Vuli Vei Ira na Lotu Vakarisito ena iMatai ni Senitiuri

“Dou raica vinaka de dua sa vakacacani kemudou e na vuku vakavuravura sa sega ni yaga ka lasu talega, e vaka nai tukuni vakatamata, e vaka nai vakavuvuli vakavuravura, ka sa sega ni vaka nai vakavuvuli i Karisito.”​—Kolosa 2:8.

OQO sara ga na ivakasala ni yapositolo o Paula vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri baleta na kena muri vakamataboko na ivakavuvuli vakatamata. E rawa nira kabita na lotu Vakarisito na ivakasala nuitaki e vakarautaka o Jisu kei iratou nona yapositolo, na ivakavuvuli sa ra vakila na kena yaga, se mera bacani ena ivakavuvuli ni tamata e dauveiveisau wasoma, sa ra sotava kina e vica vata na milioni na vutugu kei na rarawa.​—1 Korinica 1:19-21; 3:18-20.

Muria “Nai Vakavuvuli i Karisito”

O ira na vakaitavi ena ivalu ni lotu rauta na duanaudolu na yabaki sa oti era sega ni kila ni ibalebale ni kena muri na “[i]vakavuvuli i Karisito” e uasivi cake, e sega ni nodra kaya ga nira talairawarawa tiko vei Jisu Karisito. (Maciu 7:21-23) E kena ibalebale me muri vakavoleka na ivakavuvuli i Jisu e kune ena Vosa uqeti ni Kalou, na iVolatabu. (Maciu 7:15-20; Joni 17:17) E kaya o Jisu Karisito: “Kevaka dou sa muria tikoga na noqu vosa, dou sa qai noqu tisaipeli dina.” (Joni 8:31) E kuria: “Era na kila kina na tamata kecega ni dou sa noqu tisaipeli, kevaka dou sa veilomani.” (Neitou na matanivola kala.)​—Joni 13:35.

Na kena dina, ni o ira era vakaitavi ena ivalu ni lotu era coko ena veika “sa sega ni yaga ka lasu talega, e vaka nai tukuni vakatamata.” Sa rauta mera rawai na lewenivanua, ni nodra iliuliu ni lotu, nodra bisovi, “era kilai levu nira dau vala.” E “takalevu vei ira na italatala ni lotu na yalo ni vala,” e kaya na Cyclopedia of Biblical, Theological, and Ecclesiastical Literature, erau vola o McClintock kei Strong, “nira dau tu vakarau mera lako ina ivalu ke ra na rawata kina e so na ka vinaka.”

E lai tini i vei na ituvaki ca oqo? Oti ga nodratou mate na yapositolo lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri, sa ra vukitani sara ga mai na ivakavuvuli i Karisito na iliuliu ni lotu, me vaka ga na ka sa tukuna tu mai na Vosa ni Kalou. (Cakacaka 20:29, 30) Rau sa qai veitokani ga vakalevu na lotu sa vakaleqai tu kei na matanitu. Ena ikava ni senitiuri, a veisau o Constantine na empara ni Roma me lotu Vakarisito ni sa voleka ni mate. Sa qai kaya na Cyclopedia, “era uqeti na lotu Vakarisito yadua mera vakaitavi ena ivalu ni sa biu na Kauveilatai me sosomitaka na ivakatakarakara ena drotini.”

Era sega ni dau vakaitavi vaka oya na lotu Vakarisito. Ia na “vosa veicavilaki” ni tamata era lai cakava kina na veika a sega sara ga ni vakavuvulitaka na Karisito. (Kolosa 2:4) Sa dede na kena dau vakayagataki e so na itukutuku lasu me vakadonui kina na veivaluvaluti kei na veileti. Ke dua na tamata itovo vakalou se yaloyalovinaka e vakaitavi ena “ivalu, vaka e dau caka ena gauna e liu se nikua,” e kaya na Cyclopedia, “sa na sega tu ga ni duavata kei . . . na ivakavuvuli vakarisito.”

Na veilotu ena taudaku ni lotu ni Veivanua Vakarisito sa ra vakaitavi tale ga ena ivalu ena veisenitiuri sa sivi. Me vaka ga na veilotu ena Veivanua Vakarisito, era vakamatei ira era lotu vata kei ira tale e so ena vuku ni veicacati vakamatanitu, politiki, kei na lotu. Era vakayagataka na itovo kaukaua se na veivakarerei mera vukici ira kina e so mera vakabauta vata. Mera rawata nodra inaki, e so era vakaitavi kina ena veivakamatematei vakaloloma sara. Era sega kina ni duidui mai na lotu ni Veivanua Vakarisito.

Tawase Mai Vuravura

Era galala vakacava na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri mai na vakadavedra ena ivalu kei na veika vakapolitiki ni nodra gauna? Rua na ivakavuvuli e vukei ira. Kena imatai, na ivakaro i Jisu vua na yapositolo o Pita ni vakayagataka o Pita na iseleiwau me taqomaki Jisu: “Daramaka tale na nomui seleiwau ki na kena taga: ni ra na mate e nai seleiwau ko ira kece era taura nai seleiwau.” (Maciu 26:52) Kena ikarua, na ka e kaya vei Pailato o Jisu ni tarogi ena ivakarau ni nona veiliutaki: “Sa sega ni vakavuravura na noqu matanitu: kevaka sa vakavuravura na noqu matanitu, era na qai vala na noqu tamata, me’u kakua ni soli yani vei ira na kai Jutia: ia oqo, sa sega ni vu eke na noqu matanitu.”​—Joni 18:36.

Era muria vakacava na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri na ivakavuvuli oqo? Era sega sara ga ni tiki kei vuravura, ra qai tawaveitovaki ena veika vakapolitiki kei na veika vakaivalu. (Joni 15:17-19; 17:14-16; Jemesa 4:4) Era bese ni vala kei ira era kaivata. E matata mai na itukutuku ni veigauna nira sega ni curu na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri ena isoqosoqo vakapolitiki ni Jiu se ena mataivalu ni Roma. Ena gauna vata oya, era sega tale ga ni kaya vei ira na iliuliu vakapolitiki na ka mera cakava, ni oya e sega ni nodra itavi.​—Kalatia 6:5.

Ena ikarua ni senitiuri S.K., e vola o Justin Martyr, nira ‘tukitukia nodra iseleiwau me batinisiviyara’ na lotu Vakarisito. (Maika 4:3) Me isau ni nodra saqata e so na vakabauta ni lotu Vakarisito, e taroga kina o Tertullian: “Ena donu beka ke dua e vakayagataka na iseleiwau ena nona cakacaka, ni kaya na Turaga ni o ira era tauri iseleiwau era na mate ena iseleiwau?”

“Talairawarawa Vua na Kalou, me Kakua ga Vei Ira na Tamata”

E sega ni rawarawa na veika era sotava na lotu Vakarisito taumada nira sega ni vakaitavi ena ivalu. E veisaqasaqa sara ga kei na vakabauta ni gauna oya. O Celsus, e meca ni lotu Vakarisito, e dau vakalialiai ira ena nodra cakava oya. E vakabauta ni dodonu me vakaitavi na tamata kece ena ivalu ke vakarota na matanitu. Dina ni kaukaua na veitusaqati, era sega ga ni via muria na lotu Vakarisito taumada na ivakavuvuli vakatamata e veisaqasaqa kei na ivakavuvuli i Karisito. Era kaya: ‘Keimami na talairawarawa vua na Kalou, me kakua ga vei ira na tamata.’​—Cakacaka 4:19; 5:29.

O ira na iVakadinadina i Jiova ena gauna oqo era muria na nodra ivakaraitaki na lotu Vakarisito taumada. Me kena ivakaraitaki era bese ni vakaitavi ena ivalu ni veilabalabati nei Hitler ena gauna ni veiliutaki ni Nazi mai Jamani. Era bolea mera vakacacani vakaca, ke ra mani mate sara ga kina, mera kua ga ni beca na ivakavuvuli ni tawaveitovaki vakarisito. E tukuni ni “veimama vei ira era vesu qai duanaikava era vakamatei” vei ira na Nazi nira dei toka ga ena ivakavuvuli ena iVolatabu. (Of Gods and Men) Koya gona, mai na tini vakacaca na milioni era mate ena iKarua ni iValu Levu, e sega ni dua e veivakamatei kina na iVakadinadina i Jiova. O ira na iVakadinadina era sega ni via vakamatei ira tale e so, era dau bolea ga na mate me vaka era cakava e levu vei ira.

Veika me Vulici

Na cava eda vulica mai na veika sa ra yaco oti? Dua oqo: Na vuku vakatamata e vakavuna na veicati kei na vakadavedra vei ira na tamata kei na veimatanitu. E kaya vakadodonu na Dauvunau 8:9: “Sa lewa kina na tamata vua na tamata tani ka sa mani ca kina.” Na Vosa ni Kalou ena Jeremaia 10:23 e kaya na vuna: “Sa sega ni vu mai vua na tamata na nona sala: sa sega ni vu mai vua na tamata sa lako tu me lewa na nonai lakolako.” Na Kalou a sega ni bulia na tamata me liutaki koya ga. E vakadinadinataki oqo ena itukutuku ni veigauna.

Eda sega ni rawa ni veisautaka na ka era cakava na veimatanitu nira tokaruataka na veika e vakavuna na leqa ena veigauna sa oti, se tu vei keda na dodonu meda saga ni vakamasuti ira mera muria e dua na ivakarau. Ia meda kua ga ni lai coriti ena nodra veileti kei na noda duavata kei ira. A kaya o Jisu vei ira nona imuri: “Ni ra sa sega ni vakavuravura, me vaka ka’u sa sega ni vakavuravura.” (Joni 17:14) Meda kua ni vakaitavi ena veileti ni veimatanitu, meda vakalaiva na Vosa ni Kalou, na iVolatabu—me dusimaki keda—sega ni ivakavuvuli vakatamata e dauveiveisau.​—Maciu 7:24-27; 2 Timoci 3:16, 17.

Veigauna Totoka Mai Muri

Na Vosa nuitaki ni Kalou e sega wale ga ni tukuna na veika sa yaco oti kei na veika edaidai. E veidusimaki tale ga ena veigauna e se bera mai. (Same 119:105; Aisea 46:9-11) E boroya tale ga vakamatata na inaki ni Kalou me baleta na vuravura. Ena sega ni vakalaiva mera vakarusa na tamata na vuravura oqo nira vakayagataka vakatani na kaukaua era rawata mai na levu ni vuku vakasaenisi. Ena raica me Parataisi tale na vuravura me vaka na nona inaki taumada.​—Luke 23:43.

Ena tikina oqo e kaya kina na Vosa ni Kalou: “Ni ra na tiko ga e na vanua na yalododonu, ka ra na tiko dei kina na yalodina. Ia ko ira na tamata ca era na muduki tani e vuravura, kei ira na dautalaidredre era na cavu laivi maikina.” (Vosa Vakaibalebale 2:21, 22) Sa voleka sara ni vakavatukana na ka oqo, ni veika nikua e vakaraitaka nida sa bula tu oqo ena “iotioti ni veisiga” ni ivakarau ni veika ca. (2 Timoci 3:1-5, 13, NW) Na iotioti tale ga ni veisiga oqo sa lekaleka, sa voleka sara ni cava. E vakavulici keda na parofisai ena iVolatabu: “Ko vuravura sa lako tani yani, kei na kena gagadre talega; ia ko koya sa cakava na ka sa vinakata na Kalou, sa tu dei ga ka sega ni mudu.”​—1 Joni 2:17; Taniela 2:44.

Na Kalou sa voleka ni “vakawabokotaki ira era sa vakawabokotaki vuravura,” qai sosomitaka na vuravura oqo e levu kina na ca ena vuravura vou era na “tiko kina nai valavala dodonu.” (Vakatakila 11:18; 2 Pita 3:10-13) Vei ira na bula, “ena tavoya tani kecega na wai-ni-mata mai na matadra; ia ena sega tale na ciba, se na rarawa, se na tagi, ka na sega tale na vutugu.” (Vakatakila 21:1-4) Sa na oti vakadua na ivalu kei na itovo kaukaua ni sa na vakayacori na parofisai ena Aisea 2:4: “Ka ra na tukitukia na nodrai seleiwau mei bati ni siviyara, kei na nodra moto mei sele ni samaki: ena sega ni lavei seleiwau e dua na matanitu ki na dua na matanitu, a ra na sega ni vulica tale nai valu.” O keda tale ga e rawa nida marautaka na gauna totoka oya kevaka eda vuli mai na veika sa ra yaco oti.​—Joni 17:3.

[Tikina bibi ena tabana e 11]

Era vuli na iVakadinadina i Jiova vei ira na lotu Vakarisito ena imatai ni senitiuri

[iYaloyalo ena tabana 8, 9]

E kaya o Jisu ni nona matanitu e sega ni vakavuravura

[iYaloyalo ena tabana e 10]

Na Vosa ni Kalou e yalataka na bula tawamudu e uasivi ena parataisi