O Cei ena Bula ena Siga i Jiova?

“Sa lako mai na siga ko ya, ena waqa me vaka na lovo.”​—MALAKAI 4:1.

1. E vakamacalataka vakacava o Malakai na rusa ni vuravura oqo?

A UQETA na parofita o Malakai na Kalou me vola na itukutuku vakadomobula ena yaco ena dua na gauna lekaleka ga oqo. Ena tara na bula ni tamata kece e vuravura na veika ena yaco oqo. E parofisaitaki ena Malakai 4:1: “Raica, sa lako mai na siga ko ya, ena waqa me vaka na lovo; ia ko ira kece era viavialevu, kei ira kece sa caka ca, era na vaka na vu-ni-sila: ia ena vakamai ira na siga ko ya sa lako mai, sa kaya ko Jiova ni lewe vuqa, me kakua kina ni vo vei ira na wakana se na tabana.” Ena vakacava na levu ni veivakarusai ena vuravura oqo? Ena vaka na vunikau sa vakarusai na wakana ni na sega ni bula rawa tale.

2. Era vakamacalataka vakacava e so na tikinivolatabu na siga i Jiova?

² O na rairai taroga, ‘na “siga” cava e parofisaitaka oqo o Malakai?’ Na siga vata ga e cavuti ena Aisea 13:​9, e kaya: “Raica, sa toro mai na siga i Jiova, sa ka rarawa dina sara e na cudru levu kei na cudru waqawaqa, me vakarusa na vanua: ia ena vaqeavutaka ko koya na kena tamatai valavala ca.” E vakamacalataka vaka oqo na Sefanaia 1:​15: “A siga ni cudru na siga ko ya, na siga ni ca kei na rarawa, a siga ni veivakacacani kei na veivakarusai, a siga butobuto ka loaloa, a siga ni o kei na butobuto levu.”

“Na Veivakararawataki Levu”

3. Na cava “na siga i Jiova”?

³ Ena ikarua ni kena vakayacori na parofisai i Malakai, “na siga i Jiova” e loma ni gauna e vakatokai me “veivakararawataki levu.” A parofisaitaka o Jisu: “Ni na qai levu sara na rarawa, [ se, “veivakararawataki levu,” NW] ka sega ni vakakina eliu mai nai vakatekivu kei vuravura ka yacova na gauna oqo, ka na sega sara talega emuri.” (Maciu 24:21) Vakasamataka mada na rarawa se vutugu e sotavi e vuravura me tekivu mai na 1914. (Maciu 24:​7-​12) Na iKarua ni iValu Levu mada ga era mate kina e sivia e 50 na milioni! Ia, ena levu cake sara na veivakarusai ena “veivakararawataki levu” sa roro mai oqo. Na veivakararawataki levu, se na siga i Jiova, ena cava ena Amaketoni, me mai mudu tale ga kina na iotioti ni veisiga ni vuravura ca oqo.​—2 Timoci 3:​1-5, 13; Vakatakila 7:​14; 16:​14, 16.

4. Na cava ena yaco ni sa cava na siga i Jiova?

⁴ Ni cava na siga i Jiova, sa na rusa na vuravura i Setani kei ira na tokona. Ena vakarusai e liu na lotu lasu. Tarava, erau sa na qai vakarusai na veiliutaki vakapolitiki kei na veika vakabisinisi i Setani. (Vakatakila 17:​12-​14; 19:​17, 18) E parofisaitaka o Isikeli: “A nodra siliva era na biuta ki na sala ni koro; kei na nodra koula ena vaka na ka velavela vei ira; a nodra siliva kei na nodra koula, ena sega ni vakabulai ira rawa e na siga ni cudru i Jiova.” (Isikeli 7:​19) E kaya na Sefanaia 1:​14 me baleta na siga oya: “Sa voleka mai na siga i Jiova na siga ka uasivi, sa voleka mai, io sa kusa sara mai.” Ni vakamacalataka vaka oya na siga i Jiova na iVolatabu, e dodonu meda vakadeitaka nida na cakava na veika e vinakata vei keda na Kalou.

5. Na cava era vakila o ira na rerevaka na yaca i Jiova?

⁵ Ni parofisaitaka oti na veika ena cakava na siga i Jiova ina vuravura i Setani, e qai volai ena Malakai 4:2 na ka e tukuna o Jiova: “Ia ena cadra mai vei kemudou sa rerevaka na yacaqu na Mata-ni-Siga ni yalo dodonu, ia na veivakabulai ena kauta lako e na tabana; ka dou na lako yani ka tubu cake me vaka na luve ni pulumokau e na loma ni bai.” O Jisu Karisito e “Mata-ni-Siga ni yalo dodonu.” E ‘rarama vakayalo kei vuravura’ o koya. (Joni 8:12) E ramase o Jisu ena nona veivakabulai, taumada ena veivakabulai vakayalo eda sa vakadinadinataka sara tiko ga ena gauna oqo, qai tarava na veivakabulai vakayago ena vuravura vou. Me vaka na vosa i Jiova, era “na lako yani ka tubu cake me vaka na luve ni pulumokau” nira rekitaka na nodra vagalalataki mai na bula dredre era sotava tu.

6. Na cibi ni qaqa cava era na marautaka na dauveiqaravi i Jiova?

⁶ Vakacava o ira na sega ni kauaitaka mera cakava na veika e vinakata o Jiova? E kaya na Malakai 4:3: “Dou [o ira na dauveiqaravi ni Kalou] na butuqaqi ira na tamata ca; ni ra na dravusa e ruku ni qeteqete ni yavamudou e na siga ka’u na cakava kina na ka oqo, sa kaya ko Jiova ni lewe vuqa.” Era na sega ni vakaitavi ena kena vakarusai na vuravura i Setani o ira na tamata era sokaloutaki Jiova. Ia, era “na butuqaqi ira na tamata ca” nira vakaitavi ena kena cibitaki na qaqa ni sa oti na siga i Jiova. A dua tale ga na cibi ni qaqa vaka oqo ni oti na kena vakarusai na mataivalu i Fero ena Wasa Damudamu. (Lako Yani 15:​1-​21) Ena dua tale ga na cibi ni qaqa vaka oqori ni sa kau laivi o Setani kei na nona vuravura. Era na qai kaya na vakabulai ena siga i Jiova: “Eda na reki ka marau ni sa ia na veivakabulai ko koya.” (Aisea 25:9) Sa na dua na gauna marautaki vei ira na vakadinadinataka ni sa vakalesui mai na veiliutaki i Jiova kei na kena vakarautaki na vuravura me marautaki kina na bula sautu!

Ucui Isireli o Lotu ni Veivanua Vakarisito

7, 8. Vakamacalataka na kedra ituvaki vakayalo na Isireli ena gauna i Malakai.

⁷ E vakadonui ira ga o Jiova o ira na qaravi koya, sega ni o ira na sega ni qaravi koya. E vaka tale ga oya ena gauna e vola kina na nona ivola o Malakai. Ena 537 B.S.K., era vakatikori lesu ina nodra vanua e dua na iwase lailai ni Isireli ni oti nodra vesuki tu e Papiloni me 70 na yabaki. Ia, ena senitiuri ga e tarava e suka tale na matanitu ina vukitani kei na ivalavala ca. E levu vei ira era vakarogorogocataka na yaca i Jiova; era vakanadakuya na nona lawa savasava; era vakadukadukalitaka na nona valenisoro nira vakacabora kina na manumanu mataboko, lokiloki, qai tauvimate; ra qai sereki ira na watidra ni cauravou.

⁸ Oya na vuna e tukuna kina vei ira o Jiova: “Ka’u na toro voleka vei kemudou me ia na veilewai, ia ka’u na kusarawa ni tukuna na nodra ca na daucakaisausau, kei na dauveibutakoci, kei na daububului vakailasu, kei ira era butakoca nai voli ni tamata cakacaka, kei na yada, kei na luveniyali, kei ira era bureitaka vua na vulagi na ka sa dodonu me nona, ka ra sega ni rerevaki au, . . . Koi au ko Jiova, ka’u sa sega ni veivukiyaki.” (Malakai 3:​5, 6) Ia, e sureti ira o Jiova na via saumaki mai na nodra valavala ca: “Dou lesu mai vei au, au na qai lesu yani vei kemudou.”​—Malakai 3:7.

9. E vakayacori taumada vakacava na parofisai i Malakai?

⁹ E vakayacori tale ga na vosa oya ena imatai ni senitiuri S.K. E dua na iwase lailai ni Jiu era qaravi Jiova tiko ra qai lewe ni “matanitu” vou era lotu Vakarisito era lumuti ena yalo tabu. Era qai lewe tale ga ni matanitu oya na kai Matanitu Tani. Ia e dua na iwase levu ni matanitu makawa o Isireli era sega ni vakabauti Jisu. Mani kaya kina o Jisu vei ira na lewe ni matanitu o Isireli: “Raica, sa qai biu vei kemudou na nomudou vale me lala didi.” (Maciu 23:38; 1 Korinica 16:22) Ena 70 S.K., me vaka e parofisaitaki ena Malakai 4:​1, e yameci Isireli vakayago kina na “siga . . . ena waqa me vaka na lovo.” E vakarusai kina o Jerusalemi kei na kena valenisoro, e tukuni ni sivia e duanamilioni era mate mai na dausiga, na veiletitaki ni veiliutaki, kei na nodra ravuravu na sotia ni Roma. Ia, o ira na qaravi Jiova era vakabulai mai na gauna ni rarawa oya.​—Marika 13:​14-​20.

10. Era ucui ira vakacava na Isireli ena imatai ni senitiuri o ira na italatala kei na lewe ni lotu ni Veivanua Vakarisito?

¹⁰ Na kawatamata, vakabibi o lotu ni Veivanua Vakarisito, e ucuya na matanitu o Isireli ni imatai ni senitiuri. O ira na iliuliu kei ira na lewenivanua era lewe ni lotu ni Veivanua Vakarisito era taleitaka cake ga na ivakavuvuli ni nodra lotu mai na veika dina e vakavuvulitaka o Jisu. Era beitaki vakalevu na italatala ni lotu. Era sega ni via vakayagataka na yaca i Jiova, era kauta laivi sara ga mai na nodra ivakadewa ni iVolatabu. Era beci Jiova ena nodra vakavuvulitaka na ivakavuvuli e sega ni vakaivolatabu me vaka na vakamai tawamudu mai eli, na Letoluvakalou, na tawamate rawa ni yalo, kei na bula vakaidewadewa. Era kauta laivi na vakarokoroko e dodonu me vagolei ga vei Jiova, me vaka era cakava na bete ena gauna i Malakai.

11. Era vakaraitaka vakacava na veilotu e vuravura se o cei era qarava dina tiko?

¹¹ Ena 1914, na gauna e tekivu kina na iotioti ni veisiga, era liutaki ira na veilotu e vuravura o ira na kaya nira lotu Vakarisito nira vakaraitaka kina se o cei era qarava dina tiko. Ena rua na ivalu levu kei vuravura, era uqeti ira na lewe ni nodra lotu mera veivaluvaluti vakamatanitu, dina ga nira na vakamatei ira tiko na nodra lewenilotu. E vakamatatataka na Vosa ni Kalou se o cei e talairawarawa dina vei Jiova kei ira na sega ni talairawarawa vua: “E na ka oqo sa rairai kina ko ira na luve ni Kalou, kei ira na luve ni tevoro: sa sega ni luve ni Kalou ko koya yadua sa sega ni ia tiko nai valavala dodonu, se ko koya sa sega ni lomana na wekana. Ni sai koya ga oqo nai vakaro dou a rogoca mai nai vakatekivu, me da veilomani: me kakua ni vakataki Keni, a luve ni vu-ni-ca, o koya sa vakamatea na tacina.”​—1 Joni 3:​10-​12.

Vakayacori ni Parofisai

12, 13. Na parofisai cava so era sa vakayacora na dauveiqaravi ni Kalou ena noda gauna?

¹² Ni qai cava na iMatai ni iValu Levu ena 1918, era sa siqema rawa na qaravi Jiova ni sa tauca na nona lewa na Kalou vei lotu ni Veivanua Vakarisito kei ira na vo ni lotu lasu. Me tekivu mai na gauna oya, era sa sureti tiko na tamata yalomalumalumu: “Ni lako tani mai vua, kemuni na noqu tamata! De ko ni na qai vakayacora tale ga na nona i valavala ca. Ni sa veibinibini na nona i valavala ca me yaco ki lomalagi, ka sa nanuma na Kalou na nona caka cala kece ga.” (Vakatakila 18:​4, 5, VV) Era vakasavasavataki ira mai na veitiki kece ni lotu lasu o ira na via qaravi Jiova ra qai vunautaka na itukutuku vinaka ni Matanitu ni Kalou tauyavu oti ena veiyasa i vuravura, na cakacaka me vakaoti ni se bera ni muduki na vuravura ca oqo.​—Maciu 24:14.

¹³ Oqo e vakayacori kina na parofisai ena Malakai 4:​5, ni kaya kina o Jiova: “Raica, au talai Ilaija na parofita vei kemudou eliu, ena qai lako mai emuri na siga i Jiova e levu ka rerevaki.” E vakayacori taumada na parofisai oqo vei Joni na Dauveipapitaisotaki, e vakatakarakarataki koya o Ilaija. A cakava o Joni na mataqali cakacaka vata a cakava o Ilaija ni papitaisotaki ira na Jiu era veivutunitaka na nodra basuka na Lawa. Ia e bibi cake na nona liu mai vua na Mesaia. Na cakacaka i Joni e vakayacori taumada kina na parofisai i Malakai. Ni vakamacalataki Joni me ikarua ni Ilaija, a vakaraitaka o Jisu ni se vo tiko na cakacaka i “Ilaija” me vakayacori.​—Maciu 17:​11, 12.

14. Na cakacaka bibi cava ena vakayacori ni bera ni cava na vuravura oqo?

¹⁴ E vakaraitaka na parofisai i Malakai ni na vakayacori na cakacaka vakaitamera i Ilaija ni se bera “na siga i Jiova e levu ka rerevaki.” Ena qai vakacavari na siga oya ena ivalu ni siga levu ni Kalou Kaukaua, ena Amaketoni. E kena ibalebale oqo ni se bera ni cava na vuravura oqo kei na duanaudolu na yabaki ni veiliutaki ni Matanitu vakalomalagi ni Kalou, ena vakayacori mada e dua na cakacaka me vaka a cakava o Ilaija. Me vaka na parofisai oya, ni bera ni vakarusa o Jiova na vuravura ca oqo, era na gumatuataka na ilawalawa vakataki Ilaija ena gauna oqo kei ira na vica na milioni na nodra ilawalawa lotu Vakarisito e nodra inuinui na bula e vuravura, na cakacaka ni kena vakalesui mai na lotu savasava, na vakacerecerei ni yaca i Jiova, kei na kena vakavuvulitaki na ka dina mai na iVolatabu vei ira na tamata era vaka na sipi.

Vakalougatataki Ira Nona Tamata o Jiova

15. E nanumi ira vakacava na qaravi koya o Jiova?

¹⁵ Ena vakalougatataki ira na qaravi koya o Jiova. Kaya na Malakai 3:​16: “Sa ra qai dauveivosaki vakataki ira ko ira era sa rerevaki Jiova: a sa vakarorogo ko Jiova, ka rogoca, a sa volai e dua nai vola ni veivakananumi e matana e na vukudra era rerevaki Jiova, ka vakananuma na yacana.” Me tekivu mai vei Epeli, e vaka e sa vola tiko mai ena dua na ivola na Kalou na yacadra o ira mera na bula tawamudu. E kaya vei ira o Jiova: “Dou kauta kece mai nai sigana ki na lololo, me so kina na kakana e na noqu vale, ka vakatovolei au mada kina . . . , se’u na dolava, se segai, na katuba ni lomalagi, ka sovaraka vei kemudou na ka ni veivakalougatataki, me na sautu dina sara.”​—Malakai 3:​10.

16, 17. E vakalougatataki ira vakacava na nona tamata kei na nodra cakacaka o Jiova?

¹⁶ E vakalougatataki ira dina na qaravi koya o Jiova. Ena sala cava? Ni toroya cake na ivakatagedegede ni nodra kila na nona inaki. (Vosa Vakaibalebale 4:​18; Taniela 12:10) E vukei ira tale ga me vuavuaivinaka na nodra cakacaka vakavunau. E levu na tamata yalomalumalumu era sa mai tomani ira ena sokalou dina, era “[i]soqosoqo levu sara . . . mai na veivanua kece, kei na veimataqali, kei na duivosavosa, . . . a ra sa kaci e na domo levu, ka kaya, A vu ni bula na noda Kalou, o koya sa tiko e nai tikotiko-vakaturaga, vua na Lami.” (Vakatakila 7:​9, 10) Sa kilai levu na isoqosoqo levu oqo, era sa sivia e ononamilioni na kedra iwiliwili na qaravi Jiova tiko ena gauna oqo ena sivia na 93,000 na ivavakoso e veiyasa i vuravura.

¹⁷ E laurai tale ga na veivakalougatataki i Jiova ni sa qai levu duadua na ivola vakaivolatabu era tabaka na iVakadinadina i Jiova. Ena gauna oqo sa tabaki tiko e veivula yadua e 90 na milioni Na Vale ni Vakatawa kei na Yadra!, Na Vale ni Vakatawa ena 144 na vosa, kei na Yadra! ena 87 na vosa. Na ivola e dau vakayagataki ena vuli iVolatabu Na Ka Dina sa Basika ki na Bula Tawamudu, tabaki ena 1968, e veisoliyaki e sivia e 107 na milioni na kena ilavelave ena 117 na vosa. Na ivola E Rawa Mo Bula Tawamudu ena Parataisi e Vuravura, e tabaki ena 1982, e veisoliyaki e 81 na milioni na kena ilavelave ena 131 na vosa. Na ivola Na Ka Mo Kila Mo Bula Tawamudu Kina, tabaki ena 1995, sa tabaki rawa ena gauna oqo e 85 na milioni na kena ilavelave ena 154 na vosa. Na brochure Na Cava e Loma ni Kalou Vei Keda?, tabaki ena 1996, sa veisoliyaki e 150 na milioni na kena ilavelave ena 244 na vosa me yacova mai oqo.

18. Na cava eda sautu kina vakayalo dina ga nida vakacacani tiko?

¹⁸ E rawati na sautu vakayalo oqo dina ga ni kaukaua qai balavu na veitusaqati mai na vuravura i Setani. Oqo e vakaraitaka ga na dina ni Aisea 54:17: “Nai yaragi kecega sa caka me kemu ena sega ga ni yaco; kei na yame kecega ena mai veilewai kei iko ko na vakacala ga. Oqo na nodrai votavota na tamata i Jiova, kei na nodra veivakadonui maivei au, sa kaya ko Jiova.” E veivakacegui dina vei ira na tamata i Jiova nodra kila ni vakayacori vei ira na ivakayaco ni gauna oqo ni Malakai 3:​17: “A sa kaya ko Jiova ni lewe vuqa era na noqu ga, e na siga ka’u na kumuna kina na noqui yau talei.”

Qaravi Jiova ena Marau

19. Era duidui vakacava o ira na qaravi Jiova mai vei ira na sega ni qaravi koya?

¹⁹ Ni toso tiko na gauna era na qai duidui vakalevu tiko ga o ira na qaravi Jiova mai vei ira na tokona na vuravura i Setani. E parofisaitaki ena Malakai 3:​18: “Ia dou na qai kunea sara ni sa dua tani na yalododonu ka dua tani na tamata ca, ni sa dua tani ko koya sa qarava na Kalou ka dua tani ko koya sa sega ni qaravi koya.” E dua vei ira na duidui oya ni o ira na qaravi Jiova era qaravi koya ena marau. Na inuinui uasivi e tu vei ira e dua na vuna era marau kina. Era nuitaka dina na veika e kaya o Jiova: “Ka’u sa bulia na lomalagi vou kei na vuravura vou; ia ena sega ni nanumi na ka eliu, ena sega ni curu tale ki na lomamudou. Ia dou reki ka marau ka sega ni mudu e na ka ka’u sa cakava.”​—Aisea 65:​17, 18; Same 37:​10, 11, 29; Vakatakila 21:​4, 5.

20. Na cava e vakavuna meda mamarau?

²⁰ Eda vakabauta nona yalataka o Jiova nira na bulata na nona siga levu o ira na nona tamata yalodina ra qai vakabulai ena vuravura vou. (Sefanaia 2:3; Vakatakila 7:​13, 14) Ia kevaka era mate koso e so baleta nira sa qase, se nira a tauvimate, se ena vakacalaka, sa yalataka tu o Jiova ni na vakaturi ira mera vakanamata ina bula tawamudu. (Joni 5:​28, 29; Taito 1:2) E tiko na vuna vinaka meda mamarau duadua kina e vuravura oqo, dina ga nida sotava na veileqa e so kei na veika e bolei keda, nida toro volekata yani na siga i Jiova.

O na Sauma Vakacava?

• Na cava “na siga i Jiova”?

• Era ucui Isireli vakacava ni gauna makawa na veilotu e vuravura?

• Na parofisai cava so era vakayacora na tamata i Jiova?

• E vakalougatataki ira vakacava na nona tamata o Jiova?

[iYaloyalo ena tabana e 21]

E “waqa me vaka na lovo” o Jerusalemi ena imatai ni senitiuri

[iYaloyalo ena tabana e 23]

E vakacegui ira na qaravi koya o Jiova

[iYaloyalo ena tabana e 24]

Era marau dina na qaravi Jiova baleta ni uasivi na nodra inuinui