Nuitaka na Koro ena Dei tu Ga

1. Na cava e parofisaitaka o Jisu ena yaco e Jerusalemi ena imatai ni senitiuri?

NI VO e vica na siga me mate o Jisu Karisito, e parofisaitaka vakamatailalai e dua na ka ena yaco. A vakayacori taumada na parofisai qori ena iotioti ni veisiga ni ka vakaJiu. E vakasalataki ira ni na dua na siga ena ‘wavokita na mataivalu’ na koro o Jerusalemi. (Luke 21:20) E tukuna o Jisu vei ira nona imuri ni gauna ga era raica kina na mataivalu, qori na mataivalu ni Roma, mera biubiu totolo sara.​—Luke 21:​21, 22.

2. Na ivakasala cava e tukuna na yapositolo o Paula vei ira na lotu vaKarisito e Jutia kei Jerusalemi?

² Ni se vo e vica na yabaki mera wavokiti Jerusalemi na mataivalu ni Roma, e vola na yapositolo o Paula e dua na ivola ena yaga vakalevu, qori na ivola na Iperiu. Ena ivola qori, e vakasalataki ira kina na lotu vaKarisito e Jutia kei Jerusalemi ena ka mera cakava mera vakarautaki ira ena ka sa vakarau yaco. Na cava ya? Sa voleka ni vakarusai o Jerusalemi. Ke ra via bula na lotu vaKarisito, e vinakati mera biuta na nodra vale kei na bisinisi. Oya na vuna e vola kina o Paula me baleta na koro o Jerusalemi: “[E] sega ni tiko eke e dua na noda koro e tudei.” E kuria: “Ia eda waraka ena vakanuinui na kena ena muri mai.”​—Iper. 13:14.

3. Na cava “na koro e dei na kena yavu”? Cava meda nuitaka kina?

³ O ira na lotu vaKarisito era vakatulewataka mera biuti Jerusalemi kei Jutia, era rairai vakalialiai se vosa vakacacataki, ia na nodra vakatulewa e taqomaki ira. Nikua, eda vakalialiai nida sega ni nuitaka na tamata se qara na ivakarau ni bula vinaka se vutuniyau. Na cava e va kina qori noda vakatulewa? Eda kila ni ivakarau ni bula ena vuravura qo e sega ni dei. Eda na nuitaka “na koro e dei na kena yavu,” qori “na kena ena muri mai,” na Matanitu ni Kalou.a (Iper. 11:10; Maciu 6:33) Eda na dikeva ena ulutaga lalai ni vuli qo: (1) na sala e yaga kina vei ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri na ivakasala i Paula, mera nuitaka tiko ga “na [koro] ena muri mai,” (2) na sala e vakarautaki ira kina ena ka sa vakarau yaco, kei na (3) sala ena yaga kina vei keda nikua na nona ivakasala.

NUITAKI JIOVA NI NA SEGA NI BIUTI IKO

4. Na cava era vakanuinui kina e Jerusalemi na lotu vaKarisito?

⁴ Era vakanuinui tu e Jerusalemi na lotu vaKarisito. Na vuna? E tauyavu e kea na imatai ni ivavakoso lotu vaKarisito ena 33 G.V., e tiko tale ga kina na ilawalawa dauvakatulewa. Kena ikuri, era vakavale e kea e levu na lotu vaKarisito, era kumuna tale ga kina e levu na iyau. Ia e vakaroti ira nona imuri o Jisu ni vinakati mera biuti Jerusalemi kei Jutia mada ga.​—Maciu 24:16.

5. E vakarautaki ira vakacava na lotu vaKarisito o Paula ena ka sa vakarau yaco?

⁵ E vakarautaki ira vakacava na lotu vaKarisito o Paula ena ka sa vakarau yaco? E vukei ira mera vakasamataka na rai i Jiova me baleta na koro o Jerusalemi. E tukuna vei ira o Paula, mai na rai i Jiova sa sega ni vakadonuya na valenisoro, na veiqaravi vakabete, kei na isoro kece e dau cabori e kea. (Iper. 8:13) Levu na lewenikoro e Jerusalemi era cata na Mesaia. Sa na sega tale ni caka kina na sokalou savasava vei Jiova, ena vakarusai.​—Luke 13:​34, 35.

6. Na cava e yaco donu yani kina vei ira na lotu vaKarisito na veivakadreti i Paula ena Iperiu 13:​5, 6?

⁶ Ni volavola tiko o Paula vei ira na Iperiu, sa dua tu na koro vutuniyau o Jerusalemi. E vola e dua na daunivolavola ni Roma ena gauna ya me baleti Jerusalemi, “ni dua na koro rogo duadua ena Tokalau.” Era dau lako e kea e veiyabaki na Jiu mai na veivanua mera tiko ena nodra soqo vakalotu, e tubu kina na veika vakailavo. E macala ga nira rawa ilavo tale ga kina eso na lotu vaKarisito. De dua, ya na vuna e tukuna kina vei ira o Paula: “Me kua ni laurai ena nomuni bula ni oni lomana na ilavo, ni lomavakacegu ga ena ka e sa tiko vei kemuni.” Oti ya sa qai lavetaka mai na iVolatabu na ka e yalataka o Jiova vei ira yadudua: “Au na sega sara ni laivi iko, au na sega tale ga ni biuti iko.” (Wilika Iperiu 13:​5, 6; Vkru. 31:6; Same 118:6) E bibi vei ira na lotu vaKarisito e Jerusalemi kei Jutia mera vakasamataka tiko na yalayala qori. Na vuna? Sega ni dede ga nodra taura na ivola, ena vinakati mera biuta tu mai nodra vale, nodra bisinisi, kei na ka era taukena. Mera sa na lai tauyavu vou ena dua tale na vanua.

7. Na cava e bibi kina meda nuitaki Jiova vakalevu ena gauna qo?

⁷ Ka eda vulica: Na cava sa voleka ni yaco? Na “veivakararawataki levu,” ena vakarusai kina na ituvaki ca ni vuravura qo. (Maciu 24:21) Me vakataki ira na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri, e bibi meda yadra tiko qai vakarau tu. (Luke 21:​34-36) Ena veivakararawataki levu, de dua eda na biuta tu mai eso na ka eda taukena se ka kece sara ga. Ena gauna qori ena bibi meda nuitaki Jiova vakatabakidua ni na sega ni biuti keda. Ena gauna mada ga qo ni bera ni tekivu na veivakararawataki levu, meda sa vakaraitaka tiko noda nuitaki Jiova. Mo taroga, ‘E laurai ena ka au cakava kei na noqu isausau niu nuitaki Jiova ni na karoni au, sega niu nuitaka na iyau?’ (1 Tim. 6:17) Eda vuli vakalevu ena ka era yaco ena imatai ni senitiuri, ia na “veivakararawataki levu” sa tu qo e matada e duatani duadua. Eda na kila gona vakacava na ka meda cakava ni sa tekivu na veivakararawataki levu?

TALAIRAWARAWA VEI IRA NA TACIDA ERA LESI

8. Na cava e tukuna o Jisu vei ira nona tisaipeli?

⁸ Ni sa oti e vica na yabaki nodra wilika na lotu vaKarisito na ivola i Paula vei ira na Iperiu, era raica ni sa wavokita na koro o Jerusalemi na mataivalu ni Roma. Qori sara ga na sikinala mera sa dro, sa na vakarau vakarusai na koro o Jerusalemi. (Maciu 24:3; Luke 21:​20, 24) Ia era na dro e vei? Ni tukuna tu ga o Jisu: “Mera dro sara ina veiulunivanua o ira na tiko e Jutia.” (Luke 21:21) E levu tu na ulunivanua ena yasayasa ya. Era na kila vakacava na ulunivanua mera dro kina?

9. Na cava era veinanuyaka kina na lotu vaKarisito na ulunivanua mera dro kina? (Raica tale ga na mape.)

⁹ Dikeva mada eso na ulunivanua e rawa nira dro kina na lotu vaKarisito: na veiulunivanua e Samaria, na veiulunivanua e Kalili, o Ulu i Erimoni, na veiulunivanua e Lepanoni, kei na veiulunivanua ena tai kadua ni Joritani. (Raica na mape.) Eso na koro ena veiulunivanua qori e rairai vanua vinaka ni dro. Kena ivakaraitaki na koro o Gamla, e tiko ena dua na barinivatu cere qai dredre tale ga me lakovi. Era nanuma eso na Jiu ni qori e vanua vinaka ni dro. Ia era qai veiraravui sara ga e Gamla o ira na Jiu kei ira na kai Roma, era mate kina e levu na lewenikoro.b

10-11. (a) Sala cava e rairai veidusimaki kina o Jiova? (Iperiu 13:​7, 17) (b) E yaga vakacava vei ira na lotu vaKarisito nodra talairawarawa vei ira na liutaka tiko na cakacaka? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁰ Kena irairai ni o Jiova e dusimaki ira na lotu vaKarisito ni vakayagataki ira na liutaka tiko na cakacaka ena ivavakoso. Dua na gauna e muri, e vola e dua na daunitukutuku makawa o Eusebius: “E vakatakila na Kalou vei ira eso na tagane ena ivavakoso e Jerusalemi ni dodonu vei ira na lotu vaKarisito mera biuti Jerusalemi mera lako i Pela, e dua na koro e Perea.” Kena irairai ni o Pela e vanua vinaka mera lako kina na lotu vaKarisito. E sega ni yawa mai Jerusalemi, e rawarawa tale ga nira dro kina. Qori e nodra koro na lewe ni Veimatanitu, kena ibalebale era na sega ni via saqati ira na kai Roma.​—Raica na mape.

¹¹ Era muria na lotu vaKarisito era dro ina ulunivanua na ivakasala i Paula mera “talairawarawa vei ira era liutaki [ira] tiko” ena ivavakoso. (Wilika Iperiu 13:​7, 17.) Ya na vuna era bula kina. E laurai ena itukutuku makawa, ni Kalou e sega ni biuti ira na “waraka tiko na koro e dei na kena yavu” qori na Matanitu ni Kalou.​—Iper. 11:10.

12-13. E dusimaki ira vakacava nona tamata o Jiova ena gauna dredre?

¹² Ka eda vulica: O Jiova e vakayagataki ira na tacida era liutaka tiko na cakacaka mera vakarautaka na veidusimaki matata vei ira nona tamata. E levu na ivakaraitaki e tu ena iVolatabu ena nona lesi ira na ivakatawa o Jiova me dusimaki ira nona tamata ena gauna dredre. (Vkru. 31:23; Same 77:20) Nikua, eda raica tale ga e levu na ivakadinadina ni o Jiova e vakayagataki ira tiko ga na tacida era liutaka na cakacaka mera veidusimaki.

¹³ Kena ivakaraitaki, ni tete na matedewa na COVID-19, era vakarautaka na veidusimaki yaga o ira na ‘liutaki keda tiko.’ Era dusimaki na qase ni ivavakoso ena sala mera sokalou kina na mataveitacini. Sega ni dede, e vakayacori na soqo ni veiwasewase guiguilecavi dredre ena sivia ni 500 na vosa, e saravi qori ena Internet, tivi, e rogoci tale ga ena retio. E sega ni cegu na kena vakarautaki tiko ga mai na kakana vakayalo. Ya na vuna eda duavata tiko ga kina. Ke levu tale na ituvaki dredre eda na rairai sotava ena gauna se bera mai, eda nuidei ni o Jiova ena vakayagataki ira tiko ga na tacida era liutaka na cakacaka mera vakatulewa vinaka. Me ikuri ni noda nuitaki Jiova kei na noda talairawarawa ena nona ivakaro, na itovo cava tale meda vakaraitaka meda vakarautaki keda ena veivakararawataki levu qai vakatulewa vinaka ena gauna qori?

VAKARAITAKA NA VEILOMANI NI VEITACINI KEI NA VEIKAUAITAKI

14. Me vaka e tukuni ena Iperiu 13:​1-3, na itovo cava mera vakaraitaka na lotu vaKarisito ni vakarau vakarusai na veika vakaJiu?

¹⁴ Ni tekivu na veivakararawataki levu, e bibi me duatani sara ga na ivakarau ni noda veilomani. Ena gauna qori, e vinakati meda muria nodra ivakaraitaki na lotu vaKarisito e Jerusalemi kei Jutia. Era dau veilomani tu ga. (Iper. 10:32-34) Ia ni vo e vica na yabaki me vakarusai na veika vakaJiu ena gauna ya, ena vinakati vei ira na lotu vaKarisito mera vakaraitaka vakalevu na ‘veilomani vakaveitacini’ kei na “veikauaitaki.”c (Wilika Iperiu 13:​1-3.) Meda vakaraitaka tale ga na veilomani va qori ni sa vakarau vakarusai na ituvaki ca ni vuravura qo.

15. Nira dro na lotu vaKarisito, na cava mera vakaraitaka kina na veilomani vakaveitacini kei na veikauaitaki?

¹⁵ Nira sa wavokiti Jerusalemi na mataivalu ni Roma ra qai biubiu tale, era dro na lotu vaKarisito ia e lailai ga na ka era kauta. (Maciu 24:​17, 18) Ena vinakati mera veivukei nira lako tiko ena veiulunivanua kei na nodra lai tauyavu ena nodra vale vou. E macala ga ni levu na gauna ena vinakati me ‘qaravi vakatotolo eso na ka ni yaco na ka dredre,’ qori e gauna vinaka vei ira na lotu vaKarisito mera vakaraitaka na veilomani dina kei na veikauaitaki nira veitokoni, era wasea tale ga na ka e tu vei ira.​—Taito 3:14.

16. Eda lomani ira vakacava na tacida era gadreva noda veivuke? (Raica tale ga na iyaloyalo.)

¹⁶ Ka eda vulica: E uqeti keda na loloma meda vukei ira na tacida era gadreva noda veivuke ena gauna ni leqa. Ena gauna ni ivalu kei na leqa tubukoso, e levu na tacida era tu vakarau ni vukei ira na mataveitacini era isenivalu ena veika e vauca nodra bula vakayalo kei na nodra ka ni bula ena veisiga. E kaya e dua na tacida yalewa mai Ukraine e biuta nona vale ena vuku ni ivalu: “Keimami raica na veidusimaki kei na veivuke ni liga i Jiova ni vakayagataki ira na tacida. Era ciqomi keimami qai vukei keimami vinaka e Ukraine, e Hungary, kei Jamani.” O ira na dau kauaitaki ira na tacida qai veivuke ena ka era gadreva, era liga i Jiova vei ira.​—Vkai. 19:17; 2 Kor. 1:​3, 4.

17. Na cava e bibi kina meda vakaraitaka ena gauna qo na loloma ni veitacini kei na veikauaitaki?

¹⁷ Ena veivakararawataki levu, sa qai bibi sara meda vukei ira na tacida me vakatauvatani ena gauna qo. (Apak. 3:​16-18) E vakavulici keda tiko o Jiova ena gauna qo meda vakaraitaka na loloma ni veitacini kei na veikauaitaki, qori na itovo ena bibi sara ena gauna ya.

NA CAVA SA VAKARAU YACO?

18. Eda na vakatotomuri ira vakacava na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri?

¹⁸ E laurai ena itukutuku makawa, nira bula na lotu vaKarisito era dro ina ulunivanua ni sa vakarusai o Jerusalemi. Era biuta na koro, ia e sega ni biuti ira o Jiova. Vakacava ena gauna qo? Eda sega ni kila na ka kece ena yaco ena gauna se bera mai. E vakaroti keda o Jisu meda tu vakarau ni muria na veidusimaki. (Luke 12:40) Meda muria tale ga na ivakasala i Paula ena ivola na Iperiu, ena yaga vakalevu nikua me vaka ga ena gauna ya. E yalataka tale ga vei keda yadua o Jiova ni na sega ni laivi keda se biuti keda. (Iper. 13:​5, 6) Meda waraka mada ga ena vakanuinui na koro e dei, qori na Matanitu ni Kalou kei na veivakalougatataki ena kauta mai.​—Maciu 25:34.