Étɛ́ lɛ́ azǎn 40 gǔdo tɔn e Jezu bló ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é ka kplɔ́n mǐ?

1-2. Étɛ́ ka jɛ hwenu e ahwanvú Jezu tɔn we ɖo ali jí xwe Emawúsi é?

AZAN 16​gɔ́ Nisáan xwe 33 H.M. tɔn wɛ. Ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ ɖo aluwɛ ɖaxó mɛ, bɔ xɛsi lɛ́ ɖo yě jí. Mɛ we ɖo yě mɛ bo gosín Jeluzalɛ́mu bo tunta Emawúsi; gletoxo ɖé wɛ bo ɖó kilomɛ́tlu 11 mɔ̌ dó Jeluzalɛ́mu. Awakanmɛ kú súnnu énɛ́ lɛ́ tawun ɖó Jezu, nya e yě nɔ xwedó é wɛ è hu kɛ́ɖɛ́. É cí ɖɔ nǔ e ɖó nukún wɛ yě ɖe ɖɔ Mɛsíya ɔ ná wa é cifo ɖɔhun. Amɔ̌, nǔ e yě ma ɖó nukún ǎ é ɖé jɛ.

² Jǒnɔ ɖé sɛkpɔ́ yě bo jɛ zinzɔn xá yě jí. Ahwanvú lɛ́ ɖɔ lěe awakanmɛ kú yě gbɔn, ɖó nǔ e jɛ dó Jezu wú é wútu é n’i. Énɛ́ gúdo ɔ, jǒnɔ ɔ bɛ́ xóɖɔɖókpɔ́ e ná húzú gbɛzán yětɔn é ɖé xá yě. É “bɛ́sín nǔwlánwlán Mɔyízi kpó gbeyíɖɔ lɛ́ bǐ kpó tɔn jí,” bo tínmɛ nǔ e wú Mɛsíya ɔ ɖó ná se wǔvɛ́ bo kú é. Ée súnnu atɔn lɛ́ wá Emawúsi é ɔ, jǒnɔ ɔ ɖe mɛ alɔkpa e é nyí é xlɛ́, é wɛ nyí Jezu e è fɔ́n sín kú é! Tuun e yě tuun ɖɔ Mɛsíya ɔ ɖo gbɛ é víví nú yě tawun!—Luk. 24:13-35.

3-4. Ðagbe tɛ́ wǔsyɛ́n e Jezu dó lanmɛ nú ahwanvú tɔn lɛ́ é ka wa nú yě? Étɛ́ lɛ́ mǐ ka ná kplɔ́n ɖo xóta élɔ́ mɛ? (Mɛsɛ́dó 1:3)

³ Jezu tɔ́n dó ahwanvú tɔn lɛ́ jí azɔn mɔ̌kpán ɖo azan 40 gǔdo tɔn e é bló ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é hwenu.a (Xa Mɛsɛ́dó 1:3.) Hwe énɛ́ nu ɔ, ahwanvú Jezu tɔn e ɖo aluwɛ mɛ, bo lɛ́ ɖo xɛsi jí lɛ́ é wá húzú wɛnjlátɔ́ kpó nǔkplɔ́nmɛtɔ́ kpó Axɔ́súɖuto ɔ tɔn e ɖo awǎjijɛ mɛ, bo lɛ́ kpan akɔ́n lɛ́ é.

⁴ Nǔ kplɔ́nkplɔ́n dó hwenu énɛ́ e sɔ́ akpakpa mɛ ɖo gbɛzán Jezu tɔn mɛ é wú, sixú hɛn le wá nú mǐ. Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná mɔ lěe Jezu zán hwenu énɛ́ (1) dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú ahwanvú tɔn lɛ́, (2) dó bló bɔ nukúnnúmɔjɛnǔmɛ e yě ɖó dó Mawuxó ɔ wú é gɔ́ngɔ́n d’é jí, kpó (3) dó kplɔ́n azɔ̌ yě bónú yě ná dó ta azɔ̌ e d’agba hú gǎn lɛ́ é mɛ gbɔn é kpó. Ðo ninɔmɛ ɖokpó ɖokpó mɛ ɔ, mǐ ná mɔ lěe mǐ sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn gbɔn é.

NƆ DÓ WǓSYƐ́N LANMƐ NÚ MƐ ÐĚVO LƐ́

5. Étɛ́wú ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ ka ɖó hudó wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ tɔn?

⁵ Ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ ɖó hudó wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ tɔn. Étɛ́wú? Mɛɖé lɛ́ jó xwé, xwédo kpó azɔ̌ yětɔn lɛ́ kpó dó bá dó xwedó Jezu hwebǐnu. (Mat. 19:27) È nɔ wa nǔ xá mɛ ɖěvo lɛ́ ɖo ali agɔ nu ɖó yě húzú ahwanvú tɔn lɛ́ wútu. (Jaan 9:22) Yě sá vɔ̌ énɛ́ lɛ́ ɖó yě ɖi nǔ ɖɔ Jezu wɛ nyí Mɛsíya e sín akpá è dó é wú. (Mat. 16:16) Amɔ̌, hwenu e è hu Jezu é ɔ, yě mɔ ɖɔ nukúnɖíɖó émítɔn cifo.

6. Ée Jezu fɔ́n sín kú gúdo é ɔ, étɛ́ é ka wa?

⁶ É ɖo wɛn ɖɔ, Jezu mɔ aluwɛ e mɛ ahwanvú tɔn lɛ́ ɖe é, é ka nyí ɖɔ yě vɔ́ da ɖo gbigbɔ lixo wútu wɛ ǎ, loɔ, nǔbaɖabaɖa e xá yě é wú wɛ. Énɛ́ wú ɔ, gbe e gbe é fɔ́n sín kú é jɛ́n é jɛ wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú xɔ́ntɔn tɔn lɛ́ jí. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é tɔ́n dó Mali Magidálanu jí hwenu e é ɖo avǐ ya wɛ ɖo yɔdo tɔn kɔn é. (Jaan 20:11, 16) É lɛ́vɔ́ tɔ́n dó ahwanvú we e xó è ɖɔ ɖo bǐbɛ́mɛ xóta élɔ́ tɔn é jí. Gɔ́ ná ɔ, é tɔ́n dó mɛsɛ́dó Piyɛ́ɛ jí. (Luk. 24:34) Étɛ́ kpɔ́ndéwú Jezu tɔn ka sixú kplɔ́n mǐ? Mǐ ní gbéjé nǔ e jɛ hwenu e é tɔ́n dó Mali Magidálanu ɔ jí é kpɔ́n.

7. Lěe Jaan 20:11-16 xlɛ́ gbɔn é ɔ, étɛ́ Jezu ka mɔ Mali bɔ é ɖo wiwa wɛ ɖo azǎn 16​gɔ́ Nisáan tɔn zǎnzǎn tɛɛn? Étɛ́ énɛ́ ka sísɛ́ ɛ bɔ é wa? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

⁷ Xa Jaan 20:11-16. Zǎnzǎn tɛɛn ɖo azǎn 16​gɔ́ Nisáan tɔn ɔ, nyɔ̌nu gbejínɔtɔ́ ɖé lɛ́ wá yɔdo e mɛ è ɖi Jezu dó é kɔn. (Luk. 24:1, 10) Mi nú mǐ ní sɔ́ ayi ɖó nǔ e jɛ dó nyɔ̌nu lɛ́ ɖokpó jí é jí; Mali Magidálanu wɛ. Hwenu e Mali wá yɔdo ɔ kɔn é ɔ, é mɔ ɖɔ é ɖo vɔ̌. É kán wezun bo yi ɖɔ nú Piyɛ́ɛ kpó Jaan kpó, bɔ énɛ́ gúdo ɔ, é jɛ gǔdo yětɔn bɔ yě kán wezun wá yɔdo ɔ kɔn. Ée súnnu lɛ́ mɔ nǔ jɛ wú ɖɔ yɔdo ɔ ɖo vɔ̌ é ɔ, yě lɛ́ kɔ yi xwé. Amɔ̌, Mali wa mɔ̌ ǎ. É cí fínɛ́ bo ɖo avǐ ya wɛ. É ka tuun ɖɔ Jezu ɖo émí kpɔ́n wɛ ǎ. Jezu mɔ avǐ e ya wɛ nyɔ̌nu gbejínɔtɔ́ énɛ́ ɖe é, bɔ é byɔ́ lanmɛ n’i tawun. Énɛ́ wú ɔ, é sɔ́ éɖée xlɛ́ Mali bɔ énɛ́ gúdo ɔ, é wa nǔ e bɔkun é ɖé b’ɛ dó wǔsyɛ́n lanmɛ n’i tawun. É ɖɔ xó xá ɛ, bo zé azɔ̌ tají ɖé dó así n’i; é ɖɔ n’i ɖɔ é ní dó fínfɔ́n sín kú émítɔn sín wɛn nɔví émítɔn lɛ́.—Jaan 20:17, 18.

8. Nɛ̌ mǐ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn?

⁸ Nɛ̌ mǐ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn? Jezu ɖɔhun ɔ, ényí mǐ nɔ ɖ’ayi wǔvɛ́ e se wɛ nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó mǐtɔn lɛ́ ɖe é wú, bo nɔ ɖɔ xó xá yě kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó ɔ, mǐ hɛn ɔ, mǐ ná wa nǔ gěgé dó d’alɔ yě bɔ yě ná kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ. Ðǒ ayi nǔ e jɛ dó nɔví nyɔ̌nu e nɔ nyí Jocelyn é jí é wú; nɔví tɔn nyɔ̌nu kú ɖo ali baɖabaɖa ɖé nu. É ɖɔ: “Un nɔ aluwɛ syɛ́nsyɛ́n mɛ nú sun gěgé.” É ɖo mɔ̌ có, nɔví súnnu ɖé kpó asi tɔn kpó ylɔ́ ɛ wá xwé yětɔn gbe, ɖótó è kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó bo vɔ́ jiɖe ná ɛ ɖɔ é xɔ akwɛ́ ɖo Mawu nukúnmɛ. Jocelyn ɖɔ: “É cí nú mì ɖɔ Jexóva zán yě bo ɖe mì sín xu e gɔ́ngɔ́n bo ɖo adǎn jí é ɖé mɛ, bo sɔ́ mì dó akló ɖé mɛ wɛ ɖɔhun. Yě d’alɔ mì bɔ un lɛ́ ɖó jlǒ ɔ bá kpo ɖo Jexóva sɛn wɛ.” Mǐ lɔ hɛn ɔ, mǐ ná dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ ɖěvo lɛ́ gbɔn tó ɖíɖó yě ganjí hwenu e yě ɖo nǔ e ɖo ayi yětɔn mɛ é ɖɔ wɛ é kpó xó ɖiɖɔ nú yě kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó gblamɛ, bɔ mɔ̌ mɛ ɔ, mǐ ná ná hlɔ̌nhlɔ́n yě bɔ yě ná kpo ɖo Mawu sɛn wɛ.—Hlɔ̌. 12:15.

NƆ D’ALƆ MƐ ÐĚVO LƐ́ NÚ YĚ NÍ MƆ NUKÚNNÚ JƐ XÓ MAWU TƆN MƐ

9. Wǔvɛ́ tɛ́ ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ ka ɖí xwi xá? Nɛ̌ Jezu ka d’alɔ yě gbɔn?

⁹ Ahwanvú Jezu tɔn lɛ́ yí Xó Mawu tɔn, bo dó gǎn syɛ́nsyɛ́n bo zán ɖo gbɛzán yětɔn mɛ. (Jaan 17:6) É ɖo mɔ̌ có, kú e Jezu kú alǎnnúwatɔ́ ɖé ɖɔhun ɖo yatín jí é zɔ́n bɔ ayi yětɔn fan. Jezu tuun ɖɔ é kún nyí ayi nyanya ɖé wɛ yě ɖó wútu wɛ yě ɖo nǔ xo kpɔ́n wɛ ó, loɔ, nukúnnúmɔjɛnǔmɛ wɛ hwedó yě wú wɛ. (Luk. 9:44, 45; Jaan 20:9) Énɛ́ wú ɔ, é kplɔ́n yě ɖɔ yě ní nɔ lin tamɛ dó Mawuxó ɔ jí. Ðǒ ayi lěe é wa mɔ̌ gbɔn hwenu e é tɔ́n dó ahwanvú we lɛ́ jí ɖo Emawúsi sín ali jí é wú.

10. Nɛ̌ Jezu ka bló bɔ ahwanvú tɔn lɛ́ kú d’é jí ɖɔ é wɛ nyí Mɛsíya ɔ nǔgbó nǔgbó gbɔn? (Luki 24:18-27)

¹⁰ Xa Luki 24:18-27. Ðǒ ayi wú ɖɔ Jezu kún ɖɔ mɛ e é nyí é nú súnnu lɛ́ afɔjíafɔjí ó. É nyɔ́ wa ɔ, é kan nǔɖé lɛ́ byɔ́ yě. Étɛ́wú? Bóyá é ba ɖɔ yě ní ɖɔ nǔ e ɖo linlin yětɔn kpó ayi yětɔn kpó mɛ lɛ́ é. Yě ka wa mɔ̌. Yě ɖɔ n’i ɖɔ émí ɖo linlin wɛ ɖ’ayǐ ɖɔ Jezu ná hwlɛ́n Izlayɛ́li sín kɔ e gbídí n’i wɛ Hlɔ̌manu lɛ́ ɖe é sí. Ée súnnu lɛ́ ɖɔ nǔ e ɖo ayi mɛ ɖu nú yě wɛ lɛ́ é nyi wɛn gúdo é ɔ, Jezu zán Xó Mawu tɔn dó d’alɔ yě, bɔ yě mɔ nukúnnú jɛ nǔ e jɛ é mɛ.b Nukɔnmɛ ɖo gbadanu énɛ́ ɔ, Jezu zán hwenu dó ná jiɖe ahwanvú ɖě lɛ́ dó nǔgbó énɛ́ lɛ́ wú. (Luk. 24:33-48) Étɛ́ tan énɛ́ ka sixú kplɔ́n mǐ?

11-12. (a) Étɛ́ lěe Jezu kplɔ́n nǔgbó Biblu tɔn lɛ́ mɛ gbɔn é ka sixú kplɔ́n mǐ? (Kpɔ́n ɖiɖe lɛ́ lɔmɔ̌.) (b) Nɛ̌ Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ Nortey tɔn ka d’alɔ ɛ gbɔn?

¹¹ Nɛ̌ mǐ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn? Nukɔntɔn, ényí a ɖo Biblu kplɔ́n xá mɛ lɛ́ wɛ hǔn, nɔ kan nǔ e jɛxá lɛ́ é byɔ́ dó d’alɔ mɛ lɛ́ bónú yě ní nɔ ɖɔ nǔ e ɖo ayi yětɔn kpó linlin yětɔn kpó mɛ lɛ́ é tɔ́n. (Nǔx. 20:5) Ényí a mɔ nukúnnú jɛ lěe nǔ cí nú yě é mɛ gúdo hǔn, xlɛ́ yě lěe yě ná mɔ wěmafɔ tawun tawun e ná d’alɔ yě ɖo ninɔmɛ yětɔn mɛ lɛ́ é gbɔn é. Énɛ́ gúdo hǔn, ɖu ɖo hwiɖée jí bo ma ɖɔ nǔ e yě ɖó ná wa é nú yě ó. É nyɔ́ wa hǔn, d’alɔ yě bónú yě ní lin tamɛ dó Xó Mawu tɔn ɔ jí, bo mɔ lěe yě sixú zán nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ gbɔn ɖo gbɛzán yětɔn mɛ é. Ðǒ ayi kpɔ́ndéwú nɔví súnnu e nɔ nɔ Ghana bo nyí Nortey é tɔn wú.

¹² Nortey jɛ Biblu kplɔ́n jí hwenu e é ɖó xwe 16 é. Amɔ̌, é sɔ́ lín ǎ bɔ xwédo tɔn klán gbe xá ɛ. Étɛ́ ka d’alɔ ɛ bɔ é gbí dɔn? Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ tɔn ko zán Matíe wěmata 10 dó tínmɛ n’i ɖɔ è ná dó ya nú klisánwun nǔgbó lɛ́. Nortey ɖɔ: “Énɛ́ wú ɔ, hwenu e yadónúmɛ bɛ́ é ɔ, un kú d’é jí ɖɔ nǔgbó ɔ wɛ un ko mɔ.” Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ tɔn lɛ́vɔ́ d’alɔ ɛ bɔ é lin tamɛ dó Matíe 10:16 jí bónú mɔ̌ mɛ ɔ, é ná kpé wú bo ɖó ayi te, bo lɛ́ ɖe sísí xlɛ́ hwenu e é ná ɖo xó ɖɔ dó sinsɛnxó lɛ́ wú wɛ ɖo xwégbe é. Ée Nortey bló batɛ́mu gúdo é ɔ, é jló ná nyí gběxosín-alijítɔ́, amɔ̌, tɔ́ tɔn ba ɖɔ é ná yi kplɔ́nyijǐ-alavɔ. Biblu kplɔ́nmɛtɔ́ Nortey tɔn ɖɔ nǔ e é ɖó ná wa é n’i ǎ, é nyɔ́ wa ɔ, é kan nǔɖé lɛ́ byɔ́ ɛ dó d’alɔ ɛ bɔ é lin tamɛ dó nǔgbódodó Biblu tɔn lɛ́ jí. Étɛ́ Nortey ka wá wa? É wá gbeta ɔ kɔn bá byɔ́ sinsɛnzɔ́ hwebǐnu tɔn mɛ. Tɔ́ tɔn nya ɛ sín xwégbe. Nɛ̌ nǔ ka cí nú Nortey dó nǔ énɛ́ lɛ́ e jɛ é wú? É ɖɔ: “Un kú d’é jí ɖɔ gbeta ɖagbe ɔ kɔn wɛ un wá.” Ényí mǐ lɔ nɔ zán hwenu dó d’alɔ mɛ ɖěvo lɛ́ bónú yě nɔ lin tamɛ dó Xó Mawu tɔn jí ɔ, é sixú d’alɔ yě bɔ yě ná húzú klisánwun e lí dǒ lɛ́ é.—Efɛ́. 3:16-19.

NƆ D’ALƆ SÚNNU LƐ́ NÚ YĚ NÍ JƐXÁ BÁ HÚZÚ ‘SÚNNU E È NÁ BƆ YĚ NYÍ NǓNÍNÁ LƐ́ É’

13. Étɛ́ Jezu ka wa bónú è ná kpo ɖo azɔ̌ Tɔ́ tɔn tɔn wa wɛ hwenu e é lɛ́ kɔ yi jǐxwé gúdo é? (Efɛ́zinu lɛ́ 4:8)

¹³ Hwenu e Jezu ɖo ayǐkúngban jí é ɔ, é wa azɔ̌ e Tɔ́ tɔn sɔ́ d’así n’i é bɔ nǔ bǐ vɔ ɖ’é wú. (Jaan 17:4) Amɔ̌, Jezu wa nǔ kpó linlin lěhun kpó ǎ: ‘Ényí a jló ɖɔ è ní wa nǔɖé ganjí ɔ, hwiɖésúnɔ wɛ ɖó ná wa.’ Ðo xwe atɔn adaɖé e é dó wa sinsɛnzɔ́ tɔn ná lɛ́ é hwenu ɔ, é kplɔ́n azɔ̌ mɛ ɖěvo lɛ́ nú yě ná wa azɔ̌ ɔ. Cóbónú Jezu ná yi jǐxwé ɔ, é ɖeji dó ahwanvú tɔn lɛ́ wú; é sɔ́ wɛn ɖagbe jíjlá, nǔ kplɔ́nkplɔ́n mɛ kpó nukún kpíkpé dó lɛ̌ngbɔ́ xɔ akwɛ́ Jexóva tɔn lɛ́ wú kpó sín azɔ̌ ɔ d’así nú yě. É cí ɖɔ ahwanvú e nɔ nukɔn nú azɔ̌ ɔ lɛ́ é ɖé lɛ́ kún ko ɖó xwe 30 vɔ́vɔ́ ó. (Xa Efɛ́zinu lɛ́ 4:8.) Nɛ̌ Jezu ka zán azan 40 gǔdo tɔn e é bló ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é dó d’alɔ súnnu énɛ́ lɛ́ e nɔ ɖó kan dó nǔ wú, ɖo gbejí, bo nɔ lɛ́ wa azɔ̌ syɛ́nsyɛ́n lɛ́ é bónú yě ná jɛxá bo húzú ‘súnnu e nyí nǔníná lɛ́ é’ gbɔn?— Efɛ́. 4:8.

14. Ðo azǎn 40 gǔdo tɔn e Jezu bló ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é hwenu ɔ, nɛ̌ é ka d’alɔ ahwanvú tɔn lɛ́ nú yě ná su ɖo gbigbɔ lixo gbɔn? (Kpɔ́n ɖiɖe ɔ lɔmɔ̌.)

¹⁴ Jezu nɔ gbá nǔ nú nǔ hwenu e é ja wě ɖe xá ahwanvú tɔn lɛ́ gbé é ǎ, bo ka nɔ wa mɔ̌ kpó wǎnyíyí kpó. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, é ɖó ayi wú ɖɔ yě mɛɖé lɛ́ nɔ xo nǔ kpɔ́n, énɛ́ wú ɔ, é ɖe wě xá yě. (Luk. 24:25-27; Jaan 20:27) É ɖɔ nú yě ɖɔ yě ní sɔ́ ayi ɖó nukún kpíkpé dó togun Jexóva tɔn wú jí hú akwɛ́ biba. (Jaan 21:15) É flín yě ɖɔ wǔjɔmɛ e mɛ ɖěvo lɛ́ sixú ɖó ɖo sinsɛnzɔ́ Jexóva tɔn mɛ é kún ɖó ná ɖó linkpɔ́n nú yě zɛ xwé wú ó. (Jaan 21:20-22) É jlá linlin agɔ ɖé lɛ́ e yě ɖó dó Axɔ́súɖuto ɔ wú é ɖó, bo d’alɔ yě bɔ yě sɔ́ ayi ɖó wɛn ɖagbe ɔ jíjlá jí. (Mɛ. 1:6-8) Étɛ́ Jezu sín kpɔ́ndéwú ka sixú kplɔ́n mɛxó agun tɔn lɛ́?

15-16. (a) Ali tɛ́ lɛ́ nu mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun ɖe? (b) Nɛ̌ Patrick ka ɖu le wě e è ɖe xá ɛ é tɔn gbɔn?

¹⁵ Nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn? Yě ɖó ná kplɔ́n azɔ̌ nɔví súnnu lɛ́, káká jɛ yě mɛ e ɖo wǐnnyáwínnyá mɛ lɛ́ é jí, bónú yě ná jɛxá bo ná dó kɔ wǔjɔmɛzɔ́ lɛ́ mɛ d’é jí.c Mɛxó agun tɔn lɛ́ nɔ ɖó nukún ɖɔ mɛ e kplɔ́n azɔ̌ wɛ yě ɖe lɛ́ é ní nyí mɛ maɖóblɔ̌ ǎ. Yě ɖó ná nɔ ɖe wě xá nɔví súnnu wǐnnyáwínnyá énɛ́ lɛ́ kpó wǎnyíyí kpó bónú yě ná kpé wú bo ɖó nǔwúkpíkpé ɖé lɛ́, bo mɔ ɖɔ émí ɖó ná nɔ sɔ́ émíɖée hwe, nɔ gbejí bo lɛ́ ɖo gbesisɔmɛ bo ná wa mɛsɛntɔ́zɔ́ nú mɛ ɖěvo lɛ́.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pi. 5:5.

¹⁶ Ð’ayi lěe wě e è ɖe xá nɔví súnnu e nɔ nyí Patrick é hɛn le wá n’i gbɔn é wú. Xwe ɖé lɛ́ ɖíe ɔ, é nɔ zán gbe kawunkawun dó ɖɔ xó nú mɛ, bo nɔ lɛ́ nyɔ́ xomɛ dó mɛ wú ǎ, káká jɛ nɔví nyɔ̌nu lɛ́ jí. Mɛxó agun tɔn e zin é ɖé ɖó ayi gǎnmaɖó Patrick tɔn lɛ́ wú, bo ɖe wě xá ɛ kpó xomɛnyínyɔ́ kpó bo ka gbá nǔ nú nǔ ǎ. Patrick ɖɔ: “É víví nú mì ɖɔ é wa mɔ̌. Ényí un mɔ bɔ nɔví ɖěvo lɛ́ ɖo wǔjɔmɛzɔ́ e ba wɛ nyɛ ɖe lɛ́ é mɔ wɛ ɔ, awakanmɛ nɔ kú mì hwɛhwɛ. Amɔ̌, wěɖexámɛ mɛxó agun tɔn ɔ tɔn d’alɔ mì, bɔ un mɔ ɖɔ un ɖó ná sɔ́ ayi ɖó mɛsɛntɔ́zɔ́ wiwa nú nɔví súnnu kpó nɔví nyɔ̌nu kpó ce lɛ́ jí kpó mɛɖéesɔ́hwe kpó, hú gǎn ayi sísɔ́ ɖó tɛn ɖé lɛ́ mɛ ninɔ alǒ wǔjɔmɛzɔ́ ɖé lɛ́ ɖíɖó ɖo agun ɔ mɛ jí.” Wǎgbɔ tɔn ɔ, hwenu e Patrick ɖo xwe 23 ɖó wɛ é ɔ, è sɔ́ ɛ mɛxó agun tɔn.—Nǔx. 27:9.

17. Nɛ̌ Jezu ka ɖe xlɛ́ ɖɔ émí ɖeji dó ahwanvú émítɔn lɛ́ wú gbɔn?

¹⁷ É nyí wɛnjíjlázɔ́ kɛ́ɖɛ́ wɛ Jezu zɔ́n ahwanvú tɔn lɛ́ ǎ, loɔ, é lɛ́ zɔ́n nǔ kplɔ́nkplɔ́n mɛ lɛ́ sín azɔ̌ yě. Ahwanvú lɛ́ sixú ko mɔ ɖɔ émí kún ɖó nǔwúkpíkpé bá wa azɔ̌ énɛ́ ó. Amɔ̌, Jezu xo nǔ kpɔ́n ɖɔ yě ka ná sixú wa azɔ̌ ɔ a jí ǎ. Gɔ́ ná ɔ, é lɛ́ ɖɔ mɔ̌ nú yě. Ée Jezu ɖo ji e é ɖe dó yě wú bǐ mlɛ́mlɛ́ é sín xó ɖɔ nú yě wɛ é ɔ, é ɖɔ: “Lěe Tɔ́ ɔ sɛ́ mì dó gbɔn é ɔ, nyi lɔ ɖo mi sɛ́ dó wɛ.”—Jaan 20:21.

18. Nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú wa nǔ Jezu ɖɔhun gbɔn?

¹⁸ Nɛ̌ mɛxó agun tɔn lɛ́ ka sixú xwedó kpɔ́ndéwú Jezu tɔn gbɔn? Mɛxó agun tɔn nǔnywɛ́tɔ́ lɛ́ nɔ ɖe azɔ̌ nú mɛ ɖěvo lɛ́. (Filí. 2:19-22) Ði kpɔ́ndéwú ɔ, mɛxó agun tɔn lɛ́ sixú byɔ́ mɛ wǐnnyáwínnyá lɛ́ ɖɔ yě ní ɖ’alɔ ɖo kpléxɔ Axɔ́súɖuto ɔ tɔn jíjlá ɖó kpó nukún kpíkpé d’é wú kpó mɛ. Ényí yě ɖe azɔ̌ nú mɛ e yě sɔ́ lɛ́ é gúdo ɔ, yě sixú ɖe xlɛ́ ɖɔ émí ɖeji ɖɔ yě ná wa azɔ̌ ɔ ganjí gbɔn azɔ̌ kplɔ́nkplɔ́n yě kpó ji ɖiɖe dó yě wú kpó gblamɛ. Matthew e nyí mɛxó agun tɔn yɔ̌yɔ́ ɖé é ɖɔ ɖɔ é su nukún émítɔn mɛ tawun ɖɔ, mɛxó agun tɔn e mɔ nǔ kpɔ́n lɛ́ é kplɔ́n lěe émí ná wa azɔ̌ ɖé gbɔn é émí ganjí, bɔ énɛ́ gúdo ɔ, yě ɖeji dó émí wú ɖɔ émí ná wa azɔ̌ ɔ. É ɖɔ: “Ényí un wa nǔ nyi do ɔ, yě nɔ d’alɔ mì bɔ un nɔ mɔ lěe un ná zán nǔwanyido énɛ́ lɛ́ dó jlá nyiɖée ɖó, bo lɛ́ kpɔ́n te d’é jí gbɔn é.”d

19. Étɛ́ mǐ ka ɖó ná kán ɖ’é jí bá wa?

¹⁹ Jezu zán azǎn 40 gǔdo tɔn e é bló ɖo ayǐkúngban jí lɛ́ é dó dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ ɖěvo lɛ́, kplɔ́n nǔ yě, bo lɛ́ kplɔ́n azɔ̌ yě. Mi nú mǐ ní kán ɖ’é jí bá xwedó kpɔ́ndéwú tɔn tlélé. (1 Pi. 2:21) É ná d’alɔ mǐ bɔ mǐ ná wa mɔ̌. É tlɛ dó akpá ɖɔ: “Mi ní ka tuun ɖɔ un ɖo kpɔ́ xá mi ɖo azǎn lɛ́ bǐ jí, káká jɛ azǎn gǔdo gúdo tɔn gbɛ élɔ́ tɔn lɛ́ mɛ.”—Mat. 28:20.