Ndida Internet Nnam N̄kpọ—Du ke Edidemede Ban̄a Mme N̄kpọndịk!

¹ Ikọt Jehovah ẹdara eti itie ebuana ye kiet eken. Mmọ ẹma ndibuana mme ifiọkutom ẹtode an̄wautom ẹnyụn̄ ẹwụt esịtekọm ndikop mban̄a mme n̄kpọntịbe oro ẹtịbede emi abuanade Mme Ntiense Jehovah ye utom Obio Ubọn̄ ke ofụri ekondo. Mmọ ẹsima ẹsian mmimọ ẹban̄a n̄wọrọnda n̄kpọ ekededi oro ekpetịbede ọnọ nditọete nnyịn, utọ nte afanikọn̄ m̀mê oto-obot afanikọn̄, mmọ ẹnyụn̄ ẹyom ndifiọk m̀mê odu n̄kpọ oro mmimọ ikemede ndinam man in̄wam. Utọ udọn̄ oro owụt edidianakiet eke itie nditọete, ọsọn̄ọde nte ke nnyịn imenen̄ede ima kiet eken.—John 13:34, 35.

² Mfịn, nnyịn imesikop iban̄a mme n̄kpọntịbe ererimbot usọp usọp. Ekebe ukopikọ ye ekebe ndise ẹsinọ mme owo ke ofụri ererimbot ọyọhọ ọyọhọ ntọt ẹban̄a mme n̄kpọntịbe ke ukem ini oro mmọ ẹdade itie. Urụk ukopikọ anam n̄ko ẹkeme ndineme nneme inikiet inikiet ye mme owo ke ofụri ererimbot. Usụn̄ unyene nneme eke ndondo emi oro ẹmade ke ofụri ererimbot edi Internet.—Se Awake!, July 22, 1997.

³ Edisio urụk ukopikọ ndi eberede usụn̄ ọnọ edinyene ọkpọkpọ nneme usọp usọp ke ofụri ererimbot. Okposụkedi urụk ukopikọ etịmde enyene ufọn, oyom ẹdu ke ukpeme ke nte ẹdade enye ẹnam n̄kpọ, koro enye ekemede ndidi n̄kpọutom ebuana m̀mê eke mme edinam oro mîdotke, ndien edida urụk ukopikọ nnam n̄kpọ n̄kaha ekeme nditak ekese okụk. Ẹkeme ndibọ ukpep nto ekebe ndise ye ekebe ukopikọ. Nte ededi, ke mfụhọ, ediwak edinam ẹbiara ke n̄kan̄ eke ido uwem, ndien ndikpan̄ utọn̄ nnọ mmọ edi ubiatini. Eti ibuot oyom ete nnyịn inen̄ede isasat nte idade ekebe ndise ye ekebe ukopikọ inam n̄kpọ.

⁴ Internet anam owo ekeme ndinyene nneme ke usụhọde ekọmurua ye ediwak miliọn mbon efen ke ofụri ererimbot, ndien enye eberede usụn̄ ọnọ edinyene akpakịp ntọt. (Awake!, January 8, 1998) Nte ededi, ndida Internet nnam n̄kpọ ye unana ntịn̄enyịn ekeme ndisio owo nnyan nnọ ikpọ n̄kpọndịk ke n̄kan̄ eke spirit ye eke ido uwem. Didie ke emi edi ntre?

⁵ Ediwak owo ẹnyene udọn̄ ẹban̄a usọp usọp ntọt oro owụtde nte ẹkemede ndinam mme n̄kpọekọn̄, esịnede mme bọmb. Mme usiakifia ẹseme ẹban̄a udomo ini emi mme anamutom ẹbiatde ẹdụn̄ọde Internet. Ẹtịn̄ ekese n̄kpọ ke mme n̄wed nnyịn ẹban̄a mme in̄wan̄în̄wan̄ n̄kpọndịk eke spirit ẹmi ẹkụtde ke Internet. Ata ediwak ikpehe Ndutịm ẹkama mme n̄kpọ oro ẹwụtde afai ye ndise idan̄ oro mîdotke ndomo esisịt ye mme Christian. (Ps. 119:37) Ke adianade ye mme n̄kpọndịk ẹmi, ata etabi etabi n̄kpọndịk odu oro oyomde Mme Ntiense Jehovah akpan akpan ẹdu ke ukpeme. Nso idi n̄kpọndịk emi?

⁶ Nte afo okpokot esenowo edi ufọk fo ke mûbemke iso udụn̄ọde ufiọk owo emi enye edide? Nso edieke usụn̄ mîdụhe afo ndifiọk? Nte afo akpayak utọ esenowo oro odu ikpọn̄ ye nditọ fo? Emi edi idaha oro owo mîkemeke ndifan̄a emi odude ke Internet.

⁷ Emekeme ndinọ nnyụn̄ mbọ etop ilektrọnik nto mme owo ẹmi afo mûfiọkke. Ukem oro ke edi ke ini afo enyenede nneme ebe ke usụn̄ nneme m̀mê itie uneme nneme eke ilektrọnik. Ndusụk ini mme andibuana ẹkeme ndidọhọ ke idi Mme Ntiense Jehovah, edi ediwak ini mmọ isidịghe. Owo ekeme ndidọhọ ke idi uyen ke ini enye mîdịghe. Mîdịghe owo akam ekeme ndisu nsu nte ke idi eren m̀mê n̄wan.

⁸ Ntọt ẹnọde ẹsọk fi ekeme ndidi ke uduot ifiọkutom m̀mê utịn̄ikọ aban̄ade mme edinịm ke akpanikọ nnyịn. Ẹsinọ ntọt emi ẹsọk mbon en̄wen ẹmi, ke ẹma ẹkebọ, ẹnọde enye ẹsọk mbon efen n̄ko. Owo isiwakke ndisọn̄ọ ntọt emi ndien enye ekeme nditre ndidi akpanikọ. Utịn̄ikọ emi ekeme ndidi n̄kpọ emi ẹdiomide ndida nsuan ekikere owo nsọn̄ibuot.—2 Thess. 2:1-3.

⁹ Ye n̄kpọndịk emi ke ekikere, edieke afo adade Internet anam n̄kpọ, bụp idemfo: ‘Nso ke ami nda enye nnam? Ndi ekeme ndidi usụn̄ oro ami ndade enye nnam n̄kpọ ọyọnọ mi unan ke n̄kan̄ eke spirit? Nte ekeme ndidi nyetịp n̄kpọ nsịn ke ndinọ mbon en̄wen unan ke n̄kan̄ eke spirit?’

¹⁰ Ikpehe Ndutịm eke “Mme Ntiense Jehovah”: Ke uwụtn̄kpọ, kere ban̄a ndusụk ikpehe Internet ẹmi mme owo oro ẹdọhọde ke idi Mme Ntiense Jehovah ẹsiode ẹdi. Mmọ ẹdọhọ afo odụk ikpehe mmimọ onyụn̄ okot mme ifiọkutom oro mbon en̄wen ẹmi ẹdọhọde ke idi Mme Ntiense ẹsịnde. Ẹsịn udọn̄ ẹnọ fi ndibuana mme ekikere fo kaban̄a mme n̄wed N̄ka. Ndusụk owo ẹnọ mme ntọn̄ọikọ oro ẹkemede ndikama ke an̄wautom. Mme ikpehe ẹmi ẹnọ mme owo mme itie uneme nneme ẹte ẹdụk, ẹyakde ẹnyene nneme ye mbon en̄wen, ukem nte ẹkpetịn̄de ikọ ke urụk ukopikọ. Ediwak ini mmọ ẹyewụt fi mme ikpehe efen emi afo ekemede ndinyene ebuana ke kọmputa ye Mme Ntiense Jehovah ke ofụri ererimbot. Edi nte afo emekeme ndisọn̄ọ ndọhọ ke idịghe mbon nsọn̄ibuot ẹketọn̄ọ itie ebuana emi?

¹¹ Ekeme ndidi ndinyene ebuana ebe ke Internet idisan̄ake ikekem ye item oro ẹkụtde ke Ephesus 5:15-17. Apostle Paul ekewet ete: “Ẹtịn̄ enyịn ẹkpeme nte ẹsan̄ade: ẹkûsan̄a nte ndisịme, edi ẹsan̄a nte mbon eti ibuot. Ẹdedep ifet, koro mme usen ẹdiọkde. Mmọdo ẹkûdi mme ọkọi, edi ẹtịm ẹfiọk se Ọbọn̄ amade.”

¹² Esop Christian edi usụn̄ ukara Abasi emi “asan̄autom emi anamde akpanikọ, onyụn̄ enyenede ọniọn̄” ọnọde nnyịn udia eke spirit. (Matt. 24:45-47) Nnyịn imenyene ndausụn̄ ye ukpeme ke esịt esop Abasi ndinam nnyịn ida san̄asan̄a ye ererimbot ọkọrọ ye nsịnudọn̄ ndiyọhọ ke utom Ọbọn̄. (1 Cor. 15:58) Andiwet psalm ama owụt ete ke imọ ima inyene idatesịt ye ifụre ke otu ikọt Abasi oro ẹsopde idem. (Ps. 27:4, 5; 55:14; 122:1) Esop ọnọ n̄ko mbon oro ẹbuanade ke enye ibetedem ye un̄wam eke spirit. Ke esịt esie, afo emekeme ndikụt mme otu ufan ẹmi ẹtiede ima ima, ẹnyenede udọn̄ ke idem owo, ẹnyụn̄ ẹkerede ẹban̄a—mme owo ẹmi afo ọdiọn̄ọde ọkpọkpọ ẹmi ẹdude ke mben̄eidem ye unyịmesịt ndin̄wam nnyụn̄ ndọn̄ mbon en̄wen esịt ke mme ini nnanenyịn. (2 Cor. 7:5-7) Ẹkpeme mme andibuana ke esop ebe ke ndutịm ọkọn̄ọde ke N̄wed Abasi nte ẹsio mbon oro ẹnamde idiọkn̄kpọ ye unana edikabade esịt m̀mê ẹmi ẹsịnde udọn̄ ẹnọ ekikere nsọn̄ibuot, ẹfep. (1 Cor. 5:9-13; Titus 3:10, 11) Nte nnyịn ikpodori enyịn ndikụt ukem ima ima ndutịm ẹmi ke ini inyenede ebuana ye mbon en̄wen ebe ke Internet?

¹³ Ana in̄wan̄în̄wan̄ nte ke akpanikọ edi isio. Ndusụk ikpehe Ndutịm ẹdi in̄wan̄în̄wan̄ usụn̄ usuanetop mbon nsọn̄ibuot. Ẹkeme ndidọhọ ke mme utọ ikpehe Ndutịm oro itiehe ntre, ndien mme andise mban̄a mmọ ẹkeme ndinọ ọyọhọ edinam an̄wan̄a ndisọn̄ọ nte ke mmimọ inen̄ede idi Mme Ntiense Jehovah. Mmọ ẹkam ẹkeme ndiyom ntọt nto fi man ẹsọn̄ọ m̀mê afo edi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah.

¹⁴ Jehovah oyom afo enyene mbufiọk. Ntak-a? Koro enye ọfiọk ete ke enye eyekpeme fi osio ke nsio nsio n̄kpọndịk. Mme N̄ke 2:10-19 ọtọn̄ọ ke ndidọhọ: “Eti ibuot oyodụk fi ke esịt, ifiọk oyonyụn̄ enem ukpọn̄ fo; ekikere eyetie ekpeme fi, mbufiọk eyenem fi.” Ekpeme fi osio ke nso? Osio ke mme utọ n̄kpọ nte “idiọk usụn̄,” mmọ ẹmi ẹkpọn̄de usụn̄ eke enende, ye mme owo ẹmi ẹdide oburobụt ẹnyụn̄ ẹtiede abian̄a abian̄a ke ofụri usụn̄ mmọ.

¹⁵ Ke ini nnyịn ikade Ufọkmbono Obio Ubọn̄, eyịghe isidụhe nte ke nnyịn idu ye nditọete nnyịn. Nnyịn imọfiọk mmọ. Owo ndomokiet iyomke nsọn̄ọ kaban̄a emi koro ima nditọete oro ẹwụtde anam emi edi in̄wan̄în̄wan̄. Owo iyomke nnyịn iwụt mme ọkpọkpọ n̄wed itoro ndisọn̄ọ nte ke nnyịn inen̄ede idi kiet ke otu Mme Ntiense Jehovah. Edi mi ke nnyịn ikụt ata nsịnudọn̄ edem mbiba oro Paul eketịn̄de aban̄a ke Mme Hebrew 10:24, 25. Owo ikemeke ndidori enyịn ndinyene emi nto mme ikpehe Ndutịm oro ẹsịnde udọn̄ ẹnọ itie ebuana ke kọmputa. Ndinyene mme ikọ ẹdude ke Psalm 26:4, 5 ẹkeme ndinam nnyịn idu ke edidemede iban̄a mme n̄kpọndịk oro ẹkemede ndisobo mmemmem mmemmem ke ini ẹdade mme ikpehe Ndutịm ke Internet ẹnam n̄kpọ.

¹⁶ Adan̄a m̀mê ukpan idụhe ke orụk ntọt oro mme andida Internet nnam n̄kpọ ẹnyenede ẹnyụn̄ ẹkemede ndikụt. Ediwak ini, nditọwọn̄ ye mme uyen ẹsidi mbon oro ẹdade afai ẹtiene ẹnyụn̄ ẹdade ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄ mmemmem mmemmem ke n̄kann̄kụk emi. Nditọwọn̄ ẹsinịm ke akpanikọ, ẹnyene udọn̄, ẹnyụn̄ ẹyom ndidụn̄ọde se itiede nte obufa nsiondi ndutịm unyene nneme. Ke ntre, oyom mme ete ye eka ẹkpeme nditọ mmọ ẹnyụn̄ ẹnọ mmọ eti ndausụn̄ N̄wed Abasi kaban̄a edida Internet nnam n̄kpọ, kpa nte mmọ ẹkpenọde mmọ ndausụn̄ ke ikwọ ye ndise senima oro mmọ ẹmekde.—1 Cor. 15:33.

¹⁷ Ke mfụhọ, ẹkenyene ndisio ndusụk mbon oro inikiet ko ẹkedide nditọete nnyịn mfep ke ntak itie ebuana oro ọkọtọn̄ọde ebe ke ndisobo ye mbon ererimbot ke ikpehe uneme nneme ke Internet ndien ke akpatre adade ekesịm oburobụt ido. Ke enyene-ndịk usụn̄ oro akpade owo idem, mbiowo ẹmewet nte ke ndusụk owo ẹma ẹkam ẹkpọn̄ mme ebe m̀mê ibanndọ mmọ man ẹka iso ke itie ebuana oro ọkọtọn̄ọde ke Internet. (2 Tim. 3:6) Mbon en̄wen ẹmekpọn̄ akpanikọ ke ntak edinịm ntọt oro mbon nsọn̄ibuot ẹnọde. (1 Tim. 4:1, 2) Ke ikerede iban̄a ata ikpọ n̄kpọndịk ẹmi, nte itiehe nte ke owụt eti ibuot ndidu ke ukpeme mban̄a ebuana uneme nneme ke Internet? Ke akpanikọ, ndida ọniọn̄, ifiọk, ukeme ukere n̄kpọ, ye mbufiọk oro ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme N̄ke 2:10-19 nnam n̄kpọ ekpenyene ndikpeme nnyịn ke afan̄ emi.

¹⁸ Nte ẹtịmde ẹfiọk, odu ndusụk owo ẹmi ẹsiakde ikpehe Ndutịm kaban̄a uduak edikwọrọ eti mbụk. Nditọete oro mînyeneke mbufiọk ẹse ẹban̄a ediwak ikpehe ẹmi. Eyedi mbon nsọn̄ibuot ẹmi ẹkerede nditap mbon oro mîdụhe ke ukpeme ẹse ẹban̄a mme ikpehe eken. (2 John 9-11) Ke etịn̄de m̀mê oyom nditọete nnyịn ẹsiak mme utọ ikpehe Ndutịm oro, Utom Obio Ubọn̄ Nnyịn eke November 1997, page 3, ọkọdọhọ ete: “Ufọn idụhe owo ndomokiet nditịm ntọt aban̄ade Mme Ntiense Jehovah, mme utom nnyịn, m̀mê mme edinịm ke akpanikọ nnyịn nsịn ke Internet. Ikpehe nnyịn [www.watchtower.org] oro ukara ọfiọkde ọnọ owo ekededi nnennen ntọt oro enye oyomde.”

¹⁹ Mme Un̄wam Ukpepn̄kpọ ebe ke Internet? Ndusụk owo ẹkere ke inam edisana utom inọ nditọete ebe ke ndisịn ntọt ndụn̄ọde ẹnyenede ebuana ye nsio nsio utom ukara Abasi. Ke uwụtn̄kpọ, owo ekeme ndinam ndụn̄ọde ọkọn̄ọde ke ibuotikọ utịn̄ikọ an̄wa ndien emen emi esịn, ekerede ke utọ ntọt oro eyenyene ufọn ọnọ mbon oro ẹyomde nditịm ukem ibuotikọ utịn̄ikọ oro. Mbon en̄wen ẹyesịn kpukpru itien̄wed eke Ukpepn̄kpọ Enyọn̄-Ukpeme oro edide mîdịghe ẹnọ ebiet emi ẹdade n̄kpọ ẹto ke Ufọkn̄wed Utom Ukara Abasi m̀mê Ukpepn̄kpọ N̄wed Esop. Ndusụk owo ẹkeme ndinọ mme ekikere kaban̄a mme ntọn̄ọikọ ke an̄wautom. Ndi mme utọ ntọt oro ẹnen̄ede ẹnyene ufọn?

²⁰ Mme n̄wed oro esop Jehovah ọnọde ẹsịn mme n̄kpọ oro ẹbọpde-bọp ke ekikere nnyịn ẹnyụn̄ ẹnọ nnyịn ukpep “ndidiọn̄ọ se ifọnde ye se idiọkde.” (Heb. 5:14) Ndi afo emekeme ndidọhọ ke imenyene emi edieke mbon en̄wen ẹnamde ndụn̄ọde ẹnọ nnyịn?

²¹ Ẹketịn̄ ẹban̄a mme Christian ke Beroea ẹte “ẹdi ẹnyene-ido ẹkan mme andidụn̄ Thessalonica.” Ntak-a? Koro “mmọ [ẹma] ẹkop ikọ ke edinyịme esịt, ẹnyụn̄ ẹdụn̄ọde n̄wed Abasi ke usen ke usen, ẹte ifiọk m̀mê mme ikọ oro ẹkem ntre.” (Utom 17:11) Okposụkedi Paul ye Silas ẹkekwọrọde ikọ ẹnọ mmọ, mmọ ikekemeke ndinam akpanikọ akabade edi ekemmọ ye unana ọkpọkpọ edisịn idem.

²² Ndida ndụn̄ọde oro owo en̄wen akanamde nnọ utịn̄ikọ m̀mê ke nditịm idem nnọ mme mbono esop en̄wen enen̄ede abiat uduak ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ. Nte uduak fo idịghe ndibọp ọkpọkpọ mbuọtidem ke Ikọ Abasi? Ọkọn̄ọde ke ọkpọkpọ edinịm ke akpanikọ, afo ndien emekeme ndiyarade mbuọtidem fo an̄wan̄wa—ke mme utịn̄ikọ fo, ke mme ibọrọ ọnọde ke mme mbono esop, ye ke an̄wautom. (Rome 10:10) Ndida ndụn̄ọde oro owo efen akanamde ikemke ye se ẹtịn̄de ẹban̄a ke Mme N̄ke 2:4, 5 nte ‘oyom ifiọk Abasi nte silver, onyụn̄ odụn̄ọde enye nte n̄kpọ-uto eke edịbede,’ ke idemfo.

²³ Ke uwụtn̄kpọ, ke ini okotde mme itien̄wed ke ọkpọkpọ Bible fo, afo emekeme ndinam ibio ibio ndụn̄ọde ke mme udọn̄ikọ itien̄wed kiet kiet. Afo emekeme ‘nditịm ntiene nde kpukpru n̄kpọ,’ nte Luke akanamde ke ini ekewetde Gospel esie. (Luke 1:3) Ukeme efen efen oro esịnde ayan̄wam fi n̄ko ndinyene usọ ke ini okotde mme itien̄wed ke an̄wautom ye ke ini ọnọde mme utịn̄ikọ. Ediwak owo ẹsitịn̄ ke mmimọ ima Mme Ntiense Jehovah koro mmọ ẹfiọkde ndida Bible mmọ nnọ ukpep. N̄kukụre usụn̄ oro emi ekemede ndidi ntre ye nnyịn edi edieke nnyịn inamde edi ido ndisikot mme itien̄wed ke Bible nnyịn ọkpọkpọ.

²⁴ Ndida Ini Nnyịn Nnam N̄kpọ Ọniọn̄ Ọniọn̄: N̄kpọ efen ke afan̄ emi enyene n̄kpọ ndinam ye udomo ini oro ẹbiatde ndiwet, ndikot, nnyụn̄ mbọrọ mme ntọt oro ẹsịnde ke Internet. Psalm 90:12 esịn udọn̄ ọnọ ndibọn̄ akam ndọhọ: “Nam nnyịn ifiọk ndibat usen nnyịn ntem, man nnyịn ida esịt ifiọk idi.” Paul ọkọdọhọ ete: “Ẹsịbe ini omụhọ.” (1 Cor. 7:29) Onyụn̄ aka iso ete: “Mmọdo ndien, adan̄a nte ikụtde ifet, ẹyak nnyịn ifọn ido ye kpukpru owo, akpan-akpan ye mmọ ẹmi ẹtode ke ufọk mme andinịm ke akpanikọ.”—Gal. 6:10.

²⁵ Utọ item oro owụt ufọn odude ke nnyịn ndida ini nnyịn nnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄. Ọnọ n̄kponn̄kan ufọn didie ntem ndibiat ini n̄kot Ikọ Abasi! (Ps. 1:1, 2) Oro edi mfọnn̄kan ebuana emi nnyịn ikemede ndinyene. (2 Tim. 3:16, 17) Mme ete ye eka, nte mbufo ke ẹkpep nditọ mbufo ufọn edida ini mmọ nnam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄ ke ndibịne mme n̄kpọ Obio Ubọn̄? (Eccl. 12:1) Ini oro ẹbiatde ke ọkpọkpọ ukpepn̄kpọ Bible ye eke ubon, edidụk mbono esop, ye an̄wautom enen̄ede enyene ufọn akan ini oro ẹbiatde ke ndidụn̄ọde Internet.

²⁶ Ke afan̄ emi, owụt eti ibuot ndiwụk ntịn̄enyịn nnyịn ke mme n̄kpọ eke spirit ye ke mme n̄kpọ oro ẹnyenede ebuana ẹnyụn̄ ẹdide akpan n̄kpọ ẹnọ uwem nnyịn nte mme Christian. Emi oyom ẹnam edimek oro ẹtịmde ẹkọk ibuot kaban̄a ntọt oro adade ini ye ekikere nnyịn. Nte mme Christian, Christ ama etịn̄ ibio ibio aban̄a se inyenede ebuana ye uwem nnyịn, ọdọhọde ete: “Ẹkam ẹbem iso ẹyom Obio Ubọn̄ Esie ye edinen ido esie; ndien ẹyedian kpukpru n̄kpọ ẹmi ẹnọ mbufo.” (Matt. 6:33) Nte afo usukopke inemesịt ukan ke ini uwem fo ọyọhọde ye mme n̄kpọ Obio Ubọn̄ utu ke ndiyọhọ ye edinam efen?

²⁷ Leta Ilektrọnik Internet: Okposụkedi odotde ndibuana mme ifiọkutom m̀mê mme ekikere ke otu ubon m̀mê mme ufan ẹmi ẹdude nsannsan, nte owụt ima ndinọ mmọ ẹmi ẹsọk mbon en̄wen ẹmi ekemede ndidi idiọn̄ọke ubon m̀mê mme ufan fo? Mîdịghe nte ekpenyene ndisịn mmọ ẹmi ke Ndutịm nnọ owo ekededi man okot? Nte ẹkpenyene ndision̄o mme ọkpọkpọ etop ẹmi nnyụn̄ nnọ mmọ ntịme ntịme ẹsọk mme owo ẹmi afo ọdiọn̄ọde m̀mê oro ekemede ndidi udiọn̄ọke? Kpasụk ntre, edieke afo ọbọde etop oro edide in̄wan̄în̄wan̄ nte ke owo ikọnọhọ ẹsọk fi oto mbon en̄wen, nte owụt ima ndinọ enye ẹsọk mme owo efen efen?

²⁸ Nso edieke ifiọkutom emi afo ọnọde ọwọrọ mîdịghe nnennen? Nte emi ididịghe ndibuana ke ndisuan se mîdịghe akpanikọ? (N̄ke 12:19; 21:28; 30:8; Col. 3:9) Nte an̄wan̄ade, nditịn̄ ‘enyịn n̄kpeme man nnyịn ikûsan̄a nte ndisịme, edi isan̄a nte mbon eti ibuot’ oyonụk nnyịn ndikere mban̄a emi. (Eph. 5:15) Nnyịn inem esịt didie ntem nte ke Yearbook, Enyọn̄-Ukpeme, ye Awake! ẹyọhọ ye nsio nsio ifiọkutom oro ẹma ẹkesọn̄ọ ke ẹdi akpanikọ ẹmi ẹsịnde udọn̄ ẹnọ nnyịn ẹnyụn̄ ẹnụkde nnyịn ndika iso nsan̄a ke “ọkpọ-usụn̄”!—Isa. 30:20, 21.

²⁹ N̄kpọndịk efen odu n̄ko. Apostle Paul eketịn̄ aban̄a ndusụk owo ete: “Mmọ ẹkpep ndifu ifu, ẹsan̄a ke ufọk ke ufọk: inyụn̄ idịghe ifu ikpọn̄, edi ẹkabade mbabara ye mbon iban̄a, ẹtịn̄ se mmọ mîkpetịn̄ke.” (1 Tim. 5:13) Emi akpan edibiat ini ye ukeme nnọ se mîdịghe akpan ntọt ẹsọk nditọete nnyịn.

³⁰ Kere, n̄ko, ban̄a udomo ini oro adade ndise mban̄a akwa eboho leta ilektrọnik. Nte enemde, n̄wed oro Data Smog ọkọdọhọ ete: “Nte owo abiatde ini efen efen ke kọmputa, leta ilektrọnik ọsọsọp okpụhọde etre ndidi obufa n̄kpọ oro edemerede udọn̄ akabade edi mbiomo oro adiade ini, ye ediwak etop ẹtode mme uke, mme ufan, ubon, . . . ye etop unyamurua oro owo mîyomke oro anade ẹkot ẹnyụn̄ ẹbọrọ kpukpru usen.” Ke adianade do, enye ọdọhọ ete: “Ediwak mme andinọ akpakịp etop ke ilektrọnik ẹnyene ata idiọk edu eke edinọ kpukpru ntọt unọ idem inemesịt—mbubru, mme n̄ke eyomfịn, udịm udịm leta ilektrọnik, ye ekese eken—oro mmọ ẹbọde ẹsọk kpukpru owo ẹmi mmọ ẹnyenede adres mmọ ke kọmputa.”

³¹ Ẹkụt emi ke leta ilektrọnik oro ẹsuande ke otu ediwak nditọete—mme utọ n̄kpọ nte mbubru m̀mê idọkọ ẹban̄ade utom ukwọrọikọ; mme uto ẹdọhọde ke ẹkọn̄ọ ke mme edinịm ke akpanikọ nnyịn; mme uwụtn̄kpọ ẹtode nsio nsio utịn̄ikọ ẹkekopde ke n̄kpri mbono, ikpọ mbono, m̀mê ke Ufọkmbono Obio Ubọn̄; mme ifiọkutom an̄wautom; ye ntre ntre eken—mme n̄kpọ oro ẹnen̄ede ẹtie nte inọhọ unan. Ata ediwak owo ẹsinọ mme utọ leta ilektrọnik oro ẹwọrọ kpukpru ini ye unana edidụn̄ọde ebiet ẹtode, anamde edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ ndifiọk owo emi enen̄erede edi anditọn̄ọ enye, emi akpanamde owo eyịk m̀mê ntọt oro enen̄ede edi akpanikọ.—N̄ke 22:20, 21.

³² Idịghe mme utọ etop oro mîwakke ndidi akpan n̄kpọ do ke Paul ekenyene ke ekikere ke ini enye ekewetde n̄wed ọnọ ẹsọk Timothy, ọdọhọde ete: “Mụm nti ikọ eke okokopde mi ke inua kama tutu esịm usen oro nte item uwem fo, ke mbuọtidem ye ima eke odude ke Christ Jesus.” (2 Tim. 1:13, sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.) “Edisana usem” akpanikọ eke N̄wed Abasi enyene “nti ikọ” ẹkọn̄ọde akpan akpan ke ibuot nneme Bible aban̄ade ediwụt unen itie edikara Jehovah ebe ke Obio Ubọn̄. (Zeph. 3:9) Nnyịn ikpenyene ndisịn ofụri ukeme ndiyak ofụri ini ye ukeme oro inyenede nsịn ke ndinọ unen itie edikara Jehovah ibetedem.

³³ Sia nnyịn inen̄erede ikpere utịt editịm n̄kpọ emi, idịghe ini ndidu ke ndueidem edi emi. Bible odụri nnyịn utọn̄ ete: “Ẹfara ke idem ẹnyụn̄ ẹkpeme; asua mbufo, kpa Satan, ke oyoyo nte lion eke okụnide, oyom se editade.” (1 Pet. 5:8) Enye aka iso ọdọhọ ete: “Ẹsịne ofụri n̄kpọ-ekọn̄ Abasi, man mbufo ẹdikeme ndin̄wana ye n̄kari Satan.”—Eph. 6:11.

³⁴ Edieke ẹdade ẹnam n̄kpọ ke idiọk usụn̄, Internet ekeme ndidi usụn̄ oro Satan adade omụm mbon oro odudu n̄kpọ usuanetop emi atapde. Okposụkedi enye ekemede ndinyene ukeuke ufọn, n̄kpọndịk odu edieke owo mîkamake enye ye ukpeme. Oyom mme ete ye eka akpan akpan ẹkere ẹban̄a nte nditọ mmọ ẹdade Internet ẹnam n̄kpọ.

³⁵ Ndinyene ekikere adade ukem ukem mban̄a Internet edi ukpeme. Nnyịn imowụt esịtekọm iban̄a ekemini item Paul emi: “Yak . . . mmọ ẹmi ẹdade ererimbot ẹnam n̄kpọ ẹnyụn̄ ẹdu uwem nte mmọ ẹmi mînọhọke ke esịt. Koro ido ererimbot emi ke ebebe efep.” (1 Cor. 7:29-31) Ndinyene mme n̄kpọ ẹmi ke ekikere ayan̄wam ndikpeme nnyịn ye mme ubon nnyịn mbak ofụri n̄kpọ oro ererimbot enyenede ndinọ, esịnede se idude ke Internet, ẹdiwọn̄ọde ntịn̄enyịn nnyịn.

³⁶ Edi akpan n̄kpọ nte nnyịn isịk ikpere nditọete nnyịn ke esop inyụn̄ ida ini emi osụhọde mi inam n̄kpọ ọniọn̄ ọniọn̄, ke ntem isịnde idem ke ndinam ufọn n̄kpọ Obio Ubọn̄ ọkọri. Nte editịm n̄kpọ emi ekperede utịt esie, ẹyak nnyịn ‘ikûsan̄a aba nte mme Gentile efen ẹsan̄ade, ke ikpîkpu ekikere mmọ,’ edi ẹyak nnyịn ‘itịm ifiọk se Ọbọn̄ amade.’—Eph. 4:17; 5:17.