O Cei “na Kalou Dina, kei na Vu-ni-bula Tawa Mudu”?

E KALOU dina o Jiova, na Tama ni noda Turaga o Jisu Karisito. O koya na Dauveibuli, ena solia na bula tawamudu vei ira era lomani koya. Oqori na sala era sauma kina na taro ena ulutaga e cake e levu era dau wilika na iVolatabu, ra qai vakabauta tale ga. Io, o Jisu sara mada ga a kaya: “Sai koya oqo na bula tawa mudu, me ra kilai kemuni na Kalou dina duaduaga, kei Jisu Karisito ko koya ko ni a tala mai.”​—Joni 17:3.

Ia, e levu era dau lai lotu e duidui na ka era kila me ibalebale ni ulutaga e cake. Na qaqanivosa e cavuti kina e tauri mai na 1 Joni 5:20, e kaya vakatikina: “Eda sa tu vata kei koya sa dina, vei Jisu Karisito na Luvena. Sai koya oqo na Kalou dina, kei na vu-ni-bula tawa mudu.”

Era kaya o ira na vakabauta na Letoluvakalou ni raici vata kei na lawa ni tuvavosa, na matavosa “sai koya oqo” (houʹtos) e dusia tiko ga na yaca i koya e toka tikiva. O koya gona, ni veitikivi toka kei na yaca i Jisu, era tukuna kina ni o Jisu “na Kalou dina, kei na vu-ni-bula tawa mudu.” Ia, na rai oqo e veisaqasaqa kei na vo ni iVolatabu. Kuria, e levu vei ira na vuku kilai era sega ni tokona na nodra rai na vakabauta na Letoluvakalou. Kena ivakaraitaki o B. F. Westcott, e dua na vuku ena univesiti mai Cambridge, e vola: “E macala ni ibalebale dodonu ni [matavosa na houʹtos] ena sega ni vakatau ena yaca i cei erau veitikivi toka ena iyatuvosa, ia e vakatau ga ena ka a kila na yapositolo, oya se o cei a veivosakitaka tiko.” Na yapositolo o Joni a veivosakitaka tiko na Tama i Jisu. E vola kina na daunicioloji mai Jamani o Erich Haupt: “Nida vakadeuca se o cei e vakaibalebaletaki ina matavosa na [houʹtos] e veivosakitaki tiko oqo, e dusia beka ga na yaca erau veitikivi toka . . . se vakamuai vua e ulutaga tiko ni veivosaki, oya na Kalou. . . . E vakadeitaki ni donu vinaka ke vakaibalebaletaki vua na Kalou dina, vakauasivi ni semati vata kei na ivakaro e vauca na tabu ni qaravi matakau ena iotioti ni tikina ni wase ni iVolatabu oqo. Sega gona ni yavu ni veivosaki na vakasama ni Kalou o Jisu.”

E kaya sara mada ga na Grammatical Analysis of the Greek New Testament, e tabaka na Pontifical Biblical Institute mai Roma: “Na ulutaga e veivosakitaki tiko: e kovuta toka na [tikina] e 18-20. Ni lai cava gona na vakasama e veivosakitaki tiko ena kena vakayagataki na matavosa na [houʹtos], e sega ni vakatitiqataki ni oqo ena dusi koya ga na Kalou dina, [e] vaka[duiduitaki] vinaka kina na nona dina ni vakatauvatani kei na sokalou ina matakau (tikina e 21).”

Ena vuqa na gauna na houʹtos, e vakadewataki me “sai koya oqo,” “sai koya,” “o koya oqo” se “o koya,” ia e sega ni dusia na yaca i koya e toka tikiva na matavosa oqo. E tokona na vakasama oqo e so tale na tikinivolatabu. Me kena ivakaraitaki, na yapositolo ga a vola na imatai ni ivola, e kaya ena 2 Joni 7: “Ni ra sa lewe vuqa na dauveivakacalai sa lako voli e vuravura, ko ira era sa sega ni vakatusa ni sa liatamata mai ko Jisu Karisito. O koya oqo [houʹtosʹ] na dauveivakacalai kei na meca i Karisito.” E dina ni rau veitikivi toka e ke na matavosa “o koya oqo” kei na yaca i Jisu, e macala vakasigalevu ni sega ni dusi Jisu tiko na vakasama oqo. E dusi ira era sega ni vakatusa ni a bula vakatamata o Jisu. Vakailawalawa, o ira oqo na ‘dauveivakacalai, na meca i Karisito.’

Me ikuri ni kena ivakaraitaki, a vola tale ga na yapositolo o Joni ena 1 Joni 2:22: “O cei na daulasu, o koya ga sa cakitaka ni sa Karisito ko Jisu? Sai koya [houʹtosʹ] na meca i Karisito, o koya sa cakitaka na Tamada kei na Luvena.” E matata e ke ni matavosa “sai koya” e sega ni dusi Jisu, e dina ni toka veitikivi kei na yacana, ia e dusi koya e cakitaki Jisu.

E vakayagataka tale ga o Luke na matavosa na houʹtos, me vaka ga na kena e laurai ena Cakacaka 4:10, 11: “[Ena] yaca i Jisu Karisito na kai Nasareci, ko koya kemuni a vakota kina kauveilatai, ko koya sa vakatura cake tale na Kalou mai na mate, io, e na vukuna ga sa tu kina e ke ko koya oqo e na matamuni ka sa bula vinaka. O koya [houʹtos] na vatu kemuni a cata sara koi kemuni na matai ni vale, ko ya sa yaco me kenai vakadei ni yavu e na tutu ni vale.” Na matavosa, “o koya” e macala ni sega ni dusi koya tiko na turaga a vakabulai, dina ni a cavuti ni bera na houʹtos. Io, na matavosa “o koya” e cavuti ena tikina e 11 e dusi Jisu Karisito na kai Nasareci, na “i vakadei ni tutu ni vale” e yavutaki kina na ivavakoso lotu Vakarisito.​—Efeso 2:20; 1 Pita 2:4-8.

Na veitikinivolatabu e kau cake mai oqo e tokona na ka e dikeva o Daniel Wallace, na vuku ni Kirisi, me baleta na ivakavakayagataki vakirisi ni matavosa me vaka na houʹtos, “ni levu na gauna e cavuti e dua na yaca me rau toka veitikivi kei na matavosa vaka oqo, ia e rawa ni duatani tale na tamata e vakaibalebaletaka tiko o koya e volavola.”

“Koya sa Dina”

Me vaka e vola na yapositolo o Joni, ni o “Koya sa dina” oya o Jiova, na Tama i Jisu Karisito. O koya duadua ga na Kalou dina, na Dauveibuli. E tokona oqo na yapositolo o Paula: “Vei keda sa dua bauga na Kalou, na Tamada sa vu vei koya na ka kecega.” (1 Korinica 8:6; Aisea 42:8) Dua tale na vuna e vakatokai kina o Jiova me o “koya sa dina” e cavuti ena 1 Joni 5:20, oya ni o koya na iVurevure ni ka dina. Na daunisame e vakatokai Jiova me “Kalou daudina” baleta ni o koya e daudina ena ka kece e cakava qai sega ni lasu rawa. (Same 31:5; Lako Yani 34:6; Taito 1:2) A kaya o Jisu me baleti koya na Tamana vakalomalagi: “Sa ka dina na nomuni vosa.” Me baleta na ivakavuvuli a mai vakatavulica: “Sa sega ni noqu na noqui vakavuvuli, sa nona ga ka talai au mai.”​—Joni 7:16; 17:17.

E “vu-ni-bula tawa mudu” tale ga o Jiova. E iVurevure ni bula, e solia vakayalololoma na isolisoli oqori ena vuku i Karisito. (Same 36:9; Roma 6:23) Macala ni kaya na yapositolo o Paula ni Kalou “sa saumi ira talega era sa dauvakasaqarai koya.” (Iperiu 11:6) Na Kalou a vakaicovitaki se saumi Luvena ni vakaturi koya mai na mate, ena qai solia tale ga o Tamana na icovi ni bula tawamudu vei ira era qaravi koya mai vu ni lomadra.​—Cakacaka 26:23; 2 Korinica 1:9.

O koya gona, na cava eda vakadeitaka e ke? Oya, ni o Jiova ga “na Kalou dina, kei na vu-ni-bula tawa mudu,” e sega ni vakaibalebaletaki tale vua e dua. Sa dodonu ga me ia vakatabakidua vua na nodra veiqaravi na nona ibulibuli.​—Vakatakila 4:11.