Ngone mwomô

Yene’e fe beta be mame bebaé bia koone be éfuse bia fase môse wu: (1) Bezôsô be bôte ba tôbane minjuk. (2) Yéhôva a nyii bia. Aval avé Yéhôva a nyii bia? Jame da a bo é ne na, a volô bia na bi bi mbamba ñyenane mam a lat a ényiñe ya mbia émo nyi. Akusa bo Yéhôva a ka’ale bia na bia ye bi mevak nge bia bo nye ésaé, ve a ka’ale ki bia na ényiñe jangane ja ye bo nkone nkon éyoñe ji. (Ésa. 66:14) A jô bia na bi bem ôsimesane wongane melu ma zu, éyoñe bia ye bi mbamba ényiñ a yi na bi bu’ubane nye nnôm éto. (2 Cor. 4:16-18) Nté bia yange mbamba ényiñ ate, a volô bia na bi ke ôsu a kañe nye môs ane môs. (Mmj. 3:22-24) Jé bitôtôlô bebo bisaé be Yéhôva ya melu mvus a ba ya melu ma be ne ye’ele bia? Minju’u mi ne kui bia atemetem. Ve éyoñe bi too Yéhôva mebun, a ye ke ve’ele li’i bia étame môs éziñ.—Bsa. 55:22. w23.04 af. 14-15 ab. 3-4

Bi tame nyoñ éve’ela Joseph ba Marie, be mbe nkômesane ya bo bijôé mewô’ô to’o éyoñ é nji be ti’ibi asu dap na be bo de. (Luc 2:1-6) Éyoñ abume Marie é mbe é ntoo bebé ngon ébul, bôte ya éjôé be nga jô be na be bo jam éziñ é mbe angôndô ya ayaé. César Auguste a nga telé atiñe na bôte bese be ne éjôé jé si be bulane mesi map, a ke élañe bôt. Joseph ba Marie be mbe be yiane wulu kiliméta 150 asu na be bulane si jap Bethéhem, a dulu éte é mbe é sili’i na be bet a sis abui minkôl. Dulu éte é nji be tyi’ibi asu dap, e dañedañ asu Marie. Minleme mi Joseph ba Marie mi mbe mi yiane tyebe yôp asu mvo’é minsône Marie a nyi mon a mbe a yiane bialé. Be nga ye bo aya nge Marie a nga ye taté na a kô’ôlô mie? Be mbe be yiane nyoñe ngap a mon a mbe nye abum amu nnye a mbe Messie Yéhôva a nga kak. Nde ye jam éte é mbe é yiane bo na be bo teke bo atiñ éjôé é nga ve mewôk? Akusa bo Joseph ba Marie be mbe be bili beamu ya tyelé nleme yôp, ve be nga tôñ atiñe bijôé bi nga ve. Yéhôva a nga botane mewô’ô map. Marie a nga ke kui Bethléhem mvo’é, mon a nga biaé a mbe a too nya mvo’é, a nalé a nga volô na nkulan ajô ya Kalate Zambe ô tôéban!—Mich. 5:2. w23.10 af. 8 ab. 9; af. 9 ab. 11-12

Jé ô ne bo nge wo ko woñe ya ve biyalan ésulan? Éko éziñ é ne bo mfi na bi kôme kômesane bisulan. (Mink. 21:5) Nge bia ve ngule ya kôme wôk mame bia ye yé’é, nalé a ye volô na bi ve biyalane tyi’ibi. Nde fe, va’a ngule ya ve éyalan é ne étun. (Mink. 15:23; 17:27) Éyoñ éyalane jôé é ne étun, nalé a bo na ô bo teke dañe ko woñ. Éyoñe wo ve biyalane bi ne bitun, ô belane bifia biôé, nalé a ye liti na wo ke kôme kômesan a na wo kôme wô’ô jôme wo jô. Jé ô ne bo nge wo ve ngule ya tôñe melebe mese ma, ve ô kele ôsu a ko woñe ya ve éyalane jia nge bibaé ésulan? Tabe’e ndi na nleme Yéhôva ô ne njalan a mevak éyoñ a yene mame mese wo bo asu na ô ve éyalan ésulan. (Luc 21:1-4) Nde fe bia kôme yeme na Yéhôva a vo’o sili bia mame ma lôte bia nkôñ. (Philip. 4:5) Ajô te, jeñe’e na ô yemelane jam ô ne bo, nyoñe’e ntyi’ane ya bo de, a ye’elan asu na ô bo teke ko woñ. Ô ne taté bi nsôñane ya ve éyalan é ne étun. w23.04 af. 21 ab. 6-8

Nlômane Paul wo ve’e bia a bezimbi be ne nkômesane ya bo bita. Mone bezimbi a yiane tabe nkômesane ya wosan aval éyoñ ése. Bia fe bia yiane bo avale da. Bia liti na bi ne nkômesan asu môse Yéhôva éyoñe bia jaé ébene ya mbunan a nye’an. Bia yiane fe jaé ndi nleme ya nkôtéban ane ékôngô. Ébene ja kamane nleme mone bezimbi. Mbunan a nye’ane bia kamane nleme wongane ya nsisim. Mefulu mete ma volô bia na bi ke ôsu a kañe Zambe a tôñe bibô’a mebo bi Yésus. Mbunane wo ve bia ndi nleme na Yéhôva a ye ya’ane bia amu bia te ve ngule ya jeñe nye a nlem ôse. (Héb. 11:6) Wo volô bia na bi ke ôsu a wulu ba’aba’a a ntebe ôsu wongane Yésus, to’o bia tôban avale minju’u avé. Éyoñe bia tôbane minjuk, bi ne yemete mbunane wongan éyoñe bia nyoñ éyoñe ya bindi minkañete mi bobejañe be nga ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva akusa bo étibila’a a azoé. A bi ne sa’ale ôlame ya ôzañ akum éyoñe bia vu bôte be nga sé’é nkôñ ényiñe wop asu na be telé mame ya nsisim ôsu ényiñe jap. w23.06 af. 10 ab. 8-9

Môt a jôé nleme wé éyoñ a yeme jôé asimesane dé a mimboone mié. Njôane nlem wo sili, amu wo tindi bia na bi tôé minsôñane miangan, e dañe dañ éyoñ nsôñan éziñ ô ne ayaé ya tôé nge ki éyoñ bi nji bi nya éva’a. Te vuane na njôane nlem ô ne ngap jia ya ébuma ya nsisim, ajô éte ye’elane Yéhôva na a volô wo na ô bi mbamba fulu éte. (Luc 11:13; Gal. 5:22, 23) Te jô na ma yange bo de éyoñe mame mese ma ye wulu mvo’é. Teke môs éziñ mame mese me ne wulu mvo’é émo ji. Nge bi kele ôsu a yange, bi ne bo teke tôé nsôñane wongane môs éziñ. Bi ne jemban évak éyoñe nsôñane wongane wo yené ve ane ô ne angôndô ya ayaé ya tôé. Nge é ne nalé, nga ô ne jeñe na ô taté na wo bo bone be mame béziñe mfa’a ya tôé nsôñane wôé? Nge nsôñane wôé ô ne na ô bi fulu éziñ, amu jé wo taté ki na wo liti fulu éte bone be mam? Nge nsôñane wôé ô ne na ô lañe Kalate Zambe ase, nga ô ne taté bo nta’ane mam asu na ô yemelan éyoñ ô ne bo ô nyoñe’e mone éyoñ ya bo de? w23.05 af. 29 ab. 11-13

Melu ma su’ulane ma, Yéhôva a zuya a belan ékôane jé asu na é ve bia abui bidi ya nsisime bia volô bia na bi ke ôsu a wulu “Zene ya étyi (Ésa. 35:8; 48:17; 60:17) Bi ne jô na éyoñ ése môt a kañese yé’é Kalate Zambe, a taté na wulu “Zene ya étyi.” Bôte béziñe ba wulu été mon étun éyoñ, mvuse ya valé be kôlô. Bevo’o ki ba nyoñe ntyi’ane ya wulu été akekui ba kui vôme ba ke. Ve nsili ô ne na, zen éte ja kee be vé? Asu bôte be bili ndi nleme ya nyiñe yôp, “Zene ya étyi” ja kee be “Paradis Zambe” e yôp été. (Nli. 2:7) Ve asu bôte be bili ndi nleme ya nyiñe si va, zen éte ja kee be memane ya toyini mimbu Éjôé Krist si, éyoñe metyi ya abé ma ye mane vase bôte menyul. Nge wo wulu zen éte den, éngôngole te ve’ele lume je mvus. A te kôlô je nté ô ngenane teke sondô dulu da kee wo mfefé émo. w23.05 af. 17 ab. 15; af. 19 ab. 16-18

Éyoñe wo simesane mbamba be mame bese Yéhôva a bo asu dôé, nleme wo jaé wo a mvean akiba, a wo ye bi nkômbane ya ve womiene ngumba be nye. (Bsa. 116:12-14) Kalate Zambe a loone Yéhôva na nyu a ve “mbamba mvean ase a das ése bi ne teke ayeñ.” (Jacq. 1:17) Beta mvean a dañe mimveane mise Yéhôva a nga ve bia, a ne metuna’a me mone wé Yésus. Tame ve’ele simesan, ntañ ô nga ve wo fane ya bi mbamba élat a Yéhôva. Ntañ wo ve fe wo fane ya nyiñe nnôm éto. (1 Jean 4:9, 10) E ve womiene ngumba be Yéhôva a ne zene jia ya liti nye na wo ve nye akiba asu beta nye’ane wé, a asu bibotane bivo’o bise a nga ve wo.—Deut. 16:17; 2 Cor. 5:15. w24.03 af. 5 ab. 8

Éyoñe bia yene nyé mboone ya bisôk bôte ya émo ji ba bo, bia wô’ôtane fo’o ve ane Lot. “Nlem ô mbe ô taé [nye] abui amu mvite mame . . . bôte be nji be be tôñe’e metiñe be mbe be bo’o teke wô’ô nyé nge ôson,” amu a mbe a yeme’e na Ésa wongane ya yôp a vini mvite mboon éte. (2 P. 2:7, 8) Nkoon a mbe a ko’o Zambe woñ ô nga volô nye na a sa’ale mbia be mame bôte be mbe be bôma’ane nye be mbe be bo’ok. Bia fe bia nyiñ a bôte ba dañe ki bisi memvinda me Yéhôva nge ke ba ba bisi ki me. Akusa bo nalé, bi ne ke ôsu a ba’ale nye’ane bia nye’e Zambe nge bia ko nye woñ avale da yian. Asu na a volô bia mfa’a ôte, Yéhôva a ve bia ngule nyul a mbamba melep a zene ya kalate Minkana. Bekristene bese, binga a befam, bongô a minnôm, be ne yene mfi ya melebe me ne kalate Minkana. Éyoñe bia ko Yéhôva woñ, bia ye sa’ale mbia mewoso. w23.06 af. 20 ab. 1-2; af. 21 ab. 5

Éko éziñ ô nga tôbane mewosane nda bôte jôé, nge ki na ô nga bene bo mame méziñ asu na ô telé Éjôé Zambe ôsu ényiñe jôé. (Matt. 6:33) Nge é ne nalé, ô ne tabe ndi na Yéhôva a vo’o ve’ele vuane mame mese ô nga bo asu dé. (Héb. 6:10) Éko éziñ ô yianeya yene na mejô me Yésus ma me ne betotyii: “Môt ase a nga li’i nda, nge bobenyañ, nge bekal, nge nyia, nge ésa, nge bon, nge mesi amu jôé dam a amu mbamba foé a ye nyoñe biôme bite bise biyoñe 100 ataté éyoñe ji, bobenyañ, bekal, benyia, bon a mesi étibila’a été, a émo ja zu ényiñe ya nnôm éto.” (Marc 10:29, 30) Biôme bi nga li’i mvuse bi ne ane mbuan, éyoñe ba ve’e bie a benya bibotane bi nga bi éyoñe bi nga yeme benya mejôô.—Bsa. 37:4. w24.03 af. 9 ab. 5

Éyoñe mfumbané ya zaé a nga kui vôme bekristene ya Judée be mbe be nyiñik, bobejañe ya ékôane bekristene ya Antioche ya Syrie be tyi’i na môse ase ya bebe a zu lôme mimvolan be bobejañe ya Judée. (Mame mi. 11:27-30) Akusa bo bobejañ a besita mfumbale ya zaé a nga nambe be mbe be too ôyap, bekristene ya Antioche be nga tyi’i na ba ke volô be. (1 Jean 3:17, 18) Bia fe bi ne liti na bia ko bobejañ éngongol éyoñe bia wô’ô na ébubua éziñe ja te nambe be. Bi ne liti na bi ne ôjeja’a ya ke volô be, éko éziñ éyoñe bia sili bemvendé jame bi ne bo asu na bi ke su’u be. Bi ne fe de bo éyoñe bia ve mimvean asu na bi su’u ésaé ja bobane si ése nge ki éyoñe bia ye’elan asu bobejañe ba te tôban ébubua. Bobejañ a besita bangane be ne yi biôme biziñ asu na be nyiñ. Éyoñe Njôô wongane Yésus Krist a ye zu tyi’i mejô, ye a ye fo’o zu koone bi ko bôte bevok éngôngol, a bañete bia na bi ke nyoñ “ma’ane mangan; mme mete me ne Éjôé.”—Matt. 25:34-40. w23.07 af. 4 ab. 9-10; af. 6 ab. 12

Yésus fe a nga vu fulu Yéhôva ya yeme tebe été bôte bevok. Yéhôva a nga lôme nye si na a zu kañete “mintômba ya ayoñ Israël mi nga mane jañ.” Ve a nga liti na a yeme tebe été bôte bevok éyoñ a mbe a kañete. Môs éziñe minga ya meyoñe mefe a nga ye’elane nye na a saé ngo jé, amu ‘mbia nsisim a mbe a jôé ngo jé mbia éjôé.’ Yésus a nga wô’ô minga ate éngôngol a saé ngo jé. (Matt. 15:21-28) Bi tame zu nyoñ éve’ela éfe. Éyoñ a nga taté ésaé nkañete jé, Yésus a nga jô na: “Môt ase a jô bôt été na, a nji yeme ma, ma fe ma ye jô . . . , na me nji yeme nye.” (Matt. 10:33) Ve ye Yésus a nga bene Pierre amu a nga jô biyoñe bilale na a yeme ki nye? Momo. Yésus a mbe a yeme’e na Pierre a nji nye’e jam a nga bo a na a mbe avale môte da ba’ale élat. Éyoñe Yésus a nga wômô miñwuan, a nga yené be Pierre a jam éte é nga yiane bôône nye nleme si a liti nye na a jaméya nye a na a nye’e nye. (Luc 24:33, 34) Bi maneya yene na Yéhôva ba Yésus ba yeme tebe été bôte bevok. Nde ñhe, bi bi ne avale bôt avé? Yéhôva a yi na bia fe bi yeme tebe été bôte bevok. w23.07 af. 21 ab. 6-7

Jé bi ne jô bôte ba sôô na ngaka’a ya Paradis Zambe a nga bo ja ye ke tôéban? Jam ôsu, Yéhôva émiene nnye a nga bo ngaka’a éte. Kalate Nlitan a jô na: “Nyu a mbe a too éto njôan a nga jô na: ‘Tama yenan! Ma bo mame mese mimfefé.’” Yéhôva a ne fek a ngul, a bili fe nkômbane ya tôé ngaka’a jé. Jame baa, Yéhôva a yeme na jam ése a jô ja ye tôéban. Jôme te nje a jô na: “Mejô ma me ne mejô ya tabe me ndi a me ne été. . . . Me tôébaneya!” Jame lale, éyoñe Yéhôva a taté jôm éziñ, a bo je akekui memane. Jôme te nje a jô na: “Me ne Alpha a Oméga.” (Nli. 21:6) Yéhôva a ye liti na Satan a ne nlaane minsos a na a vo’o kamane nye na a tôé nsôñane wé. Nde nge mot a jô wo na “Mejô mete me ne angôndô ya abeñ, ve me nji buni na ma ye fo’o tôéban.” lañ a timine éfuse 5 a ji 6, ya Nlitan 21. Ô ne kate nye na Yéhôva a nga liti na ngaka’a jé ja ye tôéban éyoñ a nga sane je a futi sitame wé émien.—Ésa. 65:16. w23.11 af. 7 ab. 18-19

Yéhôva a nga a bo Abraham ngaka’a éte éyoñ a mbe a bili mimbu 75, valé a ngenane teke bi mon. Ve ye Abraham a nga yen ane ngaka’a éte ja tôéban? Teké’é, a nji mane yen ane ngaka’a éte ése ja mane tôéban. Éyoñ a maneya dañ osôé Euphrate, Abraham a nga yange mimbu 25 ôsusua na Isaac a bialé. A nga beta yange mimbu 60 mife ôsusua na bendaé bé, Esaü ba Jacob ba bialé. (Héb. 6:15) Abraham a nji ve’ele yen ane mvoñe jé ja bo beta ayoñe nge yen ane ja nyiine si ya ntiñetan. Ve zôsôa môt éte é nga bu’ubane mbamba élat a mbe a bili a Nté wé. (Jacq. 2:23) Ngo’o abime mevak Abraham a ye wôk éyoñ a ye yeme na mbunane wé, a ôjibi wé ô nga volô bôte ya meyoñe mese na be bi abui bibotan! (Mett. 22:18) Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Éko éziñe bia ye bo te yen ane bengaka’a be Yéhôva bese ba mane tôéban. Ve nge bi ne ôjibi ane Abraham, bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye botane bia éyoñe ji, a noo bia bibotane melu ma zu mfefé émo a nga ka’ale bia.—Marc 10:29, 30. w23.08 af. 24 ab. 14

Éyoñe njô bôt Ozias a mbe mongô a mbe éjote nyul. A nga yé’é na a “ko nya Zambe woñ.” A nga nyiñe mimbu 68. (2 Mka. 26:1-4) Ozias a nga dañ abui besiñe ya ayoñ Israël, a véé fe mise na tisone ya Jérusalem é tabe mvo’é été. (2 Mka. 26:6-15) Ozias a mbe a yiane wô’ô mvaé éyoñe Yéhôva a mbe a volô’ô nye na a bo mame mete. (Eccl. 3:12, 13) Njô bôt Ozias a mbe a maneya yembane na nnye a kate bôte mame ba yiane bo. Ye nalé a nga bo na a simesane na a ne ngule ya bo jam ése a kômbô? Môs éziñ, Ozias a nga ke nyiine temple Yéhôva a jeñ a mebune mese na a ke di’i encens, a too ke na bejô bôte be nji mbe be bili ôva’a ngule ya bo de. (2 Mka. 26:16-18) Éyoñe Beta prêtre Azaria a nga kate nye na a nji yiane bo de, Ozias a nga taté na a wô’ô nye abé. Éngôngole jam é ne na Ozias a nji ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva, ane Yéhôva a nga foñôsô nye a bo na a kone zam. (2 Mink. 26:19-21) Ngo’o nge a nga ye ke ôsu a bo éjote nyule ve ényiñe jé é nga ye bo nya abeñe! w23.09 af. 10 ab. 9-10

To’o éyoñe nlômane Pierre a nga bo ñwo’on, a mbe a yiane ke ôsu a juane bikope bié. Mbu 36 É.J. nlômane Pierre a nga yen ane Zambe a bo na Corneille a bo ñwo’on, a nalé a nga bo na a yeme na “Zambe a nji bo ôbangam,” a na to’o bôte be nji bo bejuif be ne ngule ya nyiin ékôane bekristen. (Mame mi. 10:34, 44, 45) Mvuse ya valé, Pierre a nga taté na a di a begentil, jam a nji be ve bo môs éziñ. Ve bejuif béziñe be mbe be simesa’ane na bejuif a begentil be nji yiane di nsamba. Éyoñe bejuif be mbe be bili aval ôsimesan ôte be nga zu Antioche, Pierre a nga telé ndian a begentil amu a mbe a ko bejuif bete woñ. Paul a nga yene jame Pierre a nga bo, ane a nga komekane nye bôt été. (Gal. 2:13, 14) Akusa bo ékobe jé, Pierre a nji sili mo si. w23.09 af. 22 ab. 8

Éyoñe bia kôme nyoñ éyoñe ya fase biabebien, bia ye yene bevôme béziñe bi ne atek, ve bi nji yiane sili mo si. “Tate a ne mbamba môt,” a ne volô bia na bi bo mintyendane mia sili. (1 P. 2:3) Nlômane Pierre a jô na: “Zambe . . . a ye sondô yañele mia. A ye bo na mi tebe ne bip. Atata’a, Pierre a mbe a simesa’ane na a nji be avale môte da yiane wulu a Mone Zambe. (Luc 5:8) Ve Yéhôva ba Yésus be nga su’u nye, nalé a nga volô Pierre na a ke ôsu a wulu a Yésus. Ane Pierre a nga beta bi mvome ya “nyiin Éjôé ya nnôm éto Tate wongan a nyii wongane Yésus Krist.” (2 P. 1:11) Mbamba ma’ane fo’o! Nge wo ke ôsu a ve ngul avale Pierre a nga bo, a kañese na Yéhôva a yañele wo, wo fe wo ye bi ényiñe ya melu mese. Wo ye tôé “nsôñane ya mbunane [wôé], nwô ôte ô ne nkôtane wônan.”—1 P. 1:9. w23.09 af. 31 ab. 16-17

Nnôm Tabernacle ô mbe ô bili beta nseñ a too nka’ale été, wôé nnye beprêtre be mbe be bo’o bisaé biap. Nseñ ôte ô mbe ô bili beta autel ya miñveane ba di’i nduan, ésôba’a mvot é bili mendim, a nje beprêtre be mbe be bela’ane je asu na be fubu bebien ôsusua na ba ke bo ésaé jap é ne étyi. (Nkôl. 30:17-20; 40:6-8) Melu ma, miñwo’one mia taté kañe Yéhôva aval a yi mi tele nseñ ô ne été wôé e temple ya nsisim si va. Beta ésôba’a mendim a mbe tabernacle a betemple a volô miñwo’on a bekristene bese na be yeme na, jame da dañe mfi é ne na be bi mfubane ntaban a ve Yéhôva ékaña’a é ne mfuban. Nde ñhe, “beta nsamba bôt” a wulu ba’aba’a a Yésus a kañe Yéhôva a tele vé? Nlômane Jean ô nga yene nsamba bôt ôte ô “tele ôsu éto njôan,” nje éte é ne éfunane ya nseñ ô ne atane si va, vôme “ba bo [Zambe] ésaé é ne étyi môse ba alu temple wé été.” (Nli. 7:9, 13-15) Bia yiane kôme ve Zambe akiba amu a nga ve bia beta mvome ya kañe nye beta temple wé ya nsisim. w23.10 af. 28 ab. 15-16

Bemvendé be ne beta zene wua Yéhôva a belane nye asu na a ve bia ngule nyul. (Ésa. 32:1, 2) Nde éyoñe nlem ô tyele wo yôp, kate’e mvendé éziñ avale wo wô’ôtan. Te ve’ele ko woñe ya kañese mvolane bemvendé ba ve wo. Yéhôva a ne ve wo ngul a zene ya bemvendé. Ndi nleme jangane ya nyiñe nnôm éto si va nge ki yôp été é ne ve ngule nyôl. (Rom. 4:3, 18, 19) Bengaka’a ya Kalate Zambe be ne ve bia ndi nlem a ngule ya ke ôsu a bo Yéhôva ésaé. (Rom. 4:3, 18-19) Bekristene béziñe be bili ndi nleme ya ke nyiñe nnôm éto yôp été, bevo’o ki be bili ndi nleme ya nyiñe nnôm éto si va. Ndi nleme jangane ja ve bia ngule ya jibi minjuk, ngule ya kañete mbamba foé a ngule ya be’e mimbe’e mevale meval ékôane bekristen été. (1 Thes. 1:3) Avale ndi nlem éte fe é nga ve nlômane Paul ngule nyul. A mbe a “yeme bevôm bese,” a mbe “fe’e ne vema,” a nga “tôbane étibila’a,” a “wuabane tyia.” Biyoñe biziñ a mbe a tele mfôm awu. (2 Cor. 4:8-10) Paul a nga bi ngule ya jibi minju’u mite mise amu a nga beme mise ndi nleme jé. (2 Cor. 4:16-18) Paul a nga dañe simesan ényiñe a ye nyiñ melu ma zu, e ke nyiñe yôp été. Paul a kôme fas ajô ya ndi nlem éte, ane a nga wô’ôtan ane a ntoo mfefé môt môs ane môs. w23.10 af. 15-16 ab. 14-17

Éyoñe wo ye’elan, sili’i womiene na ye éyoñe Yéhôva a yiane yalane meye’elane mame ji. Biyoñe biziñe bi ne simesan na da sili fo’o na bi bi éyalane ya meye’elane mangan été été. Ve nya ajôô a ne na Yéhôva nnye a yeme mbamba éyoñ a ne volô bia. (Heb. 4:16) Éyoñe Yéhôva a nji yalane bia été été bi ne simesane na a te yalane bia na, ‘Momo.’ A too ke na Yéhôva a ke yiane yalane bia na, ‘Sake éyoñe ji.’ Éve’an é ne na ésoé mojañ é nga ye’elane Yéhôva na a volô nye na a bo mvo’é, é nji su’ulane bi mvo’é. Nge Yéhôva a nga ye bo asimba asu na mojañ ate a yet, Satan a nga ye ke ôsu a jô’ô na mojañ ate a kañe Yéhôva fo’o ve amu Yéhôva a nga bo na a yet. (Job 1:9-11; 2:4) Nde fe Yéhôva a teléya ngum éyoñ a ye zu mane saé aval akon ése. (Ésa. 33:24; Nli. 21:3, 4) Ajô te, mojañ a nga yiane sili Yéhôva na a ve nye ngul a mvo’é ya nlem asu na a jibi ôkone wé, a ke ôsu a kañe Yéhôva a ngule jé ése. w23.11 af. 24 ab. 13

Samson a nga bo abui bikop, ve a nga ke ôsu a bo Yéhôva ésaé. A nga beta jeñe na a bo nkômbane Yéhôva, ñwô ô mbe na a mane jiane bephilistin. (Betyi’i me. 16:28-30) Samson a nga de’ele Yéhôva mo a jô’ô na: Éngôngol, jôké’é ma na me “kuneban mfa’a ya Bephilistin.” Nya Zambee a nga yalane meye’elane me Samson a beta ve nye étua ngul. Mvuse ya valé, abime bephilistin Samson a nga wôé môs ôte é nga dañe abim a nga taté wôé biyoñe bivok. Akusa bo Samson a nga tôban abui minjuk amu bikope bié, ve a nji ve’ele jeñe na a telé ésaé a mbe a bo’o Yéhôva. To’o bia bo ékop éziñ a tôbane minjuk amu ékop éte nge jañele mbe’e éziñ, bi nji yiane sili mo si. Bi nji yiane vuane na Yéhôva a ye ke suu bia étame môs éziñ. (Bsa. 103:8-9) Akusa bo bikobe biangan, Yéhôva a ne ve bia ngule ya bo nkômbane wé aval a nga ve Samson. w23.09 af. 6 ab. 15-16

Mbane ya jibi wongane wo bo na bi yené mvaé mise me Yéhôva. Nalé a nji tinane na Yéhôva a ne mevak éyoñe wo tôbane minjuk. Womiene wo ve Zambe nlem avak, sa ke minju’u wo tôbane mie. Mbane ya jibi wôé ñwô wo bo na ô bo avale môte Zambe a yene mvaé. Ngo’o abime beta ébotane te! (Bsa. 5:12) Te vuane na Abraham a nga tôbane minjuk a yené mvaé mise me Yéhôva. Abraham a nga bo mvôé Yéhôva a lañebane zôsô. (Mett. 15:6; Rom. 4:13, 22) Bia fe bi ne bo avale da. Yéhôva a nye’e ki bia amu abim ésaé bia bo nye nge ke amu vôme bia bo nye ésaé. Ve a wô’ô bia mvaé éyoñe bia ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye to’o éyoñe bia tôbane minjuk. To’o bi ne ôkala ôvé, to’o bi tele aval été évé, to’o bi bili abime ngul avé, bia bese bi ne ke ôsu a jibi minju’u bi tele ne bip. Ye wo tôbane njuk éziñ éyoñe ji, a ye wo ke fo’o ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva akusa bo njuk ôte? Nge é ne nalé, yeme’e na wo ve Yéhôva nlem avak. Éyoñe bia yemelane na Yéhôva a wô’ô bia mvaé, nalé a ne volô bia nya abuii. A nalé a ne fe bo na ndi nleme jangan é bo ngul. w23.12 af. 11 ab. 13-14

Bekristene be ne befame ba yiane yé’é na be laan a bôte bevok. Fame ja yeme laane ja jeñe na é tu’a vô’ôlô bôte bevok. (Mink. 20:5) Nalé a tinane na a kôme baé alo éyoñ a kobô a jeñe na a yeme mame môte ba nye ba laan a wô’ôtan a asimesane dé. A ve ngule ya yeme jame môt ate a wô’ôtan a zene ya tyiñe nkobô jé, aval a bo asu a aval a fô’ô bibu’a bi nyul. Ô vo’o kui na ô yeme mame mete nge ô nji lôt éyoñ a bôte bevok. Nge ô ne éyoñ ése mise me beme wo ve téléfôn nge ke ordinateur na wo tili a yalane bôte beréseaux sociaux, é ne bo ayaé asu dôé na ô yeme laan a bôte mia bebe mi ne nsamba. Nde ñhe, va’a ngule ya bo ô jeñe’e fane ya laan a bôte bevok. (2 Jean 12) Kristen é ne éwôlô nsisim ja yiane fe ve ngul na é nyoñe ngap a ébien a nda bôte jé. (1 Tim. 5:8) É ne mfi na ô yé’é jam éziñ é ne volô wo na ô bi bisaé. (Mame mi. 18:2, 3; 20:34; Éphé. 4:28) Ye bôte ba yeme wo vôm ô too ane éwôlô mbo ésaé a môt a sondô ésaé ése ba ve nye. Nge nne ô ne avale môt éte, é ne bo tyi’ibi na ô bi bisaé a na ô ba’ale bie. w23.12 af. 27 ab. 12-13

Éyoñe Kalate Zambe a kobô ajô “môse Yéhôva,” a kobô ajô ya éyoñe Yéhôva a ye zu tyi’i besiñe bé mejô a nyii bebo bisaé bé. Yéhôva a nga foñesô meyoñe méziñe melu mvus. (Ésa. 13:1, 6; Ézé. 13:5; Soph. 1:8) Melu mangane ma, “môse Yéhôva” wo ye taté éyoñe bijôé bi pôlitik bia ye tyame beta Babylone, a wo ye mane bita ya Armaguédon. Asu na bi nyiñe “môs” ôte, bia yiane taté na bia kômesan éyoñe ji. Yésus a nga jô bia na bi nji yiane tabe nkômesane fo’o ve asu “beta étibila’a” étam, bia yiane fe ‘tabe nkômesan’ asu môse Yéhôva. (Matt. 24:21; Luc 12:40) Kalate ôsu nlômane Paul ô nga tili bekristene ya Thessalonique a ngule ya mfufube nsisim, a nga belan abui bive’ela asu na a volô bekristene bete na be tabe nkômesan asu beta môse ya ntyi’ane mejô Yéhôva. Paul a mbe a yeme’e na môse Yéhôva wo ye ke so été été. (2 Thes. 2:1-3) Ve a nga jô bobenyañe na be tabe nkômesan asu môs ôte, a yene ve ane nge wo ye so akiti. Bia fe bi ne ngule ya tôñe melebe mete. w23.06 af. 8 ab. 1-2

Memane ya mbu 1970, be nga lôñe beta ôzomezome nda ô bili bitage 60 e Tokyo, tisone ya Japon. Bôte be nga yen ane ba lôñe nda éte be nga sili nge nda éte ja ye fo’o tebe ne bip éyoñe beta mimfô’ôsane mi si mia ye bobane tison éte. Jé bôte be nga lôñe nda éte be nga bo asu na é bo teke ku to’o mimfô’ôsane mi si mia boban? Be nga lôñe je aval é ne na é bo ngule ya tebe ne bip to’o mimfô’ôsane mi si mia boban. Bekristene be ne ane ôzomezome nda ôte. Mfa’a ôvé? Kristene ja yiane yeme nsela’ane a ne zañ e tebe ne bip a fô’ôsan. A yiane bo ngul, a tebe ne bip éyoñe da sili na a tôñe metiñe me Yéhôva a memvinda mé. A ne “tyi’ibi ya bo mewôk” teke yeme mebo si. Mfa’a ôvok, a yiane “kañese ôsimesane bôte bevok,” nge ki e fô’ôsan éyoñe nalé a sili. (Jacq. 3:17) Kristen é bili mbamba ñyenane mame ja ye bo teke timbi ôlame ya yemete bôte bevo’o na be yene mam ane nye nge yebe mame mese. w23.07 af. 14 ab. 1-2

Yésus a mbe a yiane tebe ne bip éyoñe Satan a mbe a ve’ele nye, to’o éyoñe Satan Diable a nga jô nye na a bo teke beta kañe Zambe. (Matt. 4:1-11) Satan a nga jeñe mevale mese ya bo na Yésus a sem asu na a bo teke ya’ane ntañ. Nté Yésus a mbe a bo’ok ésaé nkañete jé si va, a nga tôban angôndô ya abui meve’ele. Besiñe bé be nga tibili nye a jeñe fe na be wôé nye. (Luc 4:28, 29; 13:31) É nga sili fe na a jibi beyé’é bé amu be mbe be be’e metyi ya abé. (Marc 9:33, 34) Ôsusua na ba wôé nye, be nga tibili nye a samele nye. Be nga su’ulane tyelé nye élé ane ñwôé bôt, a nga wô’ô angôndô ya mintaé. (Héb. 12:1-3) A nga yiane fe jibi minju’u a nga su’ulane tôbane mie éyoñ a mbe a tyele élé mintaé teke na Yéhôva a kamane nye. (Matt. 27:46) Teke bisô na Yésus a nga wô’ô angôndô ya mintaé éyoñ a nga ve ényiñe jé asu dangan. Éyoñe bia simesane mame mese Yésus a mbe nkômesane ya bo asu dangan, ye nalé a nji tindi bia na bi tu’a nye’e nye? w24.01 af. 10-11 ab. 7-9

Fulu ôjibi ja volô bia na bi nyiñe mvo’é a bôte bevok. Ja volô bia na bi tu’a baa alo éyoñe bôte bevo’o ba kobô. (Jacq. 1:19) Ôjibi wo volô fe na mvo’é é bo zañe jangan. Éyoñe bi ne ôjibi, bia ye ke ji’a yaa nge ke jô môte mbo’o mbia éfia éyoñe jam éziñe da ndeñele bia. Bia ye ke fe ji’a wôk ôlun éyoñe môt a bo bia jame da bo bia mintaé nlem, nge ki éyoñe jam éziñe da ndeñele bia. A lôte na bi yaa, bia ye ke “ôsu a jibi bôte bevok, wua a jibi’i nyu mbok, [bi] yeme fe jamé a nlem ôse.” (Col. 3:12, 13) Fulu ôjibi é ne fe volô bia na bi nyoñe mbamba mintyi’an. Ôsusua na bia nyoñe ntyi’an éziñ, bia yiane taté jeñe na bi kôme yeme mame mese bi ne ngule ya bo, éyoñ éte bia su’ulane bo jame bia ye yene na é ne mvo’é. Éve’an é ne na, nge bia jeñe bisaé, bi ne bo ôjeja’a ya kañese ésaé bia ye taté yen. Ve nge bi ne ôjibi, bia ye jeñe na bi taté yemelane mame méziñ a lat a asu ésaé bia te yen, nge asu ésaé éte da ye ke ndeñele élate ya nda bôte jangan a mbamba élate bi bili a Yéhôva. Éyoñe bi ne ôjibi, bia ye bo ngule ya nyoñe mbamba mintyi’an. w23.08 af. 22 ab. 8-9

Nge nyul ja te’e wo éyoñe da sili na ô juane minkômbane ya minsôn éyoñ ése. Ve éyoñe wo simesane ngaka’a ô nga bo Yéhôva éyoñ ô nga ve womiene ngumba be nye, wo ye bi ngule ya ke ôsu a juan. Aval avé? Éyoñe wo ve womiene ngumba be Yéhôva, wo tyi’i na wo nyiñe ki fe asu dôé womien. Nalé a tinane na, wo jô mbia minkômban a mbia minsôñane mi nji lu’an a nkômbane Yéhôva na: Avôl, kuiané atan! (Matt. 16:24) Ajô te, sake éyoñ ô tele meve’ele été nje wo yiane taté na wo fase jame wo yiane bo. Ô nga mane tobe na wo ye bo fo’o ve jame da da, nkômbane Yéhôva, a na wo ye ke ôsu a ve Yéhôva nlem avak. Nge wo bo nalé, wo ye vu Job. To’o éyoñ a nga tôbane ngule meve’ele, a nga jô a nleme wé ôse na: ‘Ma ye bo te lume Yéhôva mvus!’—Job 27:5. w24.03 af. 9 ab. 6-7

Yéhôva, “Zambe ya nye’an” a ne a bia! (2 Cor. 13:11) A nyoñe môt ase ya be bia ngap. Bi too nya ndii na nyu a tabe Yéhôva mebun, “mvame [Jé] ja ye bômane nye.” (Bsa. 32:10) Éyoñe bia nyoñ éyoñe ya tu’a bindi nye’ane Yéhôva, nalé a bo na a tu’a yené vevee mise mangan a élate jangane ja tu’a bo ngul. Bi ne ngule ya tu’a subu nye bebé a kate nye abim avé bia yi na a liti bia nye’ane wé. Bi ne kate nye mame mese ma bo na bi ko woñe bi too ndi na a yeme tebe été jangan a na a bili beta nkômbane ya volô bia. (Bsa. 145:19) Avale bi ne kômbô ke tabe bebé mbe’e nduan éyoñe môs ô ne avep, aval éte fe bia subu Yéhôva bebé asu na bi wô’ôtan ayôñe ya nye’ane wé. Akusa bo nye’ane Yéhôva ô ne ngul, ve ô ne ébubut. Nde ñhe va’ak amu Yéhôva a yi na a nyii wo. Ngo’o nge môt ase ya be bia a yalane nye’ane wé a jô’ô na: “Ma nye’e Yéhôva.” Bsa. 116:1. w24.01 af. 31 ab. 19-20

Yésus a nji su’u fo’o ve na kate bôte na éyôlé Zambe é ne Yéhôva. Bejuif Yésus a mbe a ye’ele be mbe be nga yem éyôlé Zambe. Ve Yésus nnye a mbe nyu a “nga timine Nye.” (Jean 1:17, 18) Éve’an é ne na, mintilane ya nkobô Hébreu mia liti na Yéhôva a ne nkoon éngôngol a mvam. (Nkôl. 34:5-7) Yésus a nga volô bôte na be tu’a wô’ô jam éte éyoñ a nga kane nkana wo kobô ajô mon a nga ke si é ne ôyap ba ésa wé. Éyoñe bia lañe na ésa a nga yene mone wé a nga kôñelane nlem “a ngenan a za’a ôyap,” ane a nga mate mbil a ke tôbane nye, a wubane nye, a jamé nye a nleme wé ôse, bia kôme yen abim avé Yéhôva a wô’ô bôt éngôngol, a abim avé a mvamane be. (Luc 15:11-32) Yésus a nga volô bôte bevok na be kôme yem avale môte Yéhôva a ne. w24.02 af. 10 ab. 8-9

Yéhôva a volô bôte ba tôbane minju’u minlem. Nde aval avé bi ne ko bôte bevok éngôngol a volô be minlem ane Yéhôva? Jam ôsu bi ne bo é ne na bi ve ngule ya bi mbamba mefulu me ne volô bia na bi wô’ô bôte bevok éngôngol a volô be minlem. Mefulu mete me ne mevé? Jé ja ye volô bia na bi bi avale nye’ane da ye tindi bia na ‘bi ke ôsu a volô bôte bevo’o minleme’ môs ane môs? (1 Thes. 4:18) Bia yiane jeñe na bi bi mbamba mefulu aval ane fulu ya yeme wô’ô bôte bevo’o mintaé, nye’ane bobenyañ, a mbamba nlem. (Col. 3:12; 1 P. 3:8) Aval avé mefulu mete ma ye volô bia? Éyoñe bia ko bobejañ éngôngol a nyoñe ngap a be, bia ye bi nkômbane ya volô be minlem éyoñe ba ye tebe minjuk été. Jôme te nje Yésus a nga jô na, “mame me ne njalane nlem été mme ma kui anyu. Mbamba môt a kuli mbamba be mame ba so nye nlem été.” (Matt. 12:34, 35) Éyoñe bia volô bobejañ a besita be tele minjuk été minlem, bia kôme liti be na bia nye’e be. w23.11 af. 10 ab. 10-11

Nge bia yi na bi kôme wô’ô minkulane mejô ya Kalate Zambe, bia yiane sili mvolan. Bi tame nyoñ éve’ela di: Tame simesane na wo ke dulu vôm ô nji yem, ve mvôé jôé mia je mia ke dulu éte ja kôme yeme vôm ate. A kôme yeme vôme mi ne, a vôme minjoñe mise ya vôm ate mia ke. Teke bisô na wo ye bo mevak amu mvôé jôé ja te kañese na mia nye mi ke dulu éte nsamba! Avale te da da, Yéhôva a kôme yeme mame ma boban éyoñe ji a mame ma yange bia ôsu. Ajô te, asu na bi kôme wô’ô minkulane mejô ya Kalate Zambe, bia yiane sili Yéhôva mvolan a éjote nyul ése. (Dan. 2:28; 2 P. 1:19, 20) Aval ane mbamba mbiaé ase, Yéhôva a yi na bone bé be bi meva’a melu ma zu. (Jér. 29:11) Ve Yéhôva a selan a mbiaé amu na nye a ne kate bia mame ma ye bobane melu ma zu, a ne ki étyi teke laane minsos. Yéhôva a nga tobe abime bôt éziñe na é tili minkulane mejô mié Kalate Zambe, asu na bi yeme beta be mame ba ye bobane melu ma zu ôsusua na ma boban.—Ésa. 46:10. w23.08 af. 8 ab. 3-4