Nso ke Bible Etịn̄ Aban̄a Abasi ye Jesus?
EDIEKE mme owo ẹkpekotde Bible ofụri ofụri ye unana edibemiso nnyene ekikere ndomokiet mban̄a Abasi-Ita-ke-Kiet, nte mmọ ẹkpesịm utọ orụk ekikere oro ke idemmọ? Ikpesịmke.
Se owo emi okotde Bible ata in̄wan̄în̄wan̄ ekemede ndikụt edi nte ke Abasi ikpọn̄îkpọn̄ edi Ata Ọkpọsọn̄, Andibot, emi adade san̄asan̄a onyụn̄ edide iso isio ye owo kiet ekededi, ye nte ke Jesus, idem ke ini okodude mbemiso edide owo, edi n̄ko san̄asan̄a onyụn̄ edi isio isio, kpa owo oro ẹbotde-bot, edi usụhọde owo ọnọ Abasi.
Abasi Edi Kiet, Idịghe Ita
UKPEPN̄KPỌ a-Bible oro nte ke Abasi edi kiet edi se ẹkotde monotheism. Ndien L. L. Paine, akwa ekpepn̄kpọ mban̄a mbụk ufọkederi, owụt ete ke ukpepn̄kpọ oro nte ke Abasi edi kiet ke ata edisana uduot esie inọhọ Abasi-Ita-ke-Kiet ufan̄: “Akani Testament etịn̄ n̄kpọ ket-ket aban̄a Abasi kiet. Abasi edi san̄asan̄a owo kiet. Ekikere oro nte ke ẹkeme ndikụt abasi-ita-ke-kiet do . . . amana itiat idakisọn̄ ofụri ofụri.”
Nte ẹma ẹkpụhọde ukpepn̄kpọ oro nte ke Abasi edi kiet ke Jesus ama ekedi isọn̄? Paine ọbọrọ ete: “Ke nde emi ubahade ke ufọt Akani Testament ye Obufa. Akani ukpepn̄kpọ oro nte ke Abasi edi kiet ke akakaiso. Jesus ekedi owo Jew, emi ete ye eka ẹdide mme Jew ẹkenọde ukpep ke n̄wed Abasi ke Akani Testament. Ukpepn̄kpọ esie ekedi eke mme Jew ke ofụri ofụri; obufa gospel ke akpanikọ, edi idịghe obufa ukpepn̄kpọ ido ukpono . . . Enye n̄ko ama onyịme ye ọwọrọetop itien̄wed mme Jew oro aban̄ade Abasi kiet nte se enye onịmde ke akpanikọ: ‘Ẹkop, O Israel, Ọbọn̄ Abasi nnyịn edi Abasi kiet.’”
Ikọ oro ẹdu ke Deuteronomy 6:4. New Jerusalem Bible (NJB) eke mbon Catholic okot mi ete: “Kpan̄ utọn̄, Israel: Yahweh Abasi nnyịn edi kiet, Yahweh kierakiet.”a Ke usem eke ufan̄ikọ oro, ikọ oro “kiet” inyeneke uwak uduot ikọ ndinọ ekikere nte ke enye ọwọrọ n̄kpọ en̄wen ke ebede owo kiet.
Christian oro, apostle Paul, ikonyụn̄ iwụtke baba ukpụhọde ndomokiet ke uduot Abasi, idem ke Jesus ama ekedi isọn̄. Enye ekewet ete: “Abasi edi kiet [kpọt].”—Galatia 3:20; se n̄ko 1 Corinth 8:4-6.
Ke ediwak tọsịn itie ke ofụri Bible, ẹtịn̄ ẹban̄a Abasi nte owo kiet. Ke ini enye etịn̄de ikọ, enye etịn̄ nta ata owo kiet. Bible ikemeke nditie in̄wan̄în̄wan̄ n̄kan emi. Kpa nte Abasi ọdọhọde ete: “Ami ndi Jehovah; enyịn̄ mi edi oro: ndinyụn̄ nnọhọ owo efen ubọn̄ mi.” (Isaiah 42:8) “Ami ndi Yahweh Abasi mbufo . . . Mbufo idinyeneke mme abasi en̄wen ke mîbọhọke ami.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—Exodus 20:2, 3, JB.
Ntak emi kpukpru mbon oro Abasi ọnọde odudu spirit ndida n̄wet Bible ẹkpetịn̄de ẹban̄a Abasi nte owo kiet edieke enye ke akpanikọ ekpedide owo ita-a? Nso uduak ke oro ọkpọyọhọ, ke mîbọhọke nditụn mme owo usụn̄? Ke akpanikọ, edieke Abasi ekpesịnede owo ita, enye akpakanam mme andiwet Bible esie ẹnam enye enen̄ede an̄wan̄a man eyịghe ndomokiet edidu aban̄a enye. Ke nsụhọde n̄kaha, mme andiwet N̄wed Abasi eke Christian Usem Greek ẹmi ẹkenyenede ọkpọ ọkpọ ebuana ye Eyen Abasi ẹkpekenam ntre. Edi mmọ ikanamke.
Utu ke oro, se mme andiwet Bible ẹkenen̄ede ẹnam an̄wan̄a edi nte ke Abasi edi Owo kiet—san̄asan̄a, Owo oro owo mîkemeke ndibahade, oro mînyụn̄ inyeneke mbiet: “Ami ndi Jehovah, ndien efen idụhe-du. Abasi idụhe ke mîbọhọke ami.” (Isaiah 45:5) “Afo emi enyịn̄ fo ikpọn̄ ekerede Jehovah, edi Ata Edikon̄ ke ofụri ererimbot.”—Psalm 83:18.
Idịghe Uwak Abasi
JESUS okokot Abasi “ata Abasi kierakiet.” (John 17:3) Akananam enye itịn̄ke iban̄a Abasi nte abasi oro esịnede uwak owo. Oro edi ntak ebiet ndomokiet mîdụhe ke Bible oro ẹkotde owo ekededi Ata Ọkpọsọn̄ ke mîdụhe ke Bible oro ẹkotde owo ekededi Ata Ọkpọsọn̄ ke mîbọhọke Jehovah. Mîkpedịghe ntre, enye akpanam se ikọ oro “ata ọkpọsọn̄” ọwọrọde edi ikpîkpu. Akananam owo ikotke Jesus m̀mê edisana spirit ntre, koro Jehovah ikpọn̄îkpọn̄ edi n̄kon̄ n̄kan. Ke Genesis 17:1 enye ọdọhọ ete: “Ami ndi Abasi ibom.” Ndien Exodus 18:11 ọdọhọ ete: “Jehovah [okpon] akan kpukpru mme abasi.”
Ke N̄wed Abasi eke Usem Hebrew, ikọ oro ʼelohʹah (abasi) enyene uduot iba adade ọnọ uwak n̄kpọ, oro edi, ʼelo·himʹ (mme abasi) ye ʼelo·hehʹ (mme abasi eke). Mme uduot ikọ oro ẹdade ẹnọ uwak n̄kpọ mi ke ofụri ofụri ẹsitịn̄ ẹtụk Jehovah, emi ẹsikabarede mmọ “Abasi” nte n̄kpọ kiet. Nte uwak uduot emi ẹnyan ubọk ẹwụt Abasi-Ita-ke-Kiet? Baba, mmọ iwụtke. Ke A Dictionary of the Bible, William Smith ọdọhọ ete: “Andinọ mfụm mfụm ekikere oro ibetedem nte ke [ʼelo·himʹ] akada aban̄a mme owo eke abasi-ita-ke-kiet ke Ibuot Abasi ikemeke ndidu idahaemi ke otu nditọ ukpepn̄kpọ. Enye edi se mme esem usem ẹkotde uwak ubọn̄, mîdịghe enye ada aban̄a ọyọhọ odudu Abasi, ofụri ofụri odudu oro Abasi owụtde.”
The American Journal of Semitic Languages and Literatures etịn̄ aban̄a ʼelo·himʹ ete: “Ayak esisịt ndidi ẹsikabade enye kpukpru ini ye ikọedinam kiet oro anamde n̄kpọ an̄wan̄a, onyụn̄ esida san̄asan̄a ikọ nsan̄a-enyịn adian idem.” Ke ndinam emi an̄wan̄a, udori-enyịn oro ʼelo·himʹ odu utịm ike-35 ke idemesie ke mbụk edibotn̄kpọ, ndien kpukpru ini ikọedinam oro esitịn̄ se Abasi eketịn̄de onyụn̄ anamde nte owo kiet. (Genesis 1:1–2:4) Ntre, n̄wed oro ebiere ete: “Ana ẹnam “[ʼElo·himʹ] an̄wan̄a nte ikọ emi anamde n̄kpọ enyene odudu, adade aban̄a akwa idaha ye ubọn̄.”
ʼElo·himʹ idaha iban̄a “mme owo,” edi ọwọrọ “mme abasi.” Ntre, mbon oro ẹnenide ẹte ke ikọ emi ada aban̄a Abasi-Ita-ke-Kiet ẹnam idemmọ ẹdi mme okpono uwak abasi. Ntak-a? Koro emi ọkpọwọrọ ke abasi ita ẹdu ke Abasi-Ita-ke-Kiet. Edi ayak esisịt ndidi kpukpru mme andinọ Abasi-Ita-ke-Kiet ibetedem ẹsịn ekikere oro nte ke Abasi-Ita-ke-Kiet esịne nsio nsio abasi ita.
Bible n̄ko amakama ikọ oro ʼelo·himʹ ye ʼelo·hehʹ ke ini etịn̄de n̄kpọ aban̄a ediwak nsunsu abasi ndem. (Exodus 12:12; 20:23) Edi ke mme ini efen enye ekeme ndida mban̄a n̄kpasịp nsunsu abasi kiet, utọ nte ke ini me Philistine ẹketịn̄de ẹban̄a “Dagon abasi mmọ [ʼelo·hehʹ].” (Judges 16:23, 24) Ẹkot Baal “abasi [ʼelo·himʹ].” (1 Ndidem 18:27) Adianade do, ẹda ikọ emi ẹtịn̄ ẹban̄a mme owo. (Psalm 82:1, 6) Ẹkedọhọ Moses ẹte ke enye ekenyene ndinam n̄kpọ nte “Abasi [ʼelo·himʹ]” nnọ Aaron ye Pharaoh.—Exodus 4:16; 7:1.
Nte an̄wan̄ade, ndimen mme udori-enyịn̄ ẹmi ʼelo·himʹ ye ʼelo·hehʹ nnọ mme nsunsu abasi, ye idem mme owo ikọwọrọke ke mmọ kiet kiet ẹkedi ediwak abasi; ndida ʼelo·himʹ m̀mê ʼelo·hehʹ ntịn̄ mban̄a Jehovah iwọrọke ite ke enye awak akan owo kiet, akpan akpan ke ini nnyịn ikerede iban̄a mme uyarade ẹtode itie Bible eken kaban̄a n̄kpọ emi.
Jesus, Isio Isio Edibotn̄kpọ
KE ADAN̄AEMI okodude ke isọn̄, Jesus ekedi owo, okposụkedi ekedide mfọnmma owo sia edide Abasi ekemen odudu uwem Jesus ekesịn ke idịbi Mary. (Matthew 1:18-25) Edi oro idịghe nte enye ọkọtọn̄ọde. Enye ke idemesie eketịn̄ ete ke imọ ‘ikoto ke heaven isụhọde idi.’ (John 3:13) Ntre ekedi ndammana n̄kpọ nte enye ke ukperedem ọkọdọhọde mme anditiene enye ete: “Nso ndien edieke mbufo ẹkpekụtde Eyen owo [Jesus] ọdọkde aka ebiet emi enye okodude ke mbemiso?”—John 6:62, NJB.
Ntre, Jesus ama odu uwem ke heaven mbemiso ekedide isọn̄. Edi nte enye ekedi kiet ke otu mme owo ke esịt ata ọkpọsọn̄, kpa nsinsi Abasi mbuot ita? Baba, koro Bible etịn̄ in̄wan̄în̄wan̄ ete ke ini enye okodude mbemiso edide owo, Jesus ekedi owo eke spirit oro ẹbotde-bot, kpasụk nte mme angel ẹdide mme owo eke spirit oro Abasi okobotde. Mme angel m̀mê Jesus ikodụhe uwem mbemiso ẹkebotde mmọ.
Mbemiso ekedide edidu uwem nte owo, Jesus, ekedi “andibem iso mmana ke otu kpukpru edibotn̄kpọ.” (Colossae 1:15, NJB) Enye ekedi “ntọn̄ọ edibotn̄kpọ Abasi.” (Ediyarade 3:14, RS, nsiondi eke mbon Catholic). “Owo ikemeke ndidọhọ nnennen nnennen nte ke “ntọn̄ọ” [Greek, ar·kheʹ] ọwọrọ nte ke Jesus ekedi ‘anditọn̄ọ’ edibotn̄kpọ Abasi. Ke mme uwetn̄kpọ Bible esie, John akama nsio nsio orụk ikọ Greek oro ar·kheʹ ke se ibede utịm ike-20, ndien kpukpru ini emi esiwọrọ “ntọn̄ọ,” nte ẹmehede. Ih, Abasi okobot Jesus nte ntọn̄ọ edibotn̄kpọ Abasi oro enyịn mîkwe.
Tịmfiọk nte ke editịn̄ oro ẹtịn̄de ẹtụk ntọn̄ọ emana Jesus ekenen̄ede enyene ebuana ye mme utịn̄ikọ oro ndamban̄a “Ọniọn̄” eketịn̄de ke n̄wed Mme N̄ke eke Bible ete: “Yahweh okobot mi, akpa mfri obot esie, mbemiso ata n̄kani utom esie. Mbemiso ẹkewụkde ikpọ obot, mbemiso n̄kpri obot ẹkedide ẹdidu, ami mma mmana; mbemiso enye akanamde isọn̄, edem obio, ye akpa n̄kukụk ntan ke ererimbot.” (Mme N̄ke 8:12, 22, 25, 26, NJB) Ke adan̄aemi ẹdade ikọ oro “Ọniọn̄” ndida mban̄a owo emi Abasi okobotde, ediwak nditọ ukpepn̄kpọ ẹnyịme ẹte ke enye ke akpanikọ edi ido utịn̄ikọ oro adade aban̄a Jesus nte edibotn̄kpọ eke spirit oro okodude mbemiso edide owo.
Nte “Ọniọn̄” oro okodude uwem mbemiso edide owo, Jesus akaiso ọdọhọ ete ke imọ ikodu “enye [Abasi] ke n̄kan̄, kpa akpan anamusọ.” (Mme N̄ke 8:30, JB) Ke n̄kemuyo ye utom emi nte akpan anamusọ, Colossae 1:16 etịn̄ aban̄a Jesus ete “Ebede ke enye Abasi ama obot kpukpru n̄kpọ ke enyọn̄ ye ke isọn̄.”—Today’s English Version (TEV).
Ntre ekedi akpan anamutom emi, kpa ekpri nsan̄a esie, nte ẹkpedọhọde, ke Ata Ọkpọsọn̄ Abasi akada obot kpukpru n̄kpọ eken. Bible etịn̄ n̄kpọ emi ibio ibio ke usụn̄ emi ete: “Nnyịn inyene Abasi kiet, kpa Ete, emi kpukpru n̄kpọ ẹtode enye . . . ye Ọbọn̄ kiet, Jesus Christ, emi ebede ke enye kpukpru n̄kpọ ẹdu.” (Sịghisịghi ubọkn̄wed edi eke nnyịn.)—1 Corinth 8:6, RS, nsiondi eke mbon Catholic.
Eyịghe idụhe nte ke ekedi akpan anamusọ emi ke Abasi ọkọdọhọ ete: “Ẹyak nnyịn inam owo isịn ke mbiet nnyịn.” (Genesis 1:26) Ndusụk owo ẹdọhọ ẹte ke “nnyịn” oro odude ke utịn̄ikọ emi anyan ubọk owụt Abasi-Ita-ke-Kiet. Edi edieke afo ọkpọdọhọde ete, ‘Ẹyak nnyịn inam n̄kpọ inọ idem nnyịn,’ nte ido edide owo ndomokiet ikpọdọhọke ke oro ọwọrọ ke ẹtan̄ ediwak owo ẹdian ọtọkiet ke esit idemfo. N̄kukụre se ikọ fo ọwọrọde edi nte ke owo iba mme se iwakde ikan oro ẹyenam n̄kpọ ọtọkiet. Ntre, n̄ko, ke ini Abasi akadade ikọ oro “nnyịn,” enye n̄kukụre eketịn̄ ikọ ọnọ owo en̄wen, akpa edibotn̄kpọ esie eke spirit, kpa akpan anamusọ, Jesus oro okodude uwem mbemiso edide owo.
Nte Ẹkeme Ndidomo Abasi?
KE MATTHEW 4:1, ẹtịn̄ nte ‘Satan okodomode’ Jesus. Ke ama okowụt Jesus “kpukpru mme obio ererimbot ye ubọn̄ mmọ,” Satan ọkọdọhọ ete: “Nnyenọ Fi kpukpru n̄kpọ ẹmi, edieke ọduọde ke isọn̄ atuak ibuot ọnọ mi.” (Matthew 4:8, 9) Satan okodomo ndinam Jesus okûnam akpanikọ unọ Abasi.
Edi nso idomo edinam akpanikọ ke oro ekpedi edieke Jesus ekpedide Abasi? Nte Abasi ekeme ndisọn̄ ibuot ye idemesie? Baba, edi mme angel ye mme owo ẹkeme ndisọn̄ ibuot ye Abasi, ẹma ẹnyụn̄ ẹnam ntre. Idomo Jesus okpowụt ifiọk n̄kukụre edieke enye mîkpedịghe Abasi, edi edide isio isio owo oro ekenyenede ubieresịt esie, kpa owo emi okpokowụtde unana edinam akpanikọ ke ekpekedide enye ama oyom ndinam ntre, utọ nte angel mme owo.
Ke n̄kan̄ eken, idịghe se ẹkpekerede-kere nte ke Abasi ekeme ndinam idiọkn̄kpọ onyụn̄ etre ndinam akpanikọ nnọ idemesie. “Utom esie ọfọn ama . . . Abasi akpanikọ, . . . enye edi eti ye edinen.” (Deuteronomy 32:4) Ntre edieke Jesus ekpekedide Abasi, owo ikpekemeke ndidomo enye.—James 1:13.
Sia mîdịghe Abasi, Jesus ekpeketre ndinam akpanikọ. Edi enye ama ọsọn̄ọ ada ke mbuọtidem, ọdọhọde ete: “Daha Mi ke usụn̄, Satan: koro ẹma ẹwet ẹte, Tuak ibuot nọ Jehovah Abasi fo, nyụn̄ nam n̄kpọ nọ Enye ikpọn̄îkpọn̄.’”—Matthew 4:10.
Ufak oro Ọkọsọn̄ Urua Adan̄a Didie?
KIET ke otu mme akpan ntak oro Jesus ekedide isọn̄ enyene ebuana nnennen nnennen n̄ko ye Abasi-Ita-ke-Kiet. Bible ọdọhọ ete: “Abasi kiet odu, Ekpe-emem kiet ke ufọt Abasi ye owo onyụn̄ odu, emi ke Idem Esie edide owo, kpa Christ Jesus; emi ọkọnọde Idem Esie, ete idi ufak kpukpru owo.”—1 Timothy 2:5, 6.
Jesus, emi edide sụk mfọnmma owo, amakabade edi ufak oro ekekpede ukem ukem se Adam ọkọduọkde—kpa unen mfọnmma uwem owo ke isọn̄. Ntre apostle Paul nte enende okokot Jesus “akpatre Adam,” emi eketịn̄de ke udọn̄ikọ oro ete: “Nte kpukpru owo ẹkpan̄ade ke Adam, kpa ntre n̄ko ke Christ ke ẹnam kpukpru owo ẹdu uwem.” (1 Corinth 15:22, 45) Mfọnmma uwem owo eke Jesus ekedi ‘n̄kem n̄kem ufak’ emi unenikpe Abasi okoyomde—owo isịnke-sịn, inyụn̄ isioho-sio. Idem akpan edumbet eke unenikpe owo edi nte ke ekọmurua oro ẹkpede ekpenyene ndikem ye idiọk edinam oro ẹkenamde.
Nte ededi, edieke Jesus ekpekedide ubak Ibuot Abasi kiet, ekọmurua ufak ọkpọkọdọk ata etieti akan se Ibet Abasi okoyomde. (Exodus 21:23-25; Leviticus 24:19-21) Edi mfọnmma owo oro, Adam, akanam idiọkn̄kpọ ke Eden, idịghe Abasi. Ntre ufak oro, man asan̄a ekekem ye unenikpe Abasi, ekenyene ndidi ata ukem ukem—mfọnmma owo, “akpatre Adam.” Ntem, ke ini Abasi ọkọnọde Jesus edi isọn̄ nte ufak, enye ama anam Jesus edi se isiode usiene unenikpe, idịghe spirit ke mbiet owo, idịghe abasi ke mbiet owo, edi edi mfọnmma owo, oro ‘ekpride akan mme angel.’ (Mme Hebrew 2:9; men Psalm 8:5, 6 domo.) Ubak ke otu Ibuot ata ọkpọsọn̄ Abasi kiet—Ete, Eyen, mme edisana spirit—akpasan̄a didie ekpri akan mme angel?
Asan̄a Didie Edi “Ikpọn̄îkpọn̄ Eyen Emi Enye Obonde”?
BIBLE okot Jesus “ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi [Abasi] obonde.” (John 1:14; 3:16, 18; 1 John 4:9) Mme ekpep ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet ẹdọhọ ẹte sia Abasi odude ke nsinsi, ntre Eyen Abasi odu ke nsinsi. Edi didie ke owo ekeme ndidi eyen ndien ke ukem ini oro ọsọn̄ nte ete esie?
Mme ekpep ukpepn̄kpọ Abasi-Ita-ke-Kiet ẹdọhọ ẹte ke n̄kan̄ Jesus, ke “ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde” idịghe ukem nte se n̄wed ukabade ikọ akabarede “edibon,” emi ọwọrọde “ete ndibon eyen.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Mmọ ẹdọhọ ẹte ke n̄kan̄ Jesus, enye ada aban̄a “ebuana oro mînyeneke ntọn̄ọ,” kpa orụk ebuana oro eyen enyenede kpọt, ye unana ndidi se owo obonde-bon. (Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words) Nte oro enyene se ọwọrọde ọnọ fi? Nte owo ekeme ndidi ete eyen ye unana edibobon enye?
Akande oro, ntak emi Bible adade ata ukem ikọ Greek oro adade ọnọ “ikpọn̄îkpọn̄ Eyen emi Enye obonde” (nte Vine onyịmede ye unana edinam an̄wan̄a) nditịn̄ mban̄a itie ebuana Isaac ye Abraham? Mme Hebrew 11:17 etịn̄ aban̄a Isaac nte “ikpọn̄îkpọn̄ edibon eyen ke ata usụn̄ifiọk, ikedịghe n̄ka ye ete esie ke ni mme ke idaha.
N̄wọrọnda ikọ Greek emi adade ọnọ ‘ikpọn̄îkpọn̄ edibon’ oro ẹkedade ẹtịn̄ ẹban̄a Jesus ye Isaac edi mo·no·ge·nesʹ, ẹdade ẹto moʹnos, emi ọwọrọde “ikpọn̄îkpọn̄,” ye giʹno·mai, kpa orụn̄ ikọ emi ọwọrọde “ndibon,” “ndikabade ndi (ndidi ndinyene uwem),” ntre ke Exhaustive Concordance. Eke Strong etịn̄. Ntre, ẹkabade mo·no·ge·nesʹ nte: “Eyen kierakiet, ikpọn̄îkpọn̄ edibon, oro edi, n̄kukụre eyen.”—A Greek and English Lexicon of the New Testament, eke E. Robinson.
Theological Dictionary of the New Testament, emi Gerhard Kittel ekewetde, ọdọhọ ete: “Ke [mo·no·ge·nesʹ] ọwọrọ ‘eke ẹmande ikpọn̄,’ oro edi, inyeneke nditọeka iren mme iban.” N̄wed emi etịn̄ n̄ko ete ke John 1:18; 3:16, 18; ye 1 John 4:9, “owo imenke ebuana Jesus idomo ye enyeoro ikpọn̄ eyen enyenede ye ete esie. Enye edi itie ebuana eke ikpọn̄îkpọn̄ edibon eyen ye Ete.”
Ntre Jesus, ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen, ama enyene ntọn̄ọ ke uwem esie. Ndien nte enende ẹkeme ndikot Ata Ọkpọsọn̄ Abasi Andibon enye, mme Ete, ke ukem usụn̄ifiọk nte ke ete eke isọn̄, nte Abraham, omobon eyen. (Mme Hebrew 11:17) Ntem, ke ini Bible etịn̄de aban̄a Abasi nte “Ete” Jesus, se ikọ esie ọwọrọde edi oro—nte ke mmọ ẹdi nsio nsio owo iba. Abasi edi akwa owo. Jesus edi ekpri owo—ke ini, idaha, odudu, ye ifiọk.
Ke ini owo ekerede ete ke Jesus ikedịghe n̄kukụre eyen eke spirit oro Abasi okobotde ke heaven, ntak emi ẹkedade ikọ oro ‘ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen’ ke n̄kan̄ esie amakabade ana in̄wan̄în̄wan̄. Ẹkot anana-ibat owo eke spirit eken, kpa mme angel, “nditọ Abasi,” ke ukem usụn̄ifiọk nte Adam ekedide, koro odudu-uwem mmọ okotode Jehovah Abasi, Obube mmọn̄, mme Ebiet uwem otode. (Job 38:7; Psalm 36:9; Luke 3:38) Edi ẹkebot kpukpru mmọ-emi ebe ke ‘ikpọn̄îkpọn̄ edibon Eyen,’ emi ekedide n̄kukụre owo oro Abasi okobonde nnennen nnennen.—Colossae 1:15-17.
Nte Ẹkeda Jesu Nte Abasi?
KE ADAN̄AEMI ẹsiwakde ndikot Jesus Eyen Abasi ke Bible, idụhe owo ndomokiet ke akpa isua ikie emi akanam ekerede ke enye edi Abasi Eyen. Idem mme demon, ẹmi ‘ẹnịmde ẹte ke Abasi kiet odu,’ ẹma ẹfiọk emi ebe ke se mmọ ẹkekụtde ke obio mme spirit nte ke Jesus ikedịghe Abasi. Ntre, nte enende, mmọ ẹketịn̄ ikọ ye Jesus nte isio isio “Eyen Abasi.” (James 2:19; Matthew 8:29) Ndien ke Jesus ama akakpa, mme okpono ndem mbonekon̄ Rome ẹkedade ẹkpere ẹma ẹtịm ẹfiọk emi tutu eyedi se ẹdọhọde ke anaedi se mmọ ẹkekopde ẹto mme anditiene enye ekedi akpanikọ, idịghe nte ke Jesus ekedi Abasi, edi “ke akpanikọ emi ekedi Eyen Abasi.”—Matthew 27:54.
Ke nte, ikọ oro “Eyen Abasi” ada aban̄a Jesus nte isio isio owo oro ẹbotde-bot, idịghe ubak Abasi-Ita-ke-Kiet. Nte Eyen Abasi, enye ikemeke ndidi Abasi ke idemesie, koro John 1:18 ọdọhọ ete: “Akananam baba owo kiet ikwe Abasi.”—RS, nsiondi eke mbon Catholic.
Mme mbet ẹkeda Jesus nte “Ekpe-emem kiet ke ufọt Abasi ye owo,” idịghe nte Abasi ke idemesie. (1 Timothy 2:5) Sia ekpe-emem edide isio isio owo ye mbon oro ẹyomde ekpe-emem, ntuaha okpodu ke Jesus ndidi ukem owo kiet ye otu iba oro enye an̄wanade ndinam emem mi. Oro ọkpọwọrọ ndidomo ndidi se enye mîdịghe.
Bible ana in̄wan̄în̄wan̄ onyụn̄ odu ke n̄kemuyo aban̄a itie ebuana Abasi ye Jesus. Jehovah Abasi ikpọn̄îkpọn̄ edi Ata Ọkpọsọn̄. Enye okobot Jesus oro okodude uwem mbemiso edide owo nnennen. Ntre, Jesus ama enyene ntọn̄ọ inyụn̄ ikemeke tutu amama ndidi n̄ka ye Abasi ke odudu mme ndidu uwem ke nsinsi.
[Ikọ Idakisọn̄]
a Ẹwet enyịn̄ Abasi nte “Yahweh” ke ndusụk edikabade, ewet “Jehovah” ke eken.
[Se ẹwetde ke ikpọ abisi ke page 14]
Sia edide Abasi okobot enye, Jesus odu ke udiana itie ke ini, odudu, ye ifiọk
[Ndise ke page 15]
Jesus ọkọdọhọ ke imọ ima idodu mbemiso idide owo, sia Abasi okobotde imọ nte ntọn̄ọ edibotn̄kpọ Abasi oro enyịn mîkwe