NIKASEMƆ 37
Saji Otii ni Aaaha Efee Faŋŋ
MƐNI ji wiemɔ ko mli saji otii titrii? Enɛɛmɛi jeee wiemɔ lɛ fãi komɛi ní yɔɔ miishɛɛ ní atsĩɔ tã yɛ wiemɔ lɛ mli kɛkɛ. Amɛji susumɔi ní he hiaa ní ajeɔ gbɛ awieɔ he jogbaŋŋ ní efeɔ faŋŋ. Nomɛi ji otii ní he hiaa waa ní haa onyɛɔ oshɛɔ oti ní ma ohiɛ lɛ he lɛ.
Nɔ titri ni he hiaa ni baaha owiemɔ lɛ mli saji otii lɛ afee faŋŋ lɛ ji ní oooto he gbɛjianɔ jogbaŋŋ. Niiamlipɛimɔi babaoo ni ooofee lɛ baaha ona saji babaoo ní onyɛŋ okɛ fɛɛ atsu nii. Te ooofee tɛŋŋ ole saji ni esa akɛ okɛtsu nii?
Klɛŋklɛŋ lɛ, susumɔ otoibolɔi lɛ ahe. Ani amɛleee saneyitso lɛ he nɔ ko kwraa, loo amɛle fioo? Ani amɛteŋ mɛi babaoo kpɛlɛɔ nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ yɛ he lɛ nɔ, loo mɛi komɛi ayiŋ feɔ amɛ kɔshikɔshi? Mɛɛ daa gbi shihilɛi amli kaai amɛkɛkpeɔ, kɛ́ amɛbɔ mɔdɛŋ akɛ amɛkɛ nɔ ni Biblia lɛ kɛɔ yɛ saneyitso lɛ he lɛ baatsu nii lɛ? Nɔ ni ji enyɔ, kɛ́ oowie ootsɔɔ nakai toibolɔi lɛ yɛ sane ni oto akɛ okɛbaatsu nii lɛ he lɛ, kwɛmɔ akɛ oti ni osaa ohe yɛ mli ní yɔɔ ojwɛŋmɔ mli lɛ ji nɔ ni ohaa lɛ. Be mli ni okɛ gbɛtsɔɔmɔi enyɔ nɛɛ tsuɔ nii lɛ, kwɛmɔ bɔ ni owiemɔ lɛ yɔɔ ni ohala nɔ ni hi lɛ pɛ.
Kɛ́ aha bo nifeemɔ yɛ wiemɔ he wolo ni hiɛ saneyitso kɛ saji otii titrii lɛ, no lɛ esa akɛ okɛtsu nii. Shi kɛlɛ, kɛ́ okɛ saji titrii ni yɔɔ ŋwɛigbɛ lɛ wo ojwɛŋmɔ mli beni osaa ohe yɛ sane oti fɛɛ sane oti mli lɛ, no lɛ sɛɛnamɔ ni yɔɔ nɔ ni obaakɛɛ lɛ he lɛ baada. Kɛ́ akɛ wiemɔ he wolo ko haaa bo lɛ, no lɛ eji bo diɛŋtsɛ osɔ̃ akɛ ohala saji otii titrii lɛ.
Kɛji saji otii titrii lɛ yɛ faŋŋ yɛ ojwɛŋmɔ mli ní oto otii bibii ní yɔɔ shishi lɛ ahe gbɛjianɔ lɛ, no lɛ ebaafee mlɛo kɛha bo akɛ obaaha wiemɔ lɛ. Eka shi faŋŋ akɛ, otoibolɔi lɛ baakase nii babaoo hu kɛjɛ mli.
Gbɛ̀i Srɔtoi ní Obaanyɛ Otsɔ nɔ Oto Owiemɔ lɛ He Gbɛjianɔ. Obaanyɛ otsɔ gbɛ̀i srɔtoi anɔ oto owiemɔ muu lɛ he gbɛjianɔ. Kɛ́ ona ole nɔ ni fɛɛ tsɔɔ lɛ, obaana akɛ babaoo he baanyɛ ahia, ni edamɔ oti ni ma ohiɛ lɛ nɔ.
Gbɛ ni yɔɔ tswaa lɛ biɔ ni ajara saji lɛ amli ni afee lɛ saneyitsei bibii. (Sane oti fɛɛ sane oti he miihia ejaakɛ ehaa otoibolɔi lɛ nuɔ osaneyitso lɛ shishi loo eyeɔ ebuaa ni onine shɛɔ oti ni ma ohiɛ yɛ owiemɔ lɛ mli lɛ nɔ.) Gbɛ kroko hu ji bɔ ni ato nibii ni tsara nɔ kɛba lɛ naa. (Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, saji ni ba dani Nu Afua lɛ ba lɛ baanyɛ atsɔ saji ni ba dani akpata Yerusalem hiɛ yɛ afi 70 Ŋ.B. lɛ hiɛ, ni no hu baanyɛ atsɔ saji ni eba yɛ wɔgbii lɛ amli lɛ hiɛ.) Gbɛ ni ji etɛ lɛ ji nifeemɔ kɛ nɔ ni jɛɔ mli baa. (Obaanyɛ oto enɛ he gbɛjianɔ yɛ gbɛ fɛɛ gbɛ nɔ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, obaanyɛ okɛ shihilɛi ni yɔɔ bianɛ lɛ aje shishi, nɔ ni jɛ mli kɛba lɛ, ni agbɛnɛ otsɔɔ nɔ ni kɛba.) Gbɛ ni ji ejwɛ lɛ kɔɔ nibii ni kɛ amɛhe kpaaa gbee lɛ ahe. (Obaanyɛ okɛ ekpakpa ato efɔŋ he loo okɛ nɔ ko ni hi ato nɔ ni ehiii he.) Bei komɛi lɛ, wiemɔ ko baabi gbɛ̀i ni fe ekome.
Beni akɛ apasa naafolɔmɔ ba Stefano nɔ yɛ Yudafoi Akuashɔŋ lɛ hiɛ lɛ, eha wiemɔ ni hewalɛ yɔɔ mli, ní eto naa yɛ bɔ ni nibii ni tsara nɔ kɛba lɛ yɔɔ lɛ naa. Yɛ be mli ni okaneɔ enɛ yɛ Bɔfoi lɛ Asaji 7:2-53 lɛ, kadimɔ akɛ yiŋtoo yɛ saji otii ni ehala lɛ he. Klɛŋklɛŋ lɛ, Stefano ha efee faŋŋ akɛ eewie yinɔsane ni etoibolɔi lɛ nyɛŋ aje he ŋwane lɛ he. Agbɛnɛ etsɔɔ akɛ eyɛ mli akɛ Yosef nyɛmimɛi hii lɛ kpoo lɛ moŋ, shi Nyɔŋmɔ kɛ lɛ tsu nii akɛ kpɔlɔ. No sɛɛ lɛ, etsɔɔ akɛ Yudafoi lɛ gbo Mose, mɔ ni Nyɔŋmɔ kɛ tsuɔ nii lɛ nɔ toi. Ni ema nɔ mi akɛ nakai mumɔ ni tsutsu Yudafoi yinɔbii lɛ jie lɛ kpo lɛ tamɔ mumɔ ni mɛi ni gbe Yesu Kristo lɛ jie lɛ kpo lɛ nɔŋŋ ni ekɛmu esane lɛ naa.
Okɛ Saji Otii Babaoo Akatsu Nii. Kɛ́ oohala saneyitso lɛ, nibii fioo pɛ he baahia bo. Yɛ shihilɛi babaoo mli lɛ, ekolɛ saji titrii enumɔ ko pɛ he baahia bo. Enɛ ji anɔkwale kɛ́ okɛ minitii 5, minitii 10, minitii 30, loo nɔ ni fe nakai baawie. Kaama saji otii babaoo nɔ mi. Otoibolɔi lɛ baanyɛ ajɛ nilee mli ni amɛtsɔɔ susumɔi srɔtoi fioo pɛ yɛ wiemɔ kome mli. Ni bɔ ni wiemɔ lɛ sɛɛkɛlɛ yɔɔ lɛ, nakai nɔŋŋ esa akɛ saji otii ni yɔɔ mli lɛ afee.
Ekɔɔɔ he eko saji otii abɔ ni okɛbaatsu nii lɛ, kwɛmɔ ni osaa ohe bɔ ni sa yɛ eko fɛɛ eko mli. Ha toibolɔi lɛ be ni sa koni amɛkɛpɛi sane oti fɛɛ sane oti mli bɔni afee ni eka amɛjwɛŋmɔ mli jogbaŋŋ.
Esa akɛ owiemɔ lɛ atsɔɔ akɛ eshishinumɔ waaa. Jeee be fɛɛ be enɛ damɔɔ saji abɔ ni okɛbaaha lɛ nɔ. Kɛ́ osusumɔi lɛ fɛɛ yɛ faŋŋ ni abua naa yɛ saneyitsei fioo komɛi ashishi ni owie enɛ he ekomekome lɛ, no lɛ ewaŋ akɛ aaanyiɛ owiemɔ lɛ sɛɛ ni ebaawa akɛ hiɛ baakpa nɔ.
Ha Osaji Otii lɛ Afee Faŋŋ. Kɛ́ oto osane lɛ he gbɛjianɔ jogbaŋŋ lɛ, no lɛ ewaŋ akɛ oooha osane oti lɛ afee faŋŋ beni okɛ wiemɔ lɛ haa lɛ.
Gbɛ titri ni obaatsɔ nɔ ni oha osane oti lɛ afee faŋŋ ji ní obaaha odaseyeli ni fiɔ sɛɛ lɛ aje kpo, ni obaajie ŋmalɛ lɛ kpo kɛ saji krokomɛi yɛ gbɛ ni baaha enɛɛmɛi agbala jwɛŋmɔ kɛba sane oti lɛ nɔ ni efee faŋŋ. Esa akɛ saji otii krokomɛi fɛɛ atsɔɔ sane oti lɛ mli, ní ema nɔ mi, loo ekɔ sane oti lɛ he. Okɛ susumɔi ni he ehiaaa akafata he akɛni amɛyɔɔ miishɛɛ kɛkɛ lɛ hewɔ. Yɛ be mli ni owieɔ saji otii krokomɛi lɛ ahe lɛ, tsɔɔmɔ bɔ ni amɛkɛ sane oti lɛ yɔɔ tsakpaa ni efiɔ sɛɛ lɛ mli faŋŋ. Kaashi ooha toibolɔi lɛ ni amɛtao. Saji ni ekɛyɔɔ tsakpaa lɛ baanyɛ aje kpo kɛtsɔ wiemɔi titrii ni wieɔ sane oti lɛ he ni oooti mli lɛ nɔ, loo kɛtsɔ tĩ ni oootĩ jwɛŋmɔ ni yɔɔ sane oti lɛ diɛŋtsɛ sɛɛ lɛ mli yɛ be kɛ bei amli lɛ nɔ.
Wielɔi komɛi maa saji otii lɛ anɔ mi kɛtsɔ yibɔi ni amɛkɛkadiɔ lɛ lɛ nɔ. Yɛ be mli ni enɛ ji gbɛ kome ni akɛmaa saji otii anɔ mi lɛ, esaaa akɛ akɛ no bayeɔ saji ni ahala lɛ jogbaŋŋ ni shishinumɔ yɔɔ ehamɔ mli lɛ najiaŋ.
Obaanyɛ ohala akɛ obaatsĩ osane oti lɛ tã kɛjɛ shishijee dani okɛ saji ni fiɔ sɛɛ lɛ aha. Enɛ baaye abua toibolɔi lɛ ni amɛna bɔ ni nɔ ni nyiɛ sɛɛ lɛ jara wa ha, ni ebaama nakai sane oti lɛ hu nɔ mi. Obaanyɛ oha sane oti lɛ mli awa kɛtsɔ enaa ni ooomua kuku beni oha efee faŋŋ lɛ sɛɛ.
Yɛ Shiɛmɔ Nitsumɔ lɛ Mli. Shishitoo mlai ni wɔgba he sane yɛ ŋwɛigbɛ nɛɛ kɔɔɔ wiemɔ ni ahaa pɛ he, shi moŋ ekɔɔ sane ni ogbaa yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli hu he. Kɛ́ oosaa ohe lɛ, susumɔ saji titrii ni yɔɔ mɛi ni yɔɔ akutso lɛ mli lɛ ajwɛŋmɔ mli lɛ he. Halamɔ saneyitso ni haa onyɛɔ otsɔɔ bɔ ni hiɛnɔkamɔ ni Biblia lɛ kɛhaa lɛ baasa nakai shihilɛ lɛ he lɛ mli. Halamɔ saji otii enyɔ ni okɛwie nakai saneyitso lɛ he. Tsɔɔmɔ ŋmalɛi ni obaasumɔ ni okɛtsu nii koni okɛfi saji otii nɛɛ asɛɛ. Agbɛnɛ too bɔ ni obaaje osanegbaa lɛ shishi oha lɛ he gbɛjianɔ. Nakai hesaamɔ lɛ haa anáa tswaafeemɔ ni ataoɔ yɛ sanegbaa mli lɛ. Eyeɔ ebuaa bo hu ni okɛɔ nɔ ko ni shiatsɛ lɛ baakai.