Cava e Sega Kina na Duavata e Vuravura?

“Oqo na imatai ni gauna, me tekivu mai na iKarua ni iValu Levu, era sa duavata kina na veimatanitu. . . . Mera vakayagataka vinaka gona na ituvaki oqo na veimatanitu mera teivaka kina na isausau makawa​​—me dua na vuravura vou vinaka.”

OQO na ka e taroga e dua na peresitedi ni Mereke ena iotioti ni tini na yabaki ni ika20 ni senitiuri. Ena gauna oya, na veika e yaco tiko e veiyasa i vuravura e vaka me dusia ni sa voleka nira duavata na veimatanitu. Era kasura yadudua na veimatanitu era dau veiliutaki vakasaurara. E bale na bai e wasei rau tu na tokalau kei na ra kei Berlin, e Jamani, e vakaraitaka e dua na itekitekivu vou e Urope. Era kurabui e veiyasa i vuravura ni sa yali yani na veimatanitu vakominisi e dau liutaki tiko mai Rusia, na Soviet Union. E dau raici tu vei ira na matanitu sega ni kominisi nira dau uqeta na veiraravui e vuravura taucoko. Mai cava yani na nodrau veilecalecavi qaqa tu na matanitu tovata kei na matanitu vakominisi, qai lako vinaka na veivosaki me vakalailaitaki na buli iyaragi, okati kina na iyaragi vakaniukilia. Dina ni kacabote na ivalu ena toba o Perisia, ia e sega ni leqa levu sara, e vakavuna ga mera gumatuataka e levu na matanitu me caka na veisaututaki e vuravura.

E sega wale ga ni laurai ni sa vinaka tiko na veika vakapolitiki, ia so tale ga na basoga ni bula sa vakavinakataki tiko. Sa toroicake na ivakatagedegede ni bula ena levu na yasa i vuravura. E torocake na vakadidike vakavuniwai, kevaka eda a bula ena vica na yabaki sa oti eda rawa ni kaya ni veika era cakava na vuniwai e cakamana. Levu na vanua e vinaka na ivakatagedegede ni nodra bula vakailavo, e kena irairai ni na roboti vuravura taucoko. Sa vaka me mua donu tiko na itosotoso.

Ia nikua, ni sa oti ga e vica na yabaki, eda rawa ni taroga: ‘Na cava sa yaco? Sa e vei na duavata era kaya voli mai ni na yaco e vuravura?’ Ke laurai vinaka, e veibasai na vanua e mua tiko kina na vuravura. Sa ka ni itukutuku ni veisiga na bolemate, nodra vakacaca na batikadi, na kena buli vakalevu na iyaragi rerevaki ni veivakamatei, kei na so tale na ituvaki leqataki. Na veituvaki oqo e rairai biligi vuravura tani tiko mai na veivakaduavatataki. E kaya e dua na daunibisini rogo: “Eda sa mai coko tu ena dua na ivakarau ni bula voravora sa sega ni taqei rawa na kena levu.”

Duavata se sa Tatawasewase Tiko?

Ni a tauyavutaki na Matabose kei Vuravura, e dua na kena inakinaki oya me “bucina na veiwekani vinaka ena kedra maliwa na veimatanitu, e yavutaki ena kena muri na ivakavuvuli ni dodonu ni tamata yadua kei na nodra lewai ira ga.” Sa oti oqo e voleka ni 60 na yabaki, sa vakavotukana beka na inakinaki cecere oqo? Sa qai yawakalia ga! Era sa sega ni guta na “veiwekani vinaka,” era sa kauaitaka vakalevu na veimatanitu mera dui “lewai ira ga.” Ena nodra tovolea na dui matatamata kei na duikaikai mera tu galala qai liutaki ira ga, sa qai vakavuna vakalevu nodra tawase na veimatanitu. Na gauna a tauyavutaki kina na Matabose kei Vuravura, era lewena e 51 na matanitu. Ia, nikua era sa lewena tiko e 191 na matanitu.

Me vaka eda sa raica mai, ni voleka ni cava na ika20 ni senitiuri, dua na ka na kena nuitaki nira na duavata na veimatanitu kece e vuravura. Ia, me tekivu mai na gauna oya, era yalolailai na kawatamata nira raica ni sa tatawasewase tiko ga mai na veimatanitu. Na voravora ni tatawasewase mai Yugoslavia, nodrau veisaqasaqa o Chechnya kei Rusia, na ivalu mai Iraki, kei na veivakamatematei e sega ni oti rawa ena Tokalau e Loma​​—e vakadinadinataka na levu ni tatawasewase sa tu nikua.

Sega ni vakabekataki ni levu era saga na veisaututaki ena inakinaki vinaka kei na lomadina. Ia, e rairai dredre toka me rawati na duavata e vuravura. Levu gona era sa vaqaqa: ‘Na cava sa sega ni rawati tiko kina na duavata e vuravura? Sa naulu tiko e vei na vuravura?’

[iTaba ni Credit Line ena tabana e 3]

AP Photo/Lionel Cironneau

Arlo K. Abrahamson/AFP/ Getty Images