‘Na Tamata Vinaka e Dau Kune Loloma Vua na Kalou’

E IVUREVURE ni bula na Kalou o Jiova. (Same 36:9) Io, “Sa i koya ga eda sa cegu tiko ka yavala, ka bula voli kina.” (Cakacaka 17:​28, VV) Sega li nida via vakavinavinaka nida vakasamataka na veivakalougatataki ena solia vei ira era veiwekani voleka kei koya? E “[i]solisoli walega ni Kalou na bula tawa mudu.” (Roma 6:​23) O koya gona, e bibi dina meda saga me lomani keda o Jiova!

E vakadeitaka vei keda na daunisame ni na ‘solia na Kalou na loloma.’ (Same 84:11) Ia, ena solia vei cei? Ena gauna oqo, e levu era dau lomani ira na tani baleta beka ga nira vuli vinaka, vakavatu, roka ni kulidra, na yavusa era kawa mai kina, kei na veika vaka oya. Ia e dau lomani cei na Kalou? A sauma na tui kei Isireli makawa o Solomoni: “Na tamata vinaka e daukune loloma maivei Jiova: ia na tamatai lawaki ca ena vakacala ko koya.”​​—Vosa Vakaibalebale 12:2.

E matata vinaka ni o Jiova e taleitaki ira na tamata vinaka​​—e dua e dau caka vinaka. Ena laurai tale ga vua na tamata dau caka vinaka na ivalavala me vaka na lewamatau, lewadodonu, yalomalumalumu, yalololoma, kei na yalomatua. Nona vakasama e vinaka, nona vosa e veivakauqeti, e dodonu qai yaga na ka e dau cakava. Na imatai ni iwasewase ni ika12 ni wase ni ivola na Vosa Vakaibalebale, e vakaraitaka vei keda na sala e yaga kina na ivalavala vinaka ina noda bula ni veisiga. Noda dikeva gona na veika e tukuni kina ena solia vei keda na ‘vuku meda caka vinaka.’ (Same 36:3) Nida vakayagataka na ivakasala vuku oya ena vukei keda meda kune loloma vua na Kalou.

Gadrevi na Lewamatau

“O koya sa vinakata ni vakavulici sa vinakata na vuku,” e kaya o Solomoni, “ia ko koya sa cata ni vunauci sa druma.” (Vosa Vakaibalebale 12:1) E vinakata na tamata vinaka me vakavinakataka tiko ga nona bula, ena dau taleitaka gona me vakavulici. E dau totolo sara na nona vakayagataka na ivakasala e soli vua se na kena e rogoca mai na soqoni vakarisito. Na veivosa ena iVolatabu kei na ivola vakaivolatabu e vaka na mata ni moto e cokai koya tiko me muria na sala dodonu. Ena qara na vuku qai taurivaka me vakadodonutaka na nona ilakolako. Io, o koya sa vinakata ni vakavulici sa vinakata tale ga na vuku.

E bibi gona vei ira na dauveiqaravi dina mera na vakavulici​—vakauasivi na noda vakavulici keda se lewai keda vakamatau! Eda na diva beka me titobu na noda kila na Vosa ni Kalou. Rairai eda na gadreva me laulau cake na noda cakacaka vakaitalatala da qai qasenivuli maqosa ni Vosa ni Kalou. (Maciu 24:14; 28:​19, 20) Ia me vakavatukana oqori ena gadrevi meda vakavulici keda se da lewai keda vakamatau. Ena gadrevi tale ga oqori ena so tani tale na basoga ni bula. Me kena ivakaraitaki, e binikasauru tu nikua na itukutuku e nakiti me garovi kina na itovo vakasisila. Sega li ni na gadrevi na lewamatau me tarova na mata me kua ni raica na ka e tawadodonu? Kuria, na “ka ca e nanuma na loma ni tamata mai na gauna sa cauravou kina,” o koya gona na vakasama ca e dau vure ga mai ena noda vakasama. (Vakatekivu 8:​21) E gadrevi kina na lewamatau me kua ni vakananumi tale tiko.

Ena yasana kadua, o koya e cata ni vunauci, e cata tale ga na vuku se na nona vakavulici. Ke da laiva gona me lewai keda na ivakarau ga ni tamata ivalavala ca, oya nida dau cata na veivunauci, eda rawa ni kaya nida sa biuti keda sobu kina ina ivakatagedegede ni manumanu​—nira sega ni vakaduiduitaka rawa na vinaka mai na ca. Ia, ena dodonu meda valuta na malumalumu oqo.

“Na Wakadra . . . ena Sega ni Yavalati”

Na tamata vinaka ena sega ni veidabui se veve na nona ivalavala. Me lomani keda o Jiova ena bibi tale ga meda ivalavala dodonu. A lagata o Tui Tevita: “Ni sai kemuni, Jiova, ena vakalougatataka na yalododonu; ko ni na vakavolivoliti koya e na loloma me vaka e nai sasabai.” (Same 5:​12) Nona vakatauvatana tiko na nona bula na yalododonu kei na tamata dau caka ca, a kaya kina o Solomoni: “Ena sega ni vakataudeitaki na tamata e nai valavala ca: ia na wakadra na yalododonu ena sega ni yavalati.”​—Vosa Vakaibalebale 12:3.

Era na rairai tiko vinaka beka na tamata dau caka ca. Dikeva mada na ka a sotava na daunisame o Esafa. “Ia koi au,” a kaya, “sa voleka ni lako sese na yavaqu; sa voleka ni tidara na noqui lakolako.” Cava na vuna? A sauma o Esafa: “Ni’u a vuvutaki ira na lialia, ni’u a raica na nodra tiko vinaka na tamata caka ca.” (Same 73:​2, 3) Ia ni sa lako ina vale tabu ni Kalou, a qai kila ni sa lesi ira o Jiova ena sala titidara. (Same 73:​17, 18) Ena sega ni dede na nodra rawaka na tamata dau caka ca. Na cava gona meda via lai vuvutaki ira kina?

Ena yasana kadua, era na tudei ga o ira e lomani ira o Jiova. Era na vaka na dei ni dua na waka ni kau, e kaya o Solomoni: “Na wakadra na yalododonu ena sega ni yavalati.” (Vosa Vakaibalebale 12:3) Ena sega beka ni laurai na waka ni dua na vunikau levu, ia e rawa ni na salava e dua na yalava levu me na vakadeitaka tu na vunikau ena gauna ni waluvu se ni tataba na cagi. Ena rawa sara mada ga ni tutaka na uneune kaukaua na vunikau levu vaka oqo.

Me vaka ga na nodra curuma na lomaniqele bulabula na waka ni kau vaka oqo, e dodonu vaka tale ga kina meda vakalevutaka na gauna me curuma kina na noda vakasama kei na lomada na Vosa ni Kalou, meda gunuva kina na wai dau soli bula. Ena kaukaua qai sega ni yavalati rawa kina na noda vakabauta, qai dei tale ga kina na noda inuinui. (Iperiu 6:​19) Eda na sega ni “veitosoyaki ka veikauyaki e na cagi kecega ni vakavuvuli [lasu].” (Efeso 4:​14) E dina nida na vakila na veivakatovolei dredre se da na vakayavalati sara nida sotava na leqa. Ia ‘na wakada ena sega ni yavalati rawa.’

“Na Yalewa Nuitaki Sai Sala Talei Vua na Watina”

Levu era kila na ivosavosa oqo, “Na veitokoni ni marama vinaka e lai rawaka kina o turaga.” Nona tukuna tiko na bibi ni nona dau veitokoni e dua na marama, a kaya o Solomoni: “Na yalewa yalovakamarama [se, “nuitaki,” NW] sai sala talei vua na watina: ia ko koya sa ia na veivakamaduataki sa vaka nai vakavuca ni suina.” (Vosa Vakaibalebale 12:4) Na vosa “nuitaki” e vauci kina e vuqa na itovo vinaka. Nona itovo e dua na yalewa vakawati vinaka, e vakamacalataki vakamatailalai ena Vosa Vakaibalebale wase 31, e okati kina na mamakutu, yalodina, kei na yalomatua. Ni dua na yalewa vakawati e kune vua na veitovo oqo e isala talei dina vei watina, na nona itovo vinaka o yalewa e sega wale ga ni dokai kina o watina era raici koya cake tale ga kina na tani. Ena sega vakadua ni saga o yalewa me uasiviti watina, se qati koya ena rogo. Ia, ena saga ga me dua na dauveivuke vei watina.

Na cava e rawa ni vakamaduataki koya kina e dua na yalewa vakawati, qai cava ena yaco kina? Ena rawa ni yaco oqo ke vakaivalavalataki koya ena itovo vakamadua me vaka na veileti kei na kena e lolovira sara na veibutakoci. (Vosa Vakaibalebale 7:​10-​23; 19:13) Ni cakava na itovo oqo e dua na yalewa vakawati ena vakacaraka na bula i kena isa. E vaka na ‘ivakavuca ni sui’ o yalewa ni na “vakaleqa na bula i watina tagane, me vaka na mate e vakamalumalumutaka na yago,” e kaya e dua na ivola. “Ke da vakayagataka e dua na noda ivosavosa nikua, e rawa ni tukuni ni vaka na ‘kenisa’​—ena kania vakamalua na yago,” e kaya e dua tale na ivola. Mera saga mada ga na yalewa vakawati lotu Vakarisito mera vuataka na itovo ni yalewa nuitaki me lomani ira kina na Kalou.

Vakananuma Tiko, Vakayacora, Qai Tauca na Vuana

Ni dau vakananumi tiko e dua na ka ena lai tini ga me vakayacori, ena tauci tale ga kina na vuana. Tarava, sa qai vakamacalataka o Solomoni ni veitaravi na ka e dau vakananumi qai lai tini vakayacori, ena nona vakatauvatani ira na yalododonu kei ira na tamata dau caka ca. A kaya: “A nodra vakanananu na yalododonu sa ka dodonu: ia na ka era bosea nai valavala ca na vere. A nodra vosa nai valavala ca me ra la’ki batikadi: ia na gusudra na yalododonu ena vakabulai ira.”​—Vosa Vakaibalebale 12:​5, 6.

Nodra vakanananu tale ga na tamata vinaka e dau dodonu, e sega ni veivakaduiduitaki se veivakaisini. Na nodra lomana gona na Kalou kei ira na wekadra e uqeti ira na yalododonu me vinaka tale ga na nodra inaki. Ena yasana kadua, e dau uqeti ira na tamata dau caka ca na yalo ni nanumi ira ga. Era qaseqase​—nira lawakitaka na sala era rawata kina na ka era vinakata. E veivakaisini na nodra ivalavala. Era sega ni tu vakasuka mera viria na kedra dai na tawacala, e rawa nira cakava oqo ena mataveilewai nira soli itukutuku lasu. Na nodra vosa e vaka na nodra dau vakacaca na “batikadi,” nira vakamavoataki ira e sega ni dua nodra cala. Ia o ira na yalododonu, era sega ni vakaleqai nira yalomatua ra qai qarauni ira mai na nodra ilawaki na tamata dau caka ca. E rawa kina mera vakaroti ira na lecaika qai vueti ira mai na inaki ca era viria na tamata ca vaka oqo.

Na cava erau na tauca na tamata yalododonu kei na tamata dau caka ca? “Era sa vukici sara na tamata ca, ka ra sa yali,” a sauma o Solomoni, “Ia na nodra vale na tamata yalododonu ena tiko dei.” (Vosa Vakaibalebale 12:7) E kaya e dua na ivola, ni “vale e vakaibalebaletaka na nona vuvale kei na veika e vakamareqeta e dua, me rawa ni bula vinaka kina.” E rawa ni vakaibalebaletaka sara mada ga nona kawa na yalododonu. Se mani cava e vakaibalebaletaka, e matata vinaka na tikina bibi e tukuna tiko na vosa vakaibalebale: Ni o ira na yalododonu era na tudei nira vakatovolei.

Vinaka Cake Nona Bula na Yalomalumalumu

Nona vakabibitaka tiko na yalomatua, a kaya na tui Isireli: “Ena vakacaucautaki na tamata me vaka na nona vosa vuku: ia ko koya sa yalovakatani ena beci.” (Vosa Vakaibalebale 12:8) Na tamata yalomatua ena sega ni vosa vakalialia. Ena vakasamataka na ka e tukuna qai marautaka na nona veimaliwai kei ira na tani baleta na nona “vosa vuku” e digia vinaka kina na vosa ena cavuta. Ke sotava na vakatataro lialia e sega na betena, na tamata yalomatua ena “tarova na nona vosa.” (Vosa Vakaibalebale 17:27) Na tamata vaka oqo e dau vakacaucautaki, e marautaki koya tale ga o Jiova. E duidui dina o koya mai vua e sesewa na nona rai ni vu mai na nona “yalovakatani”!

Io, ena vakacaucautaki na tamata yalomatua, ia e vakavulici keda na vosa vakaibalebale e tarava na bibi ni yalomalumalumu. E kaya: “Sa vinaka ko koya sa beci, ka sa dua vua na dauveiqaravi, ka ca ko koya sa daudokadokai koya, ka sa lailai na kena.” (Vosa Vakaibalebale 12:9) E rairai kaya tiko e ke o Solomoni ni vinaka cake na tamata yalomalumalumu e lailai na ka e rawata, ni dua ga na nona dauveiqaravi, ni raici vata kei na dua e vakasabusabutaka na ka lailai e rawata ena nona saga me raici cake. Sa dua dina na ivakasala momona​—me veirauti na noda ivakarau ni bula kei na ka eda rawata!

Vulica Meda Tamata Vinaka Mai na Bula ni Qaravi Qele

Nona vakayagataka na bula ni qaravi qele, a vakavulica kina o Solomoni e rua na lesoni ni caka vinaka. A kaya: “Na tamata yalododonu sa maroroya na bula ni nona manumanu: ia na nodra yalololoma na tamata ca na lomaqa.” (Vosa Vakaibalebale 12:10) Na tamata yalododonu ena qarava vinaka na nona manumanu. Ena kila na veika era gadreva qai kauaitaka na nodra bula. Ia, na tamata dau caka ca ena rairai kaya ni lomani ira na manumanu, ena sega ga ni kauai ina veika era gadreva. E dau nanumi koya ga, ena maroroi ira ga na manumanu ke yaga vua. Ena nanuma beka ni sa veiganiti na nona qaravi ira na nona manumanu, ia vei keda na raica, e rawa ni okati me veivakalolomataki.

Na ivakavuvuli ni nodra qaravi vinaka na manumanu e vauci ira tale ga na manumanu era vakalasami e vale. Sa dua dina na veivakalolomataki ke vakalasami e vale na manumanu ra qai vakararawataki wale nira sega ni qaravi vinaka! Ke rarawa vakalevu na manumanu ni tauvimate se mavoa, ena ka vakayalololoma nida tinia na nodra bula.

Nona vakayagataka tale e dua na basoga ni qaravi qele​—oya na kena cukiraki​—a kaya o Solomoni: “O koya sa daucukita na nona were ena mamau e na kakana.” Io, e dau vakilai sara ga na yaga ni cakacaka vakaukaua. “Ia ko koya sa muri ira na tamata wale sa sega ni vakayalo.” (Vosa Vakaibalebale 12:11) Nona lekata na vakatulewa dodonu se kilaka dodonu, ena saga o koya e “sega ni vakayalo” na cicivaki bisinisi e kania na gauna, sega ni vakadeitaki na kena tubu vakailavo, qai sega wale ga na kena yaga. E matata vinaka na lesoni e vulici mai na rua na tikina oqo: Mo tamata yalololoma qai dau cakacaka.

Era na Vua na Yalododonu

“O ira na tamata ca era sa daudomona na nodra lawa na tamata ca,” e kaya na tui vuku. (Vosa Vakaibalebale 12:12a) E cakava rawa vakacava oqo na tamata dau caka ca? Ena nona domona na veika e rawati mai na sala lawaki.

Na cava e rawa ni kainaki vua na tamata vinaka? E dau vinakata me vakavulici qai dei vinaka na nona vakabauta. E tamata dau caka dodonu qai sega ni dau veivakaisini, e yalomatua qai yalomalumalumu, veikauaitaki qai mamakutu. Na “wakadra na yalododonu,” e kaya o Solomoni, “sa vua tiko.” (Vosa Vakaibalebale 12:12b) E kaya na American Translation: “Na wakadra na yalododonu ena tudei ga.” Na tamata vaka oqo e dei na nona bula qai sega ni yavalati rawarawa. Io, ‘na tamata vinaka e dau kune loloma vua na Kalou.’ O koya gona, meda “vakararavi vei Jiova, ka caka vinaka.”​—Same 37:3.

[iYaloyalo ena tabana e 31]

Me vaka na vunikau bulabula vinaka, na nona vakabauta na yalododonu ena sega ni yavalati rawa