!Sakemaot Ol Kastom We Oli No Laenap Wetem Tingting Blong God!

JISAS KRAES i talem se: “Trutok ya bambae i mekem yufala i friman.” (Jon 8:32) Yes, trufala Kristin Skul i mekem man i fri​—fri long ol gyaman tingting we i save mekem hem i fraet, fri long ol gyaman tijing mo gyaman hop, mo fri long ol rabis fasin we hem i stap olsem slef blong olgeta.

Be tede, olsem long taem bifo, plante taem, ol Kristin oli kasem ol traem blong pulum olgeta blong folem ol olfala kastom bakegen. (Galesia 4:​9, 10) Samting ya i no min se olgeta kastom evriwan, we ol man oli folem, oli nogud. Yes, wan Kristin i save jusum blong folem wan kastom we i gud mo we i save givhan long hem mo long narafala. Be taem wan kastom i no laenap wetem Tok blong God, ol Kristin oli no save agensem Tok blong God. Taswe, ol man oli savegud ol Wetnes blong Jeova from we oli no stap joen long lafet blong Krismas, ol betde, mo ol narafala kastom we oli agensem Tok blong God.

From fasin ya blong olgeta blong no fraet blong stanap long saed ya, plante taem, ol man we oli stap kolosap long olgeta, ol man we oli save olgeta, mo ol famle we oli gat defren bilif, oli jikim mo agensem olgeta. Samting ya i bin hapen moa long sam kantri blong Afrika, we oli stap folem plante defren kastom long taem blong berem dedman, long mared, mo long taem we pikinini i bon. Ol man oli save bitim mak blong fosem ol Kristin​—plante taem, oli mekem oli fraet mo oli kilim olgeta. ?Olsem wanem ol Kristin long ol ples ya oli save stanap strong? ?I gat rod blong winim ol hadtaem ya we ol Kristin oli no agensem bilif blong olgeta? Blong ansa long ol kwestin ya, i gud blong luk olsem wanem ol trufala Kristin oli bin mekem, taem oli stap long ol ples we i gat ol kastom we oli no laenap wetem Baebol.

Ol Gyaman Kastom Blong Berem Man

Long saot Afrika, i gat sam kastom we oli joen wetem fasin blong berem dedman. Plante taem, ol man we oli sore, oli spenem wan fulnaet​—no sam naet​—long ples we oli stap krae long hem, mo long ples ya i gat wan faea we oli mekem i laet oltaem. Oli blokem ol man ya we oli stap harem nogud, blong oli no kuk, no katem hea, mo oli no mas swim gogo kasem we oli berem dedman. Afta, oli mas swim long wora we i meks wetem sam spesel lif we oli gat gudfala smel. ?Yu ting se i stret we ol Kristin oli folem ol kastom olsem? No gat. Olgeta kastom ya oli stanap long bilif ya se sol i no save ded, mo nogud fraet long ol dedman.

Eklesiastis 9:5 i talem se: “Ol man we oli laef oli save se bambae oli mas ded. Be ol dedman oli no save wan samting nating.” Taem wan man i kasem save long trutok ya, hem i kam fri long fasin blong fraet long ‘speret blong ol dedman.’ ?Be wanem samting wan Kristin i mas mekem taem ol famle we oli ting se oli stap mekem i stret, oli askem hem blong i joen long ol kastom olsem?

Tingbaot store blong wan Wetnes long Afrika, nem blong hem Jane, we papa blong hem i ded. Taem hem i kasem haos we dedbodi blong papa blong hem i stap long hem, kwiktaem nomo oli talem long hem se, hem mo ol narafala famle oli mas danis raon long dedbodi ya long fulnaet, blong kwaetem speret blong hem. Jane i talem se: “Mi talem long olgeta se, mi wan Wetnes blong Jeova, mi no save joen long ol kastom olsem. Be, long nekis dei, afta we oli berem papa blong mi, ol olfala long famle oli talem se bambae oli wasem ol memba blong famle we oli harem nogud, blong blokem paoa blong speret blong dedman ya. Bakegen, mi no wantem joen. Long semtaem ya, oli putum Mama i stap hem wan long wan haos. Man we i wantem luk hem, fastaem i mas dring wan alkol we oli mekemrere from samting ya.

“Mi no wantem joen long ol kastom ya. Mi go long haos mo mi mekem sam kakae, nao mi tekem kakae ya i go long haos we Mama i stap long hem. Samting ya i rili mekem famle blong mi i harem nogud. Ol famle blong mi, oli ting se mi mi krangke.” Antap long samting ya, oli jikim Jane mo oli tok nogud long hem, oli talem se: “Yu no wantem folem kastom blong yumi from skul blong yu, oraet, be bambae speret blong papa blong yu i mekem trabol long yu. Maet yu no save karem pikinini.” Be Jane i no fraet. ?Wanem samting i kamaot biaen? Hem i talem se: “Long taem ya, mi gat tu pikinini. !Naoia mi gat sikis! Samting ya i mekem se olgeta we oli talem se mi no save karem pikinini bakegen, oli sem.”

“Kam Klin” Long Saed Blong Seks

Wan narafala kastom i joen wetem fasin blong wan man no woman blong kam klin, afta we hasban no waef blong hem i ded. Sipos waef i ded, bambae famle i tekem sista blong hem no wan narafala famle blong hem, i kam long hasban. Hem i mas slip wetem woman ya. Biaen long taem ya nomo, hem i save mared wetem eni woman we hem i wantem. Sem samting olsem i hapen taem hasban i ded. Oli ting se fasin ya i klinim hasban no waef we i laef i stap, blong mekem hem i fri long “speret” blong fren blong hem we i ded.

Man we i no wantem mekem fasin ya blong “kam klin,” famle blong hem i save kros long hem. Oli save mekem se man no woman olsem i stap hem wan, mo oli jikim hem mo oli talem se bambae hem i kasem panis. Nating se i olsem, ol Kristin oli no folem kastom ya. Oli save se fasin blong seks afsaed long mared i no wan fasin blong “kam klin,” be i wan fasin we i mekem man i doti long fes blong God. (1 Korin 6:​18-20) Mo tu, ol Kristin oli mas mared nomo long wan “man blong Masta blong yumi.”​—1 Korin 7:39.

Wan Kristin woman long Sambia, we nem blong hem Violet, hasban blong hem i ded. Biaen, ol famle oli tekem wan man i kam long hem, oli talem se hem i mas slip wetem man ya. Violet i no agri. Nao blong panisim hem, oli blokem hem blong no moa tekem wora long wel we ol man oli stap yusum. Oli givim woning long hem tu se hem i no mas wokbaot long big rod, sipos no, wan trabol bambae i kasem hem. Be, hem i no letem ol famle mo ol man blong velej oli mekem hem i fraet.

Biaen, oli putum Violet long wan kot long ples ya. Hem i no fraet blong eksplenem ol risen we oli stanap long Baebol, from wanem hem i no wantem joen long ol fasin blong seks we oli no stret. Kot i tekem saed blong hem, i talem se oli no save fosem hem blong folem ol kastom blong ples ya we oli no laenap wetem ol bilif blong hem. Yumi intres blong save se, strong fasin blong Violet blong no wantem agensem bilif blong hem, i mekem se biaen, ol man oli no moa fosem ol narafala Wetnes long velej blong mekem sem fasin.

Wan Wetnes blong Afrika we nem blong hem Monika, i stanap strong agensem semfala traem afta we hasban blong hem i ded. Famle blong man blong hem i traem fosem hem blong tekem wan narafala hasban we oli wantem givim long hem. Be Monika i talem se: “Mi no agri, from we mi wantem folem loa we i stap long 1 Korin 7:39.” Be oli gohed blong fosem hem. Monika i talem se: “Oli traem blong mekem mi fraet. Oli talem se: ‘Sipos yu no wantem maredem man ya, bambae yu no save mared bakegen.’ Oli talem tu se, sam long ol Kristin brata mo sista blong mi, oli bin mekem fasin ya blong kam klin mo oli bin haedem.” Nating se oli talem olsem, Monika i stanap strong. Hem i talem se: “Mi stap we mi no mared blong tu yia, mo afta, mi mared bakegen long Kristin fasin.” Naoia, Monika i stap wok olsem wan fultaem paenia.

Pikinini i Ded Long Bel Blong Mama No i Ded Finis Taem i Bon

Ol Kristin long saot Afrika, oli mas fesem sam narafala kastom tu long saed blong pikinini we i ded long bel blong Mama no i ded finis taem i bon. Trabol ya i kamaot from we man i no stretgud olgeta​—hem i no wan panis we i kam long God. (Rom 3:23) Be sipos wan pikinini i ded long bel blong mama, folem sam kastom blong Afrika, ol man oli mas stap longwe long hem gogo sam taem i pas.

Wan woman we i no longtaem pikinini i ded long bel blong hem, i sapraes blong luk wan Wetnes we i stap wokbaot i kam long haos blong hem. Taem hem i kam kolosap, woman ya i singaot long hem se: “!Yu no kam long ples ya! Folem kastom blong mifala, wan woman we pikinini i ded long bel blong hem, ol man oli no save kam luk hem.” Be, Wetnes ya i talem long hem se ol Wetnes blong Jeova oli tekem mesej blong Baebol i go long ol kaen man, mo oli no folem ol kastom long saed blong woman we pikinini i ded long bel blong hem. Ale, Wetnes ya i ridim Aesea 65:​20, 23, mo i eksplenem se aninit long Kingdom blong God, bambae i no moa gat trabol ya we pikinini i ded long bel blong mama no i ded finis taem i bon. Frut we i kamaot se, woman ya i agri blong stadi Baebol long haos blong hem.

Sam kastom we oli stanap long gyaman tingting we i mekem man i fraet, oli joen wetem fasin blong berem pikinini we i ded finis taem i bon. Taem wan Wetnes we nem blong hem Joseph i go blong berem wan pikinini, oli talem long hem se evriwan we oli stap, oli mas wasem han blong olgeta long wan wora we oli putum lif we i gat gudfala smel long hem, mo oli mas putum wan meresin long jes blong olgeta. Oli talem se samting ya i blong blokem “speret” blong bebi ya, blong i no kambak mo mekem trabol long olgeta. Wetem fasin respek, Joseph i no agri blong mekem samting ya. Hem i save tijing blong Baebol se ol dedman oli no save spolem ol man we oli laef. Be yet, samfala oli traem fosem hem blong putum sam meresin. Bakegen, Joseph i no agri. Taem ol narafala oli luk we Kristin man ya i no fraet blong stanap strong long bilif blong hem, sam long olgeta tu oli no wantem mekem samting ya.

Yu No Mas Rao, Be Stanap Strong

Taem man i fraet long ol narafala man mo i fraet se bambae oli no moa joen wetem hem, samting ya i save kam olsem wan strongfala paoa we i save pulum hem blong agensem bilif blong hem. Proveb 29:25 i talem se: “Fasin fraet long fes blong ol man, hemia nao i wan trap.” Ol store ya oli soemaot trutok blong lashaf blong vas ya se: “Be man we i trastem Jeova, bambae i kasem ples blong sef.”

Be, plante taem, yu save blokem rao. Eksampel, sipos oli askem wan Kristin blong go berem wan famle, hem i no mas wet go kasem taem we hem i fesem wan traem we i save pulum hem blong agensem bilif blong hem. “Waes man we i luk trabol i haedem hem wan. Man we i no gat save i gohed i go nomo, ale i kasem trabol.”​—Proveb 27:12.

I waes blong askemgud se wanem kastom bambae oli folem. Sipos ol kastom ya oli no stret, Kristin ya i save tekem jans ya blong eksplenem from wanem hem i no save joen. Hem i mas mekem long “kwaet fasin, we i gat ona long hem.” (1 Pita 3:​15) Taem wan Kristin i soem respek, mo i eksplenem bilif blong hem we i stanap long Baebol bifo we wan samting i hapen, plante taem ol famle blong hem oli respektem bilif blong hem, mo oli no agensem hem tumas wetem ol tok blong mekem hem i fraet.

Nating se tingting blong famle i olsem wanem, wan Kristin i no save agensem bilif blong hem, blong folem ol kastom we oli no laenap wetem tingting blong God​—nomata wanem tok we oli save sakem long hem blong mekem hem i fraet mo blong agensem hem. Yumi fri finis long ol gyaman bilif we oli save mekem man i fraet. Aposol Pol i talem se: “Taem Kraes i mekem yumi fri, hem i mekem blong yumi stap fri oltaem. From samting ya, yufala i mas stanap strong. Bambae yufala i no letem Loa ya i fasem yufala, olsem we yufala i kam slef bakegen.”​—Galesia 5:1.

[Tok blong pija long pej 29]

Plante man oli bilif se wan man we i jes ded, i save karem mesej i go long ol famle we oli ded longtaem finis