Noun Jiowa Kewe Aramas Mi Utasefal Ra Mwareiti I Won Unusen Fonufan
“Upwe efisata och siwil lein aramas pwe repwe eani eu fos mi unusen limoch, ren ar repwe kori iten Jiowa.”—SEFANAIA 3:9, New World Translation.
1. Pwata ekkewe porausen kapwungungau ra pwonuta ngeni Juta me pwal fitu muu?
AFET pochokkulen ekkewe porausen apwung Jiowa a amwokutu Sefanaia an epwe esile ngeni aramas! Ekkena kapasen apwung ra pwonuta ngeni ewe muun Juta me iolapan we, Jerusalem, pun ekkewe sou emmwen me chon ekkena leeni rese fori letipen Jiowa. Epwe pwal kku ekkewe muu mi kan ngeniir an Kot song, awewe chok ren Filistia, Moap, me Ammon. Met popun? Popun, pun ren fitepuku ier, ra fen eriaffou noun Jiowa kewe aramas. Ren pwal chok ena popun, Asiria, ewe muu mi pochokkul seni meinisin muu won fonufan, epwe katalo, iwe, esap chuen utasefal.
2. Neman Sefanaia 3:8 a weneiti io?
2 Iwe nge, a wor ekkoch mi wenechar letiper lon Juta lom lom. Ra aneanei ar repwe kuna pwonutaan an lang apwung ngeni ekkewe mi ngau, iwe, neman ekkeei kapas a weneitiir: “ ‘Ami oupwe ekkekieki warei,’ iei alon Jiowa, ‘tori ewe ranin ai upwe uta fan iten winnei lon maun, pun iei ai apwung, pwe upwe ionfengenni sokkun einang meinisin, me ionfengenni muu kana, ren ai upwe ninatiu wor ai apwung, unusen ai lingeringer; pun ren ekkeiin ai tinikken unusen fonufan epwe kitetterilo.’ ”—Sefanaia 3:8.
“Eu Fos mi Unusen Limoch” ren Io?
3. Menni porausen apilukoch Sefanaia a wiisen esileilo?
3 Ewer, Sefanaia a esileilo an Jiowa kewe porausen apwung. Nge ewe ngun mi fel a amwokutu ena soufos pwe epwe pwal makkei eu poraus mi amwarar ussun och apilukoch—nge ena poraus epwe wesewesen aururu ir mi chuen tuppwol ngeni Jiowa. Ussun an a mak lon Sefanaia 3:9, iei alon Jiowa Kot: “Upwe efisata och siwil lein aramas pwe repwe eani eu fos mi unusen limoch, ren ar repwe kori iten Jiowa, pwe repwe angang ngeni i afar ngeni afar.”
4, 5. (a) Met epwe fis ngeni ekkewe rese pwung? (b) Io kewe repwe kuna feioch seni ena mettoch, me met popun?
4 Epwe wor aramas resap angei ewe fos mi unusen limoch. Ewe oesini a kapas ussur, pwe iei alon: “Upwe amoielo me leimi ekkewe mi lamalam tekia.” (Sefanaia 3:11) Iwe, chon lamalam tekia mi turunufasei an Kot kewe alluk me foffori mettoch mi ngau repwe morolo. Iwe, io epwe kuna feioch seni ena mettoch? Iei alon Sefanaia 3:12, 13, NW: “Ngang [Jiowa] upwe wesewesen mut ngeni aramas mi tipetekison me tekisosson ar repwe nonnom leimi, me repwe wenewenen opelo lon iten Jiowa we. Nge ren lusun chon Israel, resap fori och mettoch ese pwung, me resap kapas chofona, me esap wor lon auer chonau mi otupotup; pun repwe mongo me konolo, me esap wor emon epwe aniuokkusuur.”
5 Ekkoch lusun chon tuppwol lon Juta lom lom repwe kuna feioch. Met popun? Popun, pun ar foffor a fen tipeeu ngeni ekkeei kapas: “Kukkutta Jiowa, ami kana chon mosonoson won fonufan, ami mi fen akkapwonueta pwisin an kewe apwung. Oupwe kukkutta minne mi pwung, oupwe kukkutta minne mi mosonoson. Neman oupwe kuna ami leenien op lon ewe ranin an Jiowa song.”—Sefanaia 2:3.
6. Met a fis lon ewe aewin fansoun an a keran pwonuta an Sefanaia we oesini?
6 Lon ewe aewin fansoun an we a keran pwonuta an Sefanaia we oesini, Kot a apwungu Juta, ewe ese tuppwol, ren an mut ngeni ewe muun Papilon an epwe akkufu ena muu me fotekini aramasan kewe lon 607 B.C.E. Ekkoch, pachelong ewe soufos Jeremaia, rese feiengau, me pwal fitemon ra chuen tuppwol ngeni Jiowa lupwen ra fotek. Lon 539 B.C.E., Papilon a kkuf ren chon Meto-Persia fan nemenien King Sairos. Ina epwe ruu ier mwirin, Sairos a uwawu och nopwung mi mut ngeni och lusun chon Jus ar repwe liwiniti fonuer. Mwirin och fansoun, a forsefal ewe imwen fel lon Jerusalem, me ewe mwichen samol fel a wiisenisefalli wiisan we, wiisen an epwe asukula aramas lon ewe Alluk. (Malakai 2:7) Iwe, Jiowa a efeiochu ekkana lusun mi liwinsefaliiti fonuer—nge ukuukun chok ewe fansoun repwe tuppwol ngeni i.
7, 8. Ekkewe kapasen oesini lon Sefanaia 3:14-17 ra weneiti io, me pwata a ina ussun om polueni?
7 Iei an Sefanaia oesini ussun chokewe repwe utasefal: “Kopwe kokko ren chengel, en noun Saion fopwul! Kopwe puchor ren pwapwa, O Israel! Kopwe chengel me mwanek ren unusen letipom, en noun Jerusalem fopwul! Jiowa a fen amoielo sonuk ekkewe apwung. A fen asulo chon u ngenikemi. Ewe kingen Israel, Jiowa, a nonnom reom. Kosap chuen niueiti mettoch mi efeiengau. Lon ena ran ei kapas epwe tori Jerusalem: ‘Kosap niuokkus, O Saion. Amwo poum kana esap itiuetiu. Jiowa om Kot a nonnom reom. Ussun Emon mi wesewesen pochokkul, i epwe amanauok. Epwe mwanek reom fan chengel. Epwe fanelo fan an tong. Epwe chengel reom fan kokkoon pwapwa.’”—Sefanaia 3:14-17.
8 Ena oesini a weneiti ekkewe lusun mi ionfengen seni ar fotek lon Papilon, iwe, ra liwiniti fonuen semelaper kewe. Sefanaia 3:18-20 a affata ena mettoch pwe iei alon: “‘Ekkewe mi letipeta pokiten ar rese fiti om fetellap ngang [Jiowa] upwe ionfengenniir; ir rese nom reom pokiten ar uwei itengauen neminnewe. Iei ua akkapwungu meinisin mi eriaffouk lon ena fansoun; iwe, upwe selani neminnewe mi nikkoi, me neminnewe mi toropas upwe ionfengenni. Iwe, upwe iseiiretiu pwe aramas repwe mwareitiir me aitochuur lon unusen ewe fonu ra kuna sau lon. Lon ena fansoun upwe atolonga ami kana aramas, pwal mwo nge lon ewe fansoun ai ionfengennikemi. Pun upwe foralo ami kana aramas pwe oupwe itoch me eu minen eingeing lein aramasen fonufan meinisin, lupwen upwe ionisefallieto noumi kewe chon fotek mwen mesemi,’ iei alon Jiowa.”
9. Ifa ussun Jiowa a aitochu pwisin i ren minne a fis ngeni Juta?
9 Ekieki mwo rukoon chon ekkewe muu mi pwelli noun Kot kewe aramas, ir kewe mi u ngeniir! Chon Juta ra eolo ren ewe muun Papilon mi pochokkul, me a ussun ita nge esor apilukulukun ar repwe ngaselo. Pwal och, fonuer we a tatakkis me poonnulo. Iwe nge, ren an Kot manaman, ra liwinsefallilong lon fonuer mwirin 70 ier, nge ekkewe muu mi u ngeniir ra fetal ngeni ar repwe katalo. A fet amwararen an Jiowa eitochu pwisin i ren an aliwinato ekkena lusun chon tuppwol! A foriirelo pwe repwe “itoch me eu minen eingeing lein aramas meinisin.” Ena fofforun auetasefalli noun kewe aramas a efisata an aramas mwareiti Jiowa me ir kewe mi uwei itan we!
A Tekiata ewe Lamalam ngeni Jiowa
10, 11. Inet epwe fis ewe nampa eu pwonutaan an Sefanaia we oesini ussun ewe angangen kausefal, me pwata sia silei ena mettoch?
10 Pwal eu angangen kausefal a fis lon ewe aewin senturi C.E., lupwen Jises Kraist a ionfengenni och lusun chon Israel lon ewe lamalam mi enlet. Ina liosun minne epwap fis lon fansoun epwe feito, pun ewe nampa eu pwonutaan ewe angangen kausefal epwap fis lon pwal eu fansoun mwirin. Iei alon an Maika we oesini: “Epwe fis le sopwoloon ekkewe ran pwe chuukun imwen Jiowa we epwe lukucharetiu asetaan tolen ekkewe chuuk, me epwe wesewesen kekita asetaan ekkewe fonu mi ppaneta; iwe, aramas chommong repwe feil ngeni.”—Maika 4:1.
11 Inet ena mettoch epwe fis? Ussun an ewe oesini apasa, “le sopwoloon ekkewe ran”—ewer, le atun ekkeei “ranin le sopwoloon.” (2 Timoti 3:1) Ena mettoch epwe fis mwen sopwoloon ei otot mi ngau atun ekkewe muu repwe chuen fel ngeni ekkewe kot mi chofona. Iei alon Maika 4:5: “Ekkewe aramas meinisin, ren pwisin filier, repwe fetal fan iten en me an kot.” Nge ifa ussun chon ewe lamalam mi enlet? Iei poluan me ren an Maika we oesini: “Nge am, ren pwisin filiem, aupwe fetal fan iten Jiowa am Kot tori fansoun ese kauk, pwal mwo nge tori feilfeilo chok.”
12. Ifa ussun ewe lamalam mi enlet a fen tekiata lon ekkeei ranin le sopwoloon?
12 Ina popun, lon ekkeei ranin le sopwoloon, “chuukun imwen Jiowa we a fen lukucharetiu asetaan tolen ekkewe chuuk.” Ewe lamalam mi fokkun tekia, nge iei ewe lamalam mi enlet ngeni Jiowa, a fen kausefal, lukucharetiu, me kekita asetaan ekkewe sokkopaten lamalam meinisin. Ussun an Maika we oesini a pwal apasa, “chommong aramas repwe feil ngeni.” Iwe, chokewe mi eani ewe lamalam mi enlet “repwe fetal fan iten Jiowa [ar] Kot tori fansoun ese kauk, pwal mwo nge tori feilfeilo chok.”
13, 14. Inet ei fonufan a tikeri “le sopwoloon ekkewe ran,” me met a fen fiffis ngeni ewe lamalam mi enlet seni ena fansoun?
13 Ekkewe mettoch mi fis fan iten pwonutaan an Paipel kewe oesini ra anneta pwe ei fonufan a tikeri “le sopwoloon ekkewe ran”—weween, an kewe sopwoloon ran—lon ewe ier 1914. (Mark 13:4-10) Porausen uruwo a pwarata pwe Jiowa a poputa le ionalong lon ewe lamalam mi enlet och lusun chon kepit mi tuppwol, nge ra eani ewe apilukulukun ar repwe manau lon lang. Mwirin, a ionfengen “eu mwich mi lapalap . . . seni sokkun muu me einang me aramas me fos”—nge ra eani ewe apilukulukun ar repwe manau tori feilfeilo chok won fonufan.—Pwarata 7:9.
14 Poputa seni ewe Aewin Maunen Fonufan feffeito tori ikenai, ewe lamalam ngeni Jiowa ren ir kewe mi iteit seni itan we a fen wesewesen feffeita fan an emmwen. Mwirin ewe Aewin Maunen Fonufan, a wor fite ngerou chon fel ngeni Jiowa, nge iei ra tori orun wonu milion, iwe, ra chufengen lon 91,000 mwichefel lon 235 fonu. Iteiten ier, ekkena chon esilefeili ewe Muu ra aea lap seni eu pilion awa le mwareiti Kot lon ewe angangen afalafal. A ffat pwe ekkena Chon Pwarata fan iten Jiowa ra akkapwonueta ei oesini seni Jises: “Iwe, ei kapas allim usun ewe muu epwe esineifeili won unusen fonufan, pwe epwe pwar ngeni einang meinisin. Iwe, a ina sopwolon.”—Matthew 24:14.
15. Ifa ussun Zephaniah 2:3 a pwopwonuta iei?
15 Iei alon Sefanaia 3:17: “Jiowa ami Kot a nonnom reom. Ussun Emon mi wesewesen pochokkul, i epwe amanauok.” Ewe feioch lon pekin ngun noun Jiowa kewe chon angang ra pwapwaesini lon ekkeei ranin le sopwoloon a fis pokiten an nonnom ‘rer’ pun ina i ar Kot mi unusen manaman. Mi enlet ena ussun chok an a ina ussun ren utasefallin Juta lon 537 B.C.E. Ina popun, sia tongeni kuna ifa ussun Sefanaia 2:3 a akkaewin pwonuta lon ach ei fansoun lupwen a apasa pwe “Oupwe kukkutta Jiowa, meinisin ami kana mi mosonoson won fonufan.” Lon 537 B.C.E., ena kapas “meinisin” a wewe ngeni lusun chon Jus mi liwin seni ar fotek lon Papilon. Iei ra liosueta chon mosonoson seni meinisin ekkewe muu won unusen fonufan, nge ir mi tipemecheres ngeni ewe angangen afalafala ewe Muu mi fiffis won unusen fonufan, iwe, ra feffeil ngeni “chuukun imwen Jiowa we.”
Ewe Lamalam mi Enlet a Feffeita
16. Neman a kan ifa ussun meefien chon u ngenikich ussun feiochun noun Jiowa kewe chon angang lon ach ei fansoun?
16 Mwirin 537 B.C.E., chommong lon ekkewe muun lukun ra ruko ren utasefallin noun Kot kewe chon angang lon ewe lamalam mi enlet lon wesetaan fonuer. Iwe nge, a chok kukkun ena angangen kausefal. En mi tongeni ekieki ika met ekkoch aramas—pwal mwo nge chon u ngeni noun Kot kewe aramas—ra akkapasa iei pokiten ar kuna eu mettoch mi amwarar, weween, lapaloon, feiochun, me afeffeitaan noun Jiowa kewe chon angang lon ei fansoun? Neman meefien ekkena chon u ngeniir a ussun meefien ekkewe Farisi lupwen ra kuna an aramas kito ren Jises. Iei alor: “Nengeni, chon fonufan ra chok feilo mwirin atewe.”—Jon 12:19.
17. Ifa alon emon soumak ussun Chon Pwarata Jiowa, me ifa ussun a fen lapalo ar angang?
17 Lon ewe puk These Also Believe, makkeien Professor Charles S. Braden, iei alon atewe: ‘Chon Pwarata Jiowa ra fen wesewesen afalafal ekis meinisin won fonufan. Sipwe enletin tufichin apasa pwe esor eu pekin lamalam won fonufan mi pwarata ewe sokkun tinikken me achocho fan iten ewe angangen uweifeili poraus allimen ewe Muu lap seni Chon Pwarata Jiowa. Neman ei pekin epwe chok lapalapelo.” A wesewesen pwung alon! Lupwen a makkei ekkena kapas 50 ier lom, a wor 300,000 chok Chon Pwarata mi afalafal won unusen fonufan. Met atewe epwe ita apasa ikenai ika epwe kuna pwe ena nampa a fen lapalo won fan 20—weween, a wor wonu milion—mi akkafalafala ewe poraus allim?
18. Ifa ewe fos mi unusen limoch, me Kot a ngeni menni aramas ena fos?
18 Ren noun we soufos, Kot a pwonei pwe “Upwe efisata och siwil lein aramas pwe repwe eani eu fos mi unusen limoch ren ar repwe kori iten Jiowa, pwe repwe angang ngeni i afar ngeni afar.” (Sefanaia 3:9) Lon ekkeei sopwoloon ran, Chon Pwarata Jiowa ra kokkori iten Jiowa, me ra tipeeufengen le akkangang ngeni i fan eu ririin tong esap tongeni talo—ewer, “afar ngeni afar.” Jiowa a fen ngeni chokana ewe fos mi unusen limoch. A kapachelong lon ena fos mi unusen limoch enletin weween ekkewe poraus mi enlet ussun Kot me an kewe kokkot. Jiowa chok a awora weween ekkena mettoch ren an aea an we ngun mi fel. (1 Korint 2:10) A ngeni io an we ngun mi fel? Ir kewe chok mi “alleasochisi i pwe ar sou nemenem.” (Fofor 5:32) Chon Pwarata Jiowa chok ra tipemecheres ngeni ar repwe alleasochisi Kot pwe ar sou nemenem lon mettoch meinisin. Ina ewe popun ra angei an Kot ngun mi fel me ra eani ewe fos mi unusen limoch, nge iei ewe poraus mi enlet ussun Jiowa me an kewe kokkot mi amwarar. Ra akkaea ewe fos mi unusen limoch pwe repwe mwareiti Jiowa won unusen fonufan, nge mi wesewesen watte ar na angang me a chok lapalapelo.
19. An aramas eani ewe fos mi unusen limoch a wewe ngeni ar repwe fet?
19 Ar eani ewe fos mi unusen limoch esap wewe ngeni chok ar luku minne mi enlet me ar akkaiti ngeni aramas ussun, nge a pwal wewe ngeni ar atipeeufengenni fofforur me an Kot kewe alluk me kapasen emmwen. Chon Kraist mi kepit ra fen akkom le kukkutta Jiowa me eani ewe fos mi unusen limoch. Ekieki mwo ewe ukuukun watteen angang a fen pwonuta! Inaamwo ika a fen kisikisilo ekkewe chon kepit pwe iei ra kis seni 8,700, nge ina epwe wonu milion ra akkappiru ar luku ren ar kukkutta Jiowa me ar eani ewe fos mi unusen limoch. Ikkeei ir chon ewe mwich mi lapalap seni muu meinisin me ra kan chommongolo iei, iwe, ra pwarata ar lukuluk lon an Jises we asor fan iten ewe moon kepich, me ra foffori angang mi fel lon pwalangen an Kot we imwen fel lon pekin ngun me won fonufan, iwe, repwe kuna manau le atun “ewe riaffou mi lapalap,” ewe epwele wareiti ei fonufan ese pwung ekiselo chok.—Pwarata 7:9, 14, 15.
20. Met epwe fis lon mwach kkan ren ekkewe chon kepit mi tuppwol me ir mi choni ewe mwich mi lapalap?
20 Ewe mwich mi lapalap epwe katolong lon an Kot we fonufan mi pwung. (2 Piter 3:13) Jises Kraist me ekkewe 144,000 chon kepit mi manausefallita ngeni manau lon lang fan iten ar repwe eti i le wiiseni ewe wiis king me samol fel, ikkena ir chokewe repwe wewe ngeni ewe minefoon muu mi nemeni fonufan. (Rom 8:16, 17; Pwarata 7:4; 20:6) Ekkewe mi chuen manau mwirin ewe riaffou mi lapalap repwe angang fan iten ar repwe awilalo fonufan ngeni eu paratis me repwe chuen eani ewe fos mi unusen limoch Kot a ngeniir. Aucheaan ei kapas a kan weneitiir: “Meinisin noum kewe aluwol [me fopul] repwe aramas mi kait me ren Jiowa, me kinamween noum kewe aluwol epwe somolo. Kopwe lukucharetiu lon minne mi pwung.”—Aisea 54:13, 14.
Ewe Angangen Asukula Aramas mi Lap seni Meinisin lon Uruwoon Fonufan
21, 22. (a) Ussun Fofor 24:15 a affata, epwe lamot ngeni io kewe ar repwe kait lon ewe fos mi unusen limoch? (b) Menni angang mi watte, angangen asukula aramas, nge esaamwo fis fan eu me mwan, epwe pwonuta won fonufan fan nemenien ewe Muu?
21 Fofor 24:15 a kapas ussun eu kumiin aramas mi wenewenen watte, nge epwe suuk ngeniir och fansoun fan iten ar repwe kaeo ewe fos mi unusen limoch lon ewe fonufan sefo, iwe, iei alon: “Epwe fis ewe manausefal ren ekkewe mi pung pwal ekkewe rese pung.” Lon ekkewe fansoun mwan, fite pilion aramas ra fen manau me malo, nge rese silei minne mi enlet ussun Jiowa. I epwe amanauereta lon eu lapalap mi kkotoch. Iwe, epwe lamot ngeni chokana mi manausefal ar repwe kait lon ewe fos mi unusen limoch.
22 Epwe ifa me watteen feiochun aramas ar repwe fiti ena angang mi lapalap, angangen asukula aramas! Ena angangen asukula aramas epwe watte seni meinisin angangen asukula aramas mi fen fis lon uruwoon aramas. Unusen ena kokkot epwe pwonuta fan nemeniochun Kraist Jises fan manamanen ewe Muu. Ina popun, chon fonufan repwe kuna pwonutaan Aisea 11:9, nge iei alon: “Ewe fonufan epwe unusen uroureta ren silelapen Jiowa ussun an ewe ssat pwoluelo ewe matau.”
23. Ifa ewe popun om kopwe apasa pwe a mmen auchea wiisach pokiten kich noun Jiowa aramas?
23 A fet aucheaan wiisach lon ekkeei sopwoloon ran pokiten iei sia akkammolnakich ren ena fansoun mi amwarar lupwen silelapen Jiowa epwe enletin auralo fonufan! Iwe, pwal ifa me watteen feiochuch pokiten iei kich noun Kot aramas, weween, ir kewe mi kukkuna pwonutaan ewe oesini lon Sefanaia 3:20! Me ikana ie sia kuna an Jiowa kapasen alukuluk: “Upwe foralo ami kana aramas pwe oupwe itoch me eu minen eingeing lein aramasen fonufan meinisin.”
Ifa Ussun Kopwe Polueni?
• Ifa ussun an Sefanaia we oesini ussun ewe angangen kausefal a fen pwonuta?
• Ifa ussun ewe lamalam mi enlet a fen lapalapelo lon ekkeei ranin le sopwoloon?
• Menni angang mi lapalap, angangen asukula aramas, epwe pwonuta lon ewe fonufan sefo?
[Picture on page 18]
Noun Jiowa kewe aramas ra liwiniti wesetaan fonuer pwe repwe fotukisefalli ewe lamalam mi enlet. Ka silei lamoten ena poraus ikenai?
[Pictures on page 20]
Ren ar eani ewe fos mi “unusen limoch,” Chon Pwarata Jiowa ra uwei ngeni aramas an Paipel poraus mi aururu ewe letip