Ani Wɔbaafee Ekoŋŋ?—Aafɔ̃ Nine Aatsɛ Gbɛgbalɔi Awalɔi Ekoŋŋ
1 Wɔbaafee mɛni ekoŋŋ? Ani wɔbaatsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ yɛ Kaimɔ be lɛ mli? Nɔ ni aŋma ahɔ February 1997 Wɔ Maŋtsɛyeli Sɔɔmɔ lɛ mli lɛ kɛ saneyitso ni akala lɛ agboi ni ji: “Aatao—Gbɛgbalɔi Awalɔi 5,000” lɛ gbala wɔjwɛŋmɔ. Wɔná nɔmimaa akɛ okɛ hiɛdɔɔ baasusu nakai tsɛmɔ lɛ he. Beni abua March 1997 sɔɔmɔ akɔntaabuu lɛ naa lɛ, eŋɔɔ wɔnaa akɛ wɔná wɔle akɛ mɛi 5,759 kɛ amɛhe wo gbɛgbalɔi awalɔ sɔɔmɔ lɛ mli! Kɛ wɔkɛ daa gbɛgbalɔi 3,569 kɛ gbɛgbalɔi krɛdɛɛi 120 ni bu shiɛmɔ nitsumɔ he akɔntaa nakai nyɔŋ lɛ fata nakai yibɔ lɛ he lɛ, wɔnaa akɛ mɛi ni fa fe shiɛlɔi fɛɛ lɛ oha fɛɛ oha mlijaa 18 kɛ amɛhe wo gbɛgbamɔ sɔɔmɔ lɛ mli. Ani wɔbaafee ekoŋŋ yɛ Kaimɔ be nɛɛ mli?
2 Wɔkɛ miishɛɛ miijie mɛi fɛɛ ni bɔ mɔdɛŋ waa koni amɛha amɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ aya hiɛ nyɛsɛɛ afi lɛ ayi. Eyɛ faŋŋ akɛ, suɔmɔ ni pɛsɛmkunya bɛ mli ni nyɛyɔɔ kɛha Yehowa Nyɔŋmɔ kɛ nyɛnaanyo gbɔmɔ lɛ tsirɛ nyɛ fɛɛ. (Luka 10:27; 2 Pet. 1:5-8) Shiɛlɔi ni yɔɔ shihilɛi sɔrɔtoi amli lɛ to amɛ gbɛjianɔ kɛha gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ. Yɛ asafo ko mli lɛ, shiɛlɔi 51 kɛ amɛhe wo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli kutuu yɛ nyɔŋ kome too lɛ nɔŋŋ mli, ni onukpai babaoo, kɛ nyɛ ko ni ebiyoo eye nyɔji 15, kɛ nyɛmiyoo ko ni fɔ̃ɔ enitsumɔ ni etao be-fã nitsumɔ koni enyɛ ekɛ ehe awo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli, kɛ nyɛmiyoo onukpa ni kɛ ehe woko gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli pɛŋ lɛ fata he. Kpokpaa nɔkwɛlɔ lɛ ŋma akɛ: “Aabɔ mɔdɛŋ waa diɛŋtsɛ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. . . . Jeee akɛ enɛ miiná hewalɛ yɛ shikpɔŋkuku lɛ nɔ kɛkɛ shi moŋ asafoi lɛ miiná miishɛɛ kɛ ekãa. Nyɛmimɛi miiná amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ ni amɛleɔ jogbaŋŋ kɛ yibiiwoi kpakpai hu ni amɛnaa ni jɛɔ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli kɛbaa lɛ hu mli ŋɔɔmɔ.”
3 Ajieee oblahii kɛ oblayei bibii kɛjɛɛɛ mli nyɛsɛɛ afi lɛ. Shiɛlɔ ko ni abaptisiko lɛ ni eye afii 13 lɛ ekpa be ni ebaanyɛ efee ehenɔjɔɔmɔ he okadi eha Yehowa lɛ gbɛ aahu. Beni abaptisi lɛ sɛɛ yɛ February mli lɛ, eŋma suɔmɔ ni eyɔɔ akɛ ebaatsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ yɛ March mli lɛ akɛ: “Akɛni nɔ ko kwraa bɛ ni tsĩɔ minaa agbɛnɛ hewɔ lɛ, mikɛ migbɛbimɔ wolo lɛ ha amrɔ nɔŋŋ. . . . Eji jeee ninefɔ̃ɔ ni suɔmɔ yɔɔ mli akɛ akɛ he awo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ kulɛ, niiashikpamɔi babaoo ni yɔɔ naakpɛɛ ni wɔná mli ŋɔɔmɔ lɛ ebafeŋ nɔ ni yɔɔ diɛŋtsɛ. Miida Yehowa shi akɛ eha miná hegbɛ nɛɛ akɛ mafata nakai mɛi 5,000 ni here tsɛmɔ lɛ nɔ lɛ ahe.” Ekɛ oti ko ema ehiɛ akɛ ebaafee ekoŋŋ.
4 Ekolɛ ofata mɛi 5,759 ni kɛ amɛhe wo gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ mli nyɛsɛɛ March, loo mɛi 4,552 yɛ April, loo mɛi 3,358 yɛ May mli lɛ ahe. Ani obaafee ekoŋŋ afi nɛɛ? Kɛ onyɛɛɛ ofee gbɛgbalɔ nyɛsɛɛ Kaimɔ be lɛ mli lɛ, ani obaanyɛ ofee eko afi nɛɛ? Ani wɔbaanyɛ wɔya hiɛ fe mɛi 5,759, ni ji nakai mɛi abɔ ni tsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ yɛ March 1997 lɛ? No ji gbɛgbalɔi awalɔi ayibɔ ni fa fe fɛɛ yɛ nyɔŋ kome mli yɛ Ghana nitsumɔhe nine lɛ yinɔsane mli.
5 Okɛ Ojwɛŋmɔ Ama April kɛ May Nɔ: Afi nɛɛ, abaaye Kaimɔ lɛ yɛ Hɔɔ, April 11, ni ebaaha April afee nyɔŋ ko ni nɔ bɛ kɛha nitsumɔ ni yaa hiɛ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. (2 Kor. 5:14, 15) Yɛ nyɔŋ lɛ mli klɛŋklɛŋ gbii 11 lɛ mli lɛ, wɔbaagbala jwɛŋmɔ kɛya mɛi heei babaoo ni wɔbaafɔ̃ amɛnine lɛ anɔ bɔ ni wɔɔnyɛ koni amɛya Kaimɔ lɛ. Kɛ oto gbɛjianɔ akɛ obaatsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ, ofainɛ ni okɛ ogbɛbimɔ wolo lɛ aha kɛtsɔ hiɛ kwraa dani gbi ni osumɔɔ ni oje shishi lɛ ashɛ.—1 Kor. 14:40.
6 Akɛni otsii anaagbeei enumɔ yɔɔ May mli hewɔ lɛ, ekolɛ shiɛlɔi ni yaa skul loo ni amɛkɛ be-fɛɛ tsuɔ heloonaa nitsumɔ lɛ baaná lɛ mlɛo akɛ amɛaatsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ nakai nyɔŋ lɛ. Kɛ oto ŋmɛlɛtswai nyɔŋma he gbɛjianɔ yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli yɛ otsii anaagbeei enumɔ lɛ eko fɛɛ eko mli lɛ, ekolɛ ehe baahia ni oto ŋmɛlɛtswai nyɔŋma kroko pɛ he gbɛjianɔ yɛ nyɔŋ lɛ mli koni oná ŋmɛlɛtswai 60 ni ataoɔ lɛ.
7 Yɛ April kɛ May nyɔji lɛ fɛɛ mli lɛ, wɔbaaha ashɛ Buu-Mɔɔ kɛ Awake! lɛ akɛ woji ni akɛbaatsu nii. Esa akɛ enɛ awo wɔteŋ mɛi babaoo po hewalɛ koni wɔhe asa ni wɔkɛ wɔhe awo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli. Mɛni hewɔ wɔkɛɔ nakai? Eyɛ mlɛo akɛ akɛ woji tɛtrɛbii lɛ aaaha, ni eyɛ miishɛɛ akɛ akɛaatsu nii yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli. Anyɛɔ akɛtsuɔ nii yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ fãi sɔrɔtoi lɛ fɛɛ mli—shia-kɛ-shia kɛ shwapoi anaa nitsumɔ, kɛ agbɛnɛ beni wɔbɛŋkɛɔ gbɔmɛi yɛ gbɛjegbɛ nɔ, yɛ tsɔnei amaamɔhei, kɛ shwɛmɔhei kɛ hei ni anaa mɛi yɛ. Nɔ ni he hiaa fe fɛɛ lɛ, Buu-Mɔɔ kɛ Awake! lɛ fiɔ Maŋtsɛyeli anɔkwalei asɛɛ. Amɛgbalaa jwɛŋmɔ kɛyaa Biblia gbalɛ mlibaa nɔ, ni etsɔɔ akɛ Nyɔŋmɔ Maŋtsɛyeli lɛ miiye nɔ. Amɛkanyaa kanelɔi ashihilɛi kɛtsɔ gbɔmɛi lɛ ahiamɔ nii diɛŋtsɛ ni etsuɔ he nii lɛ nɔ. Kɛ wɔsusu bɔ ni woji ni he yɔɔ sɛɛnamɔ nɛɛ ená wɔ shihilɛ nɔ hewalɛ lɛ he lɛ, ebaakanya wɔ koni wɔja babaoo fe fɛɛ bɔ ni wɔɔnyɛ yɛ April kɛ May mli.
8 Yɛ hesaamɔ kɛha woji tɛtrɛbii kɛ nitsumɔ ni mli wa nɛɛ mli lɛ, obaaná nikasemɔi nɛɛ amlitĩi he sɛɛ: “Buu-Mɔɔ kɛ Awake!—Anɔkwale lɛ he Woji ni Baa yɛ Ebe Naa” (January 1, 1994 Buu-Mɔɔ), “Okɛ Wɔ Woji Tɛtrɛbii lɛ Atsu Nii Jogbaŋŋ” (September 1995 Wɔ Maŋtsɛyeli Sɔɔmɔ), kɛ “Too Wolo Tɛtrɛɛ lɛ Kɛhamɔ He Shiɛmɔ Wiemɔ He Gbɛjianɔ Oha Ohe” (October 1996 Wɔ Maŋtsɛyeli Sɔɔmɔ).
9 Onukpai Nyiɛɔ Hiɛ: Bɔni afee ni aye abua shiɛlɔi babaoo ni kɛ amɛhe wo gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ mli nyɛsɛɛ afi lɛ, onukpai ni yɔɔ asafo ko mli lɛ to Hɔɔ amɛma shi yɛ nyɔŋ lɛ mli akɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ gbi krɛdɛɛ kɛha asafo muu lɛ fɛɛ. Ato gbɛjianɔ koni akpe yɛ bei sɔrɔtoi amli yɛ gbi lɛ mli, ni aha mɛi fɛɛ ni yɔɔ asafo lɛ mli lɛ hegbɛ koni amɛkɛ amɛhe awo odaseyeli nitsumɔ lɛ fãi sɔrɔtoi amli. Nɔ ni fata enɛɛmɛi ahe ji nitsumɔhei amli nitsumɔ, odase ni ayeɔ yɛ gbɛjegbɛ nɔ, shia kɛ shia ni wɔɔya, sɛɛsaramɔfeemɔi, woji aŋmalamɔ, kɛ tɛlifon nɔ odaseyeli. Bɔ ni ahere nɔ aha lɛ sa kadimɔ kɛ shiɛlɔi 117 ni kɛ amɛhe wo shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli beni gbi lɛ yaa nɔ lɛ. Fɛɛ fee ŋmɛlɛtswai 521 ni aye yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli kɛ woji tɛtrɛbii, woji bibii, kɛ woji wuji 617 ni akɛha! Miishɛɛ ni aná nakai Hɔɔ lɛ tee nɔ aahu kɛyashi Hɔgbaa, kɛ mɛi ni yi miihe afa babaoo ni tee Maŋshiɛmɔ kɛ Buu-Mɔɔ Nikasemɔ lɛ.
10 Yɛ Sɔɔmɔ Kpee lɛ eko fɛɛ eko mli yɛ April kɛ May mli lɛ, esa akɛ akai asafo lɛ be ni abaafee kpeei kɛha shiɛmɔyaa kɛ he ni abaafee yɛ yɛ otsi ni baa lɛ mli, titri lɛ kɛ́ ato gbɛjianɔi krokomɛi afata he fe nɔ ni atoɔ he gbɛjianɔ daa lɛ. Aawo daa gbɛgbalɔi kɛ shiɛlɔi hu ni jeee gbɛgbalɔi awalɔi lɛ hewalɛ koni amɛfi nɛkɛ gbɛjianɔ ni atoɔ ahaa kuu lɛ sɛɛ bɔ ni amɛshihilɛ baaŋmɛ amɛ gbɛ.
11 Ehe baahia ni sɔɔmɔ nitsumɔ nɔkwɛlɔ lɛ kɛ nyɛminuu ni kɛ shikpɔŋkukuji haa lɛ akpe koni amɛto gbɛjianɔ kɛha nɔ ni atsuuu mli nii nɔtonɔto lɛ. Ekolɛ abaagbala jwɛŋmɔ babaoo kɛya mɛi ni bɛ shia kɛ odase ni ayeɔ yɛ gbɛjegbɛi anɔ kɛ shwapoi anaa lɛ nɔ. Abaanyɛ amã gbɛkɛnaashi odaseyeli nɔ mi. Esa akɛ ashɛ woji tɛtrɛbii saŋŋ kɛha April kɛ May hu koni akɛkpa nitsumɔ babaoo ni abaatsu lɛ gbɛ.
12 Shiɛlɔi Babaoo Baanyɛ Afee Mɛi ni Sa: Klɛŋklɛŋ wiemɔ ni yɔɔ gbɛgbalɔi awalɔi agbɛbimɔ wolo lɛ nɔ lɛ kɛɔ akɛ: “Yɛ suɔmɔ ni miyɔɔ kɛha Yehowa kɛ suɔmɔ ni miyɔɔ akɛ maye mabua mɛi krokomɛi koni amɛkase lɛ kɛ eyiŋtoi ni suɔmɔ yɔɔ mli lɛ ahe nii hewɔ lɛ, masumɔ ni maná shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli gbɛfaŋnɔ babaoo kɛtsɔ mihe ni mikɛaaha akɛ gbɛgbalɔi awalɔ lɛ nɔ.” Yehowa ni wɔsumɔɔ lɛ lɛ kɛ suɔmɔ ni wɔyɔɔ akɛ wɔɔye wɔbua mɛi krokomɛi yɛ mumɔŋ lɛ ji wɔ henɔjɔɔmɔ lɛ shishijee nɔ ko feemɔ. (1 Tim. 4:8, 10) Bɔni afee ni mɔ ko he asa kɛha gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ, esa akɛ abaptisi mɔ lɛ, efee mɔ ni yɔɔ jeŋba kpakpa, ni efee mɔ ni baanyɛ atuu ŋmɛlɛtswai 60 ewo shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli yɛ nyɔŋ lɛ mli. Yɛ be mli ni wɔ fɛɛ wɔsusuɔ wɔ shihilɛi ahe lɛ, ani wɔteŋ mɛi komɛi ni tsuko gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ eko pɛŋ lɛ baanyɛ afee nakai afi nɛɛ yɛ April loo May mli?
13 Ekolɛ mɛi ni yɔɔ asafoi lɛ amli lɛ ateŋ mɛi babaoo baayɔse akɛ amɛ hu amɛbaanyɛ amɛtsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ kɛ́ amɛna akɛ mɛi krokomɛi ni amɛshihilɛi tamɔ amɛnɔ lɛ nɔŋŋ kɛ amɛhe miiwo mli lɛ. Skul gbekɛbii, mɛi ni edara yɛ afii amli, be-fɛɛ heloonaa nitsulɔi, ní onukpai kɛ asafoŋ sɔɔlɔi fata he lɛ, kɛ mɛi krokomɛi kɛ amɛhe ewo gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ mli yɛ omanyeyeli mli. Shiakwɛlɔ ko ni ji nyɛ ni yɔɔ bii enyɔ ni kɛ be-fɛɛ tsuɔ nii lɛ ná ŋmɛlɛtswai 60, eha woji tɛtrɛbii 108, ni eje Biblia mli nikasemɔi 3 shishi yɛ nyɔŋ kome ko ni ekɛtsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ mli. Te efee lɛ eha tɛŋŋ? Ekɛ shwane ŋmɛlɛtswaa ni enáa yɛ nitsumɔhe lɛ tsu nii kɛye odase yɛ shikpɔŋkuku ni bɛŋkɛ lɛ lɛ mli, eye odase kɛtsɔ woji aŋmalamɔ nɔ, ni ekɛ ehe ewo tsɔnei amaamɔhe kɛ gbɛjegbɛ nɔ odaseyeli mli. Ekɛ gbi ni ekɛjɔɔ ehe ni eyaaa nitsumɔ lɛ hu tsu nii jogbaŋŋ daa otsi kɛtsɔ asafo lɛ ni ekɛ amɛ ná shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli gbɛfaŋnɔ lɛ nɔ. Eyɛ mli akɛ klɛŋklɛŋ lɛ esusu akɛ gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ ji oti ko ni enyɛŋ eshɛ he moŋ, shi yɛ hewalɛwoo ni ená kɛjɛ mɛi krokomɛi adɛŋ kɛ gbɛjianɔtoo kpakpa hewɔ lɛ, eye gbɛtsii nii lɛ anɔ kunim.
14 Yesu ma nɔ mi eha ekaselɔi lɛ akɛ: “Mipã lɛ teremɔ waaa, ni mijatsũ lɛ etsiii.” (Mat. 11:30) No ji nikasemɔ ko ni woɔ mɔ hewalɛ, ni yɔɔ August 15, 1995 Buu-Mɔɔ lɛ mli lɛ saneyitso. Egbaa nyɛmiyoo ko ni tsu be-fɛɛ heloonaa nitsumɔ ko ni kɛ nɔnyɛɛ ba enɔ waa lɛ he sane. Ani esusu akɛ gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ jeee nɔ ni ebaanyɛ etsu kwraa? Dabi. Yɛ anɔkwale mli lɛ, ebɔ mɔdɛŋ etsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ nyɔŋ fɛɛ nyɔŋ. Mɛni hewɔ? Ejaakɛ enu he akɛ gbɛgbamɔ nitsumɔ ye ebua lɛ diɛŋtsɛ koni eŋmɛ pɛpɛɛpɛ. Gbɔmɛi ni eyeɔ ebuaa amɛ beni amɛkaseɔ Biblia mli anɔkwale lɛ ni enaa ni amɛtsakeɔ amɛshihilɛ koni amɛná Nyɔŋmɔ nɔkpɛlɛmɔ lɛ ji emlifilimɔ lɛ jɛɛhe kpele fe fɛɛ yɛ eshihilɛ ni dekã bɛ mli lɛ mli.—Abɛi 10:22.
15 Afɔle ni ehe hiaa ni mɔ diɛŋtsɛ kɛ ehe ashã kɛ tsakemɔi bɔni afee ni etsu gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ náa nyɔmɔwoo kɛtsɔɔ jɔɔmɔi ni enáa mli ŋɔɔmɔ lɛ nɔ. Nyɛmiyoo ko ŋma niiashikpamɔ ni ená beni etsuɔ gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ akɛ: “Eye ebua mi ni mijie mijwɛŋmɔ kɛjɛ pɛsɛmkunya nifeemɔ nɔ koni mikɛ mijwɛŋmɔ ama yelikɛbuamɔ ni mikɛaaha mɛi krokomɛi lɛ nɔ babaoo. . . . Miijie yi miiha mɛi ni baanyɛ afee.”
16 Ebiɔ Koni Aná Be He Gbɛjianɔtoo Kpakpa: Yɛ nɔ ni aŋma ahɔ mli nɛɛ naagbee baafa lɛ nɔ lɛ, wɔsaa wɔjie be he gbɛjianɔtoi ahe nɔkwɛmɔnɔ ni je kpo yɛ February 1997 Wɔ Maŋtsɛyeli Sɔɔmɔ lɛ mli lɛ kpo ekoŋŋ. Ekolɛ enɛɛmɛi ateŋ eko hi kɛha oshihilɛi. Beni otĩɔ enɛɛmɛi amli lɛ, susumɔ odaa nyɔŋ nitsumɔ he gbɛjianɔ ni otoɔ daa lɛ he. Mɛɛ nitsumɔi yɔɔ shia lɛ mli ní abaanyɛ atsu he nii dani obɔi gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ loo abaanyɛ atsi ato kɛyashi be ko dani atsu he nii sɛɛ mli? Ani obaanyɛ ojie be ni oyeɔ yɛ hiɛtserɛjiemɔ, shwɛmɔ, loo yɛ hejɔɔmɔ nifeemɔi sɔrɔtoi amli lɛ eko kɛjɛ jɛmɛ? Yɛ nɔ najiaŋ ni oookwɛ ŋmɛlɛtswai 60 lɛ fɛɛ ni ataoɔ lɛ, too obe he gbɛjianɔ gbi fɛɛ gbi loo otsi fɛɛ otsi. Ŋmɛlɛtswai 2 pɛ gbi fɛɛ gbi loo ŋmɛlɛtswai 15 otsi fɛɛ otsi he miihia kɛha gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ. Kwɛmɔ be he gbɛjianɔtoo he nɔkwɛmɔnii lɛ anɔ, ni be mli ni ohiɛ pɛnsil lɛ, kwɛmɔ gbɛjianɔ ni obaanyɛ oto kɛtsɔ bo diɛŋtsɛ oshiɛmɔ be he gbɛjianɔtoo ni hi jogbaŋŋ kɛha bo kɛ oweku lɛ nɔ.
17 Bɔ ni asafo lɛ here nɔ jogbaŋŋ kɛ sɛɛfimɔ babaoo ni ejie lɛ kpo yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli yɛ Kaimɔ be lɛ mli nyɛsɛɛ afi lɛ ha miishɛɛ ni daa gbɛgbalɔ ko yɔɔ lɛ tee hiɛ ni eŋma akɛ: “Miida nyɛ shi babaoo yɛ ekãawoo ni suɔmɔ yɔɔ mli ni nyɛkɛha koni nyɛkɛ yelikɛbuamɔ babaoo afi gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ sɛɛ lɛ hewɔ. . . . Be he gbɛjianɔtoi ni nyɛkɛha lɛ ye ebua mɛi babaoo ni efeko gbɛgbamɔ nitsumɔ lɛ pɛŋ lɛ koni amɛna akɛ amɛbaanyɛ amɛfee. . . . Eŋɔɔ minaa waa akɛ miji Yehowa gbɛjianɔtoo lɛ ateŋ mɔ ko koni manyiɛ tsulɔ anɔkwafo lɛ hiɛnyiɛmɔ ni suɔmɔ kɛ miishɛɛ yɔɔ mli lɛ sɛɛ.”
18 Abɛi 21:5 maa nɔ mi ehaa wɔ akɛ: “Mɔdɛŋbɔlɔ [gbɛjianɔtoi lɛ, NW] nifálɛ sɔŋŋ ekɛbaa.” Abɛi 16:3 woɔ wɔ hewalɛ akɛ: “Tu onitsumɔi lɛ owo Yehowa dɛŋ, ni [ogbɛjianɔtoi lɛ, NW] aaadamɔ shi shiŋŋ.” Hɛɛ, kɛ wɔtsɔ sɔlemɔ nɔ wɔkɛ Yehowa fata wɔyiŋkpɛɛ he ni wɔkɛ wɔhe fɔ̃ enɔ waa koni eye ebua wɔ koni wɔye omanye lɛ, wɔbaanyɛ wɔná gbɛjianɔ ni wɔtoɔ koni wɔtsu gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ he jwɛŋmɔ ni ja. Eeenyɛ efee akɛ be mli ni wɔna bɔ ni wɔ be he gbɛjianɔtoo lɛ yeɔ omanye nyɔŋ kome loo enyɔ yɛ gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ mli lɛ, wɔbaanyɛ wɔkadi yɛ gbɛhe ni yɔɔ gbɛgbalɔi awalɔ gbɛbimɔ wolo lɛ nɔ lɛ mli he ni kaneɔ akɛ: “Kadimɔ biɛ kɛ́ oosumɔ ni osɔmɔ kɛtsara nɔ akɛ gbɛgbalɔi awalɔ kɛyashi beni ooowie he nɔ ko.” Yɛ fɛɛ sɛɛ lɛ, wɔbaanyɛ wɔkpa gbɛ akɛ wɔkɛ wɔhe aaawo gbɛgbalɔi awalɔ nitsumɔ lɛ mli ekoŋŋ yɛ August mli, beni abaaná otsii anaagbeei enumɔ lɛ. Beni wɔgbeɔ sɔɔmɔ afi lɛ naa yɛ August mli lɛ, wɔ fɛɛ wɔkɛ ekomefeemɔ baabɔ mɔdɛŋ koni mɔ fɛɛ mɔ kɛ ehe awo shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli bɔ ni wɔɔnyɛ.
19 Yesu gba akɛ: “Mɔ ni heɔ minɔ yeɔ lɛ, nitsumɔi ni mitsuɔ lɛ, lɛ hu eeetsu, ni eeetsu nii ni fe nomɛi tete.” (Yoh. 14:12) Eji hegbɛ ni haa wɔmli filiɔ wɔ ni wɔná akɛ wɔɔsɔmɔ akɛ Nyɔŋmɔ nanemɛi nitsulɔi yɛ be mli ni gbalɛ nɛɛ baa mli kwraa kɛmɔɔ shi lɛ. Be ni wɔɔshiɛ sanekpakpa lɛ waa kɛ ekãa fe bei fɛɛ, ni wɔhe be ni hi jogbaŋŋ koni wɔtsu nitsumɔ nɛɛ lɛ nɛ. (1 Kor. 3:9; Kol. 4:5) Shii abɔ ni wɔkɛ wɔhe woɔ gbɛgbalɔi awalɔ sɔɔmɔ lɛ mli bɔ ni wɔɔnyɛ lɛ ji gbɛ ni nɔ bɛ ni wɔɔtsɔ nɔ wɔtsu wɔgbɛfaŋnɔ akɛ Maŋtsɛyeli jajelɔi. Wɔkɛ ekãa miimɛ koni wɔna bɔ ni yijiemɔ lala baajɛ gbɛgbalɔi awalɔi lɛ aŋɔɔ ajije waa aha yɛ Kaimɔ be lɛ mli. (Lala 27:6) Yɛ be mli ni wɔsusuɔ yibiiwoo ni jɛ nyɛsɛɛ afi lɛ mli kɛba lɛ he lɛ, wɔsusuɔ sane he nɛkɛ akɛ, ‘Ani wɔbaafee ekoŋŋ?’ Wɔyɛ nɔmimaa akɛ wɔbaafee!
Ani Obaanyɛ Otsu Gbɛgbalɔi Awalɔ Nitsumɔ?
“Bɔ fɛɛ bɔ ni oshihilɛi ji ha lɛ, kɛ abaptisi bo, ni oyɛ jeŋba kpakpa, ni obaanyɛ oto gbɛjianɔ ni oshɛ taomɔ nii ni ji ŋmɛlɛtswai 60 ni okɛaatsu nii daa nyɔŋ nɔ lɛ he yɛ shiɛmɔ nitsumɔ lɛ mli, ni oheɔ oyeɔ akɛ obaanyɛ osɔmɔ nyɔŋ kome loo nɔ̃ akɛ gbɛgbalɔi awalɔ lɛ, no lɛ, asafoŋ onukpai lɛ baana he miishɛɛ akɛ amɛaasusu ogbɛbimɔ wolo kɛha sɔɔmɔ hegbɛ nɛɛ he.”—Organized to Accomplish Our Ministry, baafa 114.