Wakititolen LIBRARY A INTERNET
Wakititolen
LIBRARY A INTERNET
Okanisitongo
  • BEIBEL
  • DEN BUKU ANGA TAA SANI DI I SA FENDE
  • KOMAKANDAA
  • w25 mei bladzijde 14-19
  • Tan wakiti a foto di o tan fu teego

Felon á de na a pisi ya.

Piimisi, wan sani pasa anga a felon.

  • Tan wakiti a foto di o tan fu teego
  • A Wakititolen—Ai bali basiya gi Yehofa Kownukondee (Sutudi-Wakititolen)—2025
  • Den pisi aini a artikel ya
  • Toli di gei a wan ya
  • FITOOW A SAMA DI NAW GWE FIKA I NOITI
  • ALIKI DEN BAALA DI E TEKE FESI
  • LOBI USEEFI ENKE FA BAALA LOBI DENSEEFI, KAI TAAWAN KON A YU OSU
  • SAW PASA DYONSON
  • Wan biifi di o yeepi u fu holidoo te na a kaba
    A Wakititolen—Ai bali basiya gi Yehofa Kownukondee (Sutudi-Wakititolen)—2024
  • Sani di u sa du di e soi taki we fitoow Yehofa
    A libi fu wi enke Kelesten anga a peleikiwooko—Komakanda buku—2023
  • Holi a pakisei taki wa sabi ala sani
    A Wakititolen—Ai bali basiya gi Yehofa Kownukondee (Sutudi-Wakititolen)—2025
  • Ai switi te wi anga den baala anga sisa fu we libi na a wan
    A Wakititolen—Ai bali basiya gi Yehofa Kownukondee (Sutudi-Wakititolen)—2025
Moo sani
A Wakititolen—Ai bali basiya gi Yehofa Kownukondee (Sutudi-Wakititolen)—2025
w25 mei bladzijde 14-19

SUTUDI-ARTIKEL 21

SINGI 21 Poti a Kownukondee a fesi

Tan wakiti a foto di o tan fu teego

‘We angii fu si a foto di mu kon ete.’​—HEB. 13:14.

SAN WO LELI

Wo luku saw sa leli aini a ten ya fu Hebrewsama kapitel 13. Wo luku tu fa a sa yeepi wi aini a ten di e kon.

1. San Yesesi be taki be o pasa anga Yelusalem?

WANTU dei fosi Yesesi dede, a be taigi den bakaman fi en wan polofeititoli. A fosi leisi di a polofeititoli ya kon tuu, a di Yelusalem anga a tempel be kisi poli. A be wasikoi den taki ‘suudati be o sete kampu lontu Yelusalem’ (Luk. 21:20). Yesesi be taigi den bakaman fi en taki solanga den be si den suudati lontu a foto, den be mu lowe wantenwanten. A sani di a be taki be pasa tuu, bika den Rome suudati be lontu a foto.​—Luk. 21:21, 22.

2. San Pawlesi be taigi den Kelesten di e tan a Yelusalem anga Yudeya?

2 Wantu yali a fesi fosi den Rome suudati be lontu Yelusalem, apostel Pawlesi be sikiifi wan biifi gi den Kelesten fu Yudeya anga Yelusalem. A biifi ya be abi wan pelensipali bosikopu aini. Nownow u sabi en enke a Beibel buku Hebrewsama. Aini a biifi de, apostel Pawlesi be taigi den Kelesten wantu sani di den be mu du, bika sani be o miti den aini a ten di e kon. San be o pasa? Den be o poli Yelusalem. Efu den baala anga sisa ya be wani tan a libi, da den be mu gwe fika den osu anga den wooko fu den. Neen meke Pawlesi be sikiifi fu a foto Yelusalem taki: ‘Bika u naabi wan foto di e tan fu teego, ma we angii fu si a foto di mu kon ete.’​—Heb. 13:14.

3. San na ‘a foto di abi wan tuutuu fondamenti?’ Saide u mu tan wakiti a foto ya?

3 A omen sani be miti den Kelesten di be lowe komoto a Yelusalem anga Yudeya. Son sama be e si enke a wan don sani den du, den be e lafu den tu. Aini a ten ya, a omen sama e soso u fu di u nai si moni enke a moo pelensipali sani. Den e soso u tu fu di u nai poti u fitoow a libisama taki den sa puu den polobelema fu u. Ma saide u nai poti u fitoow aini den sani ya? We, a fu di u sabi taki dyonson moo a Kownukondee fu Gadu o poli a ogii goontapu ya. We wakiti ‘a foto di abi wan tuutuu fondamenti’. Dati na a ‘wan di mu kon ete’, a Kownukondee fu Gadua (Heb. 11:10; Mat. 6:33). Aini ibiiwan fu den ede penti fu a artikel ya, wo luku: (1) Fa a sani di Pawlesi be taigi den fosi Kelesten be yeepi den fu tan wakiti a Kownukondee fu Gadu, (2) fa a be yeepi den fu lowe komoto a Yelusalem, anga (3) fa den leli ya sa yeepi wi aini a ten ya tu.

FITOOW A SAMA DI NAW GWE FIKA I NOITI

4. Saide Yelusalem be pelensipali gi den Kelesten?

4 Yelusalem be pelensipali gi den Kelesten, bika na ape den be sete a fosi kemeente aini a yali 33. Na ape den baala di be e tii a wooko a ten de be e tan tu. Boiti dati, a omen Kelesten be abi osu a Yelusalem. Na ape den be e du bisnis. Toku Yesesi be wasikoi den bakaman fi en taki den be mu lowe komoto a Yelusalem anga Yudeya.​—Mat. 24:16.

5. Fa Pawlesi be seeka den Kelesten a fesi gi a poli di Yelusalem be o poli?

5 Fu di Pawlesi be wani seeka den Kelesten gi a sani di be o pasa, meke a be yeepi den fu fusutan moo bun fa Yehofa be e si a foto. A be membee den taki Yehofa nai teli a tempel moo. Aa be e holibaka gi den pilisite anga den ofaandi di den be e tyai moo tu (Heb. 8:13). Gaanse fu den sama aini a foto be daai baka gi a Mesiyas. Aa be de fu sama go a Yelusalem fu dini Yehofa moo, bika den be o poli a foto anga a tempel.​—Luk. 13:34, 35.

6. Saide Kelesten mu wooko anga a sani di Pawlesi taki a Hebrewsama 13:5, 6?

6 A ten di Pawlesi be sikiifi a biifi fi en gi den Hebrew Kelesten, sani be e go bun aini Yelusalem. Wan sikiifiman fu Rome taki tei be maiki Yelusalem anga den taa foto di be lontu en, a be de a moo balinen foto. A omen Dyu fu taa kondee be e go a den fesa di be e holi a Yelusalem ala yali, a omen sani den be e bai aini a foto ya. Son Kelesten be e meke tyaipi moni. Kande a fu a sani ya ede Pawlesi be taigi den taki: ‘A fasi fa we libi mu soi taki wa lobi moni. Ma u mu tifeedi anga san wi abi nownow.’ Bakaten a taki wan sani di e soi fa Yehofa e booko en ede anga den sama di e dini en. A taki: ‘Noiti mio gwe fika i, mi naw daai baka gii noiti.’ (Leisi Hebrewsama 13:5, 6; Deit. 31:6; Ps. 118:6) Den Kelesten a Yelusalem anga Yudeya be mu membee a sani di Yehofa be paamisi den. Saide? Bika aa langa baka di den fende a biifi ya, neen den be abi fu lowe gwe fika den osu, den wooko anga den taa sani fu den. Den be o abi fu bigin wan nyun libi a wan taa peesi.

7. Saide a nownow kaba u mu e fitoow Yehofa anga u hii ati?

7 San a toli ya e leli u? Saw pasa dyonson? Dyonson a ‘gaan banowtu’ o bigin. Bakadati a ogii goontapu fu Saatan ya o kisi poli (Mat. 24:21). Leti enke den fosi Kelesten, wa mu gwe fika Yehofa. A nownow u mu bigin teke seeka gi a ten de (Luk. 21:34-36). Na a ten fu a gaan banowtu, kande wo abi fu gwe fika wi osu efuso ala den taa sani di wi abi. Te a sani ya o pasa, u mu e biibi anga u hii ati taki noiti Yehofa o gwe fika u. A gaan banowtu á bigin ete, neen meke a nownow kaba u mu soi taki we fitoow Yehofa tuutuu. Akisi iseefi taki: ‘Den sani di mi e du nownow anga den sani di mi wani du aini a ten di e kon e soi taki mi e fitoow Yehofa?’ (1 Tim. 6:17) Den toli fu den fosi Kelesten sa yeepi u fu wa gwe fika Yehofa na a pisiten fu a ‘gaan banowtu’. Ma sani o pasa na a ten fu a gaan banowtu di á be pasa noiti ete. Fa wo du man sabi saw mu du na a ten de?

ALIKI DEN BAALA DI E TEKE FESI

8. San Yesesi be taigi den disipel fi en?

8 Baka wantu yali di den Hebrew Kelesten be fende a biifi fu Pawlesi, den be si den suudati fu Rome lontu Yelusalem. Di a sani ya pasa, den Kelesten be fusutan wanten taki a yuu be doo fu den lowe komoto a Yelusalem anga Yudeya, bika den be o poli a foto (Mat. 24:3; Luk. 21:20, 24). Pe den be o lowe go? Yesesi be taki: ‘Meke den sama di de aini Yudeya lowe go a den mongo’ (Luk. 21:21). A omen mongo be de na a pisi de, neen meke fa den be o du sabi sowtu wan den mu lowe go?

9. Saide den Kelesten be e akisi denseefi sowtu mongo den mu lowe go? (Luku a kaita tu.)

9 Luku wantu fu den mongo di den be sa lowe go: Samaliya mongo, a mongo fu Galileya, Hermon mongo, den mongo fu Libanon anga den mongo di de na abaase fu a Yordaan liba. Son sama be e si enke ogii á be o miti den efu den e tan aini son wan fu den foto di be de a den mongo ya. A foto Gamla be de a wan hei mongo di sama á be poi go makiliki. Son Dyu be e si enke sani á be o miti den efu den be go tan aini a foto ya. Toku den Rome suudati go feti anga den sama de neen den poli a foto. A omen fu den sama di be e tan aini a foto dede.b

A kaita e soi wantu fu den mongo anga foto na a ten fu Islayeli. Na a noordse fu Yelusalem den mongo ya be de, Libanon mongo, Galileya mongo, Samaliya mongo, anga Giliyad mongo. Naape i abi Hermon anga Tabor mongo tu. Den foto di be de na a noordse fu Yelusalem a Gamla, Sesareya, anga Pela. Na a zuidse fu Yelusalem i be abi den mongo fu Yudeya anga Abarim. A foto di den e kai Masada be de ape tu. A kaita e soi den pasi pe den Rome suudati be sete kampu anga den peesi pe den Dyu be lasi aini a yali 67 te anga 73.

A omen mongo den fosi Kelesten be sa lowe go, ma den á be poi go tan na ala den, bika ogii be sa miti den (Luku paragraaf 9)


10-11. (a) Fa Yehofa be soi den Kelesten san den mu du? (Hebrewsama 13:7, 17) (b) Sowtu wini den Kelesten be fende di den aliki den baala di be e teke fesi? (Luku a fowtow tu.)

10 Yehofa be meke den baala di be e teke fesi soi den baala anga sisa san den mu du. Wan sabiman den e kai Eusebiyus be sikiifi wantu sani fu a pisiten de. A be taki Gadu be soi son baala a Yelusalem taki den Kelesten mu lowe komoto a Yelusalem, da den go a Pela, wan foto aini Pereya. Pela a be wan bun peesi pe den baala anga sisa be sa go, bika aa be de faawe fu Yelusalem. Neen meke aa be o taanga gi den fu lowe go ape. Boiti dati, gaanse fu den sama a Pela a ná be Dyu, neen meke den á go feti anga den Rome suudati.​—Luku a kaita.

11 Den Kelesten di be ‘aliki den sama di e teke fesi’ be lowe go a den mongo, te fu kaba den doo a Pela. (Leisi Hebrewsama 13:7, 17.) Den aliki Yehofa, neen meke den tan a libi. Den sani di pasa a fosi e soi taki Yehofa nai gwe fika den sama di e wakiti a Kownukondee fi en, ‘a foto di abi wan tuutuu fondamenti’.​—Heb. 11:10.

Wan kulu Kelesten e waka pasa a wan peesi di lai mongo, den be tyai den lai fu den.

Den baala anga sisa be sa lowe go a Pela, bika ogii á be o miti den ape, aa be de faawe tu (Luku paragraaf 10-11)


12-13. Fa Yehofa e soi a foluku fi en san den mu du aini taanga ten?

12 San a toli ya e leli u? Yehofa e meke den baala di e teke fesi soi a foluku fi en pilisisi san den mu du. A omen toli de aini Beibel di e soi fa Yehofa be e meke mannengee soi a foluku fi en san den mu du te sani be e miti den (Deit. 31:23; Ps. 77:20). Aini a ten ya, we si kiin taki Yehofa e meke den baala di e teke fesi soi a foluku fi en fa den mu du sani.

13 Na a ten di a COVID-19 siki be bigin, den baala di ‘e teke fesi’ be soi den baala anga sisa fa den mu du sani. Den baala ya be soi den owluman fa den sa holi den komakandaa. A sani ya meke den baala anga sisa be poi dini Yehofa go doo. Baka wantu mun di a COVID-19 siki paati a hii goontapu, u be holi wan konkelesi aini moo enke 500 tongo. Na ala se fu goontapu den baala anga sisa be sa luku a konkelesi a TV. Den be sa aliki en a laadiyow tu. Winsi fa wa be poi kon makandaa moo enke fosi, toku u be e fende den leli di Yehofa e gi u. U sa biibi taki winsi sowtu tesi o miti wi aini a ten di e kon, Yehofa o meke den baala di e teke fesi du sani di e tyai wini gi a foluku fi en. Te anga now u si taki efu u wani de seekaseeka gi a gaan banowtu, u mu e fitoow Yehofa, daw aliki den baala di e teke fesi. San a wantu taa manii di wi abi fanowdu fu de seekaseeka gi a gaan banowtu?

LOBI USEEFI ENKE FA BAALA LOBI DENSEEFI, KAI TAAWAN KON A YU OSU

14. Enke fa Hebrewsama 13:1-3 e soi, da sowtu manii den Kelesten be mu abi fosi den Rome suudati be poli Yelusalem?

14 Te a gaan banowtu o bigin, wo abi fu soi den baala anga sisa fu u taki u lobi den tuutuu. A pisiten ten de, wo abi fu du sani enke den Kelesten di be e tan a Yelusalem anga Yudeya. Na ala yuu den be e soi taki den lobi denseefi (Heb. 10:32-34). Ma aini den yali fosi Yelusalem be kisi poli, den be mu moo soi lobi gi denseefi. ‘Den be mu e kai taawan kon a den osu tu’.c (Leisi Hebrewsama 13:1-3.) A letiso a de anga u tu. Moo a kaba fu a goontapu ya e koosube, moo u mu e soi den baala anga sisa fu u taki u lobi den tuutuu.

15. Saide den Hebrew Kelesten be mu soi lobi gi denseefi baka di den be lowe?

15 Di den Rome suudati be lontu Yelusalem, aa langa seefi neen den gwe baka. A sani ya meke den Kelesten be man lowe. Ma a wantu sani namo den be poi tyai di den be e gwe (Mat. 24:17, 18). Di den be de a pasi, den be abi denseefi fanowdu. Boiti dati, di den be doo Pela den be mu yeepi denseefi fu bigin wan nyun libi. A omen fu den baala anga sisa be abi nyanyan, koosi, anga wan peesi fu tan fanowdu. Neen meke te den be e yeepi denseefi, den be e soi taki den lobi den baala anga sisa fu den.​—Tit. 3:14.

16. Faw sa soi taki u lobi den baala anga sisa fu u di abi yeepi fanowdu? (Luku a fowtow tu.)

16 San a toli ya e leli u? U lobi den baala anga sisa fu u, neen meke te den abi yeepi fanowdu, we du ala saw poi fu yeepi den. Son sama de kabakaba fu go yeepi den baala anga sisa di de a nowtu, kande fu di den e feti aini a kondee fu den efuso fu di wan gaan ogii pasa na a pisi pe den be e tan. Den e gi den baala anga sisa ya san den abi fanowdu, den e yeepi den, den e gi den taanga-sikin tu fu den tan dini Yehofa. Wan sisa fu Ukraini gwe fika en osu, bika oloku be de aini a kondee. A sisa ya taki: ‘U si fa Yehofa be meke den baala anga sisa soi u saw mu du. Den be e solugu u tu. Di u be de a Ukraini anga Hongariya, den baala anga sisa bali wadaa gi u. Ná pikin yeepi den yeepi u. Den e yeepi u te anga now ete aini Doisilikondee.’ Te we yeepi den baala anga sisa fu u te den fuka, we wooko makandaa anga Yehofa.​—Odo 19:17; 2 Kor. 1:3, 4.

Wan gaandi toowpaa e bali wadaa gi wan osufamii di lowe komoto a den kondee. Den be abi wan kofer anga wantu tasi.

Den baala anga sisa di lowe komoto a den kondee abi u yeepi fanowdu (Luku paragraaf 16)


17. Saide a de taanga fanowdu fu soi lobi gi den baala anga sisa fu u nownow?

17 Na a ten fu a gaan banowtu, wo moo abi useefi fanowdu (Hab. 3:16-18). Neen meke Yehofa e leli u nownow taki u mu lobi useefi, u mu e kai taawan kon a wi osu. Wo abi den manii ya taanga fanowdu aini a ten di e kon.

SAW PASA DYONSON

18. Faw sa waka a den fosi Kelesten baka?

18 Den Kelesten di be lowe komoto a Yelusalem be tan a libi di Yelusalem kisi poli, bika den be aliki. Den be gwe fika ala den sani fu den, ma noiti Yehofa á gwe fika den. San a toli ya e leli u? Wa sabi ala den sani di o pasa aini a ten di e kon, ma Yesesi soi taki u mu de kabakaba fu aliki (Luk. 12:40). U sa teke ten pakisei den sani di Pawlesi be taigi den Hebrew Kelesten tu, daw wooko anga den. Boiti dati, Yehofa paamisi iniiwan fu u taki noiti aw gwe fika u (Heb. 13:5, 6). Meke u tan wakiti a foto di o tan fu teego, a Kownukondee fu Gadu, da wo piisii fu a libi fu teego.​—Mat. 25:34.

SAI BE O PIKI?

  • Saide a nownow u mu moo fitoow Yehofa?

  • Saide u mu de kabakaba fu aliki efu u wani pasa a ‘gaan banowtu’?

  • Saide a pelensipali taki we soi tuutuu lobi gi useefi? Saide u mu abi a gwenti fu e kai taawan kon a wi osu?

SINGI 157 Freide de!

a Aini a ten fu Beibel a kownu be e tii den foto. Neen meke i be sa si den foto ya enke wan kownukondee.​—Gen. 14:2.

b A sani ya pasa aini a yali 67, baka di den Kelesten fu Yelusalem anga Yudeya be lowe.

c Den wowtu ‘lobi useefi enke fa baala lobi denseefi’, e soi go na a lobi di wan sama lobi en tuutuu famii. Pawlesi koboloiki a wowtu ya fu soi faw lobi den baala anga sisa fu wi aini a kemeente.

    Okanisi buku (2011-2025)
    Log Out
    Log In
    • Okanisitongo
    • Sende en gi wan sama
    • Settings
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Gebruiksvoorwaarden
    • Privacybeleid
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Log In
    Sende en gi wan sama