Okosita

Dikeva ni vakabibitaki ena same qori e rua na ka: (1) Era na sotava na leqa na yalododonu. (2) O Jiova ena vakabulai keda mai na noda leqa. Ena vakabulai keda vakacava o Jiova? Dua na sala, ya ni vukei keda me donu noda rai me baleta na bula ena vuravura qo. E yalataka o Jiova nida na marautaka noda qaravi koya, ia e sega ni kaya nida na galala mai na leqa ena gauna qo. (Aisea 66:14) E uqeti keda meda vakanamata ena gauna se bera mai, nida na marautaka na bula tawamudu e vinakata vei keda. (2 Kor. 4:​16-18) Ena gauna mada ga qo, e vukei keda meda qaravi koya tiko ga e veisiga. (Lele 3:​22-24) Na cava eda rawa ni vulica vei ira na dausokalou yalodina i Jiova ena gauna vakaivolatabu kei na noda gauna? De dua eda na sotava na leqa tawanamaki. Ia nida vakararavi vei Jiova, ena tokoni keda.​—Same 55:22. w23.04 14-15 ¶3-4

Eda rawa ni vuli ena ivakaraitaki i Josefa kei Meri, erau tu vakarau ni talairawarawa vei ira na iliuliu cecere ni dredre mada ga me muri na ka era vakarota. (Luke 2:​1-6) Ni vula ciwa tiko o Meri a vakatovolei nodrau talairawarawa kei Josefa ina dua na ka e dredre sara. A veiliutaki tiko ena Matanitu o Roma o Akusito qai vakarota mera lai volai ena nodra dui koro, rau mani lako i Peceliema o Josefa kei Meri. Na ilakolako qori e 150 na kilomita na kena yawa ni rau cabe siro ena veiulunivanua. Ena dredre dina na ilakolako qori vakauasivi vei Meri. Rau rairai lomaleqataka na veiwatini na bula nei Meri kei na gone e buketetaka tiko. Vakacava ke sucu koso? E buketetaka tiko na gone ena qai Mesaia. Rau na ulubaletaka qori me rau kua ni muria na ivakaro ni matanitu? E tiko na vuna vinaka me rau kauaitaka kina qori o Josefa kei Meri. Ia erau talairawarawa ga ina lawa. E vakalougatataka kina o Jiova nodrau talairawarawa, e yaco bula o Meri i Peceliema, e vakasucuma sara e dua na gone bulabula, e vakayacori tale ga na parofisai vakaivolatabu!​—Maika 5:2. w23.10 8 ¶9; 9 ¶11-12

O dau rere ni o vakasamataka tiko mo saumitaro ena soqoni? Ena vinaka mo vakavakarau vinaka. (Vkai. 21:5) Na nomu kila vinaka na ka e veivosakitaki ena rawarawa mo laveliga mo saumitaro. Kena ikuri, e rawa ni lekaleka ga nomu saumitaro. (Vkai. 15:23; 17:27) O na sega kina ni rere vakalevu. Ni o vakamacala ga ena nomu vosa qai lekaleka, o vakaraitaka ni o vakavakarau vinaka, e matata tale ga vei iko na ka e veivosakitaki. Vakacava ke o muria eso na vakatutu qori, ia o se rere tiko ga me dua se rua nomu saumitaro? Mo nuidei ni taleitaka o Jiova nomu sasaga mo saumitaro. (Luke 21:​1-4) Ni o solia nomu vinaka, sega ni kena ibalebale mo vakararawataki iko. (Fpai. 4:5) Mo kila na ka o rawa ni cakava, me nomu isausau mo cakava sara, oti mo masu mo yalodei. Kena irairai, ni isausau qori oya me bau dua mada ga nomu ivakamacala lekaleka. w23.04 21 ¶6-8

E vakatauvatani keda na yapositolo o Paula vei ira na sotia era yadra tiko, era vakaisulu tu ni ivalu. Na sotia e veiqaravi tiko e vinakati me vakarautaki koya tu ga ena ivalu. Eda va tale ga qori o keda. E vinakati meda vakarau tu ga ena siga i Jiova nida dara tiko na isasabai ni sereda na vakabauta kei na loloma, me isala ni uluda na inuinui ni bula. Na isasabai ni serena na sotia ena taqomaka na utona. Ia vei keda, na vakabauta kei na loloma ena taqomaka na lomada. E uqeti keda na itovo qori meda qaravi Jiova tiko ga, meda muri Jisu tale ga. E veivakadeitaki na vakabauta ni o Jiova ena vakaicovitaki ira na vakasaqarai koya tiko mai vu ni lomadra. (Iper. 11:6) Ena uqeti keda meda yalodina tiko vua na noda iLiuliu o Jisu, ke vinakati mada ga meda vosota na ituvaki dredre. Eda rawa ni vaqaqacotaka noda vakabauta nida vuli ena nodra ivakaraitaki na yalodina tiko ena gauna qo nira tusaqati se leqa vakailavo. Meda qarauna tale ga na icori ni domodomoiyau nida vakatotomuri ira na bula rawarawa ga nira vakaliuca na Matanitu ni Kalou. w23.06 10 ¶8-9

Na lewa vinaka e okati kina noda lewa na ivakarau ni lomada kei na ka eda cakava. Ena uqeti keda meda sauva noda isausau, vakabibi ke dredre meda sauva, se na kena e sega ni vu mai lomada. Nanuma tiko ni noda lewai keda vinaka e dua na tovo e okati ena vua ni yalo tabu. Meda kerea gona na yalo tabu i Jiova me vukei keda meda vakaitovotaka na itovo bibi qo. (Luke 11:13; Kala. 5:​22, 23) Kua ni waraka sara e dua na gauna vinaka. Ena rairai dredre meda kunea e dua na gauna vinaka ena vuravura qo. Ke da wawa tiko ga, ena dredre me rawati noda isausau. Ena rairai sega ni gu na lomada meda cakava e dua na ka ni dredre tiko meda rawata na noda isausau. Ke dina qori, o rawa ni cakava vakalalai? Ke nomu isausau mo vakaraitaka e dua na itovo, tekivu vakaitovotaka vakalalai. Ke nomu isausau mo wili iVolatabu, o rawa ni tekivu wilika ga e dua na iwasewase lailai, me lekaleka ga. w23.05 29 ¶11-13

Ena iotioti ni veisiga qo, e vakayagataka o Jiova nona isoqosoqo me vakarautaka na kakana vakayalo me yaga vei ira na muria tiko na “Sala Savasava.” (Aisea 35:8; 48:17; 60:17) De dua eda na kaya ni o koya e vinakata me vuli iVolatabu, sa rawa ni muria na “Sala Savasava.” Eso era lako ga kina vakalekaleka sa ra biubiu tale. Eso tale era vakadeitaka mera muria tiko ga na sala qori mera yaco bula. Era na tini i vei? Vei ira na nuitaka na bula i lomalagi, na “Sala Savasava” ena tini “ena parataisi ni Kalou” i lomalagi. (Vkta. 2:7) Vei ira na nuitaka na bula e vuravura, na sala qori ena kauti ira ina bula uasivi ni cava na 1,000 na yabaki. Ke o muria tiko nikua na sala qori, kua ni raivuki. Kua tale ga ni biuta mo rawa ni yaco ina vuravura vou! w23.05 17 ¶15; 19 ¶16-18

Ni o vakasamataka na ka kece sa cakava vei iko o Jiova o na vinakata sara ga mo yalataki iko vua. (Same 116:​12-14) Sa rauta me kaya na iVolatabu ni solia o Jiova “na iloloma vinaka kece kei na isolisoli uasivi kece.” (Jeme. 1:17) Na iloloma vinaka duadua ya na isoro i Luvena o Jisu. Vakasamataka mada ya! Ena vuku ni ivoli o rawa ni veitokani vinaka kina kei Jiova. E vakarautaka tale ga vei iko na inuinui ni bula tawamudu. (1 Joni 4:​9, 10) Nomu yalataki iko vei Jiova o vakaraitaka vua nomu vakavinavinakataka na iloloma levu duadua na ivoli, kei na ka kece e vakalougatataki iko kina.​—Vkru. 16:17; 2 Kor. 5:15. w24.03 5 ¶8

Nida raica nodra itovo ca e vuravura nikua, e tautauvata noda rai kei Loti. E “vakararawataki koya vakalevu na nodra ivalavala vakasisila na lewenivanua era dau murilomadra,” ni kila vinaka ni cata na itovo ca na Tamada vakalomalagi. (2 Pita 2:​7, 8) E rerevaka na Kalou o Loti, e lomani koya tale ga. Qori e uqeti koya me cata na nodra itovo ca o ira era bula vata ena gauna ya. Era maliwai keda tale ga o ira era sega ni doka na ivakatagedegede savasava i Jiova. Ia eda se rawa ni savasava tiko, eda lomana tale ga na Kalou nida bucina na rere kei na noda dokai koya. E vukei keda o Jiova meda cakava qori ni vakarautaka vakayalololoma na ivakasala veiuqeti ena ivola na Vosa Vakaibalebale. Ena yaga sara ga vei keda kece na lotu vaKarisito nida muria na ivakasala vuku e tu kina, ya ke da tagane, yalewa, gone se qase. Nida rerevaki Jiova, eda na qarauna meda kua ni vakailala ca. w23.06 20 ¶1-2; 21 ¶5

De dua era dau tusaqati iko nomu lewenivuvale, se o rairai vakuai iko ena so na sasaga vakayago mo vakaliuca ga na Matanitu ni Kalou. (Maciu 6:33) Ni o cakava qori, mo nuidei ni o Jiova e kila vinaka tiko na nomu cakacaka ena yalodina. (Iper. 6:10) O na rairai vakadinadinataka na dina ni vosa i Jisu, ya ni “sega ni dua e biuta na vale se tacina se ganena se tamana se tinana se luvena se tikiniqele ena yacaqu kei na itukutuku vinaka me na sega ni soli vua e 100 vakacaca ena gauna qo​—na vale, na tacina, na ganena, na tinana, na luvena, na tikiniqele, na veivakararawataki​—ena bula tawamudu ena gauna se bera mai.” (Mari. 10:​29, 30) Na veika o vakalougatataki kina qori e uasivia na veika o vakuai iko kina.​—Same 37:4. w24.03 9 ¶5

Nira donuya na lotu vaKarisito e Jutia na dausiga levu, o ira na mataveitacini ena ivavakoso e Anitioki era ‘lomavata me vaka na ka era dui rawata, mera vakauta na ka ni veivuke vei ira na veitacini era tiko mai Jutia.’ (Caka. 11:​27-30) Era tu vakayawa na mataveitacini era vakaleqai ena dausiga, ia era saga sara na lotu vaKarisito e Anitioki mera vukei ira. (1 Joni 3:​17, 18) Eda na vakaraitaka tale ga nikua na veikauaitaki dina nida rogoca nira donuya na tacida na leqa tubukoso. Eda tu vakarau meda veivuke, de dua nida tarogi ira na qase ke rawa nida veivuke. Oya nida cau ena cakacaka e vuravura raraba se nida masulaki ira na tacida era donuya na leqa tubukoso. O ira na tacida era na rairai vinakata na mataveitacini meda vukei ira me vakarautaki na ka ni bula ni veisiga. Ni mai vakataulewa na noda Tui o Karisito Jisu, me raica mada ga nida vakaraitaka tiko na veikauaitaki dina qai sureti keda meda “taukena na matanitu” ni Kalou.​—Maciu 25:​34-40. w23.07 4 ¶9-10; 6 ¶12

O Jisu e vakatotomuria nona yalorawarawa o Jiova. E talai mai vuravura me vunau vei ira na “sipi ni matanitu o Isireli era yali tu.” Ia e yalorawarawa ni qarava na itavi qori. Dua na gauna, e kerei koya e dua na yalewa e sega ni Isireli me vakabula na luvena yalewa e “dau curumi timoni vakalevu.” E yalololoma o Jisu me cakava na ka e kerea na yalewa qori, mani vakabula na luvena yalewa. (Maciu 15:​21-28) Vakasamataka e dua tale na ivakaraitaki. Ni tekivu nona cakacaka vakaitalatala o Jisu, e kaya: “O koya e cakitaki au . . . , au na cakitaki koya tale ga.” (Maciu 10:33) Vakacava e cakitaki Pita, ni a cakitaki koya vakatolu? Sega, e raica o Jisu nona veivutuni o Pita kei na nona vakabauta. Ni vakaturi oti o Jisu e rairai sara vei Pita, e macala ni vakadeitaka vua nona veivosoti kei na nona lomani koya. (Luke 24:​33, 34) Erau yalorawarawa na Kalou o Jiova kei Jisu Karisito. Vakacava o keda? E vinakata o Jiova meda dau yalorawarawa. w23.07 21 ¶6-7

Eda na vukea vakacava e dua e lomatarotarotaka ni na vakayacora na Kalou na nona yalayala me baleta na Parataisi? Kena imatai, o Jiova sara ga e yalataka. E kaya na ivola na Vakatakila: “E qai kaya o koya e dabe tiko ena idabedabe vakaturaga: ‘Raica! Au sa vakavoutaka na ka kece.’” E tu vua na vuku, na kaukaua, e vinakata tale ga me vakayacora nona vosa ni yalayala. Kena ikarua, e kila o Jiova ni na yaco dina na ka e tukuna. E kaya: “E donu na vosa qo, e dina tale ga. . . . Sa vakayacori!” Kena ikatolu, ni tekivuna e dua na ka o Jiova, e raica me na vakacavari vinaka me vaka e vakadeitaki ena matavosa qo: “O yau na Alifa kei na Omeka.” (Vkta. 21:6) E vakaraitaka o Jiova ni lasulasu o Setani. Ni tukuna gona e dua, “Au sega ni vakabauta ni na yaco,” mo wilika qai vakamacalataka na tikina e 5 kei na 6. Vakaraitaka vua na sala ena vakayacora kina o Jiova na nona vosa ni yalayala.​—Aisea 65:16. w23.11 7 ¶18-19

Qori na vosa ni yalayala i Jiova vei Eparama ni sa yabaki 75, e se bera tiko ga ni vakaluveni. Vakacava a raica o Eparama na kena vakayacori na vosa ni yalayala qori? Sega. Ni takosova na Uciwai na Uferetisi e wawa tiko me 25 tale na yabaki, sa qai raica nona sucu vakacakamana na luvena o Aisake, oti tale e 60 na yabaki rau sa qai sucu na makubuna o Iso kei Jekope. (Iper. 6:15) Ia e sega ni raica o Eparama mera lewe ni dua na matanitu levu na nona kawa, mera tawana tale ga na Vanua Yalataki. E marautaka tiko ga na turaga yalodina qori nona veiwekani voleka kei na Dauveibuli. (Jeme. 2:23) Ni vakaturi, ena marau sara ga me kila nira vakalougatataki na matanitu kece ena vuku ni nona vakabauta kei na nona vosovoso! (Vkte. 22:18) Na cava eda vulica? De dua eda na sega ni raica sara na kena vakayacori na vosa ni yalayala i Jiova. Ia me vakataki Eparama eda nuidei ni na vakalougatataki keda o Jiova ena gauna qo, vaka kina ena vuravura vou e yalataka tu.​—Mari. 10:​29, 30. w23.08 24 ¶14

E dau yalomalumalumu o Usaia ni se itabagone. E vulica me “doka na Kalou dina.” E bula me yacova ni sa yabaki 68. (2 Vei. 26:​1-4) E vakadruka e levu na meca o Usaia, e vakadeitaka tale ga me taqomaki vinaka o Jerusalemi. (2 Vei. 26:​6-15) E marautaka sara ga o Usaia na ka kece e vukei koya kina o Jiova me cakava. (Dauv. 3:​12, 13) Sa matau vei Tui Usaia me tukuna vei ira eso tale na ka mera cakava. Vakacava e nanuma ni rawa ni cakava na ka ga e vinakata? Dua gona na siga, e vakatulewataka me curu ena valenisoro i Jiova, ena nona viavialevu e saga me vakama na ka boivinaka ena icabocabonisoro, na ka sara ga e sega ni vakatarai vei ira na tui. (2 Vei. 26:​16-18) A saga na bete levu o Asaraia me vakadodonutaki koya, ia e cudru vakalevu o Usaia. Ka ni rarawa ni sega ni yalodina tiko ga ena nona veiqaravi, mani totogitaki koya o Jiova me vukavuka. (2 Vei. 26:​19-21) Ena vinaka sara nona bula ke a yalomalumalumu tiko ga! w23.09 10 ¶9-10

Ni oti mada ga nona lumuti na yapositolo o Pita, se valuta tiko ga na nona malumalumu. Ena 36 G.V., e tiko o Pita ena gauna e lumuti kina ena yalo tabu o Konilio, e lewe ni Veimatanitu e sega ni cili. Qo e vakaraitaka vakamatata ni “sega ni dau veivakaduiduitaki na Kalou,” ni sa rawa nira lewe ni ivavakoso vaKarisito na lewe ni Veimatanitu. (Caka. 10:​34, 44, 45) Oti qori sa tekivu kana vata kei ira na lewe ni Veimatanitu o Pita, qori na ka e sega ni rawa ni cakava e liu. Ia eso na Jiu lotu vaKarisito era nanuma ni sega ni dodonu mera kana vata na Jiu kei na lewe ni Veimatanitu. Nira yaco yani i Anitioki eso e va qori nodra rai, mani sega ni kana vata kei ira na lewe ni Veimatanitu o Pita, de dua e sega ni via vakacudrui ira na Jiu lotu vaKarisito. E raica na yapositolo o Paula na veivakaisini qori mani vunauci Pita e matanalevu. (Kala. 2:​13, 14) E sega ni soro o Pita. w23.09 22 ¶8

Ni o dikevi iko, o na raica eso na vanua o malumalumu kina, ia mo kua ni yalolailai. E ‘yalovinaka na Turaga,’ ena vukei iko mo vakavinakataka nomu sasaga. (1 Pita 2:3) E veivakadeitaki na yapositolo o Pita: “Ena qai vakacavara na Kalou na nona vakarautaki kemuni . . . Ena vakataudeitaki kemuni.” A nanuma o Pita ni sega ni ganiti koya me veimaliwai kei na Luve ni Kalou. (Luke 5:8) Ia ena nona veitokoni vakayalololoma o Jiova kei Jisu, e gumatua kina me muri Karisito ena yalodina. E vakadonui kina o Pita me “curu ina Matanitu tawamudu ni noda Turaga kei na iVakabula o Jisu Karisito.” (2 Pita 1:11) Dua dina na veivakalougatataki totoka qori! Ke o gumatua me vakataki Pita, o qai vinakata me vakavulici iko o Jiova, o na rawata na veivakalougatataki ni bula tawamudu. O na “taura na isau ni [nomu] vakabauta, oya na [nomu] vakabulai.”​—1 Pita 1:9. w23.09 31 ¶16-17

E tiko e dua na raranivale ena valeniveitavaki, e vanua levu qai vakabai wavoki, era dau qarava e kea na bete na nodra itavi. E tiko ena raranivale qori e dua na icabocabonisoro kopa levu e dau cabori kina na isoro kama, kei na dua na beseni kopa e tawa tu kina na wai mera sasavui kina na bete ni bera nira qarava nodra itavi. (Lako 30:​17-20; 40:​6-8) Nikua, o ira na taci Karisito lumuti era na veiqaravi mada ena yalodina ena raranivale e loma ni valenisoro vakayalo. Na kena tiko na beseni levu e tawa tu kina na wai me vakananuma vei ira, kei ira na lotu vaKarisito kece ni bibi mera savasava vakayago, vakayalo tale ga. Ia e vei era na qai sokalou kina “na isoqosoqo levu? E raica na yapositolo o Joni nira “tucake tu ena mata ni idabedabe vakaturaga.” Qori e tautauvata kei na raranivale e tuba e tiko e vuravura, na vanua era “cabora” tiko kina “vua [na Kalou] na veiqaravi tabu ena siga kei na bogi ena nona valenisoro.” (Vkta. 7:​9, 13-15) Eda marautaka dina ni tiko e dua na vanua ena ituvatuva i Jiova meda sokaloutaki koya kina! w23.10 28 ¶15-16

Dua na sala ena vakaukauataki iko kina o Jiova oya ni vakayagataki ira na qase ni ivavakoso. (Aisea 32:​1, 2) Ni o nuiqawaqawa gona, tukuna vei ira na qase na ka o kauai kina. Nira vukei iko, mo vakavinavinaka. O Jiova ena vakaukauataki iko ni vakayagataki ira. Na noda inuinui yavutaki vakaivolatabu meda bula tawamudu ena parataisi totoka e vuravura se na inuinui ni bula i lomalagi, ena vakayaloqaqataki keda. (Roma 4:​3, 18, 19) Na noda inuinui ena vakayaloqaqataki keda meda vosota na ituvaki dredre, vunautaka na itukutuku vinaka, qai qarava vinaka noda itavi ena ivavakoso. (1 Ces. 1:3) Na inuinui vata ga qori e vakaukauataka na yapositolo o Paula. E “sogolati,” e “veilecayaki,” e “vakacacani,” e “vakabalei.” Eso na gauna e leqataki na nona bula. (2 Kor. 4:​8-10) E rawa ni vosota o Paula ni vakasamataka na nona inuinui. (2 Kor. 4:​16-18) E vakasamataka o Paula na nona inuinui ni bula i lomalagi. E vakasamataka vakatitobu na inuinui qori, e “vakavoui tiko [kina] e veisiga.” w23.10 15-16 ¶14-17

Ni o masu tiko, dikeva ke sa kena gauna me sauma kina o Jiova nomu masu. De dua eda vinakata me saumi sara ga vakatotolo noda masu. Ia o Jiova e kila na gauna vinaka duadua me sauma kina. (Ipe. 4:16) Ke sega ni saumi totolo noda kerekere, eda na rairai nanuma ni ‘Sega ni vakadonuya’ o Jiova. Ia e rawa ni kena ibalebale ga ni na qai ‘Sauma malua.’ Kena ivakaraitaki, vakasamataka nona kerea e dua na tacida tagane gone e tauvimate tiko me vakabulai. Ia e sega ni qai vinaka na kena ituvaki. Ke a vakabulai koya vakacakamana o Jiova, ena rawa ni kaya o Setani ni qaravi Jiova tiko ga ni sa vakabulai. (Jope 1:​9-11; 2:4) Kena ikuri, sa lokuca tu o Jiova na gauna me vakaotia kina vakadua na tauvimate. (Aisea 33:24; Vkta. 21:​3, 4) Ena gauna mada ga qo, meda kua ni namaka me vakayacori na veivakabulai vakacakamana. Na tacida gone qori e rawa ni kerei Jiova me solia vua na kaukaua kei na vakacegu ni vakasama me vosota na kena mate, me qaravi Jiova tiko ga ena yalodina. w23.11 24 ¶13

E cala bibi o Samisoni, ia e sega ni soro. E qara na sala me vakayacora kina nona ilesilesi vakalou me valuti ira na kai Filisitia. (Dvei. 16:​28-30) E vakamasuti Jiova o Samisoni: “Meu sauma vei ira na kai Filisitia na ka era cakava.” E rogoca na Kalou dina na nona kerekere, mani solia tale vua nona kaukaua. Cava e yaco? E levu sara na kai Filisitia e vakamatea o Samisoni ena gauna qo ni vakatauvatani kei na gauna sa oti. E sotava o Samisoni na ka mosimosi ena vuku ni nona cala, ia e sega ni soro me cakava na loma i Jiova. Ke da mani cala mada ga qai vinakati meda vakadodonutaki se kau tani noda itavi, meda kua ga ni soro. Nanuma ni tu vakarau o Jiova me vosoti keda. (Same 103:​8, 9) Eda dau cala, ia e rawa ni solia vei keda o Jiova na kaukaua meda cakava na lomana, me vaka ga e cakava vei Samisoni. w23.09 6 ¶15-16

Na nomu vosota ena vakadonui iko kina o Jiova. Sega ni kena ibalebale qori ni marautaka o Jiova nomu sotava tiko na veika dredre se na leqa. Ia e vakadonui iko sara ga. Na nomu vosota o na vakadonui kina. Dua na veivakalougatataki totoka qori! (Same 5:12) Vakasamataka nona vosota o Eparama e levu na veika dredre, ia e qai vakadonui koya o Jiova. E raici koya o Jiova me nona itokani, e okati koya tale ga me yalododonu. (Vkte. 15:6; Roma 4:​13, 22) E rawa ni tukuni tale ga qori me baleti keda. E sega ni yavutaka na Kalou na nona veivakadonui ena levu ni cakacaka eda cakava nida qaravi koya, se na levu ni itavi eda lesi kina. E vakadonui keda ga ena noda vosota ena yalodina. Eda rawa kece ni vosota ke duidui mada ga na noda yabaki, keda ituvaki, se ka eda rawa ni cakava. Vakacava o vosota tiko ena yalodina e dua na ituvaki dredre ena gauna qo? Ke vaka kina, mo nuidei ni vakadonui iko na Kalou. E uqeti keda sara ga noda kila ni vakadonui keda na Kalou. Ena vaqaqacotaka noda inuinui. w23.12 11 ¶13-14

Na tagane lotu vaKarisito me vulica me dau veivosaki vinaka. Na tagane e kila na veivosaki, ena vakarorogo vinaka, kauaitaka tale ga nodra nanuma kei na lomadra eso tale. (Vkai. 20:5) E rawa ni kila na ivakarau ni lomana e dua ena rorogo ni domodra, na irairai ni matadra, kei na nodra ivukivuki. Ena rawa ni kila qori ke dau veimaliwai vakalevu. Ia ke vakayagataka tiko ga na iyaya vakalivaliva, me vaka na kompiuta se talevoni me vakauitukutuku kina, ena vakadredretaka nona veivosaki kei na dua tale ni rau veirai tiko. Koya gona, saga sara mo dau veivosaki vinaka. (2 Joni 12) Na tagane lotu vaKarisito matua e dodonu me qaravi koya ga kei na nona vuvale. (1 Tim. 5:8) E vinaka mo vulica e dua na ka yaga mo rawata kina e dua na cakacaka. (Caka. 18:​2, 3; 20:34; Efeso 4:28) Me kilai ni o dau cakacaka qai vakaotia vinaka. Ni o cakava qori, o na rawa ni kunea e dua nomu cakacaka, o na dei tale ga kina. w23.12 27 ¶12-13

Ni tukuni ena iVolatabu na “siga i Jiova,” e dusia na gauna ena lewai ira kina na meca o Jiova qai vakabulai ira nona tamata. Ena gauna sa oti, eso na gauna e vakatauitotogi o Jiova. (Aisea 13:​1, 6; Isik. 13:5; Sefa. 1:8) Ena noda gauna, ena tekivu na “siga i Jiova” ni vakarusai o Papiloni na Ka Levu me yacova na ivalu na Amaketoni. Meda bula ena “siga” qori, e bibi meda vakavakarau rawa qo. E vakavulica o Jisu meda vakarautaki keda ena “veivakararawataki levu,” e vakabibitaka tale ga meda ‘vakarau tu ga’ ena gauna qori. (Maciu 24:21; Luke 12:40) Ena imatai ni nona ivola uqeti vakalou na yapositolo o Paula vei ira e Cesalonaika, e vola e vica na ivakatautauvata me vukei ira na lotu vaKarisito mera vakarautaki ira tu ga ena siga levu ni veilewai i Jiova. E kila o Paula ni na sega ni yaco ena gauna ya na siga i Jiova. (2 Ces. 2:​1-3) Ia e uqeti ira tiko ga mera vakarautaki ira ena siga qori, me vaka ga ni na yaco ena siga e tarava. Eda rawa tale ga ni muria na nona ivakasala. w23.06 8 ¶1-2

Ena icavacava ni 1970, a tara e dua na vale balavu taba 60 e Tokyo, mai Japani. Era vaqaqa e levu se na tudei vakacava na vale qori ni yaco na uneune ena koro qori. Na cava era cakava na idinia? Era tara me kaukaua, me taura vinaka tale ga na yavavala ni vatu ni yaco na uneune. Eda vaka tale ga na vale qori na lotu vaKarisito. Ena sala cava? Ena vinakati vua na lotu vaKarisito me dei, ia me yalorawarawa tale ga. Ena vinakati me dei, me kua ni yavala ena kena muri na lawa i Jiova kei na nona ivakatagedegede. Ena “vakarau tu me talairawarawa,” ena dei tale ga. Ena yasana adua, ena “yalorawarawa” me vakatau ena ituvaki se na gauna e vinakati kina vua me cakava qori. (Jeme. 3:17) Na lotu vaKarisito e vulica me tiko vua na rai qori ena sega ni kaukaua tale vakasivia na ka e cakava se yalorawarawa vakasivia. w23.07 14 ¶1-2

E vinakati vei Jisu me vorati Setani na Tevoro, okati kina nona tukuna vei Jisu me kua ni yalodina vua na Kalou. (Maciu 4:​1-11) E vinakata sara ga o Setani me valavala ca o Jisu me kua kina ni mate me keda ivoli. E levu tale na ka dredre e vosota o Jisu ena nona cakacaka vakaitalatala e vuravura. Kena ivakaraitaki, e tusaqati, e leqataki na nona bula. (Luke 4:​28, 29; 13:31) E vosota na nodratou malumalumu na nona imuri. (Mari. 9:​33, 34) Ni veilewaitaki mada ga, e vakararawataki, e vakalialiai. Oti sa qai vakamatei me vaka e dua na daubasulawa, e mosimosi sara na ka e vakila. (Iper. 12:​1-3) A vosota duadua na iotioti ni nona vakatovolei, a sega ni taqomaki koya o Jiova. (Maciu 27:46) E macala ni levu sara na ka rarawa e vosota o Jisu me vakarautaki kina na ivoli. Eda lomani koya vakalevu nida vakasamataka nona yalorawarawa me cabora nona bula ena vukuda. w24.01 10-11 ¶7-9

E yaga na vosovoso ena noda veimaliwai. Eda na vakarorogo vinaka nira vosa eso. (Jeme. 1:19) E uqeti keda tale ga meda dau veiyaloni. Nida vosovoso eda na sega ni cudru totolo, se tukuna eso na ka e sega ni vinaka nida nuiqawaqawa. Ke da dau vosovoso, eda na berabera ni cudru ni dua e vakararawataki keda. Eda na sega ni sauma lesu, ia eda na ‘yalorawarawa qai veivosoti vakarawarawa.’ (Kolo. 3:​12, 13) Ena vukei keda tale ga na vosovoso meda vakatulewa vinaka. Eda na sega ni vakatulewa totolo, ia eda na vakekeli mada qai vakasamataka vinaka eso na vakatutu ni bera nida vakatulewa. Kena ivakaraitaki ke da vaqara cakacaka, eda na rawa ni vakadonuya na imatai ga ni cakacaka eda raica. Ia ke da vosovoso, eda na vakasamataka na ka e rawa ni yaco ena noda vuvale kei na noda bula vakayalo. Nida vosovoso eda na sega kina ni vakatulewa ca. w23.08 22 ¶8-9

Ke o yalolailai ni o saga tiko mo valuta na gagadre ca, nomu vakasamataka na ka o tukuna vei Jiova ni o yalataki iko vua, ena uqeti iko sara ga mo vorata na veitemaki. Ena sala cava? Ni o yalataki iko vei Jiova o sa na sega ni lewai iko tiko. Kena ibalebale o sa na cata na gagadre vakayago kei na isausau e vakacudrui Jiova. (Maciu 16:24) Ni o vakatovolei gona o na sega ni qai vakasamataka tale tiko na ka mo cakava. O sa vakatulewataka oti mo yalodina vei Jiova. O na vakadeitaka mo na vakamarautaki koya. O na vakataki Jope sara ga. Sa bau dredre dina na ka e sotava, ia qo na ka e vakadeitaka: “Au na sega ni soro ena noqu yalodina!”​—Jope 27:5. w24.03 9 ¶6-7

O Jiova e “Kalou dauloloma,” e tiko vata kei keda! (2 Kor. 13:11) E kauaitaki keda yadua. Eda vakadeitaka ni “wavoliti [keda] na dei ni nona loloma.” (Same 32:10) Na levu ni noda vakasamataka vakatitobu na sala e vakaraitaka kina na nona lomani keda, eda raica kina na levu ni nona karoni keda. Eda na sega ni rere meda masu vua qai tukuna nida vinakata vakalevu na nona loloma. Meda tukuna vua na ka eda lomaleqataka qai nuidei ni kilai keda vinaka, e vinakata tale ga me vukei keda. (Same 145:19) Me vaka ga noda torova na buka e waqa tiko ena draki batabata, eda toro volekati Jiova tale ga ena vuku ni nona loloma. E kaukaua sara na loloma i Jiova, ia e vakaraitaka tale ga ena sala malumu. Mo marau gona ni lomani iko o Jiova. Meda vakavinavinakataka kece na nona loloma nida tukuna ena domolevu: “Au lomani Jiova”!​—Same 116:1. w24.01 31 ¶19-20

E sega ni vakamacalataka ga o Jisu na yaca ni Kalou o Jiova, e vakabibitaka tale ga na nona itovo. Era sa kila tu na yaca ni Kalou na Jiu e vakavulica o Jisu. Ia e liutaka sara ga o Jisu me “tukuni koya.” (Joni 1:​17, 18) Kena ivakaraitaki, e tukuni ena iVolatabu vakaIperiu ni o Jiova e dauyalololoma qai dauveinanumi. (Lako 34:​5-7) E vakamatatataka o Jisu na ka dina qori ena gauna e tukuna kina na vosa vakatautauvata me baleta na gone cidroi kei tamana. Nida wilika ni sa veivutuni o Luvena, ni raici koya o tamana “ni se yawa tu yani,” e cici vua, mokoti koya qai vosoti koya mai vu ni lomana. Eda raica kina vakamatata na itovo i Jiova ni dauyalololoma, e dauveinanumi tale ga. (Luke 15:​11-32) E vakamacalataka vinaka o Jisu na veika me baleti Tamana. w24.02 10 ¶8-9

E vakacegui ira na vakaleqai tu o Jiova. Eda na vakatotomuri Jiova vakacava ena noda dau yalololoma kei na noda veivakacegui? Dua na sala, ya nida bucina e lomada na itovo eda na vakaraitaka kina na yalololoma kei na veivakacegui. Cava eso na itovo qori? Na cava meda cakava meda veilomani tiko ga kina, da qai “veivakacegui tiko ga” ena veisiga? (1 Ces. 4:18) E bibi meda bucina na itovo me vaka na veikauaitaki, veilomani vakaveitacini, kei na yalololoma. (Kolo. 3:12; 1 Pita 3:8) Era na yaga vakacava na itovo qori? Na noda lomani ira na tacida kei na noda kauaitaki ira dina ena uqeti keda meda vakacegui ira nira sotava na ituvaki dredre. Me vaka ga e tukuna o Jisu “ni na cavuta ga na gusumudou na ka e sinai tu e lomamudou. Na tamata vinaka ena kauta mai na ka vinaka ena lololo vinaka ni lomana.” (Maciu 12:​34, 35) Na noda vakacegui ira na tacida e dua dina na sala bibi eda vakaraitaka kina na noda lomani ira. w23.11 10 ¶10-11

E vinakati meda kere veivuke meda kila kina na parofisai vakaivolatabu. Dikeva mada na ivakatautauvata qo. O lako tiko ena dua na vanua o sega ni kila, ia e kila vinaka tu nomu itokani drau lako vata tiko. E kila vinaka na vanua drau tu kina kei na sala drau muria tiko! Macala ga ni o na marautaka ni tomani iko! E va tale ga qori o Jiova, e kila vinaka na gauna eda sa bula tiko kina qo kei na vanua eda na tini kina. Meda kila gona na ibalebale ni parofisai, ena vinakati meda kerea ena yalomalumalumu na veivuke i Jiova. (Tani. 2:28; 2 Pita 1:​19, 20) Me vakataki ira ga na itubutubu vinaka, e vinakata o Jiova mera marautaka na luvena na nodra veigauna se bera mai. (Jere. 29:11) Ia o ira na itubutubu era sega ni rawa ni parofisaitaka na veigauna se bera mai me vakataki Jiova, e dau donu vinaka tale ga na nona parofisai. E vakavuna mera volai ena nona Vosa na parofisai me rawa nida kila na veika bibi ni se bera ni yaco.​—Aisea 46:10. w23.08 8 ¶3-4