Mo Vunautaka Vakavinaka Sara na iTukutuku Vinaka

“E vakaroti keda tale ga meda vunautaka sara vakavinaka vei ira na lewenivanua.” —CAKA. 10:42, NW.

1. Na itavi cava a vakabibitaka o Pita ni vosa tiko vei Konilio?

A SOQONI ira vata na wekana kei ira nona itokani e dua na sotia ni Itali. Qo e tekitekivu ni dua na veisau levu ena ka e cakava na Kalou vei ira na kawatamata. Na yaca ni turaga qo o Konilio, e dau rerevaka na Kalou. A tukuna vei ira na soqoni vata tu qo na yapositolo o Pita nira a vakaroti na yapositolo mera “vunautaka sara vakavinaka vei ira na lewenivanua” na veika me baleti Jisu. A vuavuaivinaka dina na nona vunau o Pita. E sobuti ira na kai Matanitu Tani era sega ni cilivi na yalo ni Kalou, ra papitaiso, era na qai tui vata kei Jisu e lomalagi. A yaga dina nona vunautaka sara vakavinaka o Pita na itukutuku vinaka!—Caka. 10:22, 34-41, 42, NW, 43-48.

2. Eda kila vakacava ni ivakaro me tukuni na itukutuku vinaka e sega ni yalani wale ga vei ratou na 12 na yapositolo?

² A yaco qori ena 36 S.K. Rua na yabaki yani e liu, a veisau e dua na turaga a dau saqati ira vakaukaua na lotu vaKarisito. A gole tiko i Tamasiko o Saula mai Tarisu, a qai kaya o Jisu ena gauna a rairai kina vua: “Lako ki na koro, ka na tukuni vei iko na ka e dodonu mo cakava.” A vakadeitaka o Jisu vua na tisaipeli o Ananaiasa ni o Saula ena tukuni koya ina “veimatanitu tani, kei ira na tui eso, kei ira na luve i Isireli.” (Wilika Cakacaka 9:3-6, 13-20.) Ni tiko kei Saula o Ananaiasa e kaya: “Sa digitaki iko na nodra Kalou na noda qase . . . ni ko na dautukuni koya vei ira na tamata kecega.” (Caka. 22:12-16) E raica vakacava o Saula, qai kilai e muri me o Paula, na nona itavi me tukuna na itukutuku vinaka?

A Vunautaka Sara Vakavinaka na iTukutuku Vinaka!

3. (a) Na itukutuku cava eda na vakadeuca qo? (b) Era raica vakacava na qase ni ivavakoso e Efeso na itukutuku i Paula? Na cava era ivakaraitaki vinaka kina?

³ Ena ka talei meda vulica sara vakamatailalai na veika a cakava o Paula me tekivu mai na gauna ya, ia meda vakadeuca mada na ivunau i Paula rauta na 56 S.K., e volai ena Cakacaka wase 20. Qori na veika a vunautaka o Paula ni voleka ni cava na ikatolu ni nona ilakolako vakaulotu. A sobu ena wavu e Milito, ena wasawasa na Aegean, qai vakarota mera lako mai na qase ni ivavakoso e Efeso. E rauta ni 50 na kilomita na kena yawa toka qai balavu ke muri na gaunisala tatakelokelo. Vakasamataka mada nodra marau na qase ni ivavakoso e Efeso ena gauna ra rogoca kina na itukutuku i Paula. (Vakatauvatana Vosa Vakaibalebale 10:28.) Ia, se vinakati tiko ga mera tuvalaka nodra igolegole i Milito. Mera sa na kua beka ni cakacaka se ra sogota nodra sitoa e so? Era cakava tale ga qori e levu na lotu vaKarisito nikua, mera tiko ena siga kece ni soqo ni tikina.

4. Na cava a cakava o Paula ni a tiko mai Efeso me vica na yabaki?

⁴ Na cava a cakava o Paula e Milito ena loma ni tolu se va na siga ni waraki ira tiko na qase? Na cava o na rairai cakava ke o wawa tiko? (Vakatauvatana Cakacaka 17:16, 17.) Eda kila na isaunitaro ena nona vosa o Paula vei ira na qase e Efeso. A vakamacalataka na ivalavala ni nona vunau ena veiyabaki sa oti. (Wilika Cakacaka 20:18-21.) Ni kila ni sega ni dua ena vakacalai koya, e kaya: “Dou sa kila na noqui valavala e na veisiga kecega ka’u a tiko kina kei kemudou, sa vakatekivu e nai matai ni siga ka’u a lako mai kina ki Esia . . . ni’u a vakarota tiko [“au vunautaka sara ga vakavinaka,” NW].” Io, a nakita dei me vakayacora vinaka na itavi a lesia vua o Jisu. A vakayacora vakacava qori e Efeso? Oya na nona vunau vei ira na Jiu kei na nona lako ena vanua era dau tu kina e levu. Tukuna o Luke ni gauna a tiko kina i Efeso o Paula rauta na 52-55 S.K., e dau ‘vunau ena doudou qai veiuqeti’ e valenilotu. Nira ‘lomaqa tiko qai sega ni vakabauta’ na Jiu, e lai vunau sara o Paula vei ira e so tale, a veiveisau na vanua a gole kina ia e vunau tiko ga. E vunau vei ira na Jiu kei ira na kai Kirisi ena korolevu ya.—Caka. 19:1, 8, 9.

5, 6. Na cava eda vakadeitaka kina ni nona vunau e veivale o Paula e okati kina o ira na sega ni vakabauta?

⁵ E so a vosa vei ira o Paula mai Milito, era qai mai lotu vaKarisito ra rawata sara na ivakatagedegede mera qase ni ivavakoso. A tukuna tale vei ira o Paula na iwalewale a vakayagataka: “Ni’u a sega ni vunia vei kemuni e dua na ka e na yaga vei kemuni, e na noqu vakatavulici kemuni e na veisoqoni ka caka e na matana levu kei na veivale.” E so ena gauna qo, era kaya ni a vakaibalebaletaka tiko o Paula na nodra vakatawani na vakabauta. Ia, e sega. Na ivakamacala me baleta na ‘veivakavulici e matana levu kei na veivale’ e vakatabakidua ena kena vunautaki na itukutuku vinaka vei ira na sega ni vakabauta. E matata qori ena malanivosa tarava i Paula. E tukuna kina ni a vunau tiko “vei ira na Jiu kei ira na kai Kirisi, au a vakarota vei ira me ra veivutuni mai na nodra i valavala ca ka vakabauta na noda Turaga ko Jisu Karisito.” Matata gona, ni a vunau tiko o Paula vei ira na sega ni vakabauta, vinakati mera veivutuni ra qai vakabauti Jisu.—Caka. 20:20, 21, VV.

⁶ Ni dikevi vinaka na iVolatabu vaKirisi vaKarisito, e kaya kina e dua na dauvakadidike me baleta na Cakacaka 20:20: “E yabaki tolu mai Efeso o Paula. E sikova na veivale, se vunau vei ira kece ga na tamata (tikina 26). Qo na yavu vakaivolatabu ni noda vunau e veivale vaka kina noda cakava ena matana levu.” Nona sikova dina na veivale me vaka e tukuna na dauvakadidike, se sega, a sega ga ni vinakata o Paula mera guilecava na qase e Efeso na nona vunautaka sara vakavinaka na itukutuku vinaka kei na kena itinitini. E volatukutukutaka o Luke: “Era sa rogoca kina na vosa ni Turaga ko Jisu ko ira kecega era sa tiko mai Esia, ko ira na kai Jutia, kei ira talega na kai Kirisi.” (Caka. 19:10) Ia era na rogoca ‘kece’ vakacava na kai Esia, na cava ena rawa ni vakaraitaka qo me baleta noda cakacaka vakavunau?

7. E yaga vakacava na vunau i Paula vei ira na vakarogoca wale tu ga na ka e tukuna?

⁷ E levu era a rogoca na nona vunau o Paula baleta ni a vunau e matanalevu vaka kina e veivale. O nanuma beka ni o ira kece na rogoca na itukutuku vinaka era na rairai tiko ga i Efeso, ra sega ni gole tale ena dua na vanua mera lai caka bisinisi, voleka vei ira na wekadra, se mera vaqara e dua na vanua vakanomodi? Sega sara ga. Era toki e levu ena gauna nikua ena vuku ni veika qori, de o cakava tale ga qori. Ena gauna sa oti, era dau gole e so i Efeso ena vuku ni veika vakabisinisi, se mera lai veimaliwai kei na so tale. Nira toka gona e kea, era sa na rairai sotavi Paula se ra rogoci koya ni vunautaka tiko na itukutuku vinaka. Na cava era na rairai cakava nira lesu i vale? Era na tukuna tale ga na itukutuku vinaka o ira na taleitaka na ka dina. So era rairai sega ni vakabauta, ia era na veivosakitaka na veika ra rogoca mai Efeso. Koya gona era a rogoca na ka dina o ira na wekadra, so era tiko veitikivi, se ira na volivoli vei ira, era a rairai taleitaka kina e so. (Vakatauvatana Marika 5:14.) Na cava e vakaraitaka qo ena kena yaga na noda saga tiko meda vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka?

8. Era a rairai rogoca vakacava na lewe i Esia na itukutuku me baleta na ka dina?

⁸ Ena nona cakacaka vakavunau taumada mai Efeso, a vola o Paula ‘ni sa dola tu vua na katuba levu e yaga.’ (1 Kor. 16:8, 9) Na katuba cava qo, e dola tu vakacava vua? Nona tomana tiko ga nona vunau e Efeso o Paula e tete kina na itukutuku vinaka. Dikeva mada e tolu na korolevu volekati Efeso ratou tiko e lomanivanua o Kolosa, Leotisea, kei Aiarapoli. A sega ni sikova na vanua qori o Paula, ia era a rogoca ga na itukutuku vinaka. O Epafira e gole mai na yasayasa ya. (Kolo. 2:1; 4:12, 13) A rogoci Paula beka o Epafira ni vunau tiko e Efeso qai lotu vaKarisito kina e muri? E sega ni vakamatatataka na iVolatabu. Ia na nona vakatetea o Epafira na itukutuku vinaka me baleta na ka dina ena nona yasayasa, e rairai cakava sara tiko ga qori ena vuku i Paula. (Kolo. 1:7) Rairai a yaco sara na itukutuku vinaka ena veivanua e Filatelifia, Sariti, kei Caetaira, ena veiyabaki a vunau voli kina e Efeso o Paula.

9. (a) Na cava a vakadeitaka o Paula me cakava? (b) Na cava na tikinivolatabu ni 2009?

⁹ Koya gona, a tiko na vuna vinaka mera rogoca kina na qase ni ivavakoso e Efeso na ka a tukuna o Paula: “E sega ni dua na ka vei au na noqu bula, e bibi ga vei au meu vakaotia na noqu itavi kei na cakacaka vakaitalatala e lesi au kina na Turaga o Jisu, oya meu vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka ni loloma soliwale ni Kalou.” Na tikina qori e veiuqeti kina na tikinivolatabu ni yabaki 2009: “Vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka.”—Caka. 20:24, NW.

Vunau Vakavinaka Sara Nikua

10. Eda kila vakacava ni dodonu meda vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka?

¹⁰ Na kena vakaroti me ‘vunautaki vakavinaka sara na itukutuku vinaka’ a sega ni yalani ga vei ratou na yapositolo. Ena gauna a vakaturi oti kina o Jisu qai vosa vei ira nona tisaipeli e Kalili, rairai era lewe 500, a vakaroti ira: “Dou lako yani ka qisi ira me ra noqu tisaipeli na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira e na yaca ni Tamamudou kei na Luvena kei na Yalo Tabu; vakavulici ira me ra muria na veika kece ga au sa vakarota tu vei kemudou.” Qori tale ga na ka e vakaroti vei ira kece na lotu vaKarisito dina nikua, me vaka ga e tukuna o Jisu: “Mo dou kila, au sa tiko vata kei kemudou e na veisiga kece ga me yacova na i vakataotioti kei vuravura.”—Maciu 28:19, 20, VV.

11. Na cakacaka bibi cava era kilai kina na iVakadinadina i Jiova nira dau cakava?

¹¹ Era saga mera talairawarawa ina ivakaro qori o ira na lotu vaKarisito gugumatua “mera vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka.” Dua na sala ena vakayacori kina qori, oya na ka e tukuna o Paula vei ira na qase ni ivavakoso e Efeso—na vunau e veivale. Ena dua na ivola a tabaki ena 2007 me baleta na laulau ni cakacaka vakaulotu, e kaya o David G. Stewart, Jr: “E matata vinaka na nodra iwalewale ni veivakavulici na iVakadinadina i Jiova ena nodra tuberi yadudua mera wasea yani na nodra vakabauta [sega ni veituberi tiko ga mai na itutunivunau]. Era raica e levu na iVakadinadina i Jiova ni cakacaka taleitaki na nodra wasea na veika me baleta nodra vakabauta.” Cava e macala kina? “Ena 1999, e 2 ga ina 4 na pasede na lewenivanua au vakataroga ena rua na koroturaga ena tokalau kei Urope, e sikovi ira yani na daukaulotu ni ‘Momani.’ Ia e sivia na 70 na pasede e dau sikovi ira na iVakadinadina i Jiova ena levu na gauna.”

12. (a) Na cava eda vunau kina ena “levu na gauna” ena noda yalava? (b) Vakamacalataka e dua o kila ni a veisautaka nona rai baleta na itukutuku vinaka.

¹² Ena rairai tautauvata tale ga na ka era tukuna na tiko tikivi keda. De dua o vunau vei ira. Ni o “sikovi ira” na lewenivanua ena nomu vunau e veivale, rairai o sa na vosa vei ira na turaga, marama, kei na so na itabagone ena matanikatuba. So era a rairai sega ni vakarorogo, dina nida vunau vei ira ena “levu na gauna.” So tale era sa na rairai vakarorogo vakalekaleka nida wilika na tikinivolatabu se veivosakitaka e dua na vakasama vakaivolatabu. Ia, o vunau sara ga vakavinaka vei ira na so tale ra qai taleitaka na itukutuku o tukuna. Ena rawa kece qori nida “vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka.” O na rairai kila nira tu e levu era a sega ni dau taleitaka na itukutuku vinaka, dina ni tukuni vei ira “ena levu na gauna,” ia ra qai veisau. De dua e yacovi ira beka e so na ka, se vei ira na wekadra lomani, vakavuna mera taleitaka kina na ka dina. Ena gauna qo era sa mai tacida sara. Koya gona, meda kua ni soro koso, kevaka mada ga eda se bera ni kunea e dua. Eda sega ni namaka mera taleitaka kece na dina. Ia na ka ga e vinakata na Kalou oya meda gumatua da qai tomana tiko ga noda vunautaka sara vakavinaka na itukutuku vinaka.

Veika Eda na Rairai Sega ni Kila ni na Yaco

13. Ena yaga vakacava noda tukuna na itukutuku vinaka, dina nida na sega ni kila na kena itinitini?

¹³ Na yaga ni cakacaka vakavunau i Paula a sega ni yalani wale ga vei ira a vukea o koya mera lotu vaKarisito; e vaka kina vei keda. Eda saga meda vakaitavi wasoma ena cakacaka vakavunau e veivale. Eda dau wasea na itukutuku vinaka vei ira na tiko tikivi keda, cakacaka vata, itokani e koronivuli kei ira na wekada. Eda na kila beka na kedra itinitini kece? E so era na rairai totolo nodra toso. Ena so tale na gauna, na sore ni ka dina ena rairai berabera na kena tubu qai taura na gauna na kena kadre ena loma ni tamata. Ke sega ni yaco qori, o ira mada ga eda vosa kina, era na rairai tukuna vei ira tale e so na ka eda a vakamacalataka, noda vakabauta, kei na noda itovo. Io, de dua era na kaburaka na sore ni ka dina ina qele vinaka me na qai kadre kina.

14, 15. Na cava na yaga ni nona vunau e dua na tacida?

¹⁴ Dua na kena ivakaraitaki, e rau vakaitikotiko e Florida, mai Merika o Ryan kei na watina o Mandi. A vunau tawalokuci e valenicakacaka o Ryan vua e dua rau cakacaka vata e turaga ni Idia, e lotu Idu. A taleitaka na turaga qo na isulusulu i Ryan kei na maqosa ni nona vosa. Ni rau veivosaki tiko a vakamacalataka o Ryan e so na ulutaga me baleta na veivakaturi kei na kedra ituvaki na mate. Ena dua na yakavibogi ni Janueri a taroga sara na turaga qo vei Jodi na watina, se cava e kila me baleti ira na iVakadinadina i Jiova. E lotu Katolika o Jodi, qai tukuna vua ni ka ga e kila me baleti ira na iVakadinadina i Jiova oya na nodra dau “vunau e veivale.” Mani taipataka sara o Jodi na “Jehovah’s Witnesses” ina Internet, a raica sara na Web site ni isoqosoqo na www.watchtower.org. Voleka ni tolu na vula nona vakawilika voli na ivakamacala ra tabaki tu kina, vaka kina na iVolatabu kei na so tale na ulutaga e taleitaka.

¹⁵ A yaco sara na gauna me rau sota o Jodi kei Mandi ni rau nasi ruarua. A marautaka o Mandi me sauma na taro i Jodi. Ni oti tale e dua na gauna, e tukuna o Jodi ni tekivu mai vei “Atama lai tini sara ina Amaketoni” nodrau veitalanoa. A vakadonuya sara o Jodi me vuli iVolatabu. Sega ni dede sa tekivu tiko ena soqoni ena Kingdom Hall. A dautukutuku bera ni papitaiso ena vula o Okotova, papitaiso sara ena Feperueri. E qai vola: “Niu sa mai kila na ka dina, au marautaka tiko noqu bula qai vakainaki tale ga.”

16. Ena vuku ni veika e yaco vua na tacida mai Florida, e yaga gona vakacava na noda vunautaka sara vakavinaka na itukutuku vinaka?

¹⁶ A sega ni nanuma o Ryan ni nona vunau ya ena vakavuna me kila kina na ka dina e dua. Ia, e raica o koya na yaga ni nona “vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka.” De o a vunau ena matanikatuba, valenicakacaka, koronivuli, se vunau tawalokuci, o qai sega ni kila ni o sa wasea sara tiko ga na itukutuku vinaka. Me vaka ga nona sega ni kila o Paula na vuavuaivinaka ni nona tukuna na itukutuku vinaka mai “Esia,” o na rairai sega ni kila na yaga ni nomu vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka. (Wilika Cakacaka 23:11; 28:23.) Ia e bibi dina mo tomana tiko ga!

17. Na cava o sa vakadeitaka mo cakava ena 2009?

¹⁷ Meda saga mada ga vagumatua ena yabaki 2009, meda vakayacora na itavi e lesi vei keda, ya meda vunau e veivale kei na so tale na basoga ni cakacaka vakavunau. Eda na qai rawa ni tukuna na ka vata ga a kaya o Paula: “Ka’u sa sega sara ni nanuma na noqu bula me ka talei vei au ka me’u vakaotia ga na noqu cakacaka kei nai tavi ka solia mai vei au na Turaga ko Jisu, me’u vakatakila nai tukutuku-vinaka ni loloma ni Kalou.”

O na Sauma Vakacava?

• E vunautaka vakavinaka sara vakacava ena imatai ni senitiuri na itukutuku vinaka na yapositolo o Pita, Paula kei na so tale?

• Eda na rairai sega ni kila vakacava na yaga ni noda cakacaka vakavunau?

• Na cava na noda tikinivolatabu ni yabaki 2009? Cava e veiganiti kina?

[Tikina bibi ena tabana e 19]

Na tikinivolatabu ni yabaki 2009: “Vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka.”—Caka. 20:24, NW.

[iYaloyalo ena tabana e 17]

Era kila vinaka na qase ni ivavakoso e Efeso na nona ivalavala o Paula me vunautaka na itukutuku vinaka e veivale

[iYaloyalo ena tabana e 18]

Ena yaga vakacava na nomu vunautaka vakavinaka sara na itukutuku vinaka?