Oeddet Ti’n Gwybod?

Ai cywir yw dweud mai lladron oedd y rhai a oedd yn gwerthu anifeiliaid yn y deml yn Jerwsalem?

YN ÔL efengyl Mathew, “Aeth Iesu i mewn i gwrt y deml a gyrru allan bawb oedd yn prynu a gwerthu yn y farchnad yno. Gafaelodd ym myrddau’r rhai oedd yn cyfnewid arian a’u troi drosodd, a hefyd meinciau y rhai oedd yn gwerthu colomennod. Yna dwedodd, ‘Mae’r ysgrifau sanctaidd yn dweud: “Bydd fy nhŷ i yn cael ei alw yn dŷ gweddi.” Ond dych chi’n ei droi yn ‘guddfan i ladron’!’”—Math. 21:12, 13.

Mae cofnodion hanesyddol yr Iddewon yn dangos bod masnachwyr y deml yn manteisio ar bobl drwy godi prisiau afresymol. Er enghraifft, mae’r Mishnah (Keritot 1:7) yn sôn am achlysur yn y ganrif gyntaf OG pan oedd dwy golomen yn costio denar aur. Dyna beth fyddai labrwr di-grefft yn ei ennill am 25 niwrnod o waith. Roedd pobl dlawd yn cael aberthu colomennod; ond, roedd pris hyd yn oed yr adar hyn wedi dod yn rhwystr. (Lef. 1:14; 5:7; 12:6-8) Roedd y sefyllfa hon wedi gwylltio’r Rabbi Simeon ben Gamaliel gymaint fel yr aeth ati i gwtogi nifer yr aberthau angenrheidiol, ac yn syth bin, cafodd pris dwy golomen ei ostwng i un ganfed ran o’r pris cynt.

Yng ngoleuni’r wybodaeth uchod, roedd Iesu’n berffaith gywir i ddweud mai lladron oedd masnachwyr y deml oherwydd eu bod nhw’n ecsbloetio bobl eraill ac yn farus.