Kateimatoa Taningamaraum

“Ko na uarongorongoa te taeka, ni kataningamarauko iai.”—2 TIMOTEO 4:2.

KO KONA NI KABWARABWARAA?

E aera ngke a taningamarau n uarongorongo Kristian ake n te moan tienture?

Ti na kanga ni kateimatoa taningamaraura?

E aera ngkai e kainnanoaki riki te taningamarau n uarongorongoan te Tautaeka n Uea nakon are mai mwaina?

1, 2. Baikara titiraki aika a na kaekaaki ibukin te ‘taningamarau n uarongorongo’?

ATANINGAMARAU ni mwakuri n angiin te tai naake tabeia kamaiuaia aomata. N te katoto, a rangi n ienikuri taan tiriai ngkana a weteaki nakon te kabuanibwai ae karina, bwa a ataia ae a ruanikai maiuia aomata.

² Ngkai Ana Tia Kakoaua Iehova ngaira, ti kani buokiia naba aomata bwa a na kamaiuaki. Ibukini kakororaoan anne, ti karaoa mwiokoara ma nanora ni koaua n tataekina te rongorongo ae raoiroi ibukin te Tautaeka n Uea. E ngae ngkai e kaumakaki ara mwakuri aei ma ti aki ientaka ao n aki iango. Ma tera ae nanonna te abotoro Bauro ngke e kaungaunga ni kangai: “Ko na uarongorongoa te taeka, ni kataningamarauko iai”? (2 Timoteo 4:2) Ti na kanga ni kataningamarauira n uarongorongo? Ao e aera ngkai e rangi ni kaumakaki ara mwakuri?

E AERA NGKAI E KAINNANOAKI TE TANINGAMARAU N UARONGORONGO?

3. Tera mwin rawaia aomata ke butimwaean rongorongon te Tautaeka n Uea irouia?

³ Ngkana ko iaiangoa aroni kamaiuaia aomata imwin te uarongorongo, ko bae n namakina kainnanoan te taningamarau n tataekina te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata. (I-Rom 10:13, 14) E taekinaki ae kangai n Ana Taeka te Atua: “Ngkana I kangai nakon te aomata ae buakaka, Ko na boni mate; ngkana e rairaki man ana bure, ma ni karaoa ae eti ae riai; . . . e na boni maiu, e na aki mate. Akea ana bure teuana ae e bure iai ae na uringaki n ekia nako.” (Etekiera 33:14-16, BG) Ni koauana, e taekinaki n te Baibara nakoia te koraki ake a reireinia aomata rongorongon te Tautaeka n Uea ae kangai: “Ko kamaiuko iai ma ake a ongo iroum.”—1 Timoteo 4:16; Etekiera 3:17-21.

4. E aera ngke e kainnanoaki te taningamarau n uarongorongo n te moan tienture ibukini kaotiia taan tannako man te koaua?

⁴ Ngkana ti kan ataa bukini kaungaan Timoteo irouni Bauro bwa e na taningamarau n uarongorongo, iangoa moa te boto n iango man te kibu ae aana te kaongora aei. Ti wareka ae kangai: “Ko na uarongorongoa te taeka, ni kataningamarauko iai n te tai ae nakoraoi ao n tain naba te kangaanga, ao kaetiia aomata, boaiia, ao kaungaia ma te taotaonakinnano ni kabanea ao te rabakau n angareirei. Bwa ane e na roko te tai ae a nang aki kani butimwaea iai te reirei ae koaua, ma a nang irii oin nanoia ni kabatiaia taan reireinia bwa a aonga n ongora ni baike a boni kan ongoraei, ao ane a na katannakoi taningaia man te koaua.” (2 Timoteo 4:2-4) E taetae ni burabetinna Iesu bwa iai aika a na tannako man te koaua. (Mataio 13:24, 25, 38) Ngkai e tabe n rikirake te waaki anne, e a kataningamaraua Timoteo n “uarongorongoa te taeka” i nanon naba te ekaretia bwa a aonga n aki mwamwanaaki Kristian n reirei aika kewe aika anainano. A ruanikai maiuia aomata ngkekei, ao tera aroia ni boong aikai?

5, 6. Baikara iango aika taabangaki ake ti kona n aitara ma ngaai n ara mwakuri ni minita?

⁵ E a rangi n taabangaki ao n rikirake mwaitiia taan tannako man te taromauri ae koaua. (2 I-Tetaronike 2:3, 8) Baikara reirei ake a kan ongoraei aomata ni boong aikai? A a tia Aaro man aaba aika bati ni boutokaa te reirei ae rikiraken bwaai i bon irouia. E ngae ngke e kamanenaaki n angiin te tai te rabakau n aonnaba ibukini kabwarabwaraan ao boutokaan rikini bwaai i bon irouia, ma e a riki bwa kaanga te Aro ae akea te Atua iai are a rotaki iai aia iango aomata ibukin te Atua ao tabemwaang. Aei te reirei riki teuana ae taabangaki ae e aki tabeakinira te Atua, ngaia are ti aki riai n tangiria. E aera ngkai a rangi n anainano reirei aikai, ao a karekea nakoia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia te matu n te aro n taamnei? A kaai ni kakoauaaki n reirei aikai ae, ‘Ko kona ni karaoi bwaai ni kabane ake ko kani karaoi bwa e aki kona ni motikaki taekam.’ Bon aei te rongorongo ae a rangi ni kan ongoraeia aomata aika bati.—Wareka Taian Areru 10:4.

⁶ Ma iai aanga tabeua riki ake a kairiia aomata bwa a na kan ongoraei baike a kakoauai. A tangiriia taan reireinia tabeman ake a iriri n taromauri bwa a na taekina aei, ‘E tangiriko te Atua n aki ongea te bwai ae ko karaoia.’ A kairiia aomata mitinare, bwa a na kan ongoraei baika a kakoauai man anaakin nanoia ae a na boni kakabwaiaaki iroun te Atua ngkana a irii bukamaru, Tutia, aia bong Aaro ni motirawa ao taromauriani boua. A kona taan iririi taromauri n aki ataa karuanikain aroia ae a mena i nanona ngkai. (Taian Areru 115:4-8) Ma e ngae n anne, ngkana ti kautiia n te aro n taamnei bwa a na ota n te rongorongo ae koaua ae n te Baibara, a kona ni kakabwaiaaki man Ana Tautaeka n Uea te Atua.

TERA AE NANONAKI N TE TANINGAMARAU N UARONGORONGO?

7. Ti na kanga ni kaotiota te taningamarau?

⁷ E riai te taokita ae te tia korokoro ae onimakinaki ni kabanea ana iango i aon ana mwakuri ibukina bwa a rawa n ruanikai maiuia aomata. Ti kona ni kaotiota te taningamarau n ara mwakuri ni Kristian rinanoni kaatuuan ara iango iai, tao n aron iaiangoan ae baikara kangaanga, titiraki, ke rongorongo aika a na kan ongoraei aomata ake ti kaitiboo ma ngaiia. Ti kona naba ni kairaki n te taningamarau bwa ti na kaangaraoa ara kaetieti ni kawaria aomata n taai ake a kukurei riki iai ni butimwaeira.—I-Rom 1:15, 16; 1 Timoteo 4:16.

8. Tera ae irekereke n angiin te tai ma te taningamarau ni mwakuri?

⁸ E irekereke te taningamarau ma baireani baika kakawaki bwa a na moanibwaiaki. (Wareka Karikani Bwaai 19:15.) N te katoto, iangoia bwa aongkoa e weteiko te taokita nakon ana aobiti ngke e a tia mwin am tutuo, ao e a kaota te koaua nakoim ni kangai: “Noria! E a rangi ni kakaiaki aorakim. Ai tii teuana riki te namwakaina ae ko riai ni kakaaea buokam iai.” Ko na bae n aki waekoa n otinako man ana aobiti, kaanga ai aron te tia tiriai ae weteaki nakon te kabuanibwai ae karina. Ma ko bae ni kakauongo raoi nakon ana taeka ao imwina ko a oki rikaaki ma ni karauko n iaiangoi baika ko riai ni moantaai ni karaoi.

9. E aera ngkai ti kona n taekinna bwa e taningamarau Bauro n uarongorongo i Ebeto?

⁹ Ti kona ni karekea otara n aroni Bauro n taningamarau, ngkana ti nora raoi arona ngke e tuangia unimwaane n te ekaretia are i Ebeto arona n tataekina te rongorongo ae raoiroi n aonon Atia. (Wareka Mwakuri 20:18-21.) Ni koauana, n te bong are e roko iai ao e a tabetabe ni kawariia aomata man te auti teuana ma teuana n tataekina te rongorongo ae raoiroi. Irarikin anne, e kakaraoa nanon ana kaetieti are e na “katoabong n anga ana kabwarabwara n ana umwanreirei Turano” i nanon uoua te ririki. (Mwakuri 19:1, 8-10) E teretere bwa a nakoraoi riki ana kaetieti ni mwakuri Bauro man taningamarauna. E aki nanonaki n te wewete ae ‘ti na taningamarau n ara mwakuri ni minita’ bwa e na karawawataa mwiokoara. Ma e ngae n anne, ti riai ni moanibwaia te mwakuri n uarongorongo ni maiura.

10. E aera ngkai ti kukurei n nora mwin taningamarauia ni mwakuri Kristian 100 tabun te ririki n nako?

¹⁰ E kaotaki nanon te taningamarau man aia katoto taan Reirei n te Baibara ae karako mwaitiia imwain 1914 n aroia n tataekina te rongorongo ae raoiroi. E ngae ngke tii tatabeua tenga mwaitiia, ma a ataia bwa a riai n taningamarau n taai akanne ao n uarongorongoa te Tautaeka n Uea ma te ingaingannano. A boreeti kabwarabwara aika bubua ma bubua n nuutibeeba, ao a karinani baika a riai ni karaoi ibukini kaotan te taamnei ae te “Photo-Drama of Creation.” Ni karaoan anne, a a karokoa te rongorongo ae raoiroi nakoia aomata aika mirion ma mirion mwaitiia. Ngke arona bwa a aki taningamarau, a na iraman i buakora aika a na ongo rongorongon te Tautaeka n Uea?—Wareka Taian Areru 119:60.

TARATARA RAOI BWA E NA AKI BUA TANINGAMARAUM

11. Tera ae e a tia ni kairiia tabemwaang bwa a na kabuaa taningamarauia?

¹¹ A kona bwaai ni katabetabe n tuka temanna man iaiangoani kakawakin te mwakuri n uarongorongo. Oin ana waaki Tatan bon anaakin nanora bwa ti na katabetabeira ni bwaai i bon ibukira ao ni baika aki rangi ni manena. (1 Betero 5:8; 1 Ioane 2:15-17) Iai tabeman ake a a tia ngkoa ni moanibwaia te beku ibukin Iehova, ae a a manga bua taningamarauia ngkai. N te katoto, e riki ngkoa Tema ae te Kristian n te moan tienture bwa ‘raoni Bauro ni mwakuri,’ ma e a manga anaaki nanona ni bwain te waaki ae ngkai i aon te aba. E kitanaki Bauro iroun Tema n oneani mwin are e na teimatoa ni moanibwaia kakorakoraan tarina n te onimaki n taai ni kabuanibwai.—Biremon 23, 24; 2 Timoteo 4:10.

12. Tera te tai ae uki ngkai nakoira, ao baikara kakabwaia aika ti na karekei n aki toki?

¹² Ngkana ti na teimatoa n taningamarau, ti riai ni buakana nanora ae te kani kakukureira ni bwain te maiu aei. Ti riai ni mwakuri korakora n “taua raoi te maiu ni koaua.” (1 Timoteo 6:18, 19) Ko bae n aki nanououa bwa a nang roko taai aika akea tokia ake ti nang karekei iai ara mwakuri aika kakukurei n te maiu n aki toki i aon te aba, i aan Ana Tautaeka n Uea te Atua. Ma e onoti nakon ara tai aei, buokaia aomata bwa a na kamaiuaki n Aremaketon.

13. Ti na kanga ni kateimatoa taningamaraura ngkai Kristian ngaira?

¹³ Tera ae kona ni buokira bwa e na aki bua taningamaraura, n ataakin ae a aki wanawana angiia kaain te aonnaba aika otabwaninira bwa a matu n te aro n taamnei? Ti kona n iaiangoira naba bwa ti matu n te rotongitong n arora ngkoa. Ma ti kautaki, ao e kaitiakira Kristo n aron are e taekinna Bauro. Ti a kakabwaiaaki ngkai bwa ti a manga riki bwa taani kaotaota. (Wareka I-Ebeto 5:14.) Imwin taekinan anne irouni Bauro e a korea ae kangai: “Taratarai raoi aromi n nakonako, bwa kam na aki nakonako bwa aomata aika nanobaba ma kam na nakonako bwa aomata aika wanawana, ni kabonganai raoi ami tai ni kabane, ibukina bwa a bubuaka boong aikai.” (I-Ebeto 5:15, 16) Ti bia “kabonganai raoi [ara] tai ni kabane” ni kakaraoi mwakuri aika a na kateimatoaira n uti n te aro n taamnei, ngkai ti a mena i nanoni boong aika bubuaka.

TI A MAEKA N TAAI AIKA KARUANIKAI

14-16. E aera bwa e kainnanoaki riki ngkai te taningamarau n tataekina te Tautaeka n Uea nakon are rimoa?

¹⁴ E a tia ni kakaraoaki te mwakuri ni minita ma te taningamarau, ma ngkai e a rangi ni kainnanoaki riki te taningamarau nakon are mai mwaina. Ni moa man 1914 ao e a rikirake ni mataata kanoan te kanikina ae mwaiti kanoana are kabwarabwaraaki n Ana Taeka te Atua. (Mataio 24:3-51) E a rangi n ruanikai kamaiuan te botannaomata n aron ae tuai n riki mai mwaina. N aki ongei boraraoi n taai aika tibwa nako irouia tautaeka aika rangi ni mwaaka, ma iai naba ngkai i nanoni baia aia bwai ni buaka aika mwaakaroiroi aika 2,000 tabun mwaitiia, aika a tauraoi ni karebwei. A ribootinaki irouia tautaeka taai aika bubua ma bubua mwaitiia, ake a “bua” iai aia bwai ni buaka aika mwaakaroiroi. Iai irouia taan iowawa aika tiritiri aikai tabeua mai buakoni baikanne? A taku taan rabakau bwa a kai kamaunaaki aomata, n te buaka ae moanaki mairoun te tia iowawa ae tiritiri. Ma e ngae n anne, tiaki tii te buaka ae e na karuanikaia maiuia aomata.

¹⁵ E taekinaki n te ribooti n 2009 man The Lancet ao te University College London bwa, “bibitakini kanoani boong boni ngaia ae na karuanikaia te maiu n te ka-21 n tienture.” E a manga taekinaki riki ae kangai: “A na rotakibuaka marurungia angiia aomata, ni bibitakini kanoani boong i nanon tatabebwi te ririki aika imwaira ao a na ruanikai maiuia aomata aika birion ma birion mwaitiia.” E kona n taabangaki mwin te urubwai anne n rikiraken iabutin taari, roongo, taian ieka, aoraki aika kai ewewe ao n ituia aomata aika bati, ukeukennanti ao buaka ibukini kerikaakini kaubwain te aba. Eng a ruanikai maiuia aomata n taiani buaka ao kabuanibwai aika karina.

¹⁶ A kona aomata tabeman n iangoia bwa karuanikaini bwaai ni buaka aika mwaakaroiroi aikai, a a kakoroa bukin “te kanikina.” Ma e ngae n anne, angiia aomata a aki ota ni kakawakin raoi te kanikina anne. I nanon ririki aika bati, a a tia n noraki baika riiriki ake a kaota raoi menani Kristo ma aomata, ao kaanin tokin te waaki ae ngkai. (Mataio 24:3) A rangi n teretere raoi ngkai kanoan te kanikina n aron ae tuai n noraki ma rimoa. Aio aia tai aomata n uti man te matu n te aro n taamnei. Ti kona ni buokiia bwa a na uti n ara mwakuri ni minita.

17, 18. (a) Tera aron rotakira n “te tai aei”? (b) Tera ae kairiia aomata bwa a na bitii aia iango ibukin rongorongon te Tautaeka n Uea?

¹⁷ Ai tii teutana riki ara tai ibukini kaotan tangiran Iehova ao katiaan te mwakuri n uarongorongo ae ti mwiokoaki iai, ni kabaneani boong aikai. E rangi ni kakawaki riki ngkai ibukira te baere e taekinna Bauro nakoia Kristian ake n te moan tienture ae kangai: “Kam bon ataa te tai aei bwa ai te tai n uti, bwa e a rangi ni kaan riki kamaiuara ngkai nakon are ngke ti moan riki bwa taan onimaki.”—I-Rom 13:11.

¹⁸ A kona ni kairaki aomata n tatabemania nako bwa a na ataa kainnanoan te Atua mani bwaai ake a a kaman taekinaki. A moanna n ataia tabeman ae a kainnanoa buokaia aomata, ngkai a nori kabwakan aia tautaeka aomata ni kaaitarai kabuanibwai aika karina nakoni kaubwain te aba, karuanikai mani bwaai ni buaka aika mwaakaroiroi, mwakuri n iowawa aika tiritiri ke uruakan te otabwanin. Ma ake tabeman riki, a a kairaki bwa a na ataia ae a kainnanoa te Atua mani baika a riki n aia utu, n aron te aoraki ae kakaiaki, te buuraure ke maten ae tangiraki irouia. Ti tauraoi ni buokiia aeka n aomata aikai ngkai ti uataboa te mwakuri ni minita.

KAUNGAAKIRA MAN TE TANINGAMARAU

19, 20. A kanga Kristian aika bati ni kaungaaki man taningamarauia bwa a na bitii aroaroni maiuia.

¹⁹ A a tia Kristian aika bati ni kaungaaki man taningamarauia, bwa a na kabatiaa riki aia tai n uataboa te mwakuri ni minita. N te katoto, a iangoia te taanga n ataei mai Ecuadoran bwa a na kabebetea maiuia, imwin ongoraeia ni kaetietin te bong ni botaki ae okoro n 2006 ae kangai atuna: “Kateimatoa Raoiroin Matam.” A korei baike a aki rangi ni kainnanoi ao imwin tenua te namwakaina, a a mwaing man aia auti are tenua te ruu ni matu iai, nakon te auti ae tii teuana ruuna ni matu, a kabooinako aia bwai tabeua ao a kabwarai aia taarau ni kabane. Imwin tabeua te tai, a karaoa te mwakuri ni bwaiania ao a butimwaea ana babaire te mataniwi n te aono are uarereke ae a na mwakuri n te ekaretia are e kainnanoaki riki iai taan uarongorongo.

²⁰ E korea ae kangai te tari te mwaane mai Amerika Meang: “Ngke I kaea te runga ma kaainnabau n 2006 ao ai bon 30 te ririki imwini bwabetitoara iai. Ngke ti a buti n oki ao ti a maroroakina arora ae ti na kona iai ni maiuakina te reirei ni kairiri ibukini kabebeteani maiura. (Mataio 6:19-22) Bon iai ara auti aika tenua mwaitina, iai abara, ara kaa aika bobuaka, ara booti ao ara motor home [ae te kaa ae iai autina ma bwain nanona nako]. Ti a iangoa tiara ae kabwaninan ara tai n te mwakuri ni minita, n namakinan ae ti a tia ni kabanei korakorara ao ara tai ni bwaikorakin te maiu aei. N 2008 ti a kaai ni karaoa te mwakuri n regular bwaiania ma natira te aine. Ai kakimwareireira te mwakuri ma taari n te aro ae ti a kaan riki ma ngaiia! Ti a tia ni beku n te tabo ae a kainnanoaki riki iai taan uarongorongo. Ao mani karaoan ae bati riki ibukin Iehova, ti a kaaniaki riki ma ngaia. Ma ae moan te kakukurei riki, boni kakabwaiaakira n norakia aomata aika a kimwareirei ngke a ongora ao n ota raoi n te koaua man Ana Taeka te Atua.”

21. Tera te atatai ae kaungaira bwa ti na karaoia.

²¹ Ti ataia bwa e na waekoa ni katoka te waaki ae buakaka ae ngkai n “te bong ni motikitaeka ao bongini kamaunaaia aomata ake a aki karinea te Atua.” (2 Betero 3:7) Ti kaungaaki n ara atatai man Ana Taeka te Atua bwa ti na ingainga n tataekina rokon te rawawata ae korakora are e na taorimwiaki n te waaki ae boou i aon te aba. Ti teimatoa n taningamarau n tataekina te kantaninga ni koaua nakoia aomata. Ti kaota ara tangira ni koaua ibukin te Atua ao aomata ngkana ti karaoa te mwakuri aei, ae kainnanoaki iai te taningamarau ni maiura ni kabane.

[Taamnei n iteraniba 15]