“Ese Mo Wor An Emon Kapas Epwe Usun An Atewe Kapas”
“Ir meinisin ra eitochu i, o ra weitifengennir ren ekkewe kapas mi auchea mi tou seni lon auan.”—LUK 4:22.
1, 2. (a) Pwata ekkewe chon kuno mi titiilo pwe repwe turufi Jises ra liwin, nge apoonupou? (b) Met a affata pwe sap minne ekkena chon kuno chok ra ingeiti an Jises afalafal?
EKKEWE chon kuno rese apwonueta wiiser. Ra titiilo pwe repwe turufi Jises Kraist, nge ra liwin apoonupou. Ekkewe samol fel lapalap me Farisi ra atittiner ren ar eisiniir: “Pwata ami ouse emmwenato atewe?” Enlet, pwata ekkena chon kuno rese turufi ena mwan mi tipemecheresin fangeta ngeniir? Ekkena sounfiu ra apasa pwe: “Ese mo wor an emon kapas epwe usun an atewe kapas.” Ra kon ingeiti an Jises afalafal pwe iwe rese chuen ekiekin aresini ena mwan mi mosonoson.a—Jon 7:32, 45, 46.
2 Sap minne ekkena chon kuno chok ra ingelo ren an Jises afalafal. Ewe Paipel a apasa pwe chommong aramas ra kito pwe repwe auseling ngeni an afalafal. Aramasen sopwun we ra “weitifengennir ren ekkewe kapas mi auchea mi tou seni auan.” (Luk 4:22) Lap seni fan eu a afalafal me won efoch waa ngeni ekkan pwin aramas mi fokkun chocho, nge ra mumuto orosetin ewe Setin Kalili. (Mark 3:9; 4:1; Luk 5:1-3) Fan eu, “eu pwin aramas mi chommong” ra nonnom ren fitu ran, inaamwo ika esor aner mongo.—Mark 8:1, 2.
3 Met popun Jises emon sense mi sokkolo angochun? Tong ewe akkaewin popun.b Jises a tongei ekkewe poraus enlet a awewei ngeni aramas, me a tongei ekkewe aramas mi kait seni i. Nge a pwal sokkolo watteen an Jises miritiiti ekkewe minen asukula aramas. Lon ekkan lesen mi nom lon en chassi, sipwe kaeo ussun ekkoch ekkewe minen asukul mi murinno Jises a aea me ifa ussun sipwe tongeni appiruur.
Kapas mi Mecheres me Ffatoch
4 Fan chommong ekkan aramas mi fiti sukul tekia ra kan aea kapas mi alollol aramas rese lien weweitiir. Nge ika ese ffatoch ach kewe kapas ngeni aramas, ita ifa ussun repwe kuna alillis seni sileiach? Lon wiisan we, wiisen sense, esap fan eu an Jises eani kapas mi sokkolo alollolur. Ekieki mwo chommongun me alollolun ekkewe kapas a tufichin aea. Iwe nge, inaamwo ika a fokkun watte silelapan, a ekieki chokewe mi auseling ngeni, nge esap pwisin i. A silei pwe chommong leir “rese kaeo lon sukul, o ir mi aramas kisikis.” (Fofor 4:13) Ren an epwe emiriti letiper, a aea ewe sokkun kapas ekkena aramas repwe weweiti. Eli a mecheres are tekisosson an kewe kapas, nge ekkewe poraus mi enlet mi pwalo rer a mmen alollol.
5 Ren chok awewe, nengeni mwo ewe Afalafal won ewe Chuuk, ewe mi mak lon Mattu 5:3-7:27. Eli lon ena afalafal, Jises a kapas ukuukun 20 chok minich. Iwe nge, masouan kana ra alollol, iwe, ra affataochu porausen lisowu mwaal, mufesen, me tongen woun fonufan. (Mattu 5:27-32; 6:19-34) Iwe nge, esor kapas mi alollol are kapas mi sokkolo lon. Pwungun pwe ese lien wor ewe esin kapas ekkan semirit resap tongeni weweiti! Ina minne, lupwen a wes an afalafal, ekkewe pwin aramas—nge neman chommong leir chon atake, chon masen siip, me chon attau—“ra weitifengen ren an afalafal”!—Mattu 7:28.
6 Fan chommong Jises a aea kapas mi ffat me mwoch, iwe, a uwawu ekkewe sokkun poraus mi mecheres an aramas weweitiir, nge ra mmen auchea. Lon ena fansoun mwen an a wor ekkan puk mi peres, atewe a ffotukalong an kewe poraus lon ekiekin me letipen chon auseling ngeni. Ikkeei ekkoch me leir: “Esor emon mi tongeni angang ngeni ruemon samol;. . . Ouse tongeni angang ngeni Kot me mammon.” “Ousap apwungu aramas, pwe Kot esap apwungukemi.” “Iei minne, oupwe tongeni esinna ir ren uwar.” “Ren ir mi pochokkul esor lamoten sousafei, pwe ren ir chok mi samau.” “Ir meinisin mi angei katilas repwe malo ren katilas.” “Oupwe ngeni Sisar minne an Sisar, o pwal ngeni Kot minne an Kot.” “Feiochun liffang mi lap seni feiochun angei.”c (Mattu 6:24; 7:1, 20; 9:12; 26:52; Mark 12:17; Fofor 20:35) Tori ach ei fansoun, weween, arap ngeni 2,000 ier mwirin an Jises uwawu ekkena poraus, a mecheres an aramas chechchemeni ekkena kapas mi fokkun auchea.
Aean Kapas Eis
7 Jises a mmen angoch le aea kapas eis. Fan chommong a aea kapas eis, inaamwo ika epwe fen mecheres an epwe chok ereni ir mi auseling ngeni ewe mettoch a mochen menlapei. Iwe, met popun an aea kapas eis? Fan ekkoch a aea kapas eis mi tuwenewen pwe epwe pwari wesewesen ekiekin chon u ngeni, iwe, a ina ussun an pinei auer. (Mattu 12:24-30; 21:23-27; 22:41-46) Iwe nge, fan chommong Jises a aea kapas eis ren an epwe awewei poraus mi enlet, pwal ren an epwe amwokutu chon auseling ar repwe pwarata masouen letiper, me pwal ren an epwe achungu me emiriti ekiekin noun kewe chon kaeo. Sipwe nengeni ruu poraus, nge ir me ruu ra weneiti ewe aposel Piter.
8 Akkom, chechchemeni mwo ewe fansoun lupwen chon angei takises ra eisini Piter ika Jises a fen monatiu takisesin ewe imwen fel.d Piter a apasa, “Ewer,” pun fan ekkoch a muttir kapas, nge ese ekieki akkom met epwe apasa. Iwe nge, ekiselo mwirin, a iei ussun an Jises kapas ngeni: “ ‘Meeta om ekiek, Saimon? Seni io ekkewe kingen fonufan ra angei takisesin aramas are takisesin laisen? Seni nour kewe are seni aramas? A apasa, ‘Seni chok aramas.’ Iwe, Jises a apasa ngeni i, ‘Iwe, nour kewe ra ngaselo.’ ” (Mattu 17:24-27) Epwe ita ffat ngeni Piter weween an Jises kewe kapas eis. Met popun?
9 Lon ranin Jises we, aramas ra silei pwe mararin ekkewe chon nemenem rese kan monatiu takises. Ina minne, ita uruurun pwe esap wiisen Jises an epwe monatiu ewe takises pun i Noun ewe King we alaemon, nge ina i ewe King lon lang aramas ra fel ngeni lon ewe imwen fel. Nengeni mwo pwe sap minne Jises a chok ereni Piter pwungun ewe poraus, nge a angoch le aea kapas eis fan fos pwotete pwe epwe alisi Piter an epwe pwisin miritiiti pwungun ewe poraus—me eli fan iten an epwe pwal alisi Piter an epwe kuna lamoten an epwe ekiekifichi met epwe apasa mwen an epwe fos.
10 Ewe oruuen poraus a weneiti eu mettoch mi fis lon ewe pwinin Pasofer 33 C.E. lupwen eu pwin aramas a rangoto pwe repwe aresini Jises. Ekkewe chon kaeo ra eisini Jises ika repwe fiu pwe esap eolo. (Luk 22:49) Piter ese witi poluan, pwe a pokuelo selingen emon mwan ren efoch ketilas (nge eli Piter a ekiekin nnielo ena emon). Fofforun Piter a u ngeni letipen noun we masta, pun Jises a unusen mmonleta pwe epwe fangeta. Iwe, met Jises a fori? Pokiten an pwarata mosonottam fansoun meinisin, a eisini Piter ulungat kapas eis: “Ifa usun ewe kap Semei a fen ngeniei, usap un seni?” “Ka ekieki pwe usap tongeni tingor ngeni Semei, nge iei chok epwe tinato rei lap seni engol-me-ruu mwichen chonlang? Nge ifa usun pwonuetan maken ekkewe puk pwe epwe chok iei usun?”—Jon 18:11; Mattu 26:52-54.
11 Ekieki mwo ena poraus. Jises a nom lein eu pwin aramas mi ningeringer, iwe, a silei pwe epwele malo me wiisan an epwe aitochu Seman we me awora ewe minen amanaua chon fonufan. Iwe nge, a awora och fansoun lon chok ena atun pwe epwe ffotukalong lon ekiekin Piter ekkoch poraus enlet mi lamot ren an aea kapas eis. Esap ita ffat pwe Jises a weweiti aucheaan kapas eis?
Kapas Awewe mi Ussun Tunommong
12 Lon an angangen afalafal, fan chommong Jises a aea pwal eu minen kait mi murinno—kapas awewe mi ussun tunommong. Ina ewe sokkun kapas awewe fan iten menlapen poraus. Ren an aea kapas awewe mi ussun tunommong, Jises a efisata lon ekiekin aramas ewe sokkun lios mmen weires ar repwe monukalo. Sipwe nengeni ekkoch me leir.
13 Lon ewe Afalafal won ewe Chuuk, iei alon Jises lupwen a menlapei lamoten ach sisap “apwungu” aramas: “Nge pwata ka kuna ewe piipi le mesen pwiom, nge kose mo meefi ena ira le mesom?” (Mattu 7:1-3) En mi tongeni aliosu lon mokurom ena poraus? Emon mi kan esiit a apasa pwe epwe uwawu och piipi seni “mesen” pwiin. Eli ena sou esiit epwe era pwe pwiin we ese lien kunaochu mettoch meinisin fan iten an epwe apwunguochu poraus. Nge efoch ita “ira” a eppeti ena sou esiit seni an tufichin apwunguochu poraus—nge ena ira a ussun efoch urelap are auecham fan iten kautaan eu imw. Ina eu sokkun poraus mmen weires ngeni aramas ar repwe monukalo, nge a affata pwe a mmen umwes ach sipwe esiita pwiich kewe ren ekkewe kukkun mettoch repwe mwaallilo lon lupwen a wor pwisin mwaallich kewe mi watte!
14 Lon pwal eu fansoun, Jises a apwungu ekkewe Farisi ren an ereniir pwe ir “chon emmwen mi chuun, pwe oua limetawu ewe tengngu nge oromalo ewe kamel.” (Mattu 23:24, NW) Ina eu kapas awewe mi ussun tunommong, nge mi sokkolo pochokkulan. Met popun? Popun, pun a fokkun watte lollofesenin emon kukkun tengngu me emon kamel, pwe ewe kamel eu me lein ekkewe man mi watte chon auselinga Jises ra silei ussun. Ekiekin aramas pwe choun 70 milion tengngu epwe lollo ngeni choun emon kamel! Pwal och, Jises a silei pwe ekkewe Farisi ra kan aea mangaku ren ar repwe limetawu piipi seni unumer wain. Ekkena chon eipo fan iten alluk ra fori ena mettoch pwe rete oromalo emon tengngu pun repwe tongeni limengau ren lon pekin ngun. Iwe nge, lon kapas awewe, ra oromalo ewe kamel, nge ena man a pwal limengau. (Lifitikos 11:4, 21-24) A ffat ewe lesen Jises a menlapei. Ekkewe Farisi ra tinikken le apwonueta ekkewe mettoch mi kisikis lon ewe Alluk, nge ra tunalo ekkewe mettoch mi wesewesen watte—weween, “pwung me umoumoch me tuppwol.” (Mattu 23:23, NW) A ifa me ffatochun an Jises pwarata wesewesen lapalaper!
15 Lon unusen an angangen afalafal, fan chommong Jises a aea kapas awewe mi ussun tunommong. Nengeni mwo ekkoch leir. “Luku usun chok efou foun sinapi” mi tongeni ameralo eu chuuk—nge eli esor pwal och kapas awewe mi murinno seni ena Jises a tongeni aea fan iten an epwe menlapei pwe ekis chok luku epwe tongeni fori chommong mettoch. (Mattu 17:20) Emon kamel mi watte an a sotun pwerelong lon pwangen efoch tikek—a fet ochchun ena kapas awewe an a affata weiresin an emon aramas mi pisekisek sotun angang ngeni Kot nge a chuen chok akkomwa wouun fonufan lon manauan! (Mattu 19:24) Kese kan mairu ren an Jises aea mettoch mi sokkopat lon an kewe kapas awewe me an tufichin awewefichi och poraus ren an aea ekkoch chok kapas?
Kapas mi Tetteloch me Pwung
16 Pokiten a unusoch miritin me tipachchemen Jises, a mmen angoch le aea kapas mi tetteloch me pwung lon an afalafal ngeni aramas. Iwe nge, esap fan eu an aeamwaalli an na tufich. Lon an asukula aramas, fansoun meinisin a aea mwokusan pwe epwe esileilo poraus mi enlet. Fan ekkoch, a uwawu kapas mi wenewenen tetteloch pwe epwe pwarata pwe ese pwung tipimwaallin ekkewe chon lamalam mi u ngeni i. Fan chommong, a aea ewe sokkun ekiek mi tetteloch me pwung ren an epwe aiti ngeni noun kewe chon kaeo ekkoch lesen mi lamot. Sipwe nengeni ifa ussun Jises a mmen angoch le aea ekiek mi tetteloch me pwung.
17 Nengeni mwo ewe fansoun Jises a apochokkula emon mwan mi toki timon, nge a chun me aumwoch. Lupwen ekkewe Farisi ra rong ussun, iei alor: “Atewe a chok asulo ekkewe timon fan iten Peelsepul, samolun ekkewe timon.” Nengeni pwe ekkena Farisi ra era nge noun Setan kewe timon repwe kasulo ren manaman mi sokkolo watteen. Iwe nge, ren ar repwe etipetipa aramas pwe resap luku Jises, ra apasa pwe an manaman a popu seni Setan. Jises a pwarata pwe rese eani ewe sokkun ekiek mi tetteloch me pwung pwe iei alon ngeniir: “Iteiten mu mi pwisin aimufesen lefiler epwe ta, o iteiten telinim are im mi pwisin aimufesen lefiler esap tongeni uta. Iwe, are Satan a fen asulo Satan, i a fen pwisin aimufesen lefiler. Iwe, ifa usun muun, epwe tongeni uta?” (Mattu 12:22-26) Iei weween alon Jises: ‘Ika ngang emon chon angangen Setan, ussun ami oua apasa, nge ua atai minne a fori, iwe, epwe wewe ngeni pwe Setan a u ngeni pwisin letipan, iwe, epwele turulo.’ Ina ewe sokkun ekiek mi fokkun tetteloch me pwung, are met?
18 Iwe mwirin, Jises a uwawu pwal och ekiek mi tetteloch me pwung. A silei pwe ekkoch me lein ekkena Farisi ra fen asulo timon. Ina minne, a eani eu kapas eis mi mecheres nge a wesewesen pwarata mwaallin ar ekiek: “Are ngang ua asulo ekkewe timon fan iten Peelsepul, nge ifa usun noumi kewe [are nour kewe chon kaeo], ra asurelo fan iten io?” (Mattu 12:27) Iei weween alon Jises na: ‘Ika pwe mi enlet nge ua asulo ekkewe timon ren manamanen Setan, iwe, ese mwaal noum kewe chon kaeo ra fori ar angang fan ewe chok sokkun manaman.’ Ita met ekkewe Farisi repwe tongeni apasa? Resap tongeni era pwe nour kewe chon kaeo ra fori ar angang fan manamanen Setan. Ren an uwawu ena poraus mi wenewenen tetteloch me pwung, Jises a pwarata pwe mi fokkun umwes ar tipimwaal ngeni i.
19 Me lukun an aea kapas mi tetteloch me pwung ren an epwe afanafaneloi chon u ngeni i, Jises a pwal aea poraus mi tetteloch me pwung pwe epwe aiti ngeni aramas afalafal mi enlet ussun Jiowa, iwe, ra apochokkula me aururu letiper. Fan chommong, a aea ei ititin kapas, ‘epwe fen ifa me watten,’ pwe epwe alisi chon auseling ngeni ar repwe feffeita lon ar lukuluk mwirin ar ekieki och afalafal mi enlet ir mi fen sissilei. Sipwe pi ruu chok ena esin poraus.
20 Lupwen a polueni eu tingor seni noun kewe chon kaeo fan iten an epwe aiti ngeniir ifa ussun repwe iotek, Jises a eani och kapas awewe ussun emon mwan mi tufichin etipetipa emon chienan mi tipeforea an epwe mutata an we tingor pokiten an “tingormau.” Jises a pwal awewei tipemecheresin ekkewe sam me in fan iten ar repwe “liffang mettoch mi murinno” ngeni nour kewe. Iwe mwirin, iei alon: “Iwe, are mwo ami aramas mi ngau oua silei ami oupwe fang ngeni noumi liffang mi murina, epwe fen ifa me watten an Sememi lon lang fangela Ngunmifel ngeni chokewe mi tingorei!” (Luk 11:1-13) Ewe lesen Jises a menlapei a longolong won ruu poraus mi lollofesen, nge sap minne ra wewefengen. Ika emon epwe tongeni etipetipa chienan we mi tipeforea an epwe atufichi an osupwang, me ika ekkan sam me in rese unusoch, nge ra kan akkawora met a lamot ngeni nour kewe, epwe ifa me watteen an Semach we lon lang, Semach mi ur ren tong, tinatiu ngun mi fel ngeni noun kewe chon angang mi iotek ngeni fan tipetekison!
21 Jises a pwal aea ena chok sokkun ekiek mi tetteloch me pwung lupwen a awora fon mi weneiti aurek ussun mettochun aion. Iei alon: “Oupwe miritiochu pwe ekkewe refen rese foffot are kinikin, me ese nom rer imwen iseis, iwe nge, Kot a amongoniir. Epwe ifa me watteen aucheaami lap seni machchang? Oupwe miritiochu lapalapen mammaarin ekkewe kiop; rese kan angang are tete . . . Iwe, ika a ina ussun an Kot aufoufa ekkan iraan le malamal mi nom ikenai nge lesor a koturulong lon eu um, epwe ifa me watteen an aufoufakemi, ami mi luku kisikis!” (Luk 12:24, 27, 28, NW) Ewer, ika Jiowa a kan tumunu ekkewe machchang me poon ira, epwe ifa me watteen an tuttumunu noun kewe chon angang! Ese mwaal ena sokkun kapas mi potete, nge mi pwal wenewenen tetteloch me pwung, a kku letipen chon auseling ngeni Jises.
22 Mwirin ach nengenisefalli ekkoch me lein ekkewe minen asukula aramas Jises a aea, a mecheres ach sipwe apasa pwe ekkewe chon angang mi liwin nge apoonupou rese mwakeleta lupwen ra apasa pwe “Ese mo wor an emon kapas epwe usun an atewe kapas.” Nge ewe minen asukul Jises a kon itefoulo ren, iei an aea kapas awewe are kapas monomon. Pwata a aea ena minen asukul? Iwe, pwata an kewe kapas awewe ra fokkun kku letipen aramas? Sipwe pi poluen ekkena kapas eis lon en eu lesen mwirin ei.
[Footnotes]
a Neman ekkena chon kuno ir chon angang ngeni ewe Sanhedrin me ra nom fan nemenien ekkewe samol fel lapalap.
b Pi ekkeei ruu lesen “I Set the Pattern for You” me “Follow Me Continually,” lon Ewe Leenien Mas, minen Tisamper 2002.
c Ei saingoon poraus, ewe mi mak lon Fofor 20:35, ewe aposel Paul chok a kapas ussun, inaamwo ika ena esin poraus a pwalo lon ekkewe puken Poraus Allim. Eli Paul a angei ena poraus pokiten an emon ereni (neman seni emon chon kaeo mi rong an Jises apasa are seni Jises mwirin an manausefal) are an Kot pwari ngeni.—Fofor 22:6-15; 1 Korint 15:6, 8.
d Wiisen chon Jus ar repwe monatiu ruu drachma (ina epwe ukuukun peiofun ruu ranin angang) fan iten takisesin ewe imwen fel iteiten ier. Ena monien takises epwe fan iten ewe angangen tumunu ewe imwen fel, fan iten ewe sokkun angang mi fiffis lon, me fan iten ekkewe asor mi kawor fan asengesin ewe muu iteiten ran meinisin.
En mi Chechchemeni?
• Ikkefa ekkewe poraus mi affata pwe Jises a asukula aramas ren an aea kapas mi mecheres me ffatoch?
• Pwata Jises a aea kapas eis le asukula aramas?
• Met weween kapas awewe mi ussun tunommong, me ifa ussun Jises a aea ena minen asukula aramas?
• Ifa ussun Jises a aea kapas mi tetteloch me pwung pwe epwe aiti ngeni noun kewe chon kaeo poraus enlet mi apwapwai ewe letip, porausen Jiowa?
3. Ifa akkaewin ewe popun Jises emon sense mi sokkolo angochun?
4, 5. (a) Pwata Jises a aea kapas mi mecheres le asukula aramas, me pwata ina eu mettoch sia mairu ren? (b) Ifa ussun ewe Afalafal won ewe Chuuk a affata ifa ussun Jises a aea kapas mi mecheres le asukula aramas?
6. Uwawu mwo och poraus ren ifa ussun Jises a aea kapas mi mecheres nge mi alollol weween.
7. Pwata Jises a aea kapas eis?
8, 9. Ifa ussun Jises a aea kapas eis ren an epwe alisi Piter pwe epwe silei minne mi pwung ussun kamotiuen takises fan iten ewe imwen fel?
10, 11. Met Jises a fori lupwen Piter a pokuelo selingen emon mwan lon pwinin Pasofer 33 C.E., me ifa ussun ena poraus a affata pwe Jises a miritiiti aucheaan kapas eis?
12, 13. (a) Met weween kapas awewe mi ussun tunommong? (b) Ifa ussun Jises a aea kapas awewe mi ussun tunommong pwe epwe menlapei umwesin ach esiita ekkewe mettoch mi kisikis pwiich kewe ra mwaallilo ren?
14. Pwata a mmen aparoch ewe kapas awewe mi ussun tunommong Jises a eani ussun ewe fofforun limetawu ewe tengngu me ewe fofforun oromalo ewe kamel?
15. Ikkefa ekkoch lesen Jises a aiti ngeni aramas ren an aea kapas awewe mi ussun tunommong?
16. A ifa ussun an Jises aea mwokusan fansoun meinisin?
17, 18. Ifa ewe kapas mi wenewenen tetteloch me pwung Jises a aea fan iten an epwe pwarata pwe ese pwung tipimwaallin ekkewe Farisi?
19, 20. (a) Ifa ussun Jises a aea kapas mi tetteloch me pwung lon och lapalap mi murinno? (b) Ifa ussun Jises a aea ei ititin kapas, ‘epwe ifa me watteen,’ lupwen a polueni tingoren noun kewe chon kaeo pwe epwe aiti ngeniir ifa ussun repwe iotek?
21, 22. (a) Ifa ewe kapas mi tetteloch me pwung Jises a aea lupwen a awora fon fan iten aurek ussun mettochun aion? (b) Mwirin ach kaeo ussun ekkoch me lein ekkewe minen asukula aramas Jises a aea, ifa ewe mettoch sia apwungalo?
[Picture on page 17]
Jises a aea kapas mi mecheres ngeni ekkan sou ppwul ar repwe weweiti
[Picture on page 18]
Ekkewe Farisi ra ‘limetawu ewe tengngu nge ra oromalo ewe kamel’