jisas i talem long hem se: “Saemon, boe blong Jona, yu yu glad from we i no man* we i soemaot samting ya long yu, be Papa blong mi we i stap long heven, hem nao i soemaot long yu.+ 18 Mo mi mi talem long yu: Yu yu Pita,+ mo bambae mi mi wokem kongregesen blong mi long ston ya,+ mo get blong Gref* bambae i no naf blong winim kongregesen ya. 19 Bambae mi mi givim ol ki blong Kingdom blong heven long yu, mo eni samting we bambae yu lokem long wol ya, God i lokem finis long heven. Mo eni samting we bambae yu openem long wol ya, God i openem finis long heven.” 20 Nao hem i talem strong long ol disaepol blong hem se oli no mas talemaot long eni man se hem i Kraes.+
21 Nao i stat long taem ya, Jisas i eksplenem long ol disaepol blong hem se hem i mas go long Jerusalem, mo ol elda mo ol jif pris mo skraeb bambae oli mekem hem i safa mo oli kilim hem i ded, mo long namba 3 dei, bambae hem i laef bakegen.+ 22 Nao Pita i pulum hem i go longwe lelebet long ol narafala, mo i stat blong tok strong long hem se: “Masta, yu mas lukaot gud long yu, samting ya i no mas hapen long yu.”+ 23 Be hem i tanem baksaed long Pita, mo i talem se: “!Yu go biaen long mi, Setan! Yu yu wan ston blong mekem mi stambol, from we tingting blong yu i no tingting blong God, i tingting blong man nomo.”+
24 Nao Jisas i talem long ol disaepol blong hem se: “Sipos eni man i wantem kam biaen long mi, hem i mas blokem ol samting we hem nomo i wantem mo i mas karem pos* blong hem, mo hem i mas folem mi oltaem.+ 25 Hemia from we man we i wantem sevem laef* blong hem, bambae hem i lusum, mo man we i lusum laef* blong hem from mi, bambae hem i kasem.+ 26 ?Sipos wan man i kasem olgeta samting blong wol, be i lusum laef* blong hem,+ bambae hem i winim wanem? ?Man i save givim wanem blong winimbak laef* blong hem?+ 27 Pikinini blong man* bambae i kam wetem ol enjel blong hem long glori blong Papa blong hem, nao bambae hem i givim pei long evri man stret long wok we oli mekem.+ 28 Tru mi talem long yufala, i gat sam man we oli stanap long ples ya we bambae oli no save ded fastaem, gogo oli luk Pikinini blong man* i kam long Kingdom blong hem.+
17 Nao sikis dei biaen, Jisas i tekem Pita mo Jemes mo brata blong hem Jon, trifala i folem hem, nao olgeta fo nomo oli go antap long wan bigfala hil.+ 2 Mo stret long fes blong trifala, bodi blong hem i jenis i kam narafala, fes blong hem i saen olsem san, mo ol klos blong hem oli saen* olsem laet.+ 3 !Mo luk! Trifala i luk Moses mo Elaejah i kamtru mo tufala i stap storian wetem hem. 4 Nao Pita i talem long Jisas se: “Masta, i gud we mifala i stap long ples ya, sipos yu wantem bambae mi stanemap tri tent long ples ya, wan blong yu, wan blong Moses, mo wan blong Elaejah.” 5 Taem hem i stap toktok yet, !luk! wan klaod we i saen i kam kavremap olgeta, !mo luk! wan voes i kamaot long klaod ya, i se: “Hemia Pikinini blong mi. Mi mi lavem hem tumas, mo mi glad long hem.+ Yufala i lesin long hem.”+ 6 Taem ol disaepol oli harem tok ya, oli foldaon we fes blong olgeta i kasem graon mo oli fraet we oli fraet. 7 Nao Jisas i kam klosap, i tajem olgeta, i talem se: “Yufala i girap. Yufala i no fraet.” 8 Taem oli lukluk i go antap, oli no moa luk wan man, be Jisas nomo i stap. 9 Ale taem oli stap kamdaon long bigfala hil ya, Jisas i talem long trifala se: “Yufala i no mas talemaot vison ya long wan man gogo kasem we Pikinini blong man* i laef bakegen.”+
10 Nao ol disaepol oli askem long hem se: “?From wanem ol skraeb oli talem se Elaejah i mas kam fastaem?”+ 11 Hem i ansa se: “I tru, Elaejah bambae i kam mo bambae hem i stretem olgeta samting.+ 12 Be mi mi talem long yufala se Elaejah i kam finis, mo olgeta oli no luksave hem, be oli mekem long hem olsem we oli wantem.+ Long sem fasin, Pikinini blong man* bambae i safa long han blong olgeta.”+ 13 Nao ol disaepol oli kasem save se hem i stap tokbaot Jon Baptaes.
14 Taem oli stap wokbaot i kam klosap long ol hip man,+ wan man i kam long hem, i nildaon mo i talem se: 15 “Masta, yu sore long boe blong mi, from we hem i kasem sik blong faol mo hem i sik bigwan. Plante taem hem i stap foldaon long faea mo long wota.+ 16 Mi tekem hem i kam long ol disaepol blong yu, be oli no save mekem hem i kam gud bakegen.” 17 Jisas i talem se: “O jeneresen we i no gat bilif mo we i kruked.+ ?Bambae mi stap wetem yufala gogo kasem wetaem? ?Mo bambae mi mas letem yufala i gohed olsem gogo kasem wetaem? Yufala i tekem hem i kam long mi.” 18 Nao Jisas i tok strong long dimon ya, mo i goaot long boe ya, mo stret long taem ya, hem i kam gud bakegen.+ 19 Nao taem Jisas i stap hem wan, ol disaepol oli kam askem long hem se: “?From wanem mifala i no save ronemaot spirit ya?” 20 Hem i talem long olgeta se: “From we bilif blong yufala i no naf. Tru mi talem long yufala, sipos bilif blong yufala i smol olsem sid blong mastad,* bambae yufala i save talem long bigfala hil ya se: ‘Yu muvaot long ples ya, yu go longwe,’ mo hem bambae i muv i go, mo bambae i no gat wan samting we yufala i no save mekem.”+ 21* ——
22 Taem oli stap wanples long Galili, Jisas i talem long olgeta se: “Bambae oli putum Pikinini blong man* long han blong ol enemi,+ 23 mo bambae oli kilim hem i ded mo long namba 3 dei, bambae hem i laef bakegen.”+ Nao olgeta oli harem nogud tumas.
24 Afta we oli kamtru long Kapaneam, ol man blong tekem mane blong takis* blong tempol, oli kam long Pita mo oli talem se: “?Tija blong yu i stap pem takis?”+ 25 Hem i talem se: “Yes, hem i pem.” Be taem hem i go insaed long haos, Jisas i toktok long hem fastaem, i talem se: “?Wanem tingting blong yu, Saemon? ?Ol king long wol ya oli stap askem hu blong pem ol defdefren takis? ?Long ol pikinini blong olgeta, o long ol strenja?” 26 Hem i ansa se: “Long ol strenja,” ale Jisas i talem se: “Yes, taswe ol pikinini blong king oli no stap pem takis. 27 Be from we yumi no wantem mekem olgeta oli stambol,+ yu go long solwota, yu sakem huk, mo fas fis we yu pulum, yu openem maot blong hem, nao bambae yu faenem wan silva koin.* Yu tekem mo yu go pem takis blong yumitu long hem.”
18 Nao stret long taem ya, ol disaepol oli kam klosap long Jisas, mo oli askem se: “?Long Kingdom blong heven, hu i hae moa?”+ 2 Nao hem i singaot wan smol pikinini i kam mo i mekem hem i stanap long medel blong olgeta, 3 mo i talem se: “Tru mi talem long yufala, sipos yufala i no jenisim fasin blong yufala* mo kam olsem ol smol pikinini,+ bambae yufala i no go insaed long Kingdom blong heven.+ 4 Taswe, man we i mekem tingting blong hem i stap daon olsem smol pikinini ya, hem nao i hae moa insaed long Kingdom blong heven.+ 5 Mo man we i mekem i gud long wan we i olsem smol pikinini ya from nem blong mi, hem i mekem i gud long mi tu. 6 Be man we i mekem wan long ol smolwan ya we i bilif long mi, i stambol, i moa gud oli hangem wan bigfala ston* long nek blong hem, mo oli go draonem hem long medel solwota.+
7 “!Sore long ol man long wol ya from ston we i stap mekem man i stambol! I tru we bambae i gat ol ston we oli mekem man i stambol, !be sore long man we i mekem samting ya i kamtru! 8 Taswe sipos han o leg blong yu i mekem yu yu stambol, yu katemaot mo yu sakem.+ I moa gud yu kasem laef we yu gat wan han no wan leg nomo, i bitim we yu gat tu han o tu leg be oli sakem yu i go long faea we i no save ded samtaem.+ 9 Mo tu, sipos ae blong yu i mekem yu yu stambol, yu stikimaot mo yu sakem. I moa gud yu kasem laef we yu gat wan ae nomo, i bitim we yu gat tu ae be oli sakem yu yu go long faea long Gehena.*+ 10 Taswe, yufala i mas lukaot se yufala i no ting nating long wan long ol smolwan ya, from we long heven, oltaem ol enjel blong olgeta oli stap luk fes blong Papa blong mi we i stap long heven.+ 11* ——
12 “Yufala i traem tingbaot. Sipos wan man i gat 100 sipsip blong hem, mo wan long olgeta i lus,+ ?yufala i no ting se bambae hem i livim ol 99 sipsip ya long bigfala hil, nao i go lukaot hemia we i lus?+ 13 Mi talem tru long yufala, sipos hem i faenem, bambae hem i glad moa long sipsip ya i bitim we hem i glad long ol 99 sipsip we oli no lus. 14 Long sem fasin, Papa blong mi* long heven i no wantem se wan long ol smolwan ya i lus.+
15 “Mo tu, sipos brata blong yu i mekem sin, yu go luk hem mo taem yutufala nomo i stap, yu talemaot rong blong hem.*+ Sipos hem i lesin long yu, yu yu givhan long brata blong yu blong i kambak.+ 16 Be sipos hem i no lesin, yu tekem wan o tu narafala wetem yu, blong oli witnes blong yu. Nao evri samting i save stanap long ol toktok* blong tu o tri witnes.+ 17 Sipos hem i no lesin long olgeta, yu talemaot long kongregesen. Sipos hem i no lesin long kongregesen tu, yu mas mekem long hem olsem we hem i wan man blong narafala nesen+ o wan man blong tekem takis.+
18 “Tru mi talem long yufala, eni samting we bambae yufala i blokem long wol ya, God i blokem finis long heven. Mo eni samting we bambae yufala i letem long wol ya, God i letem finis long heven. 19 Mo mi talem tru long yufala, sipos tu long yufala long wol ya, i agri blong prea from wan impoten samting, Papa blong mi long heven bambae i mekem olsem we tufala i askem.+ 20 From we long weples we tu o tri man oli joen long nem blong mi,+ mi mi stap wetem olgeta.”
21 Nao Pita i kam askem long hem se: “?Masta, sipos brata blong mi i mekem sin agens long mi, mi mas fogivim hem hamas taem? ?Seven taem?” 22 Jisas i talem long hem se: “Mi talem long yu, i no seven taem, be go kasem 77 taem.+
23 “Taswe, Kingdom blong heven i olsem wan king we i wantem ol slef blong hem oli kam stretem ol kaon we oli gat long hem. 24 Taem hem i statem wok ya, oli tekem wan slef i kam long hem, we i kaon 10,000 talen* long hem. 25 Be from we hem i no gat rod blong pembak kaon blong hem, king ya i talem se oli mas salem slef ya wetem waef blong hem mo ol pikinini blong hem, mo olting blong hem, blong pembak kaon ya.+ 26 Be slef ya i kam nildaon, mo i talem long king se: ‘Yu givim taem long mi, nao bambae mi pembak olgeta kaon ya.’ 27 Ale king ya i sore tumas long slef ya, nao i letem hem i fri we i no pem kaon ya.+ 28 Be slef ya i goaot mo i luk wan narafala slef we i kaon 100 denarias* long hem, ale hem i holem slef ya, i stap jokem nek blong hem mo i talem se: ‘Yu pembak kaon blong yu long mi.’ 29 Be slef ya i nildaon, mo i plis long hem se: ‘Yu givim taem long mi, nao bambae mi pembak kaon ya blong mi.’ 30 Be hem i no wantem, nao hem i go talem long ol narafala blong oli sakem slef ya long kalabus, blong hem i stap gogo i pembak kaon ya. 31 Taem ol narafala slef oli luk samting ya, oli harem nogud tumas, nao oli go talemaot olgeta samting ya long king. 32 Nao king i singaot hem i kam mo i talem long hem se: ‘Yu yu wan rabis slef, mi mi letem yu yu fri we yu no pembak evri kaon blong yu, from we yu yu krae long mi. 33 ?From wanem yu no sore long slef ya olsem we mi mi sore long yu?’+ 34 King i kros tumas mo i putum hem long han blong ol gad blong oli satem hem long kalabus, gogo hem i pemaot olgeta kaon blong hem. 35 Papa blong mi long heven bambae i mekem sem fasin long yufala evriwan,+ sipos yufala i no fogivim ol brata blong yufala long hat blong yufala.”+
19 Taem Jisas i talem ol tok ya finis, hem i aot long Galili, i krosem Jodan Reva, mo i go long boda blong distrik ya Judia.+ 2 Mo bigfala hip blong ol man oli folem hem, nao long ples ya, hem i mekem olgeta oli kam gud bakegen.
3 Mo ol Farisi oli kam luk hem, oli wantem traem hem, ale oli askem se: “?Folem loa, i stret blong wan hasban i divosem waef blong hem from eni risen nomo?”+ 4 Nao hem i talem se: “?Yufala i no ridim se long stat, God i mekem wan man mo wan woman nomo?+ 5 Mo hem i talem se: ‘From samting ya, man bambae i aot long papa mo mama blong hem, mo bambae hem i go joen wetem waef blong hem, mo bambae tufala i kam wan bodi nomo.’+ 6 Nao tufala i no moa tu, be wan bodi nomo. Taswe, samting we God i joenem,* man i no mas seraotem.”+ 7 Ale oli askem long hem se: “?Be from wanem Moses i talem se man i mas givim wan setifiket blong sanemaot waef blong hem mo divosem hem?”+ 8 Hem i ansa long olgeta se: “Moses i mekem olsem from we yufala i stronghed tumas, taswe hem i letem yufala, blong yufala i divosem ol waef blong yufala.+ Be long stat i no olsem.+ 9 Mi mi talem long yufala se, man we i divosem waef blong hem, we waef ya i no mekem enikaen doti fasin blong seks,* nao man ya i go mared long narafala woman, hem i mekem adaltri.”+
10 Nao ol disaepol oli talem long hem se: “Sipos laef blong mared i olsem, i moa gud man i no mared.” 11 Be hem i talem long olgeta se: “I no olgeta man we oli save folem tok ya. Be hemia wan presen we God i givim long olgeta ya nomo we oli naf blong folem.+ 12 Sam man oli no save mared from we ol man oli mekem natamap long olgeta. Sam narafala oli no save mared from we taem oli bon, bodi blong olgeta i olsem finis. Mo sam narafala bakegen oli no mared from we oli wantem mekem ol wok blong Kingdom blong heven. Sipos wan man i no wantem mared, hemia i gud nomo.”+
13 Nao ol man oli tekem ol smol pikinini i kam long hem, blong hem i putum han blong hem long olgeta mo i prea from olgeta, be ol disaepol oli tok strong long olgeta.+ 14 Be Jisas i talem se: “Yufala i lego ol smol pikinini ya, mo yufala i no blokem olgeta, from we Kingdom blong heven i blong olgeta we oli olsem ol smol pikinini ya.”+ 15 Nao hem i putum han blong hem long olgeta, nao biaen hem i aot long ples ya.
16 !Nao luk! Wan man i kam long hem, mo i talem se: “?Tija, wanem gudfala samting we mi mas mekem, blong mi kasem laef we i no save finis?”+ 17 Hem i talem long hem se: “?From wanem yu askem long mi se, ‘wanem i gud’? I gat wan man nomo i gud.+ Sipos yu wantem kasem laef, yu mas obei oltaem long ol komanmen.”+ 18 Man ya i talem long hem se: “?Weswan?” Ale Jisas i se: “Yu no mas kilim man i ded,+ yu no mas mekem adaltri,+ yu no mas stil,+ yu no mas giaman long kot blong mekem poen agens long narafala,+ 19 yu mas ona long papa mo mama blong yu,+ mo yu mas lavem neba blong yu olsem we yu lavem yu wan.”+ 20 Be yang man ya i talem se: “Mi mi obei long olgeta samting ya finis. ?Mi mas mekem wanem moa?” 21 Jisas i talem long hem se: “Sipos yu wantem kam stret gud olgeta, yu go salemaot olgeta samting blong yu mo yu givim long ol puaman, nao bambae yu gat ol gudgudfala samting long heven.+ Mo yu kam, yu biaen long mi.”+ 22 Taem yang man ya i harem tok ya, hem i harem nogud tumas nao i gowe, from we hem i gat plante samting.+ 23 Nao Jisas i talem long ol disaepol blong hem se: “Tru mi talem long yufala, bambae i had blong wan rijman i go insaed long Kingdom blong heven.+ 24 Bakegen, mi talem long yufala se ating wan kamel i save gotru long ae blong nidel, i bitim we wan rijman i go insaed long Kingdom blong God.”+
25 Taem ol disaepol oli harem tok ya, oli sapraes tumas, oli se: “?Man, be hu i naf blong kasem laef?”+ 26 Jisas i lukluk stret long olgeta, mo i talem se: “Samting ya, man i no naf blong mekem, be God hem i naf blong mekem olgeta samting.”+
27 Nao Pita i talem se: “!Yu luk! Mifala i lego evri samting mo mifala i biaen long yu. ?Bambae mifala i kasem wanem?”+ 28 Jisas i talem long olgeta se: “Tru mi talem long yufala, long taem ya we God bambae i mekem ol samting oli kam niuwan bakegen, Pikinini blong man* bambae i sidaon long gudfala tron* blong hem. Long taem ya, yufala ya we yufala i stap biaen long mi, bambae yufala i sidaon long 12 tron mo yufala i jajem ol 12 traeb blong Isrel.+ 29 Mo man we i lego haos, o brata, o sista, o papa, o mama, o pikinini, o graon blong hem from nem blong mi, bambae hem i kasem ol samting ya 100 taem antap bakegen, mo bambae hem i kasem laef we i no save finis.+
30 “Be plante we oli kam faswan, bambae oli laswan, mo olgeta we oli kam laswan, bambae oli faswan.+
20 “Hemia from we Kingdom blong heven i olsem wan masta we i aot long eli moning, blong tekem sam man oli kam wok long plantesen blong grep.+ 2 Afta we hem i promes blong pem olgeta wan denarias* long wan dei, hem i sanem olgeta oli go long plantesen blong hem. 3 Nao long namba 3 aoa,* hem i go long ples blong maket, hem i luk sam man we oli stap stanap nomo, oli no gat wok. 4 Mo hem i talem long olgeta se: ‘Yufala tu i go wok long plantesen mo bambae mi pem yufala long praes we i stret.’ 5 Nao olgeta oli go. Long namba 6 aoa* mo long namba 9 aoa,* hem i aot bakegen mo i mekem sem samting. 6 Nao samwe long namba 11 aoa,* hem i aot bakegen mo i luk sam narafala we oli stap stanap nating nomo, mo hem i talem long olgeta se: ‘?From wanem yufala i stap stanap nating long fuldei ya, we yufala i no wok?’ 7 Oli ansa long hem se: ‘From we i no gat man i givim wok long mifala.’ Nao hem i talem long olgeta se: ‘Ale, yufala tu i go wok long plantesen.’
8 “Long sapa, masta blong plantesen ya i talem long bos blong ol wokman se: ‘Yu singaot ol wokman oli kam mo yu pem olgeta,+ yu stat long olgeta we oli kam laswan go kasem olgeta we oli kam fastaem.’ 9 Taem ol man ya we oli stat wok long namba 11 aoa oli kam, olgeta wanwan oli kasem wan denarias.* 10 Mo taem ol man we oli stat wok long eli moning oli kam, oli ting se pei blong olgeta bambae i antap moa, be nogat, olgeta tu oli kasem wan denarias* nomo. 11 Taem oli kasem pei blong olgeta, oli stat blong komplen long masta blong plantesen, 12 oli se: ‘!Olgeta ya we oli kam laswan, oli wok wan aoa nomo, be pei blong olgeta i sem mak nomo long pei blong mifala ya we i wok fuldei long big san!’ 13 Be hem i talem long wan long olgeta se: ‘Fren, mi mi no ravem yu. Yumitu agri finis blong yu kasem wan denarias,* ?i tru?+ 14 Yu tekem pei blong yu mo yu go. Mi mi wantem givim sem pei we yu yu kasem, long ol man ya we oli kam laswan. 15 ?Yu ting se mi mi no gat raet blong mekem olsem we mi mi wantem wetem ol samting we oli blong mi? ?Ating yu yu jalus* from we mi mi kaen long olgeta?’+ 16 Long fasin ya, olgeta we oli kam laswan bambae oli faswan, mo olgeta we oli kam faswan bambae oli laswan.”+
17 Taem oli stap wokbaot long rod i go antap long Jerusalem, Jisas i tekem ol 12 disaepol oli kam wanples, mo i talem long olgeta se:+ 18 “!Yufala i luk! Yumi stap go antap long Jerusalem, mo bambae oli putum Pikinini blong man* long han blong ol jif pris mo ol skraeb. Bambae oli jajem hem se hem i mas ded,+ 19 mo bambae oli putum hem long han blong ol man blong ol narafala nesen, blong oli jikim hem, oli wipim hem, mo oli nilim hem long wan pos blong hem i ded.+ Mo long namba 3 dei, bambae hem i laef bakegen.”+
20 Nao waef blong Sebedi i tekem tufala boe blong hem+ i kam long hem, mo i bodaon long hem blong askem wan samting.+ 21 Hem i talem long woman ya se: “?Yu wantem wanem?” Woman ya i ansa se: “Mi wantem se tufala boe blong mi, tufala i sidaon wetem yu, wan long raetsaed mo wan long lefsaed blong yu, taem yu rul long Kingdom blong yu.”+ 22 Jisas i ansa se: “Yutufala i no save samting we yutufala i askem. ?Yutufala i naf blong dring long kap ya we mi bambae mi dring long hem?”+ Tufala i ansa se: “Yes, mitufala i naf.” 23 Ale hem i talem long tufala se: “Yes i tru, bambae yutufala i dring long kap blong mi.+ Be mi mi no gat raet blong jusumaot man we bambae i sidaon long raetsaed mo long lefsaed blong mi. Tufala ples ya i blong olgeta we Papa blong mi i mekemrere finis se i blong olgeta.”+
24 Taem ol ten narafala oli harem samting ya, oli kros long tufala brata ya.+ 25 Be Jisas i singaot olgeta oli kam long hem, mo i talem se: “Yufala i save we ol rula blong ol nesen oli stap bos long ol man blong olgeta, mo ol haeman oli gat paoa antap long olgeta.+ 26 Be fasin blong yufala i no mas olsem.+ Sipos wan long yufala i wantem kam hae moa long yufala, hem i mas kam minista blong yufala,+ 27 mo sipos wan long yufala i wantem kam faswan long yufala, hem i mas kam olsem slef blong yufala.+ 28 Long sem fasin, Pikinini blong man* i no kam blong ol man oli mekem minista wok blong givhan long hem, be hem i kam blong mekem minista wok blong givhan long olgeta+ mo blong givim laef* blong hem olsem wan ransom,* blong pembak plante man oli go fri.”+
29 Nao taem oli aot long Jeriko, wan bigfala hip blong ol man oli folem hem. 30 !Mo luk! Tu blaenman we tufala i stap sidaon long saed blong rod, tufala i harem we Jisas i pas long rod, nao tufala i singaot bigwan se: “!Masta, Pikinini blong Deved, yu sore long mitufala!”+ 31 Nao ol man oli tok strong long tufala se tufala i stap kwaet. Be tufala i singaot strong moa se: “!Masta, Pikinini blong Deved, yu sore long mitufala!” 32 Nao Jisas i stop, i singaot tufala, mo i talem se: “?Yutufala i wantem se mi mekem wanem long yutufala?” 33 Tufala i talem long hem se: “Masta, plis yu mekem ae blong mitufala i open.” 34 Nao Jisas i sore tumas long tufala, ale hem i tajem ae blong tufala,+ mo wantaem nomo tufala i save lukluk. Nao tufala i biaen long hem.
21 Taem oli go klosap long Jerusalem mo oli kasem Betfas long Hil Blong Ol Oliftri, Jisas i sanem tu disaepol,+ 2 i se: “Yutufala i go long vilej ya we yumi stap lukluk i go long hem, mo bambae yutufala i luk wan dongki wetem pikinini blong hem we oli fasem tufala i stap. Yutufala i tekemaot rop blong tufala mo tekem tufala i kam. 3 Sipos wan man i tok long yutufala, yutufala i mas talem se: ‘Masta i nidim tufala.’ Ale bambae hem i letem long yutufala.”
4 Samting ya i mekem tok we profet i talemaot, i kamtru, we i talem se: 5 “Yufala i talem long dota blong Saeon se: ‘!Yu luk! King blong yu i stap kam long yu,+ tingting blong hem i stap daon+ mo hem i sidaon long wan dongki, yes wan yang dongki, pikinini blong wan animol we oli yusum blong mekem ol strong wok.’”+
6 Nao tufala disaepol ya i go mo tufala i mekem olsem we Jisas i talem.+ 7 Tufala i tekem dongki ya wetem pikinini blong hem i kam, mo olgeta oli putum klos blong olgeta long tufala dongki ya, nao hem i sidaon antap long olgeta.+ 8 Plante man oli putum klos blong olgeta long rod,+ sam narafala oli katem han blong ol tri mo oli putum long rod. 9 Mo ol man we oli stap wokbaot fastaem long hem mo olgeta we oli stap wokbaot biaen, oli stap singaot se: “!Mifala i prea se plis yu sevem Pikinini ya blong Deved!+ !Jehova* yu blesem man ya we i kam long nem blong yu!+ !Yu we yu stap antap olgeta, mifala i prea se plis yu sevem hem!”+
10 Nao taem hem i go insaed long Jerusalem, plante man long taon ya oli resis i kam, oli stap asaskem se: “?Hu ya man ya?” 11 Nao olgeta we oli folem hem, oli stap talem se: “!Hemia profet Jisas ya+ blong Nasaret long Galili!”
12 Biaen, Jisas i go insaed long tempol mo i ronemaot olgeta evriwan we oli stap salem mo pem samting long tempol, mo hem i kafsaedem tebol blong ol man we oli stap jenisim mane mo ol stul blong olgeta we oli stap salem sotleg.+ 13 Mo hem i talem long olgeta se: “Baebol i talem se: ‘Bambae oli singaot haos blong mi se haos blong prea,’+ be yufala i mekem i kam ples blong haed* blong ol stilman.”+ 14 Nao ol blaenman mo olgeta we leg blong olgeta i nogud oli kam long hem long tempol, mo hem i mekem olgeta oli kam gud bakegen.
15 Ol jif pris mo ol skraeb oli kros+ taem oli luk ol merikel ya mo oli harem ol boe long tempol oli stap singaot se: “!Mifala i prea se plis yu sevem Pikinini ya blong Deved!”+ 16 Mo oli talem long Jisas se: “?Yu harem tok ya we oli stap talem?” Hem i ansa se: “Yes. ?Be ating yufala i no ridim tok ya we i talem se: ‘Yu yu mekem we maot blong ol pikinini mo ol bebi, oli presem yu’?”+ 17 Nao hem i gowe long olgeta, i aot long taon ya mo i go long Betani, mo hem i slip long ples ya long naet.+
18 Long eli moning, taem hem i stap gobak long taon ya, hem i hanggri.+ 19 Nao long rod, hem i luk wan figtri mo i go klosap blong luk sipos i gat frut, be hem i no luk wan frut nating, ol lif nomo,+ nao hem i talem long tri ya se: “Neva bambae yu save karem frut bakegen samtaem.”+ Mo wantaem nomo figtri ya i drae. 20 Taem ol disaepol oli luk samting ya, oli sapraes tumas, mo oli askem se: “?Olsem wanem figtri ya i save drae kwiktaem olsem?”+ 21 Jisas i ansa long olgeta i se: “Tru mi talem long yufala, sipos yufala i gat bilif mo yufala i no gat tu tingting, bambae yufala i mekem sem samting we mi mi mekem long figtri ya, mo tu, sipos yufala i talem long bigfala hil ya se: ‘Yu kamaot mo yu go draon long solwota,’ samting ya bambae i hapen.+ 22 Mo olgeta samting we yufala i prea blong askem wetem bilif, bambae yufala i kasem.”+
23 Afta we hem i go insaed long tempol, ol jif pris mo ol elda oli kam long hem taem hem i stap tijim ol man, mo oli talem se: “?Yu yu gat wanem raet blong mekem ol samting ya? ?Mo hu i givim raet ya long yu?”+ 24 Jisas i ansa long olgeta se: “Mi tu bambae mi askem wan samting long yufala. Sipos yufala i ansa long mi, mi tu bambae mi talemaot olsem wanem mi gat raet blong mekem ol samting ya: 25 ?Hu i givim raet long Jon blong i baptaesem ol man? ?God* no ol man?” Nao olgeta oli stap taltalem long olgeta se: “Sipos yumi talem se: ‘God,’ bambae hem i talem long yumi se: ‘?Be from wanem yufala i no bilif long hem?’+ 26 Be yumi no save talem se, ‘Ol man,’ from we bigfala hip blong ol man oli bilif se Jon i wan profet, i nogud oli mekem wan samting long yumi.” 27 Nao oli ansa long Jisas se: “Mifala i no save.” Ale hem i talem se: “Mi tu mi no save talem long yufala olsem wanem mi mi gat raet blong mekem ol samting ya.
28 “?Wanem tingting blong yufala? Yufala i traem tingbaot wan man we i gat tu pikinini. Hem i go long faswan, i talem se: ‘Boe, yu go wok long plantesen blong grep tede.’ 29 Boe ya i ansa se: ‘Mi no wantem,’ be biaen, hem i jenisim tingting blong hem nao hem i go. 30 Man ya i go long seken boe, i talem sem samting long hem. Boe ya i ansa se: ‘Oraet, bambae mi go,’ be biaen hem i no go. 31 ?Weswan long tufala ya i mekem samting we papa blong hem i wantem?” Oli talem se: “Faswan.” Jisas i talem long olgeta se: “Tru mi talem long yufala se ol man blong tekem takis mo ol prostitut oli go insaed long Kingdom blong God fastaem long yufala, 32 from we Jon i kam soemaot stret rod long yufala, be yufala i no bilif long hem. Ol man blong tekem takis wetem ol prostitut, oli bilif long hem.+ Mo taem yufala i luk samting ya, be yufala i no jenisim tingting blong yufala blong yufala i save bilif long hem.
33 “Yufala i harem wan narafala parabol: I gat wan man, hemia wan lan ona we i planem wan plantesen blong grep,+ ale i putum fenis i goraon long hem, mo i digim wan ples blong mekem waen long hem, mo hem i wokem wan taoa.+ Biaen, hem i putum plantesen ya long han blong sam fama blong oli lisim, nao hem i aot i go long narafala kantri.+ 34 Taem ol frut oli raep, hem i sanem ol slef blong hem oli go long ol fama ya, blong tekem ol frut we oli blong hem. 35 Be ol fama ya oli holem ol slef ya, ale oli wipim wan, oli kilim wan i ded, mo narawan oli stonem hem.+ 36 Nao hem i sanem sam narafala slef bakegen we oli plante moa i bitim ol faswan, be oli mekem sem samting long olgeta.+ 37 Biaen, hem i sanem boe blong hem i go long olgeta, from we hem i stap tingting se, ‘Bambae oli respektem boe blong mi.’ 38 Be taem ol fama oli luk boe ya, oli stap taltalem long olgeta se: ‘Pikinini ya nao we bambae i tekem plantesen ya.+ !Yufala i kam, yumi kilim hem i ded, nao bambae plantesen ya i blong yumi!’ 39 Ale oli holem boe ya, oli sakem hem i go aotsaed long plantesen ya, nao oli kilim hem i ded.+ 40 Sipos masta blong plantesen ya i kam, ?bambae hem i mekem wanem long ol fama ya?” 41 Oli talem long hem se: “Bambae hem i kilim olgeta oli ded from we oli rabis, ale bambae hem i putum plantesen ya long han blong sam narafala fama blong oli lisim. Olgeta ya bambae oli givim ol frut we oli blong hem, taem oli raep.”
42 Jisas i talem long olgeta se: “?Olsem wanem? ?Yufala i no ridim long Ol Tok Blong Baebol se: ‘Ston we ol man blong wokem haos oli sakem, hem i kam nambawan ston long kona,+ mo hem i kam long Jehova,* mo hem i naes tumas long lukluk blong yumi’?+ 43 From samting ya mi talem long yufala, God bambae i tekemaot Kingdom blong hem long yufala, mo i givim long wan nesen we i karem ol frut we oli stret long Kingdom ya. 44 Mo tu, man we i foldaon long ston ya bambae bodi blong hem i brobrok.+ Mo sipos ston ya i foldaon long man, bambae i flatemgud hem.”+
45 Taem ol jif pris mo ol Farisi oli harem ol parabol ya, oli save se hem i stap tokbaot olgeta.+ 46 Ale oli wantem holem* hem be oli fraet long ol hip man, from we ol man ya oli bilif se hem i wan profet.+
22 Nao bakegen, Jisas i toktok long olgeta long parabol, i se: 2 “Kingdom blong heven i olsem wan king we i mekem wan bigfala kakae blong mared+ blong boe blong hem. 3 Mo hem i sanem ol slef blong hem oli go long ol man we hem i singaot olgeta finis, blong oli kam long kakae ya, be oli no wantem kam.+ 4 Nao hem i talem long sam narafala slef blong oli go bakegen long olgeta ya, i se: ‘Yufala i go talem long olgeta ya we mi singaot olgeta finis, se: “!Luk! Bigfala kakae ya blong mi i rere finis, mi mi kilim ol buluk mo ol animol blong mi we oli fatfat gud, mo olgeta samting i rere finis. Yufala i kam long kakae ya blong mared.”’ 5 Be ol man ya oli no wantem save, wan i go long garen, wan i go mekem bisnes blong hem,+ 6 mo ol narawan oli holem ol slef ya, oli mekem i nogud long olgeta mo oli kilim olgeta oli ded.
7 “Nao king ya i kros tumas, i sanem ol ami oli go kilim i ded ol man ya blong kilim man, mo oli bonem taon blong olgeta.+ 8 Nao hem i talem long ol slef blong hem se: ‘Kakae blong mared i rere finis, be olgeta we mi singaot olgeta fastaem, oli no stret blong stap long kakae ya.+ 9 From samting ya, yufala i go long ol bigrod we oli goaot long taon ya, mo yufala i singaot eni man nomo we yufala i luk, blong i kam long kakae ya.’+ 10 Nao ol slef ya oli go long ol bigrod ya mo oli tekem olgeta man we oli faenem, oli kam long kakae ya, ol gudfala man wetem ol man nogud. Nao haos blong lafet i fulap gud long ol man we oli stap kakae.*
11 “Taem king i kam blong jekem ol man we oli stap kakae, hem i luk wan man we i no werem klos blong kakae blong mared. 12 Nao hem i talem long man ya se: ‘Fren, ?yu yu kam insaed olsem wanem we yu no werem klos blong kakae blong mared?’ Man ya i no talem wan tok. 13 Nao king i talem long ol man blong hem se: ‘Yufala i fasem han mo leg blong hem, mo yufala i sakem hem i go aotsaed long tudak. Long ples ya, bambae hem i stap krae mo i stap kakae tut blong hem.’
14 “King i singaot plante man, be hem i jusumaot smol nomo.”
15 Nao ol Farisi oli kam wanples blong faenem poen long ol tok blong hem.+ 16 Ale, oli sanem ol disaepol blong olgeta wetem pati we i sapotem Herod,+ oli go talem long hem se: “Tija, mifala i save we yu yu stap tok tru mo yu stap tijim ol man long ol fasin we God i wantem, mo yu no fraet long wan man, from we yu no lukluk man se hem i haeman o i no haeman. 17 Yu talem long mifala, ?folem loa, yu ting se i stret blong pem takis long Sisa?” 18 Be Jisas i save we oli gat rabis plan, nao i talem se: “Yufala i gat tu fes. ?From wanem yufala i stap traem mi? 19 Yufala i tekem koin ya blong takis i kam long mi.” Nao oli givim wan denarias* long hem. 20 Ale hem i askem long olgeta se: “?Fes ya i fes blong hu? ?Mo nem ya i nem blong hu?” 21 Oli ansa se: “Hem i blong Sisa.” Ale hem i talem long olgeta se: “Oraet, ol samting we oli blong Sisa, yufala i givimbak long Sisa, mo ol samting we oli blong God, yufala i givimbak long God.”+ 22 Taem oli harem tok ya, oli sapraes tumas, nao oli livim hem, oli gowe.
23 Long sem dei ya, ol Sadusi oli kam luk hem. Olgeta oli no bilif long laef bakegen.+ Nao oli askem long hem se:+ 24 “Tija, Moses i talem se: ‘Sipos wan man i ded we i no gat pikinini, brata blong hem i mas mared long wido blong hem, blong bambae tufala i gat pikinini, blong holem nem blong man ya we i ded.’+ 25 Long ples blong mifala, i gat seven brata long wan famle. Fasbon i mared, be biaen hem i ded we i no gat pikinini blong hem, i livim waef blong hem long brata blong hem. 26 Nao sem samting i hapen long seken brata mo long namba 3 brata, gogo kasem namba 7 brata. 27 Mo biaen, woman ya tu i ded. 28 Nao long taem we ol dedman oli laef bakegen, ?woman ya bambae i kam waef blong hu? From we olgeta evriwan oli bin mared long hem.”
29 Jisas i ansa long olgeta se: “Yufala i rong olgeta, from we yufala i no save Ol Tok Blong Baebol, mo yufala i no save paoa blong God.+ 30 Taem ol dedman oli laef bakegen, ol man mo ol woman bambae oli no moa mared. Bambae oli olsem ol enjel long heven.+ 31 Long saed blong laef bakegen, ?yufala i no ridim samting we God i talem long yufala? Hem i talem se: 32 ‘Mi mi God blong Ebraham, mo mi mi God blong Aesak, mo mi mi God blong Jekob.’+ Hem i God blong man we i laef, i no God blong man we i ded.”+ 33 Taem ol man oli harem tok ya, oli sapraes tumas long tijing blong hem.+
34 Taem ol Farisi oli harem we hem i satem maot blong ol Sadusi, olgeta tu oli joen wanples, mo oli kam luk hem. 35 Mo wan long olgeta we i savegud Loa, i askem kwestin long hem blong traem hem, i se: 36 “Tija, ?weswan komanmen long Loa i hae moa?”+ 37 Hem i talem long hem se: “‘Yu mas lavem Jehova* we i God blong yu, long olgeta hat blong yu mo long olgeta sol* blong yu mo long olgeta tingting blong yu.’+ 38 Komanmen ya nao i hae moa mo i faswan. 39 Mo sekenwan i sem mak, hemia se: ‘Yu mas lavem neba blong yu olsem we yu lavem yu wan.’+ 40 Ol Profet wetem ful Loa oli hang long tufala komanmen ya.”+
41 Nao taem ol Farisi oli stap wanples, Jisas i askem long olgeta se:+ 42 “?Wanem tingting blong yufala? ?Kraes i pikinini blong hu?” Oli ansa long hem se: “Blong Deved.”+ 43 Nao hem i askem long olgeta se: “Ale, ?be olsem wanem tabu spirit i pulum Deved+ blong i singaot hem se Masta, taem i talem se: 44 ‘Jehova* i talem long Masta blong mi se: “Yu sidaon long raetsaed blong mi gogo kasem we mi putum ol enemi blong yu aninit long leg blong yu”’?+ 45 ?Sipos Deved i singaot Kraes se Masta, ale olsem wanem hem i pikinini blong Deved?”+ 46 Nao i no gat wan man i save ansa long hem. Mo stat long dei ya, i no moa gat man bakegen i wantem askem kwestin long hem.
23 Nao Jisas i toktok long olgeta man wetem ol disaepol blong hem, i se: 2 “Ol skraeb mo ol Farisi, olgeta nomo oli stap wantem mekem wok olsem Moses. 3 From samting ya, i gud yufala i lesin long olgeta mo yufala i mekem olgeta samting we oli talem. Be i nogud yufala i mekem olsem olgeta, from we oli no stap mekem ol samting we oli talem.+ 4 Oli fasem ol hevi samting mo oli putum long solda blong ol man,+ be oli no pusum wan fingga blong olgeta nating blong givhan long olgeta.+ 5 Ol samting we oli stap mekem, oli mekem nomo blong ol man oli lukluk olgeta.+ Ol paos ya we i gat tok blong God insaed long hem, we ol man oli stap fasem long han mo fored blong olgeta, be olgeta oli mekem blong olgeta oli bigbigwan moa,+ mo oli mekem en blong klos blong olgeta i longfala moa.+ 6 Long taem blong lafet, olgeta oli laekem tumas blong sidaon long ples blong ol haeman. Mo insaed long ol sinagog, oli laekem blong sidaon long ol jea long fored we oli beswan,+ 7 mo long ples blong maket, oli wantem tumas we ol man oli ona long olgeta mo singaot olgeta se ‘Rabae.’* 8 Be yufala, yufala i no mas letem ol man oli singaot yufala se ‘Rabae,’ from we yufala i gat wan Tija nomo,+ mo yufala evriwan i brata. 9 Mo yufala i no singaot ‘papa’ long wan man long wol ya, from we yufala i gat wan Papa nomo+ we i stap long heven. 10 Mo yufala i no mas letem ol man oli singaot yufala se ‘lida,’ from we yufala i gat wan Lida nomo, hemia Kraes. 11 Man we i haeman long yufala, hem i mas kam minista blong yufala.+ 12 Man we i stap leftemap hem wan, bambae God i mekem hem i godaon,+ mo man we i mekem tingting blong hem i stap daon, bambae God i leftemap hem.+
13 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes! Yufala i satem doa blong Kingdom blong heven long ol man, from we yufala i no go insaed mo yufala i stap blokem ol man we oli wantem go insaed.+ 14 *
15 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes!+ Yufala i travel long solwota mo long menlan blong pulum ol man oli kam proselaet,* mo taem yufala i winim wan man olsem, yufala i mekem hem i kam man blong lus nomo long Gehena* olsem yufala, be hem i mowas long yufala.
16 “Yufala i lida, be yufala i blaen.+ !Sore long yufala! Yufala i stap talem se: ‘Sipos man i talem tempol blong mekem promes blong hem i strong, tok ya i nating nomo. Be sipos hem i talem ol gol blong tempol, tok blong hem i strong, hem i no mas brekem.’+ 17 !Yufala i no gat hed mo yufala i blaen! ?Wanem i impoten moa? ?Gol o tempol we i mekem gol ya i tabu? 18 Mo yufala i stap talem se: ‘Sipos man i talem olta blong mekem promes blong hem i strong, tok ya i nating nomo. Be sipos hem i talem presen we i stap long olta, tok blong hem i strong, hem i no mas brekem.’ 19 !Yufala i blaenman tru! ?Wanem i impoten moa? ?Presen o olta we i mekem presen ya i tabu? 20 Taswe, man we i talem olta blong mekem promes blong hem i strong, hem i stap talem olta ya wetem evri samting we i stap long hem. 21 Mo man we i talem tempol blong mekem promes blong hem i strong, hem i stap talem tempol ya wetem God ya we i stap long hem.+ 22 Mo man we i talem heven blong mekem promes blong hem i strong, hem i stap talem tron* blong God wetem God ya tu we i sidaon long hem.
23 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes! Yufala i stap hivimap ol lif ya min mo dil mo kamin long ten hip, blong makem se namba 10 hip i blong God.+ Be yufala i lego ol tok blong Loa we oli impoten moa, olsem jastis,+ sore,+ mo fasin blong holemstrong oltaem. I tru se yufala i mas mekem ol samting ya, be yufala i no mas lego ol narafala samting ya tu.+ 24 !Yufala i lida, be yufala i blaen!+ !Taem yufala i dring wota, yufala i tekemaot moskito long wota,+ be yufala i solemdaon kamel!+
25 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes! Yufala i stap wasem aotsaed blong kap mo dis,+ be insaed i fulap long griri*+ fasin mo fasin ya we man i tingbaot hem wan nomo blong mekem hem i harem gud.+ 26 Ol Farisi yufala i blaen, fastaem yufala i mas wasem insaed blong kap mo dis, nao aotsaed tu bambae i save klin.
27 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes!+ Yufala i olsem gref we oli pentem long waetwas.+ Aotsaed i naes, be insaed i fulap long bun blong ol dedman wetem enikaen doti samting. 28 Long sem fasin, taem man i luk yufala, hem i luk se yufala i stret man, be insaed, yufala i fulap long giaman mo fasin blong brekem loa.+
29 “!Ol skraeb mo ol Farisi, sore long yufala, yufala i gat tu fes!+ Yufala i stap wokem ol gref blong ol profet mo yufala i stap flasem ol tomb* blong ol stret man,+ 30 mo yufala i stap talem se: ‘Sipos yumi stap long taem blong ol olfala blong yumi bifo, yumi no save joen wetem olgeta taem oli kilim ol profet ya oli ded.’ 31 Be toktok blong yufala nomo i soemaot se yufala i stret pikinini blong ol man ya we oli kilim ol profet oli ded.+ 32 Ale i gud yufala i gohed, yufala i finisim wok ya we ol olfala blong yufala oli bin statem.
33 “Ol snek, ol pikinini blong posen snek,+ ?yufala i ting se yufala i save ronwe long panis blong yufala long Gehena?*+ 34 From samting ya, mi bambae mi sanem ol profet+ mo ol waes man mo ol pablik tija+ oli kam long yufala. Sam long olgeta, bambae yufala i kilim olgeta i ded,+ mo bambae yufala i nilim samfala long pos, mo bambae yufala i wipim sam long olgeta+ long ol sinagog blong yufala, mo samfala bambae yufala i ronem mo kilim olgeta+ long evri taon. 35 Olsemia bambae yufala i gat fol from ded blong olgeta stret man long wol ya, stat long stret man ya Ebel+ i kam kasem Sekaraea, boe blong Barakaea, we ol olfala blong yufala oli kilim i ded bitwin long olta mo tabu ples.+ 36 Tru mi talem long yufala, panis blong olgeta bambae i kasem jeneresen blong yufala.
37 “!Jerusalem, Jerusalem! !Yu yu stap kilim ol profet oli ded mo yu stap stonem ol man we God i sanem olgeta oli kam long yu!+ !Plante taem mi wantem putum han i goraon long ol pikinini blong yu olsem we mama faol i pulum ol pikinini blong hem oli kam haed aninit long wing blong hem! Be yufala i no wantem.+ 38 !Yufala i luk! God i lego haos blong yufala finis i emti i stap.+ 39 Mo mi mi talem long yufala, bambae yufala i no save luk mi bakegen, gogo yufala i talem se: ‘!Jehova* yu blesem man ya we i kam long nem blong yu!’”+
24 Taem Jisas i goaot long tempol, ol disaepol blong hem oli kam long hem mo oli soem ol haos long tempol ya. 2 Nao hem i talem long olgeta se: “?Yufala i luk ol haos ya? Tru mi talem long yufala, bambae oli brekemdaon evri ston blong olgeta, bambae i no gat wan i stap long ples blong hem.”+
3 Nao taem Jisas i stap sidaon hem wan long Hil Blong Ol Oliftri, ol disaepol oli kam long hem, oli talem se: “Yu talem long mifala, ?ol samting ya bambae oli hapen wetaem? ?Mo wanem saen bambae i soemaot se yu yu stap,*+ mo se hem i lashaf blong sistem blong wol ya?”*+
4 Jisas i ansa long olgeta i se: “Yufala i mas lukaot gud se i no gat man i giaman nao i lidim yufala i go krangke,+ 5 from we plante man bambae oli kam, oli yusum nem blong mi, oli se: ‘Mi mi Kraes,’ mo oli giaman nao oli lidim plante man oli go krangke.+ 6 Bambae yufala i harem se i gat ol faet mo yufala i harem nius blong ol faet. Be yufala i no mas fraet, from we ol samting ya oli mas kamtru, be hemia i no en yet ya.+
7 “Bambae ol nesen oli faet agensem ol narafala nesen, mo ol kingdom oli faet agensem ol narafala kingdom.+ Mo olbaot long wol bambae kakae i sot+ mo graon i seksek.+ 8 Be ol samting ya oli stat nomo blong ol trabol, i olsem we woman i stat blong harem bak blong hem i soa blong i bonem pikinini.
9 “Mo sam man bambae oli mekem trabol long yufala+ mo oli kilim yufala i ded,+ mo ol man blong olgeta nesen bambae oli no laekem yufala nating from we yufala i holem nem blong mi.+ 10 Mo bambae plante man oli stambol mo bambae oli letem ol narafala oli go long han blong ol enemi, mo bambae oli no laeklaekem olgeta nating. 11 Plante giaman profet bambae oli girap mo lidim plante man oli go krangke.+ 12 Mo from we fasin blong brekem loa i stap kam antap, lav blong plante moa man bambae i kam kolkol. 13 Be man we i stanap strong gogo kasem en, God bambae i sevem hem.+ 14 Mo ol man bambae oli talemaot gud nius ya blong Kingdom long olgeta ples long wol, blong oli witnes long olgeta nesen,+ nao biaen en bambae i kam.
15 “Taswe taem yufala i luk rabis samting we i blong spolem ol ples, we profet ya Daniel i tokbaot, i kam stanap long holi ples,+ (man we i ridim tok ya i mas luksave), 16 ale olgeta we oli stap long Judia, i gud oli ronwe i go long ol bigfala hil.+ 17 Man we i stap antap long haos blong hem, hem i no mas kamdaon blong karemaot olting blong hem long haos, 18 mo man we i stap long garen, hem i no mas gobak long haos blong tekem kot blong hem. 19 !Sore tumas long ol woman long ol dei ya sipos oli gat bel o sipos oli stap givim titi long pikinini blong olgeta! 20 Yufala i mas prea oltaem se bambae taem blong ronwe i no kam long taem blong kolkol, no long Sabat dei, 21 from we bambae wan bigfala trabol i kam+ we i neva hapen bifo, stat long taem we God i mekem wol ya kam kasem naoia. Mo neva bambae i gat wan trabol olsem bakegen.+ 22 Sipos God i no katem taem blong trabol ya, bambae i no gat wan man i laef. Be from we hem i tingbaot ol man we hem i jusum olgeta finis, bambae hem i katem taem blong trabol ya.+
23 “Nao sipos wan man i talem long yufala se: ‘!Yufala i luk! Hemia Kraes,’+ o i se: ‘!Hem hemia longwe!’ yufala i no bilif long hem.+ 24 From we plante giaman Kraes mo giaman profet+ bambae oli girap, oli mekem ol bigbigfala saen mo ol samting blong sapraes blong lidim ol man oli go krangke,+ mo sipos oli naf, bambae oli giaman long ol man ya tu we God i jusumaot olgeta. 25 !Yufala i luk! Mi mi wonem yufala finis. 26 Taswe, sipos ol man oli talem long yufala se: ‘!Yufala i luk! Hem i stap long draeples,’ yufala i no go luk. Sipos oli talem se: ‘!Yufala i luk! Hem i stap insaed long rum,’ yufala i no mas bilivim olgeta.+ 27 Taem laetning i kam, hem i laet bigwan, stat long is i go kasem long wes. Taem Pikinini blong man* i stap,* bambae i sem mak.+ 28 Long ples we i gat dedbodi i stap, bambae ol igel oli hivap long hem.+
29 “Stret afta long ol dei blong trabol ya, san bambae i kam tudak+ mo mun bambae i no moa saen. Mo ol sta long skae bambae oli folfoldaon, mo ol samting long skae we oli strong we i strong bambae oli seksek.+ 30 Nao saen blong Pikinini blong man* bambae i kamaot long heven. Olgeta traeb blong man long wol bambae oli kilkilim jes blong olgeta from we oli sore tumas.+ Mo bambae oli luk Pikinini blong man*+ i kam long klaod long heven wetem paoa mo bigfala glori.*+ 31 Trampet bambae i krae bigwan, mo hem bambae i sanem ol enjel blong hem oli go long ol fo win long wol, blong tekem ol man we hem i jusumaot olgeta oli kam wanples. Oli stat long ples we skae i kasem solwota i go kasem narasaed en blong hem.+
32 “Yufala i save lanem wan samting long parabol blong figtri: Taem we branj blong hem i stat blong gru mo ol niufala lif oli kamkamaot bakegen, yufala i save se hot taem i klosap.+ 33 Long sem fasin, taem yufala i luk ol samting ya, yufala i mas save se hem i stap klosap nomo long doa.+ 34 Tru mi talem long yufala, jeneresen ya bambae i no ded evriwan yet gogo olgeta samting ya oli kamtru. 35 Heven mo wol bambae tufala i save lus, be tok blong mi bambae i no save lus samtaem.+
36 “Be dei mo aoa blong samting ya, i no gat man i save.+ Ol enjel long heven mo Pikinini blong God, be olgeta tu oli no save. Papa nomo i save.+ 37 Long taem ya we Pikinini blong man* i stap,*+ bambae i olsem taem blong Noa.+ 38 Taem Bigfala Wota i no ron yet, ol man oli stap kakae, oli stap dring, mo oli stap mared, gogo kasem dei we Noa i go insaed long bigfala sip,*+ 39 mo oli no wantem save gogo kasem we Bigfala Wota i ron, nao i tekemaot olgeta.+ Long taem ya we Pikinini blong man* i stap,* bambae i sem mak nomo. 40 Nao sipos tu man i stap wok long garen, be bambae God i tekem wan, wan i stap. 41 Sipos tu woman i stap yusum smol ston blong granem ol sid, be God bambae i tekem wan, wan i stap.+ 42 Taswe, yufala i mas gohed blong lukaot gud, from we yufala i no save wanem dei we mi Masta blong yufala, bambae mi kam long hem.+
43 “Be yufala i mas save wan samting: Sipos man blong haos i save wanem taem* long naet, stilman bambae i kam,+ bambae hem i stap wekap mo i no save letem stilman i kam insaed long haos blong hem.+ 44 Nao from samting ya, yufala tu i mas rere oltaem+ from we Pikinini blong man* bambae i kam long taem we yufala i no tingbaot.
45 “?Hu ya gudfala slef we i waes, we masta blong hem i putumap hem blong i lukaot long ol narafala man blong hem, blong i givim kakae long olgeta long stret taem blong hem?+ 46 !Slef ya bambae i glad sipos masta blong hem i kam mo i luk we hem i stap mekem olsem!+ 47 Tru mi talem long yufala, bambae hem i putumap slef ya blong i lukaot long olgeta samting blong hem.
48 “Be sipos hem i kam wan rabis slef, nao i stap tingting se: ‘Masta blong mi i tektaem tumas,’+ 49 nao hem i stat blong kilim ol narafala slef, mo i stap go kakae mo dring wetem ol man blong drong, 50 masta blong slef ya bambae i kam long dei we hem i no tingbaot mo long taem we hem i no save,+ 51 nao bambae hem i givim bigfala panis long slef ya, mo bambae i putum hem i go stap wetem ol man we oli gat tu fes. Long ples ya, bambae hem i stap krae mo i stap kakae tut blong hem.+
25 “Kingdom blong heven i olsem ten yang gel* we oli tekem laet blong olgeta+ mo oli goaot blong mitim man we i jes mared.+ 2 Faef long olgeta oli waes, be ol narafala faef oli no waes.+ 3 Olgeta we oli no waes oli tekem laet blong olgeta be oli no tekem sam moa oel,* 4 be olgeta we oli waes oli tekem laet blong olgeta wetem sam moa oel long botel. 5 Be man ya we i jes mared i no kam kwik, ale olgeta evriwan oli kam taed nao oli slip. 6 Nao long medel naet wan man i singaot se: ‘!Man ya we i jes mared i kam! Yufala i kam mitim hem.’ 7 Ale ol ten yang gel ya oli wekap mo oli rerem laet blong olgeta.+ 8 Nao olgeta we oli no waes oli talem long olgeta we oli waes se: ‘Yufala i givim sam oel long mifala, from we ol laet blong mifala klosap oli ded.’ 9 Olgeta we oli waes oli ansa se: ‘Maet bambae i no naf blong yumi evriwan. Yufala i go pem blong yufala long ol man we oli stap salem.’ 10 Mo taem olgeta oli stap go blong pem oel, man we i jes mared i kamtru. Nao ol yang gel ya we oli rere, oli go insaed wetem hem long ples blong kakae blong mared,+ mo ol man oli satem doa. 11 Biaen ol narafala yang gel ya oli kam, oli singaot se: ‘!Masta, Masta, yu openem doa long mifala!’+ 12 Be hem i ansa se: ‘Tru, mi mi no save yufala.’
13 “Taswe, yufala i mas gohed blong lukaot gud,+ from we yufala i no save dei mo aoa blong hem.+
14 “Kingdom blong heven i olsem wan man we i rere blong go long narafala kantri, nao i singaot ol slef blong hem, mo i putum olgeta samting blong hem long han blong olgeta.+ 15 Nao hem i givim faef talen* mane long wan, mo hem i givim tu talen mane long narawan, mo long narawan bakegen hem i givim wan talen mane long hem. Hem i givim long olgeta wanwan folem samting we oli naf blong mekem, nao biaen hem i aot. 16 Kwiktaem nomo man ya we i kasem faef talen mane, hem i go mekem bisnes wetem mane ya, nao i winim faef talen mane antap bakegen. 17 Man we i kasem tu talen, hem i mekem sem mak, nao i winim tu talen antap bakegen. 18 Be man we i kasem wan talen, hem i go digim wan hol mo i berem mane* blong masta blong hem.
19 Afta we plante taem i pas, masta blong ol slef ya i kambak mo i askem ol mane ya long olgeta.+ 20 Nao slef ya we i kasem faef talen mane, hem i kam wetem ol narafala faef talen, mo i talem se: ‘Masta, yu bin givim faef talen mane long mi. Be naoia mi winim faef talen antap moa.’+ 21 Masta blong hem i talem long hem se: ‘!Gudfala wok! !Yu yu wan gudfala slef we yu stap wok gud oltaem! Ol wok we oli smol nomo, be yu yu mekem gud. Taswe bambae mi putumap yu blong yu lukaot long plante moa samting.+ Mi, masta blong yu, mi glad tumas, yu kam joen wetem mi.’+ 22 Mo slef we i kasem tu talen mane, hem i kam mo i talem se: ‘Masta, yu bin givim tu talen mane long mi. Be naoia mi winim tu talen antap moa.’+ 23 Masta blong hem i talem long hem se: ‘!Gudfala wok! !Yu yu wan gudfala slef we yu stap wok gud oltaem! Ol wok we oli smol nomo, be yu yu mekem gud. Taswe bambae mi putumap yu blong yu lukaot long plante moa samting. Mi, Masta blong yu, mi glad tumas, yu kam joen wetem mi.’
24 Biaen, slef we i kasem wan talen mane, hem i kam mo i talem se: ‘Masta, mi save we yu yu wan had man, yu stap tekem ol kakae we yu no planem, mo yu stap tekem ol sid blong wit we narafala man i sakemaot doti blong hem.+ 25 Taswe mi mi fraet, nao mi go haedem talen blong yu long graon. Yu luk, hemia mane blong yu.’ 26 Masta blong hem i ansa se: ‘Yu yu wan rabis slef mo yu les tumas. Yu save we mi stap tekem ol kakae we mi no planem, mo mi stap hivimap ol sid blong wit we narafala man i hadwok blong sakemaot doti blong hem. 27 ?From wanem yu no putum mane* blong mi long bang? Sipos yu bin mekem olsem, taem mi kam, mi save tekembak mane blong mi wetem intres blong hem.
28 “‘Ale, yufala i tekemaot wan talen mane ya long hem, mo yufala i givim long slef ya we i holem ten talen mane,+ 29 from we man we i gat samting finis, bambae oli givim moa samting long hem, nao bambae hem i gat plante samting. Be man we i no gat samting, bambae oli tekemaot eni samting we hem i gat i stap.+ 30 Slef ya i gud blong nating nomo, yufala i sakem hem i go aotsaed long tudak. Long ples ya, bambae hem i stap krae mo i stap kakae tut blong hem.’
31 “Taem Pikinini blong man*+ i kam wetem ol enjel blong hem long glori blong hem,+ bambae hem i sidaon long gudfala tron* blong hem. 32 Nao olgeta nesen bambae oli kam stanap long fes blong hem, mo hem bambae i seraot ol man, olsem we man blong lukaot long sipsip i stap seraot ol sipsip long ol nani. 33 Mo bambae hem i putum ol sipsip+ long raetsaed blong hem, mo ol nani long lefsaed blong hem.+
34 “Ale King bambae i talem long olgeta long raetsaed blong hem se: ‘Yufala we Papa blong mi i blesem yufala, yufala i kam tekem Kingdom ya we i stap rere finis blong yufala, stat long taem we ol man oli stat blong bon long wol. 35 From we taem mi hanggri, yufala i givim kakae long mi. Mo taem mi tosta, yufala i givim wota long mi. Taem we mi wan strenja, yufala i tekem mi mi go long haos blong yufala.+ 36 Taem mi neked,* yufala i givim klos long mi.+ Taem mi sik, yufala i lukaot gud long mi. Taem mi stap kalabus, yufala i kam luk mi.’+ 37 Nao ol stret man ya bambae oli ansa se: ‘?Masta, wetaem mifala i luk we yu yu hanggri nao mifala i givim kakae long yu, mo yu tosta nao mifala i givim wota long yu?+ 38 ?Wetaem mifala i luk we yu wan strenja nao mifala i tekem yu yu kam long haos blong mifala, mo yu neked nao mifala i givim klos long yu? 39 ?Wetaem mifala i luk we yu sik o yu stap kalabus nao mifala i kam luk yu?’ 40 Nao bambae mi ansa long olgeta se: ‘Tru mi talem long yufala, taem yufala i mekem olsem long wan long ol brata ya blong mi we i daon moa long ol narafala, i olsem we yufala i stap mekem long mi.’+
41 “Nao bambae hem i talem long olgeta long lefsaed blong hem se: ‘Yufala i gowe long mi.+ God i jajem yufala finis se bambae yufala i go long faea we i no save ded samtaem,+ we i stap rere finis blong Devel mo ol enjel blong hem.+ 42 From we taem mi hanggri, yufala i no givim kakae long mi. Mo taem mi tosta, yufala i no givim wota long mi. 43 Taem we mi wan strenja, yufala i no tekem mi mi go long haos blong yufala. Taem mi neked, yufala i no givim klos long mi. Taem mi sik mo mi stap kalabus, yufala i no lukaot gud long mi.’ 44 Nao olgeta tu bambae oli ansa se: ‘?Masta, wetaem mifala i luk we yu hanggri o yu tosta o yu wan strenja o yu neked o yu sik o yu stap kalabus, be mifala i no mekem minista wok blong givhan long yu?’ 45 Nao bambae hem i ansa long olgeta se: ‘Tru mi talem long yufala, taem we yufala i no givhan long wan long olgeta ya we i daon moa, i olsem we yufala i no stap givhan long mi.’+ 46 Olgeta ya bambae oli kasem ded we i blong olwe,*+ be ol stret man bambae oli kasem laef we i no save finis.”+
26 Taem Jisas i talem ol samting ya finis, hem i talem long ol disaepol blong hem se: 2 “Yufala i save se i gat tu dei i stap blong kasem Pasova,+ mo bambae oli putum Pikinini blong man* long han blong ol enemi, blong oli nilim hem long wan pos blong hem i ded.”+
3 Nao ol jif pris mo ol elda oli mekem miting long yad blong hae pris ya we nem blong hem Kaeafas,+ 4 mo oli mekem plan blong trikim+ Jisas blong holem* hem mo kilim hem i ded. 5 Be oli stap talem se: “Yumi no mas holem hem long taem blong lafet, i nogud ol man oli faet.”
6 Taem Jisas i stap long Betani, long haos blong Saemon ya we fastaem i gat leprosi,+ 7 wan woman i kam long hem, i karem wan botel alabasta we insaed long hem, i gat oel we i smel gud olsem senta, mo we praes blong hem i sas tumas. Nao taem hem i stap kakae,* woman ya i stap kafsaedem oel ya long hed blong hem. 8 Taem ol disaepol oli luk samting ya, oli kros nao oli talem se: “?From wanem hem i westem olsem? 9 Sipos hem i salem, hem i save kasem bigfala mane, nao i save givim long ol puaman.” 10 Jisas i save samting we oli stap tokbaot, nao i talem long olgeta se: “?From wanem yufala i wantem spolem woman ya? Hem i mekem wan gudfala samting long mi. 11 Ol puaman oli stap oltaem wetem yufala.+ Be mi bambae mi no save stap oltaem wetem yufala.+ 12 Taem woman ya i putum oel long mi, hem i mekem bodi blong mi i rere blong oli berem mi.+ 13 Tru mi talem long yufala, long evri ples long wol we oli talemaot gud nius ya long hem, bambae oli mas tokbaot samting ya tu we woman ya i mekem, blong tingbaot hem bakegen.”+
14 Nao wan long ol twelef aposol we nem blong hem Judas Iskariot,+ hem i go luk ol jif pris,+ 15 mo i talem se: “Sipos mi letem hem i go long han blong yufala, ?bambae yufala i givim wanem long mi?”+ Nao oli talem se bambae oli givim 30 silva mane.+ 16 Ale stat long taem ya, hem i stap lukaot rod blong i letem hem i go long han blong olgeta.
17 Mo long fas dei blong Lafet Blong Bred We i No Gat Is,+ ol disaepol oli kam long Jisas, oli talem se: “?Yu yu wantem mifala i mekemrere kakae blong Pasova long weples?”+ 18 Hem i talem se: “Yufala i go long taon, bambae yufala i luk wan man mo yufala i talem long hem se: ‘Tija i talem se: “Taem blong mi i kam klosap finis. Bambae mi mekem lafet blong Pasova wetem ol disaepol blong mi long haos blong yu.”’” 19 Nao ol disaepol oli mekem olsem we Jisas i talem, mo oli mekemrere kakae blong Pasova.
20 Nao long sapa ya,+ Jisas wetem ol 12 disaepol oli kam lei klosap long tebol,+ 21 mo taem oli stap kakae, hem i talem se: “Tru mi talem long yufala, wan long yufala bambae i letem mi mi go long han blong ol enemi.”+ 22 Nao oli harem nogud, mo olgeta wanwan oli stap askem long hem se: “?Masta, hu ya? ?Mi?” 23 Be hem i ansa se: “Man we i stap kakae wetem mi long sem bol nomo, bambae i letem mi mi go long han blong ol enemi.+ 24 Tru, Pikinini blong man* bambae i mas ded olsem we Baebol i talem. !Be sore long man+ we i letem Pikinini blong man* i go long han blong ol enemi!+ I moa gud sipos man ya i no bon.”+ 25 Nao Judas, we bambae i letem Jisas i go long han blong ol enemi, i askem se: “?Rabae, hu ya? ?Mi?” Ale hem i ansa long hem se: “Yu nao yu talem olsem.”
26 Taem oli stap kakae, Jisas i tekem wan bred mo i blesem, biaen hem i brekem+ mo i givim long ol disaepol, i talem se: “Yufala i tekem, yufala i kakae. Hemia i minim bodi blong mi.”+ 27 Biaen hem i tekem wan kap waen, i talem tangkiu long God nao i givim long olgeta, i se: “Yufala evriwan i dring long hem,+ 28 from we hemia i minim blad blong mi,+ we hem i ‘blad blong kontrak,’+ we bambae i ron blong sevem plante man+ mo fogivim ol sin.+ 29 Mi mi talem long yufala: Bambae mi no moa dring waen ya bakegen gogo kasem dei ya we bambae mi dring niufala waen wetem yufala long Kingdom blong Papa blong mi.”+ 30 Nao oli singsing* blong presem God, mo biaen oli go long Hil Blong Ol Oliftri.+
31 Nao Jisas i talem long olgeta se: “Long naet ya, bambae yufala evriwan i stambol from samting we bambae i hapen long mi, from we Baebol i talem se: ‘Bambae mi kilim man blong lukaot long sipsip, nao bambae ol sipsip oli go wanwan olbaot.’+ 32 Be taem mi laef bakegen, bambae mi go fastaem long Galili, yufala i kam biaen.”+ 33 Be Pita i ansa, i talem long hem se: “Maet ol narafala ya bambae oli stambol from samting we i hapen long yu. !Be mi, bambae mi neva stambol!”+ 34 Nao Jisas i talem long hem se: “Tru mi talem long yu, long naet ya nomo, taem faol i no singaot yet, be bambae yu talem tri taem se yu no save mi.”+ 35 Be Pita i talem long hem se: “Nating sipos oli mas kilim mi mi ded wetem yu, be bambae mi no save talem se mi no save yu.”+ Mo ol narafala disaepol tu oli talem sem samting.
36 Nao Jisas wetem ol disaepol blong hem, oli kam long wan ples we nem blong hem Getsemane,+ ale hem i talem long ol disaepol se: “Yufala i sidaon long ples ya, bambae mi mi go longwe, mi prea.”+ 37 Nao hem i tekem Pita mo tufala pikinini blong Sebedi, oli go wetem hem. Nao hem i sore tumas mo tingting blong hem i trabol gud.+ 38 Nao hem i talem long olgeta se: “Tingting* blong mi i hevi tumas, we klosap mi ded from. Yufala i stap ya mo yufala i mas gohed blong wekap wetem mi.”+ 39 Ale hem i wokbaot smol moa i go, mo i nildaon we fes blong hem i kasem graon, mo i prea se:+ “Papa blong mi, sipos i gat rod, plis yu tekemaot kap+ ya long mi. Be yu no mekem olsem we mi mi wantem, yu mekem olsem we yu yu wantem.”+
40 Nao hem i kambak long ol disaepol ya, mo i luk we olgeta oli stap slip, nao hem i talem long Pita se: “?Olsem wanem? ?Yufala i no save gohed blong wekap wan aoa wetem mi?+ 41 Yufala i mas gohed blong lukaot gud oltaem+ mo yufala i mas prea oltaem,+ blong bambae i no gat wan samting i save traem yufala blong mekem yufala i foldaon.+ I tru, spirit i wantem tumas,* be bodi i slak.”+ 42 Nao hem i gobak namba 2 taem, mo i prea se: “Papa blong mi, sipos i gat rod, plis yu tekemaot kap ya long mi, blong mi no dring long hem. Be sipos mi mas dring long hem, i gud yu letem wil blong yu i kamtru.”+ 43 Nao hem i kambak bakegen, mo i luk we trifala i stap slip from we ae blong olgeta i hevi tumas. 44 Nao hem i lego olgeta, i gobak mo i prea namba 3 taem, i talem sem tok bakegen. 45 Nao hem i kambak long ol disaepol mo i talem se: “?From wanem yufala i stap slip mo yufala i stap spel long wan impoten taem olsem? !Luk! Taem i kam klosap finis blong oli letem Pikinini blong man* i go long han blong ol man blong mekem sin. 46 Yufala i stanap, yumi go. !Luk! Man ya we i letem mi mi go long han blong ol enemi, hem i stap kam.” 47 Taem hem i stap toktok yet, !luk! Judas we i wan long ol twelef aposol, hem i kam wetem wan bigfala hip blong ol man we oli karem ol naef blong faet mo ol nalnal. Ol jif pris mo ol elda blong ol man Isrel oli sanem olgeta ya oli kam.+
48 Judas i talem wan saen we oli agri long hem, i se: “Man we bae mi kis long hem, hem nao man ya. Yufala i kam holem hem mo yufala i tekem hem i go.” 49 Nao hem i wokbaot i go stret long Jisas, i talem se: “!Halo, Rabae!” Ale i kis long hem. 50 Be Jisas i talem long hem se: “?Yu yu kam long ples ya blong mekem wanem?”+ Nao olgeta ya oli kam holem Jisas mo oli tekem hem i go. 51 !Be luk! Wan long olgeta we i stap wetem Jisas, i pulumaot naef blong faet blong hem mo i katem slef blong hae pris, i aotem wansaed sora blong hem.+ 52 Nao Jisas i talem long hem se: “Yu putumbak naef blong faet blong yu long ples blong hem.+ Man we i yusum naef blong faet, hem bambae i ded long naef blong faet.+ 53 ?Yu ting se mi mi no save askem long Papa blong mi blong i sanem plante taosen enjel* oli kam naoia nomo?+ 54 ?Be sipos mi mekem olsem, Ol Tok ya Blong Baebol we i talem se oli mas hapen, bambae oli kamtru olsem wanem?” 55 Long taem ya nao, Jisas i talem long ol man ya se: “?Yufala i ting se mi mi man blong stil, nao yufala i holem ol naef blong faet mo ol nalnal blong kam holem mi? Evri dei mi stap sidaon long tempol, mi stap tij,+ be yufala i no kam holem mi.+ 56 Be naoia olgeta samting ya oli hapen blong mekem Ol tok we ol profet oli raetem,* oli kamtru.”+ Nao ol disaepol oli lego hem, oli ronwe.+
57 Olgeta we oli holem Jisas, oli tekem hem i go long hae pris ya Kaeafas.+ Ol skraeb mo ol elda oli stap finis long ples ya.+ 58 Mo Pita i stap folem hem, be i no go klosap long hem. Hem i folem hem gogo kasem yad blong hae pris, nao i go insaed, i go sidaon wetem ol man blong hae pris, blong hem i luk wanem bambae i hapen.+
59 Nao ol jif pris mo evri memba blong Sanhedrin* oli stap lukaot sam giaman poen agens long Jisas blong oli save kilim hem i ded.+ 60 Be oli no faenem, nating se plante giaman witnes oli kam talem ol giaman poen agens long hem.+ Biaen, tu man i kam stanap, 61 mo tufala i talem se: “Man ya i bin talem se: ‘Mi mi save brekemdaon tempol blong God mo mi save stanemap bakegen long tri dei nomo.’”+ 62 Nao hae pris i stanap mo i talem long hem se: “?From wanem yu no toktok? ?Olsem wanem long ol poen we ol man ya oli stap talem agens long yu?”+ 63 Be Jisas i stap kwaet nomo.+ Nao hae pris i talem long hem se: “!Long nem blong God ya we i laef, yu talem stret long mifala! ?Yu yu Kraes ya we i Pikinini blong God?”+ 64 Jisas i talem long hem se: “Yu nao yu talem olsem. Be mi mi talem long yufala se: I stat naoia i go, bambae yufala i luk Pikinini blong man*+ i stap sidaon long raetsaed blong Man ya we i gat Olgeta Paoa,*+ mo hem i kam long ol klaod long skae.”+ 65 Nao hae pris i terem klos blong hem, mo i talem se: “!Hem i tok nogud long God ya! ?Weswe yumi stap lukaot witnes bakegen? Naoia yufala i harem hem, hem i tok nogud long God. 66 ?Wanem tingting blong yufala?” Oli ansa se: “I stret nomo blong hem i ded.”+ 67 Nao oli spet long fes blong hem,+ mo oli faetem hem.+ Sam narafala oli slavem fes blong hem,+ 68 mo oli talem se: “Ei Kraes, sipos yu wan profet, yu talem, ?hu i faetem yu?”
69 Pita i stap sidaon long yad, mo wan haosgel i kam long hem mo i talem se: “!Yu tu yu stap biaen long man Galili ya Jisas!”+ 70 Be long fes blong evriwan, hem i giaman, i talem se: “Mi mi no save samting we yu stap talem.” 71 Nao hem i aot, mo i go long haos get blong yad ya, ale wan narafala gel i luk hem mo i talem long ol narafala we oli stap long ples ya se: “Man ya i stap biaen long Jisas ya we i Nasarin.”+ 72 Be bakegen, hem i tok strong, i se: “!Mi mi no save man ya!” 73 Nao smoltaem biaen, olgeta we oli stap stanap long ples ya, oli kam, oli talem long Pita se: “Yes, yu tu yu wan long olgeta, from we yu toktok olsem ol man ples blong hem.” 74 Be hem i talem se: “!Tru! !Mi mi no save man ya! Sipos mi giaman, God bambae i panisim mi.” Nao wantaem nomo faol i singaot. 75 Nao Pita i tingbaot tok ya blong Jisas we i talem se: “Taem faol i no singaot yet, bambae yu talem tri taem se yu no save mi.”+ Nao hem i go aotsaed mo i krae we i krae.
27 Nao long moning, ol jif pris mo ol elda blong ol man Isrel, oli holem wan miting blong mekem plan blong kilim Jisas i ded.+ 2 Ale oli fasem ol han blong hem, mo oli tekem hem i go long Paelat we i hed gavman.+
3 Judas ya we i letem hem i go long han blong ol enemi, i luk we oli jajem Jisas se hem i mas ded, nao hem i tingtingbak mo hem i sore, ale hem i tekem 30 silva mane ya, i go luk ol jif pris mo ol elda blong givimbak long olgeta.+ 4 Hem i talem long olgeta se: “Mi mi mekem sin taem mi letem man ya we i no gat poen i go long yufala.” Olgeta oli talem se: “?Yu kam krae long mifala from? !Hemia i problem blong yu!” 5 Nao hem i sakem ol silva mane ya insaed long tempol, nao i aot. Biaen hem i go mo i hangem nek blong hem.+ 6 Be ol jif pris oli tekem ol silva mane ya, mo oli talem se: “Folem loa, i no stret blong putum mane ya i go long ples ya we i tabu we i blong putum ol sas samting, from we hem i praes blong kilim man i ded.”* 7 Nao oli tokbaot mane ya gogo oli go pem wan pis graon* blong i kam ples blong berem ol strenja long hem. 8 Taswe, kam kasem tede, ol man oli stap singaot pis graon ya se Graon Blong Blad.+ 9 Samting ya i mekem tok we profet ya Jeremaea i talemaot, i kamtru, we i talem se: “Oli tekem 30 silva mane we i praes blong man ya we sam man Isrel oli putum se i praes blong hem, 10 mo oli yusum blong pem graon ya blong man blong wokem graonpot,* olsem we Jehova* i talem long mi.”+
11 Nao Jisas i kam stanap long fes blong Paelat, mo Paelat i askem long hem se: “?Yu yu King blong ol man Jiu?” Jisas i ansa se: “Yu nao yu talem olsem.”+ 12 Be taem ol jif pris mo ol elda oli stap talemaot ol poen agens long hem, hem i no talem wan samting.+ 13 Ale Paelat i talem long hem se: “?Olsem wanem? ?Yu no harem ol samting ya we oli stap talem agens long yu?” 14 Be hem i no ansa, i no talem wan tok nating, nao Paelat i sapraes tumas.
15 Nao evri yia, long lafet blong Pasova, hed gavman i stap letem wan prisena we ol hip man oli jusum, i go fri.+ 16 Long taem ya, i gat wan man long kalabus, nem blong hem Barabas, we ol man oli save gud hem. 17 Taem ol man oli kam hivap wanples, Paelat i askem long olgeta se: “?Yufala i wantem se mi mi letem hu i go fri? ?Barabas o Jisas ya we oli singaot hem se Kraes?” 18 Paelat i save finis we olgeta oli putum Jisas long han blong hem from jalus nomo. 19 Mo tu, taem hem i stap sidaon long ples blong jajem man, woman blong hem i sanem tok i kam long hem, i se: “Man ya i wan stret man, yu no mas mekem wan samting long hem, from we long naet, mi drim long hem, mo drim ya i mekem mi mi fraet tumas.” 20 Be ol jif pris mo ol elda oli stap toktok long ol man gogo oli pulum olgeta blong oli askem se Barabas i go fri,+ be Jisas i mas ded.+ 21 Nao Paelat i askem bakegen long olgeta se: “?Yufala i wantem se mi letem hu long tufala ya i go fri?” Oli ansa se: “Barabas.” 22 Paelat i askem long olgeta se: “?Be bambae mi mekem wanem long Jisas ya we oli singaot hem se Kraes?” Olgeta evriwan oli ansa se: “!Nilim hem long pos!”*+ 23 Nao hem i talem se: “?From wanem? ?Hem i mekem wanem nogud samting?” Be olgeta oli gohed blong singaot bigwan moa se: “!Nilim hem long pos!”+
24 Nao taem Paelat i luk we hem i no save winim olgeta, mo olgeta oli rere blong mekem bigfala rao, hem i wasem han blong hem long fored blong olgeta, mo i talem se: “Blad blong man ya i no stap long han blong mi. Hemia i bisnes blong yufala nomo.” 25 Nao olgeta evriwan oli talem se: “Blad blong hem bambae i stap long mifala wetem ol pikinini blong mifala.”+ 26 Nao hem i letem Barabas i go fri, be hem i givim oda long ol soldia blong oli wipim Jisas,+ mo i letem hem i go long han blong olgeta blong oli nilim hem i ded long pos.+
27 Nao ol soldia blong hed gavman ya oli tekem Jisas i go insaed long haos blong hed gavman, mo oli tekem ful kampani blong ol soldia oli kam wanples, raon long hem.+ 28 Nao oli tekemaot klos blong hem, mo oli fasem wan longfala kaliko long hem we i laet red,+ 29 mo oli tekem ropnil, oli wivim i kam olsem hat blong king, nao oli putum long hed blong hem, mo oli putum wan waelken long raethan blong hem. Nao oli stap nildaon long hem, oli jikim hem se: “!Halo,* King blong ol man Jiu!” 30 Nao oli spet long hem,+ mo oli stap kilim hed blong hem long waelken ya we hem i holem. 31 Taem oli jikim hem finis, oli tekemaot longfala kaliko ya long hem, mo oli mekem hem i werem klos blong hem bakegen. Nao oli tekem hem i go blong nilim hem long pos.+
32 Taem oli stap wokbaot i go, oli faenem wan man Saerin we nem blong hem Saemon. Nao oli fosem hem blong i karem pos* blong Jisas.+ 33 Mo taem oli kamtru long wan ples we nem blong hem Golgota, we i min se Bun Blong Hed Blong Man,+ 34 oli givim waen we oli miksim wetem wan wota we i konkon blong hem i dring,+ be taem hem i testem, hem i no wantem dring. 35 Afta we oli nilim hem long pos, oli seraot ol klos blong hem, mo oli sakem ol spesel ston blong faenemaot se hu bambae i tekem weswan klos,+ 36 mo oli sidaon long ples ya, oli stap gad long hem. 37 Mo tu, oli raetem tok ya: “Hemia Jisas we i King blong ol man Jiu,” mo oli putum long pos antap long hed blong hem, blong soemaot from wanem oli jajem hem se i mas ded.+
38 Mo oli nilim tu stilman klosap long hem, wan long raetsaed blong hem mo wan long lefsaed.+ 39 Nao ol man we oli stap pas long rod oli tok nogud long hem,+ mo oli stap saksakem hed blong olgeta,+ 40 oli talem se: “!Yu we bambae yu brekemdaon tempol mo yu stanemap bakegen long tri dei,+ yu traem sevem yu wan! !Sipos yu pikinini blong God, yu aot long pos* ya, yu kamdaon!”+ 41 Long sem fasin, ol jif pris, ol skraeb, mo ol elda oli stat blong jikim hem, oli se:+ 42 “!Hem i save sevem ol narafala, be hem i no save sevem hem wan! Hem i King blong Isrel,+ i gud hem i kamdaon long pos* ya, nao bambae yumi bilif long hem. 43 Hem i stap trastem God ya. Sipos God i laekem hem, i gud hem i sevem hem,+ from we hem i stap talem se: ‘Mi mi Pikinini blong God.’”+ 44 Tufala stilman we tufala i hang klosap long hem, tufala tu i stap tok strong long hem.+
45 Long namba 6 aoa i go,* tudak i kavremap olgeta ples, mo i stap gogo kasem long namba 9 aoa.*+ 46 Samwe long namba 9 aoa, Jisas i singaot bigwan se: “?Eli, Eli, lama sabaktani?” we i min se “God blong mi, God blong mi, ?from wanem yu lego mi?”+ 47 Sam man we oli stap stanap long ples ya, oli harem tok ya, nao oli talem se: “Man ya i stap singaot Elaejah ya.”+ 48 Nao wantaem nomo, wan long olgeta i resis i go, i tekem wan sponj, i draonem long waen we i konkon, ale i putum long wan waelken, mo i pusum i go long hem blong hem i dring.+ 49 Be ol narafala man oli talem se: “!Yufala i wet! Yumi traem luk se Elaejah bambae i kam sevem hem no nogat.” 50 Nao Jisas i singaot bigwan bakegen, nao win blong hem i finis.*+
51 !Mo luk! Bigfala kaliko blong tabu rum,+ i brok long tu haf,+ i stat antap i go kasem daon,+ nao graon i seksek mo ol bigfala ston oli brobrok. 52 Mo ol tomb* oli open, mo plante dedbodi blong ol tabu man we oli slip insaed, oli kamkamaot, 53 nao plante man oli luk. Mo afta we hem i laef bakegen, sam man we oli bin stap long beregraon, oli go long taon ya we i tabu.* 54 Be taem ofisa blong ami mo olgeta we oli stap wetem hem blong gad long Jisas, oli luk we graon i seksek mo oli luk ol samting ya we oli hapen, oli fraet tumas, nao oli talem se: “Tru ya, hem i Pikinini blong God.”+
55 Mo plante woman we oli stap long ples ya, oli stap stanap longwe lelebet oli stap lukluk. Olgeta ya oli bin aot long Galili wetem Jisas, oli stap givhan long hem.+ 56 Long olgeta ya, i gat Meri woman Magdala, mo Meri ya we i mama blong Jemes mo Joses, mo mama blong Jemes mo Jon.*+
57 Nao let long aftenun, wan rijman i kam we hem i blong Aramatia, mo nem blong hem Josef. Hem tu i wan disaepol blong Jisas.+ 58 Hem i go luk Paelat, i askem bodi blong Jisas,+ nao Paelat i talem long ol soldia blong oli givim long hem.+ 59 Josef i tekem bodi ya, i kavremap long gudfala kaliko ya linen we i klin gud.+ 60 Nao hem i go putum bodi ya long niufala tomb* blong hem+ we hem i katem long ston. Biaen hem i rolem wan bigfala ston i go long maot blong tomb* ya, nao hem i gowe. 61 Be Meri woman Magdala mo narafala Meri, tufala i stap yet long ples ya, tufala i sidaon stret long fored blong gref ya.+
62 Long nekis dei, hemia afta long Dei Blong Mekemrere Ol Samting,+ ol jif pris mo ol Farisi oli go luk Paelat, 63 oli talem se: “Masta, mifala i tingbaot tok blong man blong giaman ya taem hem i laef yet, hem i bin talem se: ‘Afta long tri dei bambae mi laef bakegen.’+ 64 Taswe, yu givim oda blong ol soldia oli go gad long gref ya gogo kasem namba 3 dei. Olsem nao, ol disaepol blong hem oli no save kam stilim bodi blong hem,+ nao bambae oli talem long ol man se: ‘!Hem i laef bakegen!’ Sipos i olsem, las giaman ya bambae i nogud moa i winim hemia blong fastaem.” 65 Ale Paelat i talem long olgeta se: “Yufala i tekem sam soldia, blong oli gad long ples ya olsem we yufala i wantem.” 66 Nao oli go, mo oli putum stamp raon long ston blong blokem gud gref ya mo oli putum wan gad long ples ya.
28 Afta long Sabat, long fas dei blong wik, taem i no delaet gud yet, Meri woman Magdala wetem narafala Meri, tufala i kam blong luk gref.+
2 !Mo luk! Graon i bin seksek bigwan, from we enjel blong Jehova* i aot long heven i kam mo i rolemaot ston ya we i blokem hol, nao i stap sidaon antap long hem.+ 3 Hem i saen olsem laetning, mo klos blong hem i waet we i waet.+ 4 Nao ol gad ya oli fraet tumas long hem, oli seksek nao oli kam olsem dedman nomo.
5 Be enjel ya i talem long tufala woman ya se: “Yutufala i no fraet, mi save we yufala i stap lukaotem Jisas ya we oli kilim hem i ded long pos.+ 6 Hem i no stap long ples ya, hem i laef bakegen finis olsem we hem i bin talem.+ Yutufala i kam luk ples we hem i bin stap long hem. 7 Yutufala i go kwik, yutufala i talem long ol disaepol blong hem se hem i laef bakegen, !mo luk! naoia hem i stap go fastaem long Galili.+ Bambae yufala i luk hem longwe. !Luk! Hemia nao tok blong mi.”+
8 Nao tufala i aot kwiktaem long memoriol tomb we tufala i glad tumas be tufala i fraet tu. Tufala i resis i go blong talemaot long ol disaepol blong hem.+ 9 !Mo luk! Jisas i kam mitim tufala mo i talem se: “!Gud dei!” Ale tufala i kam nildaon mo tufala i holem leg blong hem. 10 Nao Jisas i talem long tufala se: “!Yutufala i no fraet! Yutufala i go talem long ol brata blong mi se oli save go long Galili, mo long ples ya, bambae oli save luk mi.”
11 Taem tufala i stap go, sam long ol soldia ya+ oli gobak long taon mo oli go talemaot long ol jif pris olgeta samting we i hapen. 12 Mo afta we ol jif pris ya mo ol elda oli mekem miting, oli givim plante silva mane long ol soldia ya, 13 mo oli talem se: “Yufala i mas talem se: ‘Ol disaepol blong hem oli kam stilim bodi blong hem long naet, taem mifala i slip.’+ 14 Mo sipos Paelat i harem nius blong samting ya, yufala i no wari, bambae mifala i go stretem wetem hem.” 15 Nao ol soldia ya oli tekem mane ya, mo oli mekem olsem we oli talem long olgeta, mo stori ya i stap goraon long ol man Jiu kam kasem tede.
16 Nao ol 11 disaepol oli go long Galili,+ long bigfala hil we Jisas i bin talem se bambae i mitim olgeta long hem.+ 17 Mo taem oli luk hem, oli bodaon* long hem, be sam long olgeta oli gat tu tingting. 18 Ale Jisas i kam klosap long olgeta, mo i talem se: “God i givim paoa long mi long olgeta samting long heven mo long wol.+ 19 Nao from samting ya, yufala i mas go long ol man long olgeta nesen,+ yufala i pulum olgeta oli kam disaepol blong mi, mo yufala i baptaesem olgeta+ long nem blong Papa, mo long nem blong Pikinini, mo long nem blong tabu spirit. 20 Mo yufala i tijim olgeta blong oli folem olgeta tok ya we mi mi talem finis long yufala.+ !Mo luk! Mi mi stap wetem yufala oltaem, gogo kasem lashaf blong sistem blong wol.”*+
NT: “laen.”
NT: “Mesaea; Man We God i Makemaot Hem.”
NT: “paoa blong God.”
Hemia faswan long 237 taem we nem blong God, Jehova, i kamaot long Kristin Grik Haf Blong Baebol. Yu luk Ap. A5.
Long Hibru, nem ya hem i Jesua, o Josua, we i minim “Jehova i Sevem Man.”
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Ap. A5.
PT: “hem i tekem waef blong hem i kam long haos.”
Yu luk Diksonari.
NT: “bodaon.”
NT: “Mesaea; Man We God i Makemaot Hem.”
NT: “bodaon.”
NT: “bodaon.”
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Ap. A5.
PT: “sol.”
Maet long Hibru, tok ya Nasarin minim “niufala gru.”
Yu luk Ap. A5.
NT: “draonem, o draon fulwan.”
Yu luk Ap. A5.
Hemia Jerusalem.
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Ap. A5.
Hemia Si Blong Galili.
NT: “Ples We i Gat Ten Taon Long Hem.”
NT: “olgeta we oli pua long save blong God mo oli stap askem strong blong hem i lidim olgeta.”
NT: “kwaet fasin.”
NT: “bambae oli kasem stret fasin.”
I luk olsem se “ol narafala” i minim God tu.
NT: “ol man we oli laekem pis.”
NT: “basket blong makem flaoa mo sid.”
Ples blong bonem ol doti, aotsaed long Jerusalem. Yu luk Diksonari.
PT: “las kwadran.” Yu luk Ap. B14.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Grik: por·nei′a. Yu luk Diksonari.
Yu luk Ap. A5.
NT: “jea blong king”
NT: “Setan.”
Hemia i min se yu no askem blong hem i pem intres blong hem.
NT: “givim ol presen long ol puaman.” Yu luk Diksonari.
NT: “i stap tabu,” mo “we ol man oli luk nem blong yu se i tabu.”
NT: “sevem.”
NT: “Setan.”
PT: “mot.” Hemia wan bebet we i luk olsem bataflae.
NT: “i klia gud.” PT: “no fasfas.”
PT: “i nogud; i rabis.”
NT: “ol sol.”
NT: “sol.”
Yu luk Ap. B14.
NT: “ona.”
Yu luk Diksonari.
NT: “ol memoriol tomb.”
Yu luk Diksonari.
NT: “lei i go long tebol, blong kakae.”
NT: “lei i go long tebol, blong kakae.”
NT: “ona.”
PT: “oli katemaot skin blong.”
NT: “man we i gat strong tingting blong mekem samting.”
NT: “tu klos.”
Yu luk Diksonari.
Hemia wan nem blong Setan we i prins o rula blong ol dimon.
NT: “laef,” hemia fiuja laef.
Yu luk Diksonari.
PT: “blong wan asarion.” Yu luk Ap. B14.
PT: “olgeta oli stap long haos.”
Yu luk Diksonari.
NT: “laef.”
NT: “fored long yu.”
Yu luk Diksonari.
NT: “Be ol frut blong waes.”
NT: “Hades,” hemia gref blong ol dedman. Yu luk Diksonari.
NT: “sol.”
NT: “sobred.”
Yu luk Diksonari.
NT: “sol blong mi i.”
Hemia wan nem blong Setan. Yu luk Diksonari.
Hemia wan nem blong Setan. Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
PT: “mo i stap mekem adaltri.”
Yu luk Diksonari.
NT: “nao Setan.”
Yu luk Diksonari.
Hemia wan tri we i gru long Palestaen. Taem hem i kam bigwan hem i no bitim 4 m. mo hem i gat ol branj blong hem.
NT: “3 sia.” 1 sia hem i 7.33 L.
MNT: “stat taem ol man oli bon long wol.”
Yu luk Diksonari.
NT: “Setan.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Hemia Herod Antipas. Yu luk Diksonari.
NT: “lei i go long tebol, blong kakae.”
PT: “hem i blesem.”
PT: “plante stadia.” Wan stedium hem i 185 m.
Hemia samwe 3 klok long moning kasem samwe 6 klok long moning.
NT: “ona.”
Hemia i minim se oli no folem kastom blong ol man Jiu blong stap klin.
NT: “i agensem papa mo mama nao i talem ol rabis tok long tufala.”
Grik: por·nei′a. Yu luk Diksonari.
Hemia i minim se man i no folem kastom blong ol man Jiu blong stap klin.
NT: “ona.”
NT: “no kakae.”
Hemia ol bigfala basket we oli fulumap kakae long hem we i naf blong plante dei.
PT: “mo i stap mekem adaltri.”
Hemia ol bigfala basket we oli fulumap kakae long hem we i naf blong plante dei.
Yu luk Diksonari.
PT: “mit mo blad.”
NT: “Hades,” hemia gref blong ol dedman. Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “sol.”
NT: “sol.”
NT: “sol.”
NT: “sol.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “waet.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Hemia wan tri we i gru long Palestaen. Taem hem i kam bigwan hem i no bitim 4 m. mo hem i gat ol branj blong hem.
Yu luk Ap. A3.
Yu luk Diksonari.
PT: “tu drakma koin.” Yu luk Ap. B14.
PT: “silva steta,” we oli ting se hem i tetradrakma. Yu luk Ap. B14.
NT: “sipos yufala i no tanraon.”
Hemia bigfala ston blong granem wit we dongki i tantanem.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Ap. A3.
MNT: “papa blong yufala.”
PT: “yu stretem hem.”
PT: “maot.”
10,000 talen blong silva mane, hem i sem mak long 60 milian denarias. Yu luk Ap. B14.
Yu luk Ap. B14.
PT: “fasem long wan yok.”
Grik: por·nei′a. Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “jea blong king.”
Yu luk Ap. B14.
Hemia samwe 9 klok long moning.
Hemia samwe 12 klok long medel dei.
Hemia samwe 3 klok long aftenun.
Hemia samwe 5 klok long aftenun.
Yu luk Ap. B14.
Yu luk Ap. B14.
Yu luk Ap. B14.
PT: “ae blong yu i nogud.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “sol.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Ap. A5.
PT: “wan bigfala hol blong ston.”
PT: “heven.”
Yu luk Ap. A5.
NT: “arestem.”
NT: “lei i go long tebol, blong kakae.”
Yu luk Ap. B14.
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Ap. A5.
NT: “Tija.”
Yu luk Ap. A3.
NT: “blong mekem ol man oli jenisim bilif.”
Yu luk Diksonari.
NT: “jea blong king.”
NT: “samting we man i stilim.”
NT: “ol memoriol tomb”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Ap. A5.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
PT: “bokis.” Hemia wan sip we i olsem wan longfala bokis we i gat fo kona, mo botom blong hem i flat.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
PT: “waj.”
Yu luk Diksonari.
NT: “ten gel we oli no save man yet.”
Long taem blong ol man Isrel, ol man oli yusum oel blong olif long laet blong olgeta.
Long ol man Gris, 1 talen hem i sem mak long 20.4 kg. Yu luk Ap. B14.
PT: “silva.”
PT: “silva.”
Yu luk Diksonari.
NT: “jea blong king.”
Grik: tok ya i no min se man i neked fulwan. I save minim tu se man i werem kalsong nomo, o i parpar nomo.
PT: “bambae laef blong olgeta i finis olsem wan branj blong tri we oli katemaot.”
Yu luk Diksonari.
NT: “arestem.”
NT: “lei i go long tebol, blong kakae.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “sing long ol sam.”
NT: “sol.”
NT: “tingting i wantem.”
Yu luk Diksonari.
PT: “twelef kampani blong ol enjel.” Long Rom, wan kampani i gat klosap 4,000 kasem 6,000 soldia long hem.
NT: “Ol tok blong Baebol.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
NT: “raetsaed we i gat paoa.”
PT: “praes blong blad.”
PT: “graon blong man blong wokem graonpot.” Maet hem i wan ples we ol man oli stap wokem graonpot long hem.
Maet hem i wan ples we ol man oli stap wokem graonpot long hem.
Yu luk Ap. A5.
NT: “Nilim hem i ded long pos.”
NT: “mifala i ona long yu.”
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Yu luk Diksonari.
Hemia samwe 12 klok long medel dei.
Hemia samwe 3 klok long aftenun.
PT: “spirit blong hem i goaot.” Yu luk Diksonari.
NT: “ol memoriol tomb.”
Hemia Jerusalem.
PT: “mama blong ol pikinini blong Sebedi.”
NT: “memoriol tomb.”
NT: “memoriol tomb.”
Yu luk Ap. A5.
NT: “ona.”
Yu luk Diksonari.