Ewe Famili Epwe Kaeofengen Ewe Kapasen Kot Iteitan
“Aramas resap manau ren pilaua chok, pwe ren iteiten kapas meinisin mi tou seni auen Kot.”—MATEUS 4:4.
1. Meta ewe Paipel a apasa ussun wiisen mokuren ekkewe famili le asukula nour kewe ussun alen Jiowa?
FAN CHOMMONG Jiowa Kot a ngeni mokuren ekkewe famili kapasen achechchem ussun wiiser le asukula nour kewe. Ena esin emmwen epwe atufichi nour kewe fan iten manauer iei me epwe pwal alisiir le mmonleta fan iten manauer lon mwach kkan. Emon chonlang mi tupuni Kot a aiti ngeni Eperiam wiisan we le asukula chon le imwan kewe pwe repwe “aleasochisi” Jiowa. (Keneses 18:19) A affata ngeni ekkewe sam me in lon Israel pwe repwe awewe ngeni nour kewe ifa ussun Kot a angasalo Israel seni Isip me ifa ussun a fen ngeniir an kewe Alluk won Chukun Sinai, lon Horep. (Ekistos 13:8, 9; Tuteronomi 4:9, 10; 11:18-21) A alluk ngeni mokuren ekkewe familien Chon Kraist pwe repwe foleniochu nour kewe “ren sokkun amirit me fonou me ren ewe Samol.” (Efisus 6:4) Inaamwo ika emon chok lein ewe sam are ewe in a fel ngeni Jiowa, emonnewe epwe achocho le aiti ngeni noun kewe ussun ewe alen Jiowa.—2 Timoti 1:5; 3:14, 15.
2. Mi lamot an famili kaeo ika esor semirit lon ewe famili? Awewei mwo.
2 Sap minne an ewe famili kaeo ewe Kapasen Kot epwe fan iten chok famili mei wor semirit lon. Lupwen eu pupulu a kaeofengen inaamwo ika esor nour, nge ra pwarata pwe ra aucheaani mettochun ngun.—Efisus 5:25, 26.
3. Met popun mi lamot pwe an famili kaeo epwe fiffis iteitan?
3 Ren an ewe famili epwe sopwoch, emmwen epwe kawor iteitan, me ren ewe lesen Jiowa a aiti ngeni Israel me lon ewe fonu poon: “Aramas resap manau ren mongo chok, pwe ra manau ren ekewe kapas meinisin mi towu seni awen ewe Samol mi Lapalap.” (Tuteronomi 8:3) Ika nonnomun ewe famili a mut ngeni, ekkoch repwe akkota ar repwe kaeo iteiten wiik; pwal ekkoch repwe tongeni kaeo ekis iteiten ran. Ese lifilifil menni kokkot ka filata, tumunu pwe kopwe apwonueta. ‘Mooni ewe fansoun’ fan iten ewe kaeo. Om wattiu liwinin fan iten ena fansoun epwe uwaoch. Manauen emon me emon lon om famili a longolong won.—Efisus 5:15-17, NW; Filipai 3:16.
Chechchemeni Ekkeei Mettoch Kopwe Achocho Ngeni
4, 5. (a) Seni Moses, met Jiowa a isetiu mwen ekkewe sam me in ussun mettoch mi auchea repwe achocho ngeni lupwen ra asukula nour kewe? (b) Met a kapachelong lon ena mettoch ikenai?
4 Lupwen ka kaeo ngeni om famili, kopwe sopwoch ika kopwe chechchemeni ekkewe mettoch kopwe achocho ngeni. Ekieki mwo ekkoch leir.
5 Iteiten ami kaeo, kutta ifa ussun kopwe amaaraata tong fan iten Jiowa Kot. Lupwen Chon Israel ra mwichfengen lon ewe fonuen Moab, mwen ra tolong lon ewe Fonuen Pwon, Moses a achchema ngeniir won minne Jises Kraist epwe apasa mwirin ussun “menni lein ekkewe alluk a lapalap.” Menni mi lapalap? “Kopwe tongei om Samol Kot ren unusen ngunum, o ren unusen ekiekum.” (Mattu 22:36, 37; Tuteronomi 6:5) Moses a pese ngeni ekkewe Chon Israel le amaaraata ei mettoch lon letiper me aiti ngeni nour kewe. Epwe lamot ar repwe ekkenniwili ewe poraus me akkaiti ngeniir ewe popun repwe tongei Jiowa, popporaus ussun ekkewe memmeef me foffor mi tongeni pinei ar pwarata ena esin tong, me pwappwarata tongen Jiowa lon pwisin manauer. Mi lamot ngeni nouch kewe pwal ena esin emmwen? Ewer! Me epwe pwal lamot ngeniir alillis le ‘limeti leluker,’ weween pwe, ar repwe ti seniir mettoch epwe tongeni pinei ar tong fan iten Kot. (Tuteronomi 10:12, 16; Jeremaia 4:4) Ekkoch me lein ekkei minen eppet, mochenian mettochun ei fonufan me ewe mochen angolong lon mwokutukutun fonufan. (1 Jon 2:15, 16) Tong fan iten Jiowa epwe ita fiti foffor, sipwe pwarata ena tong, me epwe amwokutukich le fori mettoch mi apwapwai Semach we lon lang. (1 Jon 5:3) Ika ami kaeo epwe efeiochu ewe famili feilfeilo, ewe fansoun kaeo epwe fis lon eu lapalap epwe ita apochokkulata ei tong.
6. (a) Met a lamot pwe sipwe apasawu sile me enlet? (b) Ifa ussun ewe Paipel a itelapei lamoten sile mi enlet?
6 Aiti ngeniir sile mi enlet ussun met Kot a kutta seniir. Met a kapachelong ren om fori ei mettoch? Esap chok wewe ngeni om alleani poluen eu kapas eis seni eu chassi are eu puk. A fokkun lamot porausfengen pwe epwe ffat ekkewe kapas me ekiek mi lamot. Sile mi enlet ina eu mettoch mi fokkun lamot pwe emon epwe pwilitalong ewe lapalap mi fo, nefotofot ngeni ekkewe mettoch mi lamot lupwen a pwakini osukosuken manauan, me, foffori minne mi enletin apwapwai Kot.—Filipai 1:9-11; Kolose 1:9, 10; 3:10.
7. (a) Nounoun menni kapas eis epwe tongeni alisi ewe famili le apwonueta minne ra fen kaeo? (b) Ifa ussun ewe Paipel a menlapei ewe lamoten ena esin mettoch emon epwe achocho ngeni?
7 Alisiir le apwonueta minne ra fen kaeo. Ren om achocho ngeni ei mettoch, iteiten fansoun oua kaeofengen, kopwe eis: ‘Ita ifa ussun ei poraus epwe kku manauach? A lamot och siwil seni met sia foffori iei? Met popun sipwe ita mochen siwil?’ (An Salomon Fos 2:10-15; 9:10; Aisea 48:17, 18) Ach sipwe ekiekifichi ifa ussun sipwe tongeni apwonueta minne sia fen kaeo epwe lamot ngeni feffeitaan ewe famili lon pekin ngun.
Nounou Ekkewe Minen Alillis ren Tipatchem
8. Met sokkun minen alillis fan iten kaeoon Paipel ewe mwichen chon angang a fen awora?
8 “Ewe chon angang mi tuppwel o tipatchem” a fen awora sokkopaten minen alillis pwe sipwe nounou lon ach kaeo. Ewe Watchtower, sia nounou ren ewe Paipel, a kawor lon 131 fos. Mei wor ekkewe puk fan iten ach kaeo ewe Paipel lon 153 fos, ekkewe brochure lon 284, ekkewe audiocassette lon 61, ekkewe videocassette lon 41, pwal mwo eu computer prokram fan iten ach kaeo Paipel lon 9 fos!—Mattu 24:45-47.
9. Ifa ussun sipwe tongeni apwonueta alon ewe fon lon ekkewe wokisin lon ei parakraf lupwen ewe famili a kaeo ewe Leenien Mas?
9 Chommong famili ra nounou ar fansoun kaeo le ammonlata fan iten an ewe mwichefel Kaeo lon Ewe Leenien Mas. A ifa me watteen ewe alillis seni ena! Ewe Leenien Mas a masowu ren ewe mongo lon pekin ngun mi auchea seni meinisin mi kawor fan iten pochokkuleloon noun Jiowa kewe aramas won unusen fonufan. Lupwen om we famili a kaeo Ewe Leenien Mas, ousap chok alleani ekkewe parakraf me polueni ekkewe kapas eis. Achocho le kutta weweoch. Cheki ekkewe wokisin seni ewe Paipel ika ewe poraus ese mak lon ewe parakraf. Pese ngeni ewe famili ar repwe uwau meefier won ifa ussun ekkeei mettoch mi riri ngeni ewe poraus a mak lon ewe parakraf. Achungu ewe letip.—An Salomon Fos 4:7, 23; Fofor 17:11.
10. Met sipwe tongeni fori pwe ekkewe kukkun repwe pwal fiti mwokutukutun ewe kaeo me ewe fansoun kaeo epwe wiliiti fansoun mi apwapwa ngeniir?
10 Ika mei wor semirit lon om famili, met kopwe tongeni fori pwe ami kaeo esap chok eu fofforun ewe famili nge epwe eu fansoun mi apochokkuleereta me mi apwapwa? Achocho le awiisa ngeni emon me emon och mettoch epwe fich ngeni an tufichin ekiek pwe meinisin repwe tongeni auselingoch ren minne oua kaeo. Ika oua tufich ngeni, akkota pwe emon me emon semirit epwe wor pwisin noun Paipel me chassi. Appiru ewe tong Jises a pwarata, eli ewe sam are in epwe kineto ngeni ewe kukkun, me foropachei. (Alollo ngeni Mark 10:13-16.) Mokuren ewe famili epwe tongeni awiisa ngeni emon kukkun an epwe awewei eu lios lon ewe puk ra kaeo seni. Epwe tongeni awiisa ngeni emon kukkun me mwan an epwe alleani eu wokisin seni Paipel. Epwe tongeni awiisa ngeni emon sarafo an epwe aporausa ifa ussun repwe tongeni apwonueta ewe mettoch ra kaeo.
11. Ikkefa pwal ekkewe alillis mi kawor, me ia sipwe angei me ie, ifa ussun sipwe nounouochu lon ach famili kaeo?
11 Inaamwo ika ka nounou Ewe Leenien Mas fan iten ami kaeo nge, kesap monukalo ekkewe ekkoch minen alillis mi wor lon chommong fos. Ika oua mochen pwal och poraus are awewei ussun och mettoch seni ewe Paipel, ewe Insight on the Scriptures epwe alillisoch. Pwal ekkoch kapas eis epwe tongeni polu ren om kutta seni ewe Watch Tower Publications Index are ren om nounou ewe computer research prokram ewe Society a awora. Ika oupwe kaeo ifa ussun oupwe aea ekkeei minen alillis, ika ir mi kawor lon kapasen fonuemi, epwe tongeni alisata ami famili le kaeo. Ika ka mochen efisata an ekkewe kukkun auseling, kopwe isetiu eu kinikinin ami fansoun kaeo le katon ekis poraus seni an ewe Society video are auseling ngeni ewe sipai lon teip me mwirin poraus won minne oua katon are rongorong. Ach nounouochu ekkeei minen alillis fan iten kaeo epwe alisata amurinnoloon an ewe famili kaeo me epwe efeiochu unusen ewe famili.
Siwili Ami Kokkot Me Ren Minne Mi Lamot Ngeni Om Famili
12. Ifa lamoten ewe famili kaeo ika epwe wor osukosuk ewe famili epwe angang won?
12 Neman om famili a kan kaeo ewe lesen lon ewe Leenien Mas fan iten ena wiik. Nge kopwe ekieki ussun ekkewe osukosuken me meefien om famili. Ika ewe in ese angang lukun ewe imw, eli epwe tongeni nonnom ren ekkewe semirit iteiten ran lupwen ra sar me sukul. Ekkoch osukosuk repwe tongeni pwak lon ena atun; nge epwe lamot pwal och alillis ren ekkewe ekkoch. Ika mei wor mettoch mi lamot ewe famili epwe pwungupwung won, kesap tumunungauaer. (An Salomon Fos 27:12) Ekkeei mettoch esap chok weneiti ekkewe osukosuk lon sukul nge pwal ekkoch mettoch. Filata ekkewe poraus mi fich ngeni, me esile ngeni ewe famili me mwan ussun met oupwe kaeo.
13. Met popun epwe och ika ewe famili epwe porausfengen ussun met repwe fori ika ra nafangauen moni are pisek?
13 Awewe chok, eu kinikinin fonufan mi watte a mwelele; ina minne lon chommong leeni, epwe lamot le poraus won ifa ussun ewe famili epwe manau fan ei osukosuk. Epwe alillisoch ngeni om famili ika oupwe kaeo ussun nonnomun manauen aramas me allukun ewe Paipel?—An Salomon Fos 21:5; Än Salomon Afalafal 9:11; Ipru 13:5, 6, 18.
14. Ineet atun epwe fich ngeni an ewe famili porausfengen ussun ekiekin Jiowa ussun foffor mi mwanesol, maun, me an Chon Kraist imulo seni fonufan?
14 Fofforun akachofesa ina pwal eu mettoch sia mochen poraus ussun. A lamot ngenikich meinisin pwe ekiekin Jiowa epwe nonnom lon ekiekich me letipach. (Keneses 6:13; Kol Fel 11:5) Ewe famili epwe tongeni kaeo met repwe fori ika mei wor ar osukosuk ren ekkewe chon furio lon sukul, ika repwe kaeo karate, me met sokkun kunou epwe och. Fiu mi mwanesol a choufetal; arapakan fonu meinisin ra osukosuk ren maun, ren osukosuk lefilen muu are einang, are ren fiu lefilen ekkewe sokkopaten gang. Ina popun, a lamot pwe om famili epwe porausfengen ussun ar repwe uppos lon ar foffor mi fich ngeni Chon Kraist inaamwo ekkeei chon fiu ra pwellifeiliir.—Aisea 2:2-4; Jon 17:16.
15. Ita ifa ussun emmwen ussun lisowu me pupulu epwe tori ekkewe semirit?
15 Lupwen ekkewe semirit ra maarita, a lamot ngeniir emmwen ussun lisowu me pupulu, mi fichiiti ierir. Lon ekkoch fonu chommong sam me in rese poraus ussun lisowu ngeni nour kewe. Ika ekkewe semirit resap kaeo seni semer me iner, repwe tongeni rongorong poraus mi mwaal seni chiener kewe, me repwe tongeni feiengau ren. Epwe fen murinno ach sipwe appiru Jiowa, pun a awora emmwen mi wenechar nge mi fich ussun ei poraus lon ewe Paipel. Emmwen seni Kot epwe alisi nouch kewe le uoch mwen aramas me repwe silei ifa ussun repwe pwarata sufol lefilen ekkewe at me nengngin. (An Salomon Fos 5:18-20; Kolose 3:5; 1 Tesalonika 4:3-8) Inaamwo ika oua fen porausfengen ussun ekkeei mettoch, nge, enniwilisefalliir. Lupwen minefo osukosuk a piita, ach ekkenniwili a fokkun lamot.
16. (a) Ineet a fis ewe famili kaeo ren ekkoch famili? (b) Ifa ussun ka fen pwakini ekkewe minen eppet pwe kopwe tongeni kakkaeo ngeni om famili?
16 Ineet epwe tongeni fis ach famili kaeo? Epwe tongeni fis pwinin Sarinfal, ussun ekkewe Bethel famili ra fori won unusen fonufan. Mi sokkofesen fan iten ekkoch. Lon Argentina, eu famili mei wor 11 lon, kapachelong 9 semirit ra nennelo kulok nimu iteiten lesossor fan iten ar famili kaeo. Pokiten mi sokkofesen kokkotun ar angang, rese tawe ngeni pwal eu fansoun. Ese mecheres, nge a menlapei won ekiekin me letipen ekkewe semirit ewe lamoten ewe famili kaeo. Lon Philippines emon elter a kakkaeo ngeni puluwan me ulumon noun kewe lupwen ra mammaarita. Lefilen Sarinfal me Alimu ewe sam me in ra pwal kaeo ngeni emon me emon nour pwe repwe lefareni ewe enlet pwe epwe pwisin ar. Lon Merika, emon sister, nge puluwan ese fiti i lon an luku, a pani noun kewe ngeni ewe school bus iteiten lesossor. Lupwen ra witi ewe pas, ra eani engol minich pwe repwe alleafengen me porausfengen ussun och mettoch seni ewe Paipel, me mwirin ewe in a eani iotek mi mwochomwoch mwen ekkewe semirit ra fiti ewe pas. Lon ewe Democratic Republic of Congo, lupwen emon mwan mi lukulukummang a likitalo ewe famili, puluwan we a angang weires le kaeo ngeni noun kewe pokiten ese watte an sukul. Noun we mwan a awora an alillis ren an chuuri ewe famili iteiten wiik me emmweni ewe kaeo inan me pwiin kewe kukkun ra fiti. Ewe in a isetiu ewe leenien appiru mi murinno ren an ammonloch. Mei wor och osukosuk mi aweiresi om famili le kaeo iteitan? Kesap fangeta. Achocho le kutta an Jiowa feioch won om tinikken le fiffiti ami kokkotun kaeo.—Mark 11:23, 24.
Liwinin Seni Achocho
17. (a) Met mi lamot pwe kopwe tongeni kakkaeo ngeni om famili? (b) Menni poraus a pwarata aucheaan emmwen ussun alen Jiowa iteitan?
17 A lamot ach sipwe akkotaochu. Likiitu a pwal lamot. Nge ekkewe feioch a feito seni ach famili kaeo iteitan epwe apwapwaikich. (An Salomon Fos 22:6; 3 Jon 4) Franz me Hilda, seni Tois, ra emiriiti 11 semirit. Fite ier mwirin, nour we nengngin itan Magdalena a apasa: “Met ua ekieki pwe mi lamot seni meinisin ikenai pwe esor eu ran epwe lulo pwe am ausap angei emmwen lon pekin ngun.” Lupwe an aramas tongei muur a lapelo fan nemenien Adolf Hitler, semen Magdalena we a nounou ewe Paipel le ammonlaochu an we famili fan iten ekkewe sossot epwe toriir. Lo, lo, lo, ewe muu a turufi ekkewe kukkun lon ewe famili me uweerelong lon eu sukul mi nikinikin kalapus; ekkoch lon ewe famili ra ares me kalapus me ekkoch ra feilo lon ekkewe concentration camp. Ekkoch ra nninnilo. Ir meinisin ra uppos lon ar luku—esap chok atun a fiffis ewe riaffou mwaal nge, fan iten ekkewe ra manau, atun ekkewe ier mwirin.
18. Ifa feiochun achochoon ekkewe sam are in mi lipich?
18 Chommong sam me in mi lipich, kapachelong ekkewe mi pupulu nge puluwer rese fitiir lon ar luku, ra pwal akkawora emmwen seni Paipel ngeni nour kewe. Emon in mi ma seni puluwan we, lon India a angang weires le amaaraata ewe tong fan iten Jiowa lon noun kewe ruuemon. Iwe nge, a fokkun letipechou lupwen noun we at a ukutiu le chiechi ngeni noun Jiowa kewe aramas. A tingormau ngeni Jiowa epwe omusalo tipisin kewe ika a angangau le emiriiti noun we at. Nge noun we at ese monukalo minne a fen kaeo. Mwirin lap seni engol ier, a liwinsefal, feffeita lon pekin ngun, me a wiiseni ewe wiis elter. Iei, i me puluwan we ra fiti ewe angangen pioneer. A ifa me watteen kilisoun ekkewe sam me in mi lefareni ewe emmwen seni Jiowa me an we mwicheich le awora emmwen seni ewe Paipel iteitan ngeni ewe famili! Ka apwonueta alon ena emmwen lon om famili?
En Mi Tongeni Awewei?
◻ Met popun mi lamot an ewe famili kakkaeo?
◻ Ita met sipwe achocho ngeni iteiten fansoun ewe famili a kaeo?
◻ Ikkefa ekkewe minen alillis fan iten asukul mi kawor ngenikich?
◻ Ifa ussun ewe kaeo epwe weneiti minne mi lamot ngeni ewe famili?