Muria ‘na Sala Dodonu’

“NA YALODODONU ena yaco ga vua na vinaka,” e kaya na parofita o Aisea, “ni ra na kania na vua ni nodrai valavala.” A kaya tale ga: “A nodra sala na yalododonu sa dodonu sara.” (Aisea 3:​10; 26:⁠7) O koya gona, kevaka eda vinakata me tini vinaka na veika eda cakava, ena vinakati meda caka dodonu ena mata ni Kalou.

Ena rawa vakacava meda muria na sala dodonu? Na veivakalougatataki cava eda na sotava kina? Ena yaga vakacava vei ira na tani na noda muria tiko ga na ivakatagedegede dodonu ni Kalou? Ena wase e 10 ni Vosa Vakaibalebale, a sauma kina na veitaro oqori o Tui Solomoni e Isireli makawa ena nona vakatauvatani ira na yalododonu kei ira na tamata ca. A vakayacora oqo, ena nona cavuta vaka13 na vosa “yalododonu[s].” E kune vakaciwa ena tikina e 15 me yacova na 32. Noda dikeva na Vosa Vakaibalebale 10:​15-​32, ena vakayaloqaqataki keda.a

Taura Matua na iVakavuvuli

A dusia tiko o Solomoni na bibi ni ivalavala dodonu. E kaya: “A nonai yau na vutuniyau sa nona koro kaukauwa: a nodra dravudravua na dravudravua sai koya era ca kina. A nona cakacaka na yalododonu sa ka ni bula. A vua ni nona oca na tamata ca nai valavala ca.”​—Vosa Vakaibalebale 10:​15, 16.

Na iyau e rawa ni taqomaki keda mai na noda sotava e so na bula dredre, vaka ga na koro e viribaiti vinaka tu, e itataqomaki vei ira na lewena. Ia, na dravudravua e rawa ni veivakaleqai ke yaco e so na leqa tubukoso. (Dauvunau 7:​12) A rairai vakavotuya tale tiko ga na tui vuku na kedrau rerevaki na iyau kei na dravudravua. E rawa ni na vakanuinui vakatabakidua na tamata vutuniyau ina nona iyau, nona vakasamataka ni nona iyau e “vaka na bai cecere.” (Vosa Vakaibalebale 18:11) Ia, ena nanuma cala kina o koya e dravudravua ni tawayaga na nona bula mai muri baleta ni dravudravua. O koya gona, erau sega ni rawata ruarua kina na yaca rogo vinaka vua na Kalou.

Ena yasana kadua, ke levu se lailai na ka e taukena vakayago na tamata yalododonu, na nona ivalavala dodonu ena kune kina na bula. E rawa vakacava? E lomavakacegu ena ka ga sa tu vua. E sega ni vakalaiva na nona ituvaki vakailavo me vakacaraka na kena irogorogo ena mata ni Kalou. Vutuniyau se dravudravua, nona bula na tamata yalododonu ena vakamarautaki koya ena gauna oqo qai nuitaka na bula tawamudu ena gauna mai muri. (Jope 42:​10-​13) Ena sega ni sotava na tamata ca e dua na ka vinaka kevaka mada ga e vakaiyau. E sega ni vakayagataka vakadodonu na nona iyau, e sega ni bula me salavata kei na inaki ni Kalou, ia e vakayagataka na nona iyau me bukana ga kina nona bula ivalavala ca.

“Sa lakova na sala ni bula ko koya sa vakabauta nai vakavuvuli,” a tomana na tui kei Isireli, “ia ko koya sa bese ni vunauci sa lako sese tiko.” (Vosa Vakaibalebale 10:17) E kaya e dua na vuku ni iVolatabu ni rawa ni vakamatatataki na tikina oqo ena rua na sala. Dua, sa lakova tiko na sala ni bula na tamata e ciqoma na ivakavuvuli qai cakava tiko ga na ivalavala dodonu, ia o koya sa bese ni vunauci sa lakosese mai na sala oya. Na tikina oqo e rawa tale ga ni vakaibalebaletaka ni “o koya sa muria na ivakavuvuli sa vakaraitaka na sala ni bula [vei ira na tani baleta nira vuli mai na nona ivakaraitaki], ia o koya sa bese ni vakadodonutaki sa vakasesei ira na tani.” (Vosa Vakaibalebale 10:​17, New International Version) Se e vei vei rau e kena ibalebale dodonu, e bibi dina ga meda taura matua na ivakavuvuli da qai kua ni besetaka na veivunauci!

iSosomi ni Veicati na Veilomani

A vakamacalataka tarava o Solomoni e rua na tiki ni vosa vakaibalebale e tautauvata na ka erau tukuna, na ikarua ni tikina e vakadeitaka ga na kena imatai. E kaya: “Ko koya sa vunia na veicati e na tebenigusu lasu.” Ke dua e cata tiko e lomana e dua tale qai ubia ena nona dau vosa vakavinaka qai veicavilaki, e veivakaisini​​—⁠e “tebenigusu lasu.” A tomana gona kina na tui vuku: “[O] koya sa cavuta na kakase,  . . . sa tamata lialia.” (Vosa Vakaibalebale 10:18) E so era sega ni kinoca rawa na veicati, ra sa qai veibeitaki vakailasu se vakatetea na vosa ni veivakadiloi me baleti koya era cata tiko. E ka vakalialia oqo baleta ni na sega ni veisautaka na tamata e cati tiko oya na nona vosavakacacataki. Ni rogoca e dua e vakasama na veibeitaki oya ena tini beci koya ga kina na dau vosavakacaca. O koya gona, ena vakararawataki koya ga o koya e vakatetea tiko na itukutuku lasu.

Na sala ni yalododonu e sega ni dau lai coko ena lawaki se vosavakacaca. A tukuna vei ira na Isireli na Kalou: “Mo kakua ni cata na wekamu e lomamu.” (Vunau ni Soro 19:17) A vakasalataki ira na vakarorogo o Jisu: “Lomani ira [sara mada ga] na nomudou meca ka masulaki ira era vakacacani kemudou, mo dou luvena kina na Tamamudou mai lomalagi.” (Maciu 5:​44, 45, VV) Ena uasivi dina ke da vakasinaita na lomada ena loloma, sega ena veicati!

‘Tarova na Tebenigusu’

Nona vakabibitaka tiko na kena qarauni na yame, e kaya kina na tui vuku: “Ni sa levu na vosa ena sega ni yali na ka ca, ia ko koya sa tarova na tebenigusuna sa vuku.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:⁠19.

“Na tamata lialia sa dauvosa tiko.” (Dauvunau 10:14) Na gusuna “sa tovure tu [kina] na ka lialia.” (Vosa Vakaibalebale 15:⁠2) E sega ni tukuni tiko e ke ni tamata kece ga e dauvosa e lialia. Ia, e rawarawa dina vua e dauvosa me coriti ena kakase se vakauvosa! Na vosa vakalialia e rawa ni dau vakacacani kina na kena irogorogo e dua, e vakamosi yalo, ia kina na veicati, kei na veimoku sara mada ga. “Ni sivia na vosa, sa kune kina na ivalavala ca.” (Vosa Vakaibalebale 10:​19, An American Translation) Kuria oya, e dau votivoti na tiko kei na tamata e nanuma ni kila kece ga na ka. Me kua mada ga ni dau sivia na noda vosa.

Eda sega wale ga ni saga meda kua ni lasu, baleta ni o koya e tarova na tebenigusuna sa cakacaka vuku. E vakasama vakailiu ni bera ni vosa. Ni uqeti koya na nona lomana na ivakatagedegede i Jiova kei na nona gagadre dina me vukei ira na wekana, ena qarauna na ka e tukuna. Ena vosa vakayalololoma qai vakayalovinaka. Ena vakasamataka vakavinaka na vosa ena tauca me rogo matau qai veivukei tale ga. Nona vosa e vaka na “moli koula e na kato siliva”​​—⁠e vukutaki qai veidokai ena veigauna kece.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 25:⁠11.

“Vakani Ira na Lewe Vuqa”

“Na yamena na yalododonu sa siliva talei,” e tomana o Solomoni ena nona kaya, “ia na lomadra na tamata ca sa sega so ni yaga.” (Vosa Vakaibalebale 10:20) Na ka e cavuta na tamata yalododonu e taucoko vakaoti​​—⁠e talei, e vaka na siliva e vakasavasavataki oti, e tawaduka. E vakadinadinataki oqori vei ira na dauveiqaravi dina i Jiova ena nodra wasea yani vei ira na tani na kilaka e veivakabulai mai na Vosa ni Kalou. E vakavulici ira na Dauniveivakavulici Levu, na Kalou o Jiova, qai ‘solia vei ira na yame sa vakavulici rawa, mera vuku, ra tokona ena vosa na tamata sa ceguoca.’ (Aisea 30:20; 50:⁠4) Io, na yamedra e vaka na siliva talei ni vosataka na dina vakaivolatabu. Era vakamareqeta cake o ira na tamata lomadina na veika era tukuna na yalododonu mai na nona nanuma na tamata ca! Meda gumatuataka na tukuna yani na Matanitu ni Kalou kei na nona cakacaka veivakurabuitaki.

E dau veivakalougatataki dina na maliwai ira na yalododonu. “Sa vakani ira na lewe vuqa na tebenigusu ni yalododonu,” a tomana o Solomoni, “ia ko ira na lialia era mate ga ni sa sega vei ira na vuku.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:⁠21.

E rawa vakacava me “vakani ira na lewe vuqa na . . . yalododonu”? Na vosa vakaiperiu e vakayagataki e ke e dusia tiko na vakasama ni ‘veivakatawani.’ (Vosa Vakaibalebale 10:21) E basika tale ga kina na vakasama ni veituberi kei na veivakani, me vaka ga na nodra dau tubera, ra vakania na nodra sipi na ivakatawa ena gauna makawa. (1 Samuela 16:11; Same 23:​1-3; Sere i Solomoni 1:⁠7) Na tamata yalododonu ena tuberi ira se dusimaki ira na tani ina sala ni yalododonu, nona vosa ena vakabulabulataki ira na rogoca. Kena itinitini, era na marau, bula vakacegu, ra qai rawa sara tale ga ni bula tawamudu.

Ia, vakacava na tamata lialia? Ni sega vua na vuku, ena sega ni vakaraitaka na rai dodonu se kauaitaka na veika ena sotava ena sala e muria tiko. Na tamata vaka oya ena cakava ga na ka e vinakata, e lecava na kena itinitini. Oya na vuna ena sauti koya ga kina na nona ivalavala. Na tamata yalododonu ena vukei ira na tani mera bula, ia na tamata e sega vua na vuku ena sega ni vakabulai koya rawa mada ga.

Cata na iValavala Velavela

Ena kilai vakalevu na nona itovo e dua ena veika e dau taleitaka kei na ka e sega ni taleitaka. Na dina ni vosa oqo a kaya kina na tui kei Isireli: “Sa vaka na qito vua na lialia me kitaka na ka ca: ia na tamata yalomatua sa taukena na vuku.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:⁠23.

Era raica na ivalavala velavela e so me vaka na qito, ra qai vakaitovotaki ira kina me vaka ga e ka ni “lasa.” Era sega ni ciqoma nida na dui vakatusai keda kece ga vua na Kalou, ra qai lecava na cala ni nodra ilakolako. (Roma 14:12) Na veve ni nodra vakasama e sa yacova e dua na iyacoyaco mera lai nanuma kina ni sega ni raica na Kalou na nodra cakacala. Era tukuna tiko ena veika era cakava: “Sa sega na Kalou.” (Same 14:​1-3; Aisea 29:​15, 16) E ka vakalialia!

Ena yasana kadua, na tamata yalomatua e kila ni ivalavala velavela e sega ni ka ni qito. E kila ni cata na Kalou, ena rawa tale ga ni vakaleqa nodrau veiwekani. Na ivalavala vaka oya e ka vakalialia baleta ni beci kina e dua, e vakaleqa na bula vakawati, e vakacaraka na vakasama kei na yago, qai tini sara ina mate vakayalo. Ena ka vukutaki vei keda meda cata na ivalavala velavela, meda lomana na vuku me vaka ga na noda lomana e dua na ganeda.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 7:⁠4.

Taravaki Ena Yavu Vinaka

Nona dusia tiko na bibi ni kena taravaki na nona bula e dua ena yavu e vinaka, a cavuta kina o Solomoni: “Ena yaco ga vua na tamata ca na ka sa rerevaka ko koya, ia ena soli vua na yalododonu na ka e gadreva. Ni sa lako tani yani na covulaca, sa qai yali vata talega na tamata ca: ia sa nei koya na yalododonu na yavu e sega ni oti.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:​24, 25.

Era dau rerevaki vakalevu na tamata ca. E muri, ena sauti koya ga na nona ivalavala rerevaki. Ni sega ni yavutaki koya ena ivakavuvuli dodonu, ena vaka dina na vale e kasura ni ravuta na cava kaukaua. E bale, ni sega vua na igu me vorata rawa kina na veika dredre. Ena yasana kadua, na tamata yalododonu ena vaka na tamata e cakava na ka e tukuna o Jisu. O koya e “tamata vuku, sa tara na nona vale e na dela ni vatu.” E kaya o Jisu, “a sa tau mai na uca, ka coka mai na dobui, ka liwa na cagi, ka tabaka na vale ko ya; a sa sega ni bale: ni sa tauyavutaki e na vatu.” (Maciu 7:​24, 25) E dei na tamata oya​​—⁠nona vakasama kei na veika e cakava e yavutaki dei ena ivakavuvuli vakalou.

Bera ni veidutaitaka na kedrau duidui na tamata ca kei na tamata yalododonu, a solia na tui vuku na veivakaroti e lekaleka qai bibi. E kaya: “Me vaka na wai wiwi ki na batida, kei na kubou ki na matada, sa vakakina na vucesa vei ira sa talai koya.” (Vosa Vakaibalebale 10:26) E dau vakawiwibati na wai wiwi. Na acetic acid e tiko kina ena vakawiwitaka na gusuda, tini sara ena wiwi ni batida. E dau katia qai rara na mata ena kubou. O koya ena sauma na tamata vucesa me cakacaka vua se me matataki koya, ena kunea kina na veilecayaki qai vakalusia tale ga na nona ilavo.

“A Sala i Jiova sa Vu ni Kaukauwa”

A tomana na tui kei Isireli: “A rerevaki Jiova sa vakaikuritaki kina na siga: ia na nodra gauna nai valavala ca ena vakalekalekataki. A ka era nuitaka na yalododonu era na rekitaka: ia na ka era nuitaka nai valavala ca ena sega ni yaco.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:​27, 28.

Ena tuberi koya na tamata yalododonu na rere vakalou qai saga tale ga me vakamarautaki Jiova ena veika e dau vakasamataka, nona ivosavosa, kei na nona itovo. E kauaitaki koya na Kalou qai dau raica tale ga me yaco na veika e namaka me vakayacora ena yalododonu. Ia, na tamata ca e sega ni vakalou na nona bula. Levu na gauna ena vaka me yaco na ka e nuitaka ia e sega ni dei, ni vakavuqa ena tini koso ga na nona bula mai na ivakarau voravora, se mai na tauvimate ena vuku ni nona veitaliataka na nona bula. Ena yali kece na ka e nuitaka ena siga e mate kina.​​—⁠Vosa Vakaibalebale 11:⁠7.

“A sala i Jiova sa vu ni kaukauwa vei ira na yalododonu,” e kaya o Solomoni, “ia na rusa ga ena yaco vei ira na daucaka ca.” (Vosa Vakaibalebale 10:29) Na sala i Jiova e vakaibalebaletaki e ke, e sega ni sala ni bula e dodonu meda lakova, ia na sala ena lewai ira kina na kawatamata na Kalou. “A Uluvatu! sa sega ni cala na nona cakacaka,” e kaya o Mosese, “ni sa dodonu na nonai valavala kecega.” (Vakarua 32:⁠4) Ni dodonu na ka kece e cakava na Kalou e kena ibalebale na nodra taqomaki na yalododonu, kei na nodra rusa na tamata ca.

E vu ni kaukaua dina o Jiova vei ira na nona tamata! “Ena sega sara ni yavalati na yalododonu: ia ko ira nai valavala ca era na sega ni vakatawai vuravura. A gusuna na yalododonu sa dautubura na ka vuku: ia na yame sa vosavakatani ena seledruti laivi. A tebenigusuna na yalododonu sa kila na ka e vinaka: ia na gusudra nai valavala ca sa vosataka na ka vakatani.”​​—⁠Vosa Vakaibalebale 10:​30-​32.

Ena lako vinaka na bula vei ira na yalododonu, ra qai vakalougatataki nira muria tiko na sala dodonu. Io, “na veivakalougatataki maivei Jiova sa ia na veivakavutuniyautaki, ka sa sega ni kuria ko koya e na ka rarawa.” (Vosa Vakaibalebale 10:22) Meda cakava tiko mada ga na ka e salavata kei na ivakavuvuli vakalou. Meda tarova tale ga na tebenigusuda da qai vakayagataka na yameda meda vakavulici ira na tani ena itukutuku dina e veivakabulai mai na Vosa ni Kalou qai tuberi ira ena sala ni yalododonu.

[iVakamacala e ra]

[iYaloyalo ena tabana e 26]

E rawa ni vaka na “siliva talei” na yame