Isalikway ang Dili-Diyosnong mga Tradisyon!
“ANG kamatuoran magpagawas kaninyo,” miingon siJesu-Kristo. (Juan 8:32) Oo, ang Kristiyanidad mohatag ug kagawasan sa mga tawo—kagawasan gikan sa pagkaulipon sa mga patuotuo, kagawasan gikan sa pagtuo sa bakak nga mga pagtulon-an ug mga paglaom, kagawasan gikan sa pagkaulipon sa malaw-ay nga mga buhat.
Apan, sama sa karaang mga panahon, ang mga Kristohanon karon nagaatubang kanunay ug mga pagpamit-os sa pagbalik sa mga tradisyon sa miagi. (Galacia 4:9, 10) Dili buot ingnon nga ang tanang popular nga mga kustombre makadaot. Sa pagkatinuod, makapili ang usa ka Kristohanon sa pagsunod sa lokal nga mga kustombre nga maayo ug mapuslanon. Apan sa dihang ang mga kustombre magkasumpaki sa Pulong sa Diyos, ang mga Kristohanon dili mokompromiso. Sa ingon ang mga Saksi ni Jehova ilado nga dili moapil sa mga pagsaulog sa Pasko, komplianyo, ug ubang mga kustombre nga magkasumpaki sa Pulong sa Diyos.
Kining maisogong baroganan kanunayng miresultag hilabihang pagyubit ug pagsupak sa mga kaila, mga silingan, ug dili magtutuong mga paryente. Mao kini ang kahimtang ilabina sa pipila ka nasod sa Aprika, diin hilabihan ka daghang tradisyon ang gihimo diha sa mga paglubong, mga kasal, ug mga pagpanganak. Ang pagpamit-os sa pagsunod mahimong lisod dag-on—sagad maglakip sa mga paghulga ug mga buhat sa kapintasan. Sa unsang paagi ang mga Kristohanon didto makabarog nga malig-on? Posible ba nga malikayan ang pagharongay nga walay pagkompromiso? Sa pagtubag, atong susihon kon sa unsang paagi giatubang sa matinumanong mga Kristohanon ang pipila ka dili kasulatanhong mga tradisyon.
Patuotuong mga Kustombre sa Paglubong
Sa habagatang Aprika daghan kaayo ang tradisyon labot sa mga haya ug paglubong. Ang mga nagbangotan sagad mogugol ug tibuok gabii—o daghang gabii—sa balay sa pagbangotan, diin ang kalayo padayong ginapasiga. Ang namatyan gidid-an sa pagluto, pagpatupi, o bisan pagkaligo hangtod matapos ang paglubong. Human niana, sila kinahanglang maligo sa linain nga sambog sa mga yerba. Ang mao bang mga kustombre dalawaton sa mga Kristohanon? Dili. Kining tanan nagpabanaag sa pagtuo sa pagkadili-mamatay sa kalag ug sa tumang kahadlok sa mga patay.
Ang Ecclesiastes 9:5 nag-ingon: “Ang mga buhi nasayod nga sila mangamatay; apan ang mga patay, sila walay kahibalo sa bisan unsa.” Ang pagkahibalo niining kamatuorana mohatag ug kagawasan sa usa gikan sa pagkahadlok sa ‘mga espiritu sa patay.’ Apan unsay angayng buhaton sa usa ka Kristohanon kon pugson siya sa maayog-tuyong mga paryente sa pag-apil sa maong mga rituwal?
Palandonga ang pananglitan sa usa ka Saksi sa Aprika nga ginganlag Jane, kansang amahan namatay. Sa pag-abot sa punerarya, siya gisultihan dayon nga siya ug ang uban pa sa pamilya kinahanglang mosayaw libot sa patayng lawas sa tibuok gabii aron malukmay ang espiritu sa namatay. “Gisultihan ko sila nga ingong usa sa mga Saksi ni Jehova, dili ako mahimong makigbahin sa maong mga buhat,” miasoy si Jane. “Apan, sa pagkasunod adlaw human sa paglubong, ang edarang mga paryente nag-ingon nga ilang kaligoan ang mga membro sa namatyang pamilya ingong dugang panalipod batok sa espiritu sa namatay. Sa makausa pa mibalibad ako sa pakigbahin. Sa samang panahon, si Mama wala pagawasa sa balay. Ang si bisan kinsa nga gustong makigkita kaniya kinahanglang moinom una ug alak nga giandam alang niana nga katuyoan.
“Ako midumili sa pag-apil sa tanan niini. Hinunoa ako mipauli sa balay aron mag-andam ug pagkaon, nga gidala ko sa balay diin nag-estar si Mama. Kini nagpahigawad gayod sa akong pamilya. Nagtuo ang akong mga paryente nga ako dili normal.” Labaw pa niana, ilang gibiaybiay siya ug gitunglo siya, nga nag-ingon: “Sanglit imong gisalikway ang atong tradisyon tungod sa imong relihiyon, samokon ka sa espiritu sa imong amahan. Sa pagkamatuod, ikaw dili na makapanganak.” Sa gihapon, si Jane wala magpadala sa kahadlok. Ang resulta? Siya miingon: “Sa maong panahon duha na ang akong anak. Karon ako may unom na! Naulawan niini ang mga tawong miingon nga ako dili na makapanganak pag-usab.”
Seksuwal nga “Paghinlo”
Ang laing kustombre maoy bahin sa seremonyal nga paghinlo human sa kamatayon sa usa ka kapikas. Kon mamatay ang asawa, dalhon sa iyang pamilya ngadto sa nabalo nga bana ang usa ka umagad-nga-babaye o laing babaye nga suod nga paryente sa iyang namatay nga asawa. Siya obligado nga makigsekso kaniya. Ayha pa lamang siya makahimo sa pagpakigminyo kang bisan kinsa nga buot niya. Ingon usab niana ang mahitabo kon ang bana sa asawa ang mamatay. Ang batasan gituohan nga magputli sa buhi nga kapikas sa “espiritu” sa namatay nga kapikas.
Ang bisan kinsa nga modumili sa maong “paghinlo” mameligro nga dumtan sa mga paryente. Mahimong ipalain siya ug mailalom sa pagbiaybiay ug mga panghimaraot. Bisan pa niana, ang mga Kristohanon dili mosunod niini nga kustombre. Sila nahibalo nga kana dili gayod usa ka paagi sa “paghinlo,” ang sekso gawas sa kaminyoon mahugaw sa panan-aw sa Diyos. (1 Corinto 6:18-20) Dugang pa, ang mga Kristohanon magminyo “lamang diha sa Ginoo.”—1 Corinto 7:39.
Usa ka Kristohanong babaye nga taga-Zambia nga ginganlag Violet namatyan sa iyang bana. Human niana, gidad-an siya ug lalaki sa mga paryente, namugos nga siya kinahanglang makigsekso kaniya. Mibalibad si Violet, ug ingong silot siya gidid-an sa pagkalos ug tubig sa publikong atabay. Gipasidan-an usab siya sa dili pag-agi sa dakong dalan, kay basig may daotan nga mahitabo kaniya. Bisan pa, siya wala magpadala sa kahadlok sa iyang mga paryente o sa iyang katagibaryo.
Sa ulahi si Violet gipatawag sa lokal nga korte. Didto siya maisogong nagpatin-aw sa iyang Kasulatanhong mga katarongan sa dili pagpakigbahin sa gidiling sekso. Ang korte mipabor kaniya, nga nag-ingon nga kini dili makapugos kaniya sa pagsunod sa lokal nga mga kustombre ug mga tradisyon nga supak sa iyang mga pagtuo. Makaiikag, ang iyang malig-ong pagdumili sa pagkompromiso nagpamenos sa pagpit-os sa ubang mga Saksi sa baryo nga sa ulahi nakaatubang sa samang isyu.
Usa ka Saksi sa Aprika nga ginganlag Monika mibarog sa susamang pagpit-os human namatay ang iyang bana. Ang pamilya sa bana miinsister sa paghatag kaniyag laing bana. Si Monika miingon: “Ako mibalibad, nga determinado sa pagsunod sa sugo sa 1 Corinto 7:39.” Apan wala molunga ang pagpit-os. “Gihulga nila ako,” nahinumdom si Monika. “Sila miingon: ‘Kon modumili ka, dili ka na gayod maminyo pag-usab.’ Sila nangangkon pa gani nga ang pipila sa akong kaubang mga Kristohanon tagong naghimo niini sa seremonyal nga paagi.” Bisan pa, si Monika mibarog nga malig-on. “Ako wala magminyo sulod sa duha ka tuig, nga human niana ako nagminyo pag-usab sa Kristohanong paagi,” matud niya. Si Monika karon nag-alagad ingong usa ka regular nga payunir.
Pagkanakuhaan ug Pagpanganak ug Patay
Kinahanglang atubangon usab sa mga Kristohanon sa habagatang Aprika ang mga kustombre labot sa mga pagkakuha sa bata ug sa mga pagpanganak ug patay. Ang maong makapasubong mga hitabo maoy resulta sa tawhanong pagkadili-hingpit—dili kay silot sa Diyos. (Roma 3:23) Apan kon makuhaan ang usa ka babaye, ang pipila ka tradisyon sa Aprika nagkinahanglan nga siya tagdon ingong sinalikway sa pila ka yugto sa panahon.
Usa ka babaye nga nakuhaan dili pa dugay nahibulong sa pagkakita sa usa ka Saksi nga naglakaw paingon sa iyang balay. Samtang nagkaduol siya, iyang gisinggitan siya: “Ayawg duol diri! Sumala sa among kustombre, ang usa ka babaye nga bag-o pang nakuhaan ginaingon nga dili pagaduawon.” Apan, gisultihan siya sa Saksi nga ginapaabot sa mga Saksi ni Jehova ang mensahe sa Bibliya ngadto sa mga tawo sa tanang matang ug nga sila wala magsunod sa lokal nga mga kustombre labot sa mga nakuhaan. Unya iyang gibasahan siya sa Isaias 65:20, 23, nga nagpatin-aw nga ilalom sa Gingharian sa Diyos dili na mahitabo ang mga pagkanakuhaan ug mga pagpanganak ug patay. Tungod niana, gidawat sa babaye ang usa ka pagtuon sa Bibliya sa balay.
Adunay mga patuotuong mga kustombre usab sa paglubong sa mga bata nga natawong patay. Sa dihang ang usa ka Saksi nga ginganlag Joseph mitambong sa usa niini nga paglubong, siya gisultihan nga ang tanang nanambong kinahanglang manghunaw sa ilang mga kamot sa tubig nga nahuloman sa mga yerba ug ihidhid ang medisina diha sa ilang mga dughan. Kini ginaingon nga mosanta sa “espiritu” sa bata sa pagbalik ug sa paghatag ug kadaot kanila. Matinahorong mibalibad si Joseph, kay nahibalo sa pagtulon-an sa Bibliya nga ang mga patay dili makahimog kadaot sa mga buhi. Sa gihapon, ang pipila misulay sa pagpugos kaniya sa pagpahid sa medisina. Mibalibad pag-usab si Joseph. Sa pagpakita sa walay kahadlok nga pagbarog niini nga Kristohanon, ang ubang mitambong midumili usab sa mga yerba.
Likayi ang mga Komprontasyon, Apan Barog nga Malig-on
Ang kahadlok sa mga buhi ug ang kahadlok nga mahimong usa ka sinalikway maoy usa ka kusganong puwersa sa pagkompromiso. Ang Proverbio 29:25 nag-ingon: “Ang pagkahadlok sa mga tawo nagadalag usa ka lit-ag.” Ang nag-unang mga eksperyensiya nagpasundayag sa pagkamatinud-anon sa ulahing bahin niana nga bersikulo: “Apan siya nga nagabutang sa iyang pagsalig kang Jehova pagapanalipdan.”
Bisan pa, ang komprontasyon sagad malikayan. Pananglitan, kon ang usa ka Kristohanon dapiton sa paglubong sa usa ka paryente, dili siya kinahanglang maghulat hangtod nga makaplagan niya ang iyang kaugalingon sa makapakompromisong kahimtang. “Ang usa nga maalamon nga nakakita sa katalagman nagtago sa iyang kaugalingon; ang walay kasinatian nga nagpadayon nag-antos sa silot.”—Proverbio 27:12.
Maalamong mangutana sa mataktikanhon kon unsang mga kustombre ang pagasundon. Kon kini kuwestiyonable, mahimong gamiton kining higayona sa Kristohanon sa pagpatin-aw kon nganong siya dili mahimong makigbahin, nga himoon kini “uban ang kalumo sa buot ug halawom nga pagtahod.” (1 Pedro 3:15) Sa dihang matinahorong ipatin-aw daan sa usa ka Kristohanon ang iyang pinasukad-sa-Bibliya nga baroganan, ang iyang mga paryente sagad mas mokiling sa pagtahod sa iyang mga pagtulon-an ug dili na kaayo mogamit ug mga panghulga ug panghadlok.
Bisag unsa pay pagsanong sa mga paryente, ang usa ka Kristohanon yanong dili gayod mokompromiso pinaagi sa pagsunod sa nagapasipala sa Diyos nga mga tradisyon—bisag unsa pa ang mga hulga o panamastamas ang ihatag diha kaniya. Kita nakabaton nag kagawasan gikan sa matuotuohong kahadlok. Si apostol Pablo miagda: “Alang sa maong kagawasan si Kristo nagapagawas kanato. Busa barog nga malig-on, ug ayaw tugoting mabilanggo ang inyong kaugalingon pag-usab diha sa yugo sa pagkaulipon.”—Galacia 5:1.
[Hulagway sa panid 29]
Daghan ang nagtuo nga ang usa ka tawo nga bag-o pang namatay magsilbing usa ka tigpataliwala ug makahatod ug mga mensahe ngadto sa mga paryente nga dugay nang nangamatay