Mga Batan-on Nangutana . . .

Unsaon Nako Pagkakat-on Dihang Makalaay Kaayo ang Akong Magtutudlo?

ANG batang lalaki nga nagsul-ob ug polo nga may pulang mga badlis daw gilaayan. Gikagat niya ang iyang mga kuko ug mitutok sa wanang, nga daw nagpangayong kasab-an. Apan, ang iyang magtutudlo labaw pang interesado sa pagtudlo inay sa pagsilot.

“Unsay ipasabot sa paggamit sa ‘konteksto’ aron sa pagkaplag sa impormasyon?” madasigong nangutana ang magtutudlo sa klase.

“Kini maoy paggamit ug nagkalainlaing kahulogan,” mitaghap ang usa ka batang lalaki.

“Maingon-ingon,” miuyon ang magtutudlo, nga nagpakilo sa iyang kilay samtang naghunahuna siyag paagi sa paghan-ay pag-usab sa pangutana. Siya misulay na usab: “Ang paggamit sa konteksto maoy paggamit sa unsa aron makaplagan ang nawalang mga pulong?”

“Mga ideya!” miingon ang usa ka estudyante. “Mga damgo?” nangutana ang lain. Ang batang lalaki nga nagsul-ob ug polo nga may pulang mga badlis nagpakitag diyutayng kaikag.

Gisulayan sa magtutudlo ang laing paagi. “OK, ipananglit nga karon tingtugnaw, ug ako mopaingon sa lasang ug mahisum-ok sa dapit nga may dakong lungag nga ginama sa bato. Ako motan-aw sa sulod ug ako makadungog . . . ” (Ang mga estudyante nangatawa sa iyang pagsuhid sa naghagok nga oso.) “Unsay sunod kong makita? Usa ka oso, hulmigas, unggoy?”

“Usa ka oso,” matud sa usa ka estudyante. “Siya anaa sa sulod sa langob ug ang mga oso molublob sa mga langob sa tingtugnaw.” Ang reporter sa Pagmata! nga nagtan-aw sa maong esena sa klasehanan natingala. Kay ang maong maalamong komento gipahayag sa walay lain kondili ang batang lalaki nga nagsul-ob sa polo nga may pulang mga badlis.

Nahimuot ang magtutudlo. “Oo, imong gigamit ang mga pulong sa palibot sa pagbanabana nga akong makita ang usa ka oso. Karon atong tan-awon sa unsang paagi atong mahimo kini sa leksiyon karong adlawa.”

Ang usa ka maayong magtutudlo naglihok. Usa ka tawong dili lang nahibalo sa iyang ulohan kondili may pagtagad usab sa iyang mga estudyante. Usa ka instruktor nga naningkamot nga himoong makaiikag ang iyang mga klase ug dili matarantar kon hinay makasabot ang iyang mga estudyante. Mopatim-aw ba nga kana sama sa bisan hain sa imong mga magtutudlo? Tingali. Bisan pa niana, ang The Family Handbook of Adolescence nagaingon: “Ang pila ka surbi nagapadayag nga ang kinabag-an sa tin-edyer nga mga estudyante hinawayon sa mga magtutudlo, nga mangreklamo nga sila makalaay o dili makalingaw.”

Hinuon, makataronganon lamang ang pagtuo nga ang kadaghanang magtutudlo labing menos kasarangan sa katakos. Apan sa madugay o sa madali tingali makabaton kag magtutudlo nga makalaay kaayo nga dili ka makaangay. Ug kon mahitabo kana, bation nimo ang kapakyasan kay buot nimong makat-onan ang tanan nimong maarangan samtang nagatungha. Unsay imong mahimo? Ang pagkakat-on usa ba diay ka pilding kawsa?

Hinungdanon ang Imong Tinamdan!

Unsa ang imong tinamdan bahin sa pagkakat-on? Ang usa ka bag-ong eksperimento nagpadayag nga ang lebel sa konsentrasyon o pagtagad sa tin-edyer may pagkataas diha sa mga klase sama sa industrial arts, physical education, ug musika. Ugaling, kini mous-os ug dako sa mga klase maylabot sa pinulongan ug kasaysayan.

Ang mga instruktor sa physical education o musika labaw bang hiniyasan kay sa mga magtutudlo sa akademikong mga subject? Lagmit dili. Gibati sa mga tigdukiduki nga ang dili-akademikong mga klase mohatag sa mga estudyante ug labaw nga pagpakigbahin. Bisan pa niana, dili ba kaha nga ang mga estudyante dunay negatibong tinamdan bahin sa akademikong mga subject? Kon mohukom daan ang mga estudyante nga makalaay ang usa ka subject, bisan ang magtutudlo nga may mga kahanas ni Plato basin malisdan sa paghawid sa ilang pagtagad.

Unsa ang imong tinamdan bahin sa pila ka ulohan o subject? Dili ba kaha nga kinahanglan kanang usbon? Ang algebra tingali daw dili mapuslanon karon. Apan kon unsa ka dako ang imong natun-an basin may adlawng makaikag sa usa ka amo nga nagaplano nga mamuhunan diha kanimo sa panahon ug pagbansay. Busa magmaikagon sa butang imong ginatun-an! Basin makahanaw kana sa kalaay sa pagtuon.

‘Ang Maayong Magtutudlo Maoy . . . ’

Apan, usahay bisan ang mga estudyanteng maikagong makakat-on moreklamo nga sila may “dili-maayong” mga magtutudlo. Apan unsa ba gayod ang “maayong” magtutudlo? Ang usa ka batan-ong babaye misulti sa Pagmata!, “Gusto ko ang akong magtutudlo sa math kay siya makalingaw kaayo.” Ang usa ka batang lalaki nagdayeg sa iyang magtutudlo sa Ingles tungod kay ‘sigeng nagpasiaw.’

Apan bisan tuod ang pagkamakapahimuot o bisan makapalingaw maayong hiyas alang sa usa ka magtutudlo, kini dili makapuli sa iyang pagka “may igong katakos sa pagtudlo sa uban.” (2 Timoteo 2:2) Hinuon, ang Bibliya dinhi nagatumong sa panguna sa espirituhanong mga katakos. Apan kini nagapalutaw sa kamatuoran nga ang usa ka kinahanglanon sa usa ka maayong magtutudlo mao nga nahibalo gayod siya sa iyang subject.

Makapasubo, ang kahibalo ug ang makapahimuot nga personalidad dili kanunay magkaipon. Ang usa ka batan-on may magtutudlo nga makapasiaw samag komedyante. Bisan pa niana, miangkon ang batan-on, “Wala kaayo mi makakat-on bahin sa pisika.” Sa laing bahin, ang laing batan-on nagpaila nga ang iyang magtutudlo maalamon. Bisan pa niana gitawag niya siyang “labihan ka makalaay. Ang iyang pagsulti usa rag tono ug siya nagagamit ug laglom nga mga pulong nga walay makasabot.”

May magtutudlo ka ba nga sama sa ulahing matang? Kon mao, hinumdomi ang giingon sa pila ka unang Kristohanon mahitungod ni apostol Pablo. Siya may labaw nga katakos ingong magtutudlo sa Pulong sa Diyos. Bisan pa niana ang pila ka Kristohanon sa adlaw ni Pablo mireklamo nga “ang iyang pagkatawo [maoy] luya ug ang iyang sinultihan dulumtanan.” Si Pablo mitubag: “Apan bisan pag ako dili hanas sa pagsulti, ako dili ingon sa kahibalo.”—2 Corinto 10:10; 11:6.

Kon wala tagda sa pipila ang gipamulong ni Pablo ug nakita lamang ang iyang mga kahuyangan kono ingong mamumulong, unsa kahay nahitabo? Sila dili unta makabatog bililhong kahibalo. Ayaw himoa ang samang sayop kon bahin sa pagtuon sa eskuylahan! Sa dili pa nimo papason ang dili-makaiikag nga magtutudlo ingon nga “dili maayo,” pangutan-a ang imong kaugalingon, ‘Nahibalo ba siya sa iyang ginasulti? Makakat-on ba ako gikan kaniya?’

Maningkamot sa Pagkakat-on

‘Apan dili ba ang pagkakat-on angayng makalingaw?’ mangutana ka. Usahay kini mahimong makalingaw. Ugaling, ang pipila sa labing bililhong mga pagtulon-an sa kinabuhi makat-onan pinaagig pailob ug paghago. Pananglitan, si Jesu-Kristo “nakakat-on sa pagkamasinugtanon gikan sa mga butang iyang giantos.” (Hebreohanon 5:8) Ang pagkakat-on pinaagi niadtong matanga sa kasinatian dili makalingaw, apan bisan pa niana kadto mihatag ug bililhong pagtulon-an. Ang kahibalong imong makuha sa tunghaan sa susama mapuslanon. Busa ihatag ang labaw sa kasagarang pagtagad sa magtutudlo nga laay mosulti. Sulayi ang pagkuhag mga nota aron ang imong pagtagad matumong sa iyang igasulti. Abagi ang makalaay nga mga diskusyon sa klase pinaagi sa dugang pagtuon sa balay.

Kon maningkamot ka sa pagkakat-on, basin matingala ka unsa ka daghan ang imong masabtan—bisan pa gikan sa giingong makalaay nga magtutudlo. Mipahayag ang The Family Handbook of Adolescence: “Bisan tuod ang pila ka estudyante sa maong panahon nahibalo sa dakong positibong epekto sa usa ka magtutudlo, kadaghanan nga tapos lamang sa daghang katuigan nga mailhan sa bug-os ang impluwensiya sa magtutudlo.”

Ang usa ka artikulo sa U.S.News & World Report nag-ingon nga gawas sa pagbaton ug kahibalo, ang magtutudlo kinahanglan “makaarang sa pagpasa nianang impormasyona.” Ug ang pila ka magtutudlo menos ug grado sa komunikasyon. Bisan pa niana, matikdi ang prinsipyong gipahayag sa Proverbio 20:5: “Ang tambag sa kasingkasing sa usa ka tawo maoy sama sa halalom nga tubig, apan ang tawong may salabotan mao ang mokalos niana.” Oo, usahay imong mapagawas ang katakos sa usa ka magtutudlo.

‘Patudloa Siya’

Sa iyang librong The High School Survival Guide, si Barbara Mayer, usa ka magtutudlo mismo, miingon: “Ang mga magtutudlo, nga lagmit nakasubli niining samang mga leksiyon sa daghang beses kay sa iyang mahinumdoman, lagmit mahulog sa usa ka rutina, ug yanong magpahayag sa materyal sama sa ilang pagpahayag niana sa nangagi. Kon ang usa ka topiko dalidalion sa paghisgot ug dili nimo gihapon hisabtan, ipataas ang imong kamot ingong kausaban ug pangayog dugang impormasyon . . . Ipasulti niya kanimo ang tanan niyang nahibaloan.” Kayugtan ba kana sa magtutudlo? Dili kon matinahoron ang imong paghimo niana. (Colosas 4:6) Unsay mahimong mosangpot? Matud ni Mayer: “Imong hidiskobrehang ang imong magtutudlo moabot sa klase nga labawng preparado, ug may impormasyong dili ra hapawhapaw.”

Ang kadasig mananakod, ug ang imong tinguha sa pagkakat-on basin makapabuhi ug diyutay sa imong magtutudlo. Siyempre, ayaw dahoma ang kalit nga kausaban. Ug tingali adunay pila ka klase nga kinahanglang imong antoson sa makadiyut. Apan kon ikaw maayong tigpatalinghog ug sa tim-os maikagon sa nagakahitabo, ikaw makakat-on gihapon. Ug dili ba kana ang katuyoan sa pagtungha?

[Letrato sa panid 14]

Usahay ang usa kinahanglang makakat-on pinaagi sa paghago gayod

[Letrato sa panid 15]

Ang magtutudlo nga may katakos dill kinahanglang usa ka komedyante o maglilingaw