AYEGHLE 20
DZIA 7 Jehôva, é ngu’u dzaa
Ô ne bele ndzi-n’nem naa Jehôva a ye wô fôlô
« Ôlughu ébe [. . .] Ésaa a ne n’nem éngôngoo ya é Nzame a fôlô bia meval mesese » (2 BECOR. 1:3).
É DZAM BIA YE YEN
Bia ye yen meyeghle bia ñong ébe aval Jehôva a nga fôlô Bejudíos nge ki Bejuif be mbe minkôm a Babilonia.
1. Tamane kane aval éning Bejudíos be mbe minkôm a Babilonia be mbe be bele.
TAME siman aval Bejudíos be mbe minkôm a Babilonia be mbe bé wôran. Be nga yen ane be nga mane tsam é si deba. Be nga vèè be é si deba ye ke be é si beyeng, étom minsem mieba ye émi mimvemvam mieba (2 Mila. 36:15, 16, 20, 21). É ne bebela naa, a Babilonia, minkôm mi mbe mi bele fili ye a bo mam ane môr ase (Jér. 29:4-7). Ve, éning déé mbe ki be ébubu, ye naa, se ki aval éning té éde bebién be nga ye top akal deba. Éde, be mbe bé wôrane yè nfa étéñ be mbe be tele ? Tamane bèè é dzam mboo ye été a nga dzô : « Bi nga ke tobe bébéñ ashuiñ ye Babilonia. Éyong té, vèè bi nga yi bi simane Sión » (Bya 137:1). Bejudíos beté be mbe faa bé yi afôlô. Éñe be mbe kuan afôlô té vôm mbé ?
2-3. (a) Za dzam Jehôva a nga bo akal Bejudíos be mbe minkôm ? (b) Za mam bia ye yen ayeghle di été ?
2 Jehôva a ne « é Nzame a fôlô bia meval mesese » (2 Becor. 1:3). Amu a ne é Nzame a ne édzing, a yen mevakh naa a fôlô é bôr besese ba yir ñe bébéñ. Jehôva a mbe é yem naa, Bejudíos bézing be mbe minkôm, ba ye yebe akira a nga ve be, ye bera bulan ébe ñe (Esaïe 59:20). Ye dzam té, a lôr mimbu 100 ô mvus kaa naa be ke minkôm, a nga ve naa, nkulu medzô Esaïe a tsili é kalare a beghe éyôla dèñ. Amu dzé ? Esaïe a dzô naa : « ‘Fôlôghan, fôlôghan ayong dam,’ éde Nzame a dzô » (Esaïe 40:1). Ôwé, ngalane mintsili nkulu medzô té, Jehôva a nga ve Bejudíos be mbe minkôm, afôlô be mbe bé yi.
3 Ane Bejudíos beté, bi ne yi afôlô biyong bizing. Ayeghle di été, bia ye yen meval melal Jehôva a nga fôlô Bejudíos be mbe minkôm : (1) A nga kiagh naa a ye djii éba ba ye dzôban, (2) a nga ve ayong dèñ ôyane, ye (3) a nga sili be min’nem nfa é wong be mbe be bele. Nté bia ye ke bia fakh mam melal meté, bilighan aval bi ne ñong abuan ébe minkobe mi afôlô Jehôva mité.
JEHÔVA A DJII BIA YE N’NEM ÉNGÔNGOO
4. Aval avé Jehôva a nga lere naa a ne é Nzame a kuè bôr éngôngoo ? (Esaïe 55:7).
4 Jehôva a ne « Ésaa a ne n’nem éngôngoo » (2 Becor. 1:3). A nga lere fulu té éyong a nga djii Bejudíos be mbe minkôm be nga dzôban (a lang Esaïe 55:7). A nga dzô naa : « Ya édzing é ne mbèmbèè ye sôsôe, ma ye mia kuè éngôngoo » (Esaïe 54:8). Aval avé Jehôva a nga ye be kuè éngôngoo ? Amben Bejudíos be nga bera tobe a Babilonia tang abuiñ mimbu étom akira be nga ve be akal melo be nga bo, Jehôva a nga kiagh be naa, baa ye ki tobe wéñ mbèmbèè (Esaïe 40:2). Bifiè bité bi nga bira fôlô Bejudíos be nga dzôbane minsem mieba !
5. Amu dzé é ndzi-n’nem bi bele naa Jehôva a djii bia, da lôr édi Bejudíos be mbe minkôm be mbe be bele ?
5 Za dzam bia yeghe été ? Jehôva a bele nkômane ye a djii bebo bisèñ béñ ye n’nem ôsese. Ému, é ndzi-n’nem bi bele naa Jehôva a djii bia da lôr édi Bejudíos be mbe minkôm be mbe be bele. Amu dzé ? Amu bia yem é dzam Jehôva a nga bo naa a djii minsem miè. Mintet mimbu ôsu vèè, a lôr é tam Esaïe a nga kulu adzô té, Jehôva a nga lôm é Ndôma dzèñ a bira dzing a si va, naa a zu ve ntang akal bebo minsem besese ba ye dzôban. Amu naa Yésu a nga zu wu akal dèè, éde Jehôva a ne bia djii ye n’nem ôse, é mane tsam minsem miè misese (Bisè mintôl 3:19 ; Esaïe 1:18 ; Beéph. 1:7). Jehôva a ne faa é Nzame a djii !
6. Amu dzé a simane naa Jehôva a djii bia, da fôlô bia ? (A daghe fe évaghle).
6 Bifiè Jehôva bia kuiñ é kalare Esaïe 55:7, bi ne bia fôlô nge bia ve bia bebién bidzô. Bevoo bézing ye ébe bia, ba ve bébién bidzô étom minsem be nga bo melu ô mvus, amben a kuane naa be dzôbaneyang mio. Dzam té da dang boban, nge bia tubane mindzukh mi tsii ye nsem bi nga bo melu ô mvus, ya zu kuiñ ému. Vedèè, nge bi dzôbaneyang minsem miè, ye dzeng naa bi tsen abo-dulu dèè, bi ne bele ndzi-n’nem naa, Jehôva a djiiyang bia. Ye naa, éyong Jehôva a djii, a top naa, aa bera ki fe simane nsem wèè (A vaghane ya Jérémie 31:34). Édeeng, nge Jehôva aa bera ki fe simane minsem bi nga bo ô mvus, bia fe, biaa yiène ki fe mi bera siman. É dzam é ne éban ébe Jehôva é ne é dzam bia bo éndagha, se ki bikop bi nga bo melu ô mvus (Ézéch. 33:14-16). A ligheyang avitsang tam, Ésaa wèè a kuè bia éngôngoo, a nkune bia kôre mbèmbèè ébe mindzukh mia so bikop bia bo ayat.
É dzam é ne éban ébe Jehôva, éé se ki bikop bi nga bo melu ô mvus, ve é mam bi nga bohang éndagha (A daghe éfaghle 6)
7. Dzé é ne bia vole naa bi ke kobe ya bemvene nge bi va bo nsem ônen ôzing ?
7 Za dzam bia yiène bo nge ôbualé wèè wa ndaghle bia amu naa bi nga shuale nsem ônen ézing bi nga bo ? Biblia a saghe bia naa bi ke dzaa avole ébe bemvene (Jacq. 5:14, 15). Éyong ézing, déé se ki bia ébubu naa bi dzô bemvene naa bi nga bo abé. Ve, bia yiène simane naa, Jehôva a belane befam beté naa be vole bia, ye naa, ba ye bia lere édzing, ye kuè bia éngôngoo ane Jehôva. Nge bi simane dzam té, ye naa, nge bi dzôban, bia ye bele nkômane naa bi ke be kat é dzam bi nga bo. Ntamane yen aval n’nem éngôngoo Jehôva ô nga fôlô moadzang wèè ba luè naa Arturoa, éñi ôbualé wèñ ô nga bira ñe ndaghle. Arturo a nga dzô naa : « Ébe bébéñ ngura mbu, me nga daghe pornografía. Niène me nga wokh ntun ézing ô mbe wé kobe adzô ôbualé, éde me nga ke kat ngal wom ye bemvene, nsem wom. Niène me nga bo de, éde n’nem ô nga silibane ma ôsi, ve, me mbe mé tsini naa ma ve mamién bidzô akal é dzam me nga bo. Bemvene be nga simane me naa, Jehôva éé dzi ki me tep. Ye naa, a ve bia akira amu naa a dzing bia. É mbemba bifiè be nga belane bio, bi nga bira me name n’nem, ye vole me naa me tsen ôsimane wom ». Ému, Arturo a ntoo mpwaghe mefan ye amvene. Za mevakh a yem naa, Jehôva a lere bia n’nem éngôngoo nge bia dzôban !
JEHÔVA A VE BIA ÔYANE
8. (a) Za ôyane Jehôva a nga ve Bejudíos be mbe minkôm ? (b) Aval ane bia lang de nten Esaïe 40:29-31, za dzam Bejudíos be nga dzôban, be nga ye wôrane nfa ôyane Jehôva a nga ve be ?
8 Aval boan be-bôr ba yen mam, Bejudíos be mbe tem naa, béé mbe ki bera bulan é si deba. É mbe Bebabilonios nge ki Bebabylonien fulu naa, baa likh ki naa minkôm mieba mi bulane mesi meba (Esaïe 14:17). Ve, Jehôva a nga ve ayong dèñ ôyane. A nga kiagh naa a ye ve naa ayong dèñ é bo fili, ye naa, dzam ézing déé mbe ki ñe sim (Esaïe 44:26 ; 55:12). É mis Jehôva, Babilonia, a mbe ane zeze mbulghu (Esaïe 40:15). Éyong ba vumu mbulghu ayô, wa mane dzang. Aval daa té fe, éde é nga ye bo Jehôva ébubu naa a kôre ayong dèñ. Éde, aval avé ôyane té ô nga ye be vole ? Ô nga ye be fôlô. Ve, ô mbe fe bo abuiñ mam mefe. Esaïe a nga tsili naa : « É bôr ba bunu Jehôva, ba ye bera bo ngu’u » (a lang Esaïe 40:29-31). Ôwé, ôyane té ô nga ye be ve ngu’u ; be nga ye « yele faa ane be bele mefap ane bendjuiñ ».
9. Za mekalgha Jehôva a nga ve Bejudíos be mbe minkôm naa be bele ndzi-n’nem naa, a ye dzale mengiagh mèñ ?
9 Jehôva a nga ve fe Bejudíos be mbe minkôm mekalgha me mbe be ve ndzi-n’nem naa, é ngiagh dèñ é nga ye dzalban. Aval avé ? Tamane simane minkulane medzô mi nga dzalban. Be nga yem naa Basirios be nga wun meyong awôm me ya Israel ye kee be minkôm (Esaïe 8:4). Be nga yen fe ane Babilonia a nga tsam Jerusalén ye kee fe be minkôm (Esaïe 39:5-7). Abong té be ngene fe be tèè, éyong be nga tup kéza Sedequías nge ki Sédécias mis ye kee, éñe ya fe bôr be ya Jerusalén minkôm a Babilonia (Jér. 39:7 ; Ézéch. 12:12, 13). É mam mese Jehôva a nga dzô, me nga mane dzalban (Esaïe 42:9 ; 46:10). Mam meté mesese, me nga wône mebun meba naa, é ngiagh Jehôva ye a kôre be, da ye fe dzalban !
10. Dzé é ne bia vole naa bi baghle ôyane wèè melu me ye asughlane ma ?
10 Za dzam bia yeghe été ? Éyong bi ne éwiñ, ôyane wèè akal melu ma zu, ô ne bia saghe ye ve bia ngu’u. Éning ye ému é ne va ke abé-abé ye naa, mingu-ngu’u minzizing Jehôva, mia lumane bia. Vedèè, biaa yiène ki sili mo ôsi. Jehôva a va ve bia mbemba ôyane, éning é ne mbèmbèè, é vôm mvoa ya ña nkamane ba ye bo. Bia yiène baghle ngiagh té ôsiman ye n’nem wèè été. Nge bi bo kaa de bo, ôyane wèè ô ne yene ane, bia daghe mbemba afan, ve bia yen de adzukh-adzukh, amu bia daghe de bi tele é wuna a mengop a ne mvîn ayat. Aval avé bi ne « fubu ngop té », ye tugha yem yen ôyane wèè ? Bi ne bo bi ñong tam éyong ésese naa bia simane nté mbé éning da ye bo édedèè mbeng nféféñ éning da zu. Bi ne bo bi lang minlô medzô, a daghe bingengeng, ye bèè mingura aval bya bia tugha kobe adzô ôyane wèè. Bi ne fe bo bi kobe a Jehôva meyaghlan été, nfa mengiagh bia kômô bira yen ane ma dzalban.
11. Dzé da vole kal dzèè ézing a bele ôkoan ô ne kaa let naa a bera bele ngu’u ?
11 Ntamane fas aval ôyane ô nga fôlô ye ve é kal dzèè é ne éyôla naa Joy ngu’u, éñi a bele ôkoan ô ne kaa let. A dzô naa : « Éyong mindzukh miam mia ve naa me sili mo ôsi, ma wiè Jehôva n’nem wom meyaghlan été, ye ndzi-n’nem naa a wokh ma. Naa a yalane ma, Jehôva a ve ma ‘é ngu’u da dang édi da yiène’ » (2 Becor. 4:7). Joy a simane fe émién nféféñ éning da zu, é vôm « môr ézing aa ye ki fe bera dzô naa : ‘Ma koan’ » (Esaïe 33:24). Nge bia fe, bi wiè Jehôva min’nem miè meyaghlan été, ye bembe ébe ôyane wèè, da ye ve naa bia fe, bi bera bele ngu’u.
12. Za mekalgha bi bele naa bi tobe mengiagh Jehôva mebun ? (A daghe fe évaghle).
12 Aval ane a nga bo de ye Bejudíos be mbe minkôm, Jehôva a va ve fe bia abuiñ mekalgha ma ve naa, bi tobe mebun ye mengiagh mèñ. Tamane simane minkulane medzô misese bia yen mia dzalban. Éfônan, bia yen ane édjié angloamericana, édjié ôsua ye éning ngura, é ne « ngura nfa ngu’u, ngura nfa atakh » (Dan. 2:42, 43). Bia wokh fe mefuèñ ma tsinane « minfonghane mi si mesi-mesi », ye naa, bia ñong fe mura ngap nfa a kanghle « meyong mesese » (Mat. 24:7, 14). Minkulane medzô mité ye fe mife, mia wône mebun mèè naa, é mbemba mengiagh Jehôva a bo bia, ma ye fe dzalban.
Minkulane medzô bia yen mia dzalban ému, mia ve bia mekalgha naa bi tobe mebun ye mengiagh Jehôva (A daghe éfaghle 12)
JEHÔVA A VOLE BIA NAA BI TAA KO WONG
13. (a) Mindzukh mivé Bejudíos be mbe tubane mio é tam akôre deba ? (b) Aval ane bia lang de nten Esaïe 41:10-13, aval avé Jehôva a nga fôlô Bejudíos be mbe minkôm ?
13 Amben Jehôva a nga fôlô Bejudíos be mbe minkôm ye mbemba ôyane, a mbe fe é yem naa ba ye tubane mindzukh mife éyong tam da ye kuiñ naa a kôre be. Jehôva a nga dzô naa, é kéza ézing a ne édedèè ngu’u a ye lumane ye mane ñong meyong mesese me ne Babilonia minfeng, éyong té, a ye fe lumane Babilonia émién (Esaïe 41:2-5). Ye Bejudíos be nga yiène ko wong akal dzam té ? Jehôva a nga fôlô ayong dèñ kaa naa tam té é kuiñ, é dzô de naa : « Ô taa ko wong amu me ne ye wa. Ô taa bele meyep a n’nem amu me ne é Nzame wiè » (a lang Esaïe 41:10-13). Za dzam a nga kômô dzô ya bifiè « me ne é Nzame wiè » ? Aa mbe ki é simane Bejudíos naa, be kang ñe, amu be mbe bé yem naa, ba yiane de bo. Ve, a mbe é simane be naa, a ne ya be, ye naa a ne nfa wôba (Bya 118:6).
14. Za dzam afe Jehôva a nga bo nfa ye naa, a vole Bejudíos be mbe minkôm naa be taa ko wong ?
14 Jehôva a nga bera fe fôlô Bejudíos be mbe minkôm é simane be é ngu’u dèñ ye n’yemane wèñ be ne kaa menié. A nga saghe Bejudíos naa, be bere mis ôyô naa be daghe atétéñ. A nga dzô be naa, éé dzi ki bo ve naa, a vele atétéñ, ve, a yem fe kada atétéñ ya éyôla dèñ (Esaïe 40:25-28). Nge Jehôva a yem éyôla kada atétéñ, da yili naa, a yem éyôla mbo-ésèñ wèñ ase ! Ye naa, nge Jehôva a bele ngu’u ye a vele atétéñ, da yili naa, a bele fe é ngu’u a ne vole de ayong dèñ. Ôwé, Bejudíos be mbe minkôm, béé mbe ki be bele akalgha ézing da ve be naa, be yep a n’nem nge ki naa, be ko dzôm ézing wong.
15. Aval avé Jehôva a nga kômane Bejudíos be mbe minkôm akal é mam me nga yane be ôsu ?
15 Jehôva a nga kômane fe ayong dèñ akal é mam me mbe mé yane be ôsu. Asumgha ye kalare Esaïe, Nzame a nga dzô ayong dèñ naa : « Ñiighane bidzina bienan été, ye fet mimbèñ ô mvus. Sobeghan été tang ôyôm tam ya ke kuiñ ane ayaa da lôt » (Esaïe 26:20). Ngeng ézing naa, éfus té é nga dzalban éyong ôsua, éyong kéza Ciro nge ki Cyrus a nga wun Babilonia. Moan historiador Griego ye melu ô mvus a nga dzô naa, éyong Ciro a nga ñii a Babilonia, a « nga dzô [bezima bèñ] naa, be wiñ é bôr besese ba ye tubane be atan. » Tamane siman nté mbé bôr be ya Babilonia be mbe bé ko wong ! Ve, Bejudíos be mbe minkôm be nga yiène tobe nkôran amu naa, be nga bèè melepgha Jehôva a nga ve be.
16. Amu dzé biaa yiène ki dang ko wong akal é mam ma ye bobane bitsible binen ? (A daghe fe évaghle).
16 Za dzam bia yeghe été ? Bia fe, bi nkuna tuban aval bitsible binen éning ngura daa be ki tare tubane bie. Éyong dzam té da ye sum, bôr ba ye zaman ye bira ko wong. Ve, ayong Jehôva daa ye ki ko wong. Bia yem naa, Jehôva a ne é Nzame waa. Bia ye tebe naa bip amu bia yem naa, « akôre [daa] é ntoo bébéñ » (Luc 21:28). Amben éyong ékôan nsama meyong da ye lumane bia, bia ye tebe naa bip. Jehôva a ye kamane bia ngalane bangele bèñ ye fe melepgha ma kôre bining a ye bia ve. Aval avé a ye bia ve melepgha meté ? Bia yiane yane ye yen. Ve, bi ne simane naa, ba ye bia ve melepgha meté ngalane bikôan bia. Ngeng ézing bikôan bité ébi bi ne « bidzina » bia, mevôm bia ye tobe nkaman. Aval avé bi ne kôman akal é mam ma yane bia ôsu ? Bia yiène tugha yir bobedzang ye bekal baa bébéñ, bi tugha fe bo mewokh ébe melepgha ye minsonghan Ékôan da ve bia, ye tobe fe ndzi-n’nem naa Jehôva éñe a wulu ya Ékôan dèñ (Behéb. 10:24, 25 ; 13:17).
Éyong bia fas, ébe é ngu’u Jehôva, ye nkôman a bele naa a kôre bia, biaa ye ki ko wong akal é mam ma yane bia ôsu (A daghe éfaghle 16)b
17. Aval avé bi ne ñong afôlô ébe Jehôva ?
17 Amben Bejudíos be mbe minkôm be mbe be tele mbia étéñ, Jehôva a nga ve be afôlô be mbe bé yi. A ye fe bo aval daa akal dèè. Ya dzam té, kaa bis é dzam ésese é ne biaane wa melu ma zu, tsinighe ôsu naa wa ve mebun muè ébe afôlô Jehôva. Ôwé, beleghe fe mebun ébe é mura n’nem éngôngoo wèñ. Baghle ôyane wiè tetèè. Ô taa ki vuène naa, amu Jehôva a ne é Nzame wiè, waa ye ki ko dzam ézing wong.
DZIA 3 É ngu’u dzam, mebun mam, ya ôyane wom
a Be nga tsen biyôla bizing.
b AYILGHA FÔRÔ : Moan nsama bobedzang ye bekal bèè be ne nkôane nda ézing été. Éyong ba daghe ane atétéñ é ne abuiñ, ba simane naa Jehôva a ne ngu’u, ye naa, a ne kôre bôr be ye ayong dèñ é vôm sese ba ning a si va.