Maaka Iehova Man Tou Mwin Ana Tua
“Maka te Atua, ao tou mwin ana tua; ba bon anne kabanean te aro ae riai irouia aomata.”—TE MINITA 12:13.
1, 2. (a) E na kanga ni kamanoira man te kabuanibwai te maaku? (b) Bukin tera ngkai kaaro aika wanawana a kakorakoraia ni karina te maaku ae riai i nanoia natiia?
“TE NINIKORIA e kona ni kabuaa te maiu, ma te maaku e kawakina te maiu,” e taku Leonardo da Vinci. Te ninikoria n akea te iango moa e kamatakia te aomata man noran bwaai aika karuanikai, ma te maaku e kauringnga bwa e na karaurau. N aron anne, ngkana ti kaania mangeen te maunga ao ti nora katatina rikaki, angiira, ti bae ni manga kerikaki. N aron anne, te maaku ae riai e aki tii karikirakea ara iraorao ma te Atua, ma e kawakinira naba man te kabuanibwai.
2 Ma a riai n reireinaki aomata ataakin bwaai aika karuanikai aika nonoraki ngkai. A kai ikoaki ataei aika uarereke ibukina bwa a babanga taekan kangaanga aika a kona n reke man te iti ke taiani kaa aika buti i nanon te kawai.a Kaaro aika wanawana a kataia ni karina te maaku ae riai i nanoia natiia, ao a okioki n reireinia taekan kangaanga aika a kona n riki. A ataia kaaro bwa te aro aei e kona ni kamaiuia natiia.
3. Bukin tera, ao n te aro raa are e kauringira iai Iehova taekan kangaanga ake a na urui arora n tangiri bwaai n taamnei?
3 E bon tabe naba Iehova ma marurungira. Bon te Tama ae tatangira ngaia ao rinanon ana Taeka ao ana botaki, e reireinira arora ae ti na kabwaia iai. (Itaia 48:17) Iai naba i nanon te waaki n reirei mairoun te Atua aei te “aki toki” n reireinira taekan kangaanga aika a kona n urua tangiran bwaai n taamnei iroura, bwa ti aonga ni maakui. (2 Rongorongo 36:15, BK; 2 Betero 3:1) Ma ngkekei ni karokoa ngkai, a mwaiti kangaanga ao rawawata ake a kona ni kararoaki ngke arona bwa ‘e mena i nanoia aomata maakakin te Atua, ao a kawakina ana tua.’ (Te Tua-Kaua 5:29) Ti na kanga ngaira aika ti maiu i nanon “tai aika kamamate” aikai, ni karikirakea i nanora maakakin te Atua, ao ni kararoaira man kangaanga ake a kona n urui arora n tangiri bwaai n taamnei?—2 Timoteo 3:1.
Tannako man te Buakaka
4. (a) Kristian a riai ni karikirakea riribaakin tera irouia? (b) Tera ana kaantaninga Iehova ibukin aroaro aika bure? (Nora te kabwarabwara ae i nano.)
4 Te Baibara e kabwarabwaraa bwa “makan Iehova bon ribaan te buakaka.” (Taeka N Rabakau 8:13) Te rikitinare n te Baibara teuana e kabwarabwaraa te riribai aei, bwa “te nano ae kaotaki nakoia aomata ao bwaai aika a rangi n riribaki, are e rawa iai te aomata ni kan ringnga ke n reitaki ma ngaai.” Mangaia are maakakin te Atua e nanona naba te rarawa ke te kairiribai nakon bwaai ni kabane ake a buakaka i matan Iehova.b (Taian Areru 97:10) E kairoroira bwa ti na rairaki man te buakaka, n aron naba ae ti na kerikaki man mangeen te maunga ibukina bwa e a roko te maaku iroura. “E kararoaaki te buakaka ni makakini Iawe,” e taekinna te Baibara.—Taeka N Rabakau 16:6, BK.
5. (a) Ti na kanga ni kona ni kakorakoraa riki maakakin te Atua iroura ao riribakin ae buakaka? (b) Tera reireiara mai iai ae reke man rongorongon te botannaomata ae Iteraera?
5 Ti kona ni kakorakoraa riki te maaku ae riai ao riribakin bwaai aika buakaka ngkana ti iangoa uaan te bure ae e na bae n reke. Te Baibara e kakoauaa nakoira bwa ti na taia uaan ae ti unikia, ngkana tao ti uniki bwain te rabwata, ke bwaai n taamnei. (I-Karatia 6:7, 8) Ibukin anne, Iehova e katereterei bwaai aika a na bae n riki imwin riaoakin ana tua ao kitanan te taromauri ae itiaki. Ngkana akea kamanoaia iroun te Atua, te botannaomata ae uarereke are Iteraera e kona ni kai konaki ma ni kuribwaiaki irouia botannaomata ake irarikiia aika iowawa ma ni mwaaka. (Te Tua-Kaua 28:15, 45-48) Mwin ana aki-ongeaba Iteraera ae kananokawaki, e koreaki n te Baibara bwa ‘te bwai n reirei’ nakoira bwa ti aonga n reireiaki iai aron maakakin te Atua.—1 I-Korinto 10:11.
6. Baikara katoto tabeua man te Baibara ake ti kona n iangoi bwa ti aonga n reireinira iai maakan te Atua? (Nora te kabwarabwara ae i nano.)
6 Irarikin bwaai ake a riki nakon te botannaomata ae Iteraera, te Baibara e taekina rongorongoia aomata ake a taonaki n te bakantang, te wene ni bure, mataiakini bwaai ao te nanorieta.c Tabeman mai buakoia aomata aikai a a tia ni beku iroun Iehova i nanon ririki aika mwaiti, ma e a bon roko te tai ae e a manga mamaara maakakin te Atua irouia, ao a anaa uaan anne ae kakamaaku. Iaiangoan katoto man te Baibara aikai e kona ni kakorakorai nanora bwa ti na aki katotongi aia kairua. Ai kananokawaki ra tibwa mutiakinan ana reirei te Atua ngkana ti a tia ni kabuanibwai! Ni kaueea ae kakoauaki irouia angiia aomata, karekean reireiara man kangaanga aika a riki nakoira, bon tiaki te aro n reirei ae te kabanea n raoiroi, ao e moamoa riki ngkana kangaanga aikai a riki ibukin tabeakinan oin nanora.—Taian Areru 19:7.
7. Iehova e kaoia antai nakon umwana ni kaikonaki?
7 Bukina teuana ae e rangi ni kakawaki ae ti riai iai ni karekea maakakin te Atua iroura, bon nanora ni kani kateimatoaa ara iraorao ma te Atua. Ti rawa n aki-kakukureia nanon Iehova, ibukina bwa ti rangi n tangira te iraorao ma ngaia. Antai ae e atongaki iroun te Atua bwa raoraona ae e na kukurei ni butimwaeia nakon umwana ni kaikonaki? Bon tii “ane nakonako n aki bure, ma ni karaoa ae raoiroi.” (Taian Areru 15:1, 2) Ngkana ti ataa bonganan te iraorao aei ma ara tia Karikiriki, ao ti na taraia bwa ti na nakonako n aki bure.
8. Tera aroia I-Iteraera tabeman n ana bong Maraki ni kaakeaa bonganan aia iraorao ma te Atua?
8 Te kananokawaki bwa I-Iteraera tabeman ake a maiu n ana tai Maraki a kaakeaa bongan te iraorao ma te Atua. A aki maaka ma ni karinea Iehova, ma a karean maan aika aoraki ao a mwauku i aon ana bao ni karea. Akean maakakin te Atua irouia e noraki naba n aia kaantaninga ni kaineti ma te mare. Ibukin iangoan te mare ma aine aika ataei riki, ao a buu-raure n akea raoi bukina ae riai, ma buuia nikawai. Maraki e tuangia bwa e “riba te raure” Iehova, ao aroia n tiritiri nakoni buuia e a karaureia ma Atuaia. E na kanga te Atua ni butimwaea aia karea, ao aia bao ni karea ae kaanga, e onrake n rannimataia buuia ake a korakai n tang imwin kitanakiia? Aki-karinean ana kaetieti aikai e kaira Iehova bwa e na titiraki ni kangai: “E nga makau?”—Maraki 1:6-8; 2:13-16.
9, 10. Ti na kanga ni kaotia bwa ti tangira te iraorao ma Iehova?
9 Ni boong aikai, Iehova e nora naba marakin nanoia buu ao ataei aika akea aia bure ake a kammarakaki irouia buu-mwaane ao taama ke buu-aine ao tiina aika a bangaaomata ao a wewene ni bure. E bon rawawata nanona iai. Raoraon te Atua e na tarai bwaai n aron taraakia iroun te Atua, ao e na kakorakoraa ni kateimatoaa riki ana mare, n rarawa nakon iango aika bwain te aonnaba aei aika a kamangora kakawakin te mare, ao e na “biri nako man te wene ni bure.”—1 I-Korinto 6:18.
10 Riribakin ae buakaka i matan Iehova ni kaineti ma te mare ao anuani maiura ni kabane, n ikotaki ma tatangiran te iraorao ma ngaia, e na karekea akoara ao tangirara iroun Iehova. E kamatoa ni kangai te abotoro Betero: “I ataia ba bon te koaua ba te Atua E bon aki nanonano n tarakin aroia aomata; ma e tangiraki i Rouna ane makua, ma ni karaoa te raoiroi, i buakoia botanaomata ni kabaneia.” (Mwakuri 10:34, 35) A mwaiti katoto man te Baibara aika a kaota aron maakakin te Atua ni kona ni kairia aomata nakon karaoan ae raoiroi, ngke a kataaki.
Teniman ake A Maaka te Atua
11. Tera aroaron Aberaam are e a taekinaki iai bwa e “mamaka te Atua”?
11 Bon iai temanna ae taekinaki n te Baibara are e aranaki iroun Iehova bwa raoraona, ae Aberaam. (Itaia 41:8) E kataaki aron maakakin te Atua iroun Aberaam ngke e tuangnga te Atua bwa e na kareana ana rikitemanna ae Itaaka. Aongkoa te Atua e na kakoroa bukin ana berita ae ana kariki Aberaam a na riki bwa te botannaomata ae abwabwaki, rinanon Itaaka. (Karikani Bwaai 12:2, 3; 17:19) E na tau aron ‘raoraon Iehova’ nakon te kataaki ae kammaraki aei? (Iakobo 2:23) E kangai ana anera Iehova ngke e tabekarake ana biti Aberaam bwa e na kamatea Itaaka: “Tai kaki baim i aon te tei, ao tai karaoa te bwai teuana nako ina: ba I bon ataiko ngkai ba ko mamaka te Atua, ngkai ko aki taua natim, ae am rikitemanna, mai Rou.”—Karikani Bwaai 22:10-12.
12. Tera ae aana maakakin te Atua iroun Aberaam, ao ti na kanga ngaira ni kaotiota naba te nano anne?
12 E ngae ngke e a kamani kaotia Aberaam bwa e mamaaka Iehova, ma e kaota maakan te Atua ae rangi n okoro n te tai arei. Kukurein nanona ni kareana naba Itaaka e riaon kaotan te ongeaba ma te karinerine n tii ngaia. E kairaki Aberaam n onimakinan ae Tamana are i karawa e kona naba ni kauta Itaaka man te mate, ngkana ngaia ae kainnanoaki, bwa e aonga ni koro bukin Ana kaantaninga. N aron are e koreia Bauro, Aberaam e ‘kakoauaa ae te Atua e kona ni karaoi bwaai ni kabane ake e a tia ni beritan.’ (I-Rom 4:16-21) Ti tauraoi ni karaoa nanon te Atua e ngae ngkana karaoan anne iroura e kona ni kariki kangaanga aika bubura i bukira? Ti boni kakoauaa raoi ae te ongeaba anne e na karekei kakabwaia aika teimatoa, ngkai ti ataia ae Iehova bon “te tia kabo aia onimaki akana kakorakoraia n ukoukoria”? (Ebera 11:6) Bon anne raoi aron maakan te Atua ae riai.—Taian Areru 115:11.
13. Bukin tera bwa e eti Ioteba ngke e taekinna ae e “maka te Atua”?
13 Ti na taraa riki te katoto teuana n aron kaotiotakin maakan te Atua, ae taekan Ioteba. Ngke te kaaunga ngaia ni batan Botiba, e katoa bong ni kaaitara ma te kaririaki nakon te wene ni bure. Bon akea ana anga Ioteba n rarawa ni kaitiboo ma buun ana toka, are e teimatoa ni karaoi mwakuri ni kabwakabwaka nakoina. N tokina, “e biri nako, ao e oti nako” Ioteba ngke neierei “e taua n ana kunnikai.” Tera ae kairoroia bwa e na waekoa n tannako man te buakaka? Akea te nanououa bwa bon maakan te Atua ae aana nanona n rawa ni karaoa “te bure ae ababaki . . . ma ni bure nakon te Atua.” (Karikani Bwaai 39:7-12) E bon eti Ioteba ngke e taekinna ae e “maka te Atua.” —Karikani Bwaai 42:18.
14. E a kanga ana nanoanga Ioteba ni kaotiota maakakin te Atua ae riai?
14 I nanon ririki ake imwina, Ioteba e a manga kaitiboo ma tarina, ake a ribuaka nakoina ngkoa ngke a anga ngaia nakon te tautoronaki. E kona n ira tangana ma ni bwainikirinia ngke a rangi ni kainnano ibukin taren te amwarake. Ma karaoan ae iowawa nakoia aomata, bon tiaki kaotiotan maakan te Atua. (Nakoaia Ibonga 25:43) Mangaia are Ioteba e nanoangaiia ma ni kabwara aia bure tarina ngke e nora koauan ae a boni bitaki nanoia. N ai aron Ioteba, maakan te Atua iroura e na kairira bwa ti na kataea ana kai te buakaka n te raoiroi, ma n eeki nako taiani kariri.—Karikani Bwaai 45:1-11; Taian Areru 130:3, 4; I-Rom 12:17-21.
15. Bukin tera bwa e kukurei nanon Iehova n aroaron Iobi?
15 Iobi bon temanna naba ae e rangi n raoiroi ana katoto n aron maakakin te Atua. E kangai Iehova nakon te Riaboro: “Ko a tia n iangoa aron au toro are Iobi ke ko tuai? Ba bon akea arona i aonaba, ba te aomata ae moan te raoiroi ao e eti arona, ao e mamaka te Atua, ao e ririba te buakaka.” (Iobi 1:8) I nanon ririki aika mwaiti, n aroarona ae moan te raoiroi, Iobi e kakukureia nanon Tamana are i karawa. E mamaaka te Atua Iobi ibukina bwa e ataia ae e riai karaoan anne, ao boni ngaia aron te maiu ae te kabanea n raoiroi. “Noria, makan te Uea, boni ngaia te rabakau,” e kabwarabwaraa Iobi, “ao te kitana te buakaka te ataibwai.” (Iobi 28:28) Bon iai buun Iobi, mangaia are n aron ae riai e aki taataania ataeinnaine, ao e aki naba iaiangoa kakaraoan te wene ni bure. E ngae ngke e kaubwai, ma e rawa n onimakina kaubwaina, ao e rarawa naba nakon aekakin nako taromauriani boua.—Iobi 31:1, 9-11, 24-28.
16. (a) Baikara aaro ake e kaotiota iai te nanoanga Iobi? (b) E a kanga Iobi ni kaotia bwa e aki rawa ni kabwaraa aia bure aomata?
16 Ma maakakin te Atua e nanona karaoan ae raoiroi, ao tiaki tii te tannako man te buakaka. Mangaia are Iobi e akoia aomata aika mataki, a mwauku, ao a kainnano. (Nakoaia Ibonga 19:14; Iobi 29:15, 16) E ataia Iobi ae “ane e rawa n nanoangaea raona ao e kaki karinean te Atua ae e maka.” (Iobi 6:14, BK) Te rawa n nanoanga e kona n nanona te rawa ni kabwaraa ana bure te aomata, ao kaiboan unim. N ana kaetieti te Atua, Iobi e tataro ibukia raoraona ake teniman ake a a tia ni karawawataa nanona. (Iobi 42:7-10) Ti kona naba n tauraoi ni kabwaraa ana bure raora ae tao e a tia ni kammaraka nanora? Te tataro ae nako man te nano ni koaua ibukin te aomata ae kamatauningaira e kona ni buokira bwa ti na mwaninga taekan ana bure anne. Kakabwaia ake a reke iroun Iobi ngke e maaka te Atua e kaota nakoira bannan ‘baika raraoi ake e katauraoi Iehova ibukia aomata aika mamaakua.’—Taian Areru 31:19; Iakobo 5:11.
Maakakin te Atua ni Kabotauaki ma Maakakia Aomata
17. Tera ae e na kona ni karekea nakoira maakakia aomata, ao bukin tera bwa akea manenan maakakia aomata?
17 E ngae ngkai maakakin te Atua e kona ni kairoroira bwa ti na karaoa ae raoiroi, ma maakakia aomata e kona n urua ara onimaki. Ibukin anne, e kangai Iesu ngke e kaungai nanoia abotoro bwa a na ingainga ni kan tataekina te euangkerio: “Tai makuia akana a kamatea te rabata ao a aki kona ni kamatea te tamnei: ma kam na maka Teuare e kona n tiringa te rabata ma te tamnei.” (Mataio 10:28, BK) Maakakia aomata bon tiaki te bwai ae e na karekea te kabwaia ae teimatoa, bwa e kaotia Iesu bwa aomata a aki kona n totokoa reken te maiu are aki toki iroura. Ti maaka te Atua naba ibukina bwa ti ataa korakorana ae moan te bati, ae moan te korakora riki nakon korakoraia botannaomata nako. (Itaia 40:15) N ai aron Aberaam, ti boni kakoauaa raoi bwa e kona Iehova ni kautiia Ana toro aika kakaonimaki. (Te Kaotioti 2:10) Ti taekina ae kangai ngkanne, n akea te nanououa: “Ngkana tao E tauu bukira te Atua, ao ai antai ae kona n ekira nako?”—I-Rom 8:31.
18. E a kanga Iehova ni kakabwaiaia aomata akana a maakua?
18 Ngkana te tia kairiribai bon kaain ara utu ke te tei ae iowawa n ara tabo n reirei, ma ti na ataia ae “ane maka Iehova ao e a reke i rouna te mwioko ae korakora.” (Taeka N Rabakau 14:26) Ti kona ni butiia te Atua n te tataro bwa e na kakorakoraira, bwa ti ataia ae e na bon ongora iroura. (Taian Areru 145:19) Iehova e aki kona ni mwanuokinia aomata ake a maakua. E karaui nanora ni kangai rinanon ana burabeti are Maraki: “Ao n te tai arei ao akana maka Iehova a i taetae, temanna ma raona, ao temanna ma raona: ao E ongora Iehova, ao E kan ongo, ao e koreaki te boki ni kauring i matana, i bukiia akana maka Iehova, ma akana iangoa arana.”—Maraki 3:16.
19. Aekakini maaku raa ake a na bon toki, ma te aeka ni maaku raa ae e na teimatoa n aki toki?
19 E a kaan te tai are a nang bane iai kaain te aonnaba n taromauria Iehova, ao e na toki naba maakakia aomata. (Itaia 11:9) E na bon toki naba maakakin te baki, te aoraki, mwakuri ni kakeru, ao ai te buaka. Ma e na reitaki nako maakakin te Atua n aki totoki bwa ana toro aika kakaonimaki ake i karawa ao i aon te aonnaba a na teimatoa ni karinea ma n ongeaba irouna n aki totoki. (Te Kaotioti 15:4) Ni karokoa te tai arei, ti bia bane ni karaui nanora n ana reirei Toromon ae e reke mairoun te Atua: “Ke e tai bakantang nanom irouia taani bure: ma ko na memena i nanoni makan Iehova ni kabongnga: Ba bon iai mwina ae raoiroi; ao e na aki katokaki am kaantaninga.”—Taeka N Rabakau 23:17, 18.
[Kabwarabwara ae nano]
a A kona n aki maaku ikawai tabeman ngkana a tataneiai n nori bwaai aika karuanikai n aia tai ni mwakuri. E taku te kabenta ae rabakau temanna ngke e titirakinaki bwa bukin tera bwa a mwaiti kabenta aika a kabuai tabonibaia teaina: “A manga mwaninga riain maakakin taao aika a buti n te iti.”
b Iehova e bon ribai naba bwaai aikai. N aron anne, e kabwarabwaraki te taetae ae aki riai n I-Ebeto 4:29, bwa “te taetae . . . ae kamwara.” Te taeka n Erene ae rairaki bwa “kamwara,” e kaineti nakon uaanikai, iika, ao iriko aika mka. Te kabwarabwara aei e taekina arora n rarawa ni kan ongo n te taetae ni kammarakinano ao te tatabora. N aron naba anne, Baibara ake n te taetae n Ingiriti a okioki n taekin bouannanti aika kaanga, a kabiraki n nakotaaria maan. (Te Tua-Kaua 29:17, NW; Etekiera 6:9, NW) Riribakin nakotaaria maan iroura e buokira n ataa aron riribakin taromaurian boua iroun te Atua.
c Iangoi katoto man te Baibara, n aron rongorongon Kain (Karikani Bwaai 4:3-12); Tawita (2 Tamuera 11:2–12:14); Keati (2 Uea 5:20-27); ao Utia (2 Rongorongo 26:16-21).
Ko Uringnga?
• Ti na kanga n reireinira aron riribakin te buakaka?
• Tera aroia I-Iteraera tabeman n ana tai Maraki ni kaakeaa bongan aia iraorao ma Iehova?
• Baikara reireiara mairoun Aberaam, Ioteba, ao Iobi, ibukin maakakin te Atua?
• Te aeka ni maaku raa ae e na aki toki, ao bukin tera?
[Taamnei n iteraniba 13]
Kaaro aika wanawana a karina te maaku ae riai i nanoia natiia
[Taamnei n iteraniba 14]
N ai aron te maaku ae e kona ni kamanoira man te kabuanibwai, maakakin te Atua e katannakoira man te buakaka
[Taamnei n iteraniba 17]
E teimatoa ni maaka te Atua Iobi e ngae ngke e kaitaraaki irouia raoraona ni kewe ake teniman
[Te Kabwarabwaraan te Taamnei]
From the Bible translation Vulgata Latina, 1795