Alemimọyi sọn Dagbewanyi Jehovah Tọn Mẹ
‘Mẹnu wẹ nuyọnẹntọ? Ewọ na tunwun dagbewanyi Jehovah tọn.’—PSALM 107:43.
1. Whetẹnu wẹ hogbe lọ “dagbewanyi” yin yiyizan tintan to Biblu mẹ, podọ kanbiọ he gando jẹhẹnu ehe go tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
TO OWHE 4 000 delẹ die wayi, tavẹ-ylọvi Ablaham tọn Lọti dọ gando Jehovah go dọmọ: “Hiẹ ko ze dagbewanyi towe yiaga.” (Gẹnẹsisi 19:19) Whlà tintan die he hogbe lọ “dagbewanyi” sọawuhia to Biblu mẹ. Jakobu, Naomi, Davidi, po devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn devo lẹ po dọho gando jẹhẹnu Jehovah tọn ehe go ga. (Gẹnẹsisi 32:10; Luti 1:8; 2 Samuẹli 2:6) Na nugbo tọn, hogbe Heblu tọn ehe sọawuhia whla 250 nkọtọn to nukinkan dowhenu Owe-wiwe Heblu tọn mẹ. Ṣigba etẹwẹ dagbewanyi Jehovah tọn yin? Mẹnu lẹ wẹ e yin didohia to ojlẹ he wayi lẹ mẹ? Podọ nawẹ mí nọ mọaleyi sọn e mẹ gbọn to egbehe?
2. Etẹwutu e sinyẹnawu taun nado basi zẹẹmẹ hogbe Heblu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “dagbewanyi,” podọ zẹẹmẹ devo tẹwẹ sọ sọgbe na ẹn?
2 To Owe-wiwe mẹ, “dagbewanyi” yin lẹdogbedevomẹ hogbe Heblu tọn de he zẹẹmẹ etọn gbloada taun bọ ogbè susu ma tindo hogbe dopo he na basi zẹẹmẹ etọn to gigọ́mẹ. Enẹwutu, lẹdogbedevomẹ lẹ taidi “owanyi,” “lẹblanu,” po “nugbonọ-yinyin” po ma basi zẹẹmẹ etọn to gigọ́mẹ gba. Ṣigba, “dagbewanyi” heyin zẹẹmẹ he gbloada taun lọ ma “dẹn do zẹẹmẹ gigọ́ hogbe lọ tọn gba,” wẹ Theological Wordbook of the Old Testament dọ. Po gbesisọ po, Les Saintes Écritures Traduction du monde nouveau—avec notes et références na “owanyi nugbo tọn” taidi zẹẹmẹ devo hogbe Heblu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “dagbewanyi” tọn.—Eksọdusi 15:13; Psalm 5:7; nudọnamẹ odò tọn, NW.
E Gbọnvona Owanyi po Nugbonọ-Yinyin Po
3. Nawẹ dagbewanyi gbọnvona owanyi gbọn?
3 Dagbewanyi, kavi owanyi nugbo tọn, tindo kanṣiṣa pẹkipẹki hẹ jẹhẹnu owanyi po nugbonọ-yinyin po tọn lẹ. Etomọṣo, e gbọnvona yé to aliho titengbe delẹ mẹ. Lẹnnupọndo lehe dagbewanyi po owanyi po gbọnvo do ji. Owanyi sọgan yin yiyizan na onú lẹ po linlẹn lẹ po. Biblu dọho gando ‘wanyina vẹnhàn po amì po’ gọna ‘wanyina nuyọnẹn’ go. (Howhinwhẹn lẹ 21:17; 29:3) Ṣigba dagbewanyi nọ yin yiyizan na gbẹtọ lẹ, e mayin na linlẹn kavi nuhe mẹ ogbẹ̀ matin te lẹ gba. Di dohia, e bẹ gbẹtọ lẹ hẹn to whenuena Eksọdusi 20:6 dọ dọ Jehovah to ‘dagbewanyi dohia jẹ whẹndo fọtọ́ntọ ji.’
4. Nawẹ dagbewanyi gbọnvona nugbonọ-yinyin gbọn?
4 Hogbe Heblu tọn heyin lilẹdogbedevomẹ do “dagbewanyi” sọ tindo zẹẹmẹ he gbloada hugan “nugbonọ-yinyin.” To ogbè delẹ mẹ, “nugbonọ-yinyin” nọ saba yin yiyizan na walọyizan he azọ́nvi de dona dohia ogán etọn. Ṣigba dile dodinnanutọ dopo dọ do, sọn pọndohlan Biblu tọn mẹ, dagbewanyi “nọ saba dlẹnalọdo adà awetọ haṣinṣan lọ tọn: yèdọ ogán lọ nọ yin nugbonọ hlan azọ́nvi lọ kavi mẹhe tin to nuhudo mẹ kavi mẹhe ganjẹ ewọ go lọ.” Enẹwutu Ahọlu Davidi sọgan vẹvẹna Jehovah dọmọ: “Basi na nukun towe ni hùn do devi towe go: whlẹn mi to dagbewanyi towe mẹ.” (Psalm 31:16) Jehovah, heyin huhlọnnọ lọ, yin bibiọ nado do dagbewanyi, kavi owanyi nugbo tọn hia Davidi he tin to nuhudo mẹ. To whenuena e yindọ mẹhe tin to nuhudo mẹ ma tindo aṣẹpipa do huhlọnnọ ji, dagbewanyi heyin didohia to whẹho mọnkọtọn mẹ nọ yin sọn ojlo mẹ, e mayin to dandannu glọ gba.
5. (a) Jẹhẹnu dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn tẹlẹ wẹ yin nùzindeji to Ohó etọn mẹ? (b) Dohia dagbewanyi Jehovah tọn tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna?
5 ‘Mẹnu wẹ yin nuyọnẹntọ?’ wẹ psalm-kàntọ kanse. ‘Ewọ na tunwun dagbewanyi Jehovah tọn.’ (Psalm 107:43) Dagbewanyi Jehovah tọn sọgan dekọtọn do whlẹngán po hihọ́ po mẹ. (Psalm 6:4; 119:88, 159) Hihọ́ po nuhe nọ hẹn kọgbọ wá sọn nuhahun lẹ si po wẹ e yin. (Psalm 31:16, 21; 40:11; 143:12) Na jẹhẹnu ehe wutu, pọngbọ sọn ylando si yọnbasi. (Psalm 25:7) Gbọn dogbigbapọnna nujijọ Owe-wiwe tọn delẹ po ayidido wefọ Biblu tọn delẹ po go dali, mí na mọdọ dagbewanyi Jehovah tọn nọ yin (1) didohia gbọn nuyiwa tangan lẹ dali podọ (2) devizọnwatọ nugbonọ etọn lẹ wẹ nọ tindo numimọ etọn.
Whlẹngán—Dohia Dagbewanyi Tọn De
6, 7. (a) Nawẹ Jehovah ze dagbewanyi etọn yiaga to whẹho Lọti tọn mẹ gbọn? (b) Whetẹnu wẹ Lọti donu dagbewanyi Jehovah tọn go?
6 Vlavo aliho he yọnhugan nado yọ́n lehe dagbewanyi Jehovah tọn gbloada sọ wẹ nado gbadopọnna kandai Biblu tọn delẹ he dọhodo jẹhẹnu ehe ji. To Gẹnẹsisi 14:1-16, mí mọdọ Lọti, tavẹ-ylọvi Ablaham tọn yin wiwle gbọn kẹntọ lẹ dali. Ṣigba Ablaham whlẹn Lọti. Ogbẹ̀ Lọti tọn sọ tin to owù mẹ whladopo dogọ to whenuena Jehovah basi dide nado và tòdaho ylankan Sọdọmi tọn, he mẹ Lọti po whẹndo etọn po to ninọ̀ sudo.—Gẹnẹsisi 18:20-22; 19:12, 13.
7 Tlolo jẹnukọnna vasudo Sọdọmi tọn, angẹli Jehovah tọn plan Lọti po whẹndo etọn po tọ́n sọn tòdaho lọ mẹ. To ojlẹ enẹ mẹ, Lọti dọmọ: “Devisunnu towe ko mọ nukundagbe nukun towe mẹ, hiẹ ko ze dagbewanyi towe yiaga, he hiẹ dohia hlan mi to whinwhlẹn ogbẹ̀ ṣie mẹ.” (Gẹnẹsisi 19:16, 19) Po hogbe ehelẹ po, Lọti yigbe dọ Jehovah ko do dagbewanyi vonọtaun hia to whinwhlẹn emi gán mẹ. To whẹho ehe mẹ, dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn yin didohia gbọn whlẹngán po hihọ́ basinamẹ po gblamẹ.—2 Pita 2:7.
Dagbewanyi Jehovah Tọn po Anademẹ Etọn Po
8, 9. (a) Etẹwẹ yin azọ́ndenamẹ devi Ablaham tọn tọn? (b) Etẹwutu devi lọ hodẹ̀ na dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn, podọ etẹwẹ jọ dile e to dẹ̀ho?
8 To Gẹnẹsisi weta 24, mí hia gando dohia dagbewanyi, kavi owanyi nugbo Jiwheyẹwhe tọn devo go. Kandai lọ basi zẹẹmẹ dọ Ablaham deazọ́nna devi etọn nado yì otò he mẹ hẹnnumẹ Ablaham tọn lẹ tin te mẹ nado dín asi na visunnu etọn Isaki. (Wefọ 2-4) Azọ́ndenamẹ lọ sinyẹn, ṣigba devi lọ yin hinhẹn deji dọ angẹli Jehovah tọn na deanana ẹn. (Wefọ 7) To godo mẹ devi lọ jẹ dòtọ de kọ̀n to gbonu “otò Nahọli tọn mẹ” (vlavo Halani kavi nọtẹn he sẹpọ finẹ de) to whenuena yọnnu lẹ to wiwá nado dà osin pẹpẹ. (Wefọ 10, 11) Dile e mọ bọ yọnnu lẹ to sisẹpọ, e yọnẹn dọ ojlẹ titengbe azọ́ndenamẹ emitọn tọn ko wá. Ṣigba nawẹ e na penugo nado yọ́n yọnnu he sọgbe lọ gbọn?
9 Na e yọnẹn dọ emi tindo nuhudo alọgọ Jiwheyẹwhe tọn wutu, devi Ablaham tọn hodẹ̀ dọmọ: ‘Oklunọ, Jiwheyẹwhe Ablaham klunọ ṣie tọn, yẹn vẹ̀ we, hùn ali dagbe na mi egbé, bosọ do dagbewanyi hia Ablaham klunọ ṣie.’ (Wefọ 12) Nawẹ Jehovah na do dagbewanyi etọn hia gbọn? Devi lọ biọ ohia tangan de gbọn ehe dali ewọ sọgan yọ́n awhli he Jiwheyẹwhe ko dè lọ. (Wefọ 13, 14) Yọnnu dopo wà nuhe e biọ to Jehovah si lọ pẹpẹ. Etẹ, e taidi dọ yọnnu lọ ko se odẹ̀ devi lọ tọn wẹ nkọtọn! (Wefọ 15-20) Devi lọ vó bo “to pinpọ́n ẹn, bosọ bọ nukun do e go.” Etomọṣo, onú titengbe delẹ sọ dona yin yinyọnẹn. Be awhli whanpẹnọ ehe yin hẹnnumẹ Ablaham tọn de ya? Podọ be e pò to tlẹnmẹ ya? Enẹwutu devi lọ gbọṣi ‘abọẹ nado yọnẹn eyin Jehovah ko hẹn gbejizọnlin etọn tindo kọdetọn dagbe kavi lala.’—Wefọ 16, 21.
10. Etẹwutu devi Ablaham tọn wá tadona lọ kọ̀n dọ Jehovah ko do dagbewanyi hia klunọ emitọn?
10 To madẹnmẹ to enẹgodo, awhli lọ do ede hia taidi “viyọnnu Bẹtueli tọn, viyọnnu Milka tọn, he e ji na Nahọli [nọvisunnu Ablaham tọn].” (Gẹnẹsisi 11:26; 24:24) Devi lọ yọnẹn to ojlẹ enẹ mẹ dọ Jehovah ko na gblọndo hlan odẹ̀ etọn. Po mẹpaṣa po, e dẹ́ do odò bo dọmọ: “Donanọ wẹ Oklunọ Jiwheyẹwhe Ablaham klunọ ṣie tọn, he ma gbẹ́ dagbewanyi etọn po nugbo etọn po hlan klunọ ṣie dali: na yẹn tọn wẹ, Oklunọ ko do mi to aliho ji hlan owhé mẹmẹsunnu klunọ ṣie lẹ tọn gbè.” (Wefọ 27) Jiwheyẹwhe do dagbewanyi hia Ablaham, heyin klunọ devi lọ tọn, gbọn anadidena devi lọ dali.
Dagbewanyi Jiwheyẹwhe Tọn Nọ Hẹn Kọgbọ po Hihọ́ po Wá
11, 12. (a) Whlepọn tẹlẹ whenu wẹ Josẹfu tindo numimọ dagbewanyi Jehovah tọn te? (b) Nawẹ dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn yin didohia to whẹho Josẹfu tọn mẹ gbọn?
11 Todin, mì gbọ mí ni gbadopọnna Gẹnẹsisi weta 39. E sinai do Josẹfu ovivi Ablaham tọn, heyin sisa do kanlinmọgbenu to Egipti ji. Ṣigba, “Oklunọ sọ tin hẹ Josẹfu.” (Wefọ 1, 2) Na taun tọn, Pọtifali, heyin ogán Egiptinu Josẹfu tọn lọsu tlẹ yigbe dọ Jehovah tin hẹ Josẹfu. (Wefọ 3) Etomọṣo, Josẹfu pehẹ whlepọn he sinyẹn taun de. Yè sawhẹ lalo tọn dokọna ẹn dọ e jlo na zanhẹ asi Pọtifali tọn gánnugánnu bọ e sọ yin zize do gànpamẹ. (Wefọ 7-20) To “gànhọ mẹ” wẹ “yè yí afọgàn do gbleawuna afọ etọn, [bọ] yè sin in do ogàn mẹ” te.—Gẹnẹsisi 40:15; Psalm 105:18.
12 Etẹwẹ jọ to ojlẹ titengbe mẹwhlepọn tọn enẹ whenu? “Oklunọ tin hẹ Josẹfu, bosọ wà dagbewanyi na ẹn.” (Wefọ 21a) Nujijọ titengbe debọdo-dego dagbewanyi tọn delẹ bẹjẹeji he dekọtọn do kọgbọ sọn nuhahun he Josẹfu to pipehẹ lẹ mẹ to godo mẹ. Jehovah dike ‘Josẹfu ni tindo nukundagbe to ogán mẹhe nọ ṣọ́ gànhọ lọ tọn dè.’ (Wefọ 21b) Taidi kọdetọn de, ogán lọ de Josẹfu do otẹn azọngban tọn de mẹ. (Wefọ 22) Enẹgodo, Josẹfu dukosọ hẹ dawe de he hẹn ẹn wá ayidonugo Falo, ahọlu Egipti tọn tọn mẹ. (Gẹnẹsisi 40:1-4, 9-15; 41:9-14) To godo mẹ, ahọlu lọ ze Josẹfu daga jẹ otẹn mẹbọdomẹgo ahọlu Egipti tọn tọn mẹ, he hẹn ẹn penugo nado wà azọ́n ogbẹ̀-whlẹngán tọn de to whenuena huvẹ tọ́n to aigba Egipti tọn ji. (Gẹnẹsisi 41:37-55) Yajiji Josẹfu tọn bẹjẹeji to whenuena e tindo owhe 17 bosọ zindonukọn na nuhe hugan owhe 12! (Gẹnẹsisi 37:2, 4; 41:46) Ṣigba to owhe awusinyẹn po yajiji tọn enẹ lẹpo po gblamẹ, Jehovah Jiwheyẹwhe do dagbewanyi etọn hia Josẹfu gbọn hihọ́ bibasina ẹn sọn nugbajẹmẹji mlẹnmlẹn mẹ podọ gbọn hinhẹn ẹn dote nado yí azọ́n tangan de wà to hẹndi lẹndai Jiwheyẹwhe tọn mẹ dali.
Dagbewanyi Jiwheyẹwhe Tọn Ma Nọ Gbọ̀vọ́ Gbede
13. (a) Dohia dagbewanyi Jehovah tọn tẹlẹ wẹ yin mimọ to Psalm 136 mẹ? (b) Etẹwẹ dagbewanyi yin na taun tọn?
13 Jehovah do dagbewanyi etọn hia Islaelivi lẹ pludopludo. Psalm 136 dọ dọ to dagbewanyi etọn mẹ, e na yé whlẹngán (Wefọ 10-15), anademẹ (Wefọ 16), po hihọ́ po. (Wefọ 17-20) Jiwheyẹwhe ko sọ do dagbewanyi etọn hia mẹdopodopo lẹ. Mẹhe do dagbewanyi hia gbẹtọvi hatọ etọn de nọ wàmọ gbọn nuyiwa sọn ojlo mẹ he na hẹn pekọ wá na nuhudo tangan de dali. Alọdlẹndonu Biblu tọn dopo dọ gando dagbewanyi go dọmọ: “Nuyiwa he nọ hẹn ogbẹ̀ dote kavi yidogọna dagbemẹ-ninọ de wẹ e yin. Nuyiwa do ota mẹhe to yaji kavi he tin to awubla mẹ de tọn wẹ e yin.” Weyọnẹntọ dopo basi zẹẹmẹ etọn taidi “owanyi heyin didohia to nuyiwa mẹ.”
14, 15. Naegbọn mí sọgan deji dọ Lọti yin devizọnwatọ kẹalọyi Jiwheyẹwhe tọn de?
14 Kandai Gẹnẹsisi tọn he mí ko gbadopọnna lẹ dohia mí dọ Jehovah ma nọ gboawupo nado do dagbewanyi hia mẹhe yiwanna ẹn lẹ. Lọti, Ablaham, po Josẹfu po nọgbẹ̀ to ninọmẹ voovo lẹ glọ bosọ pannukọn whlepọn he gbọnvo lẹ. Yé yin gbẹtọvi mapenọ lẹ, ṣigba yé yin devizọnwatọ he Jehovah kẹalọyi lẹ, bọ yé sọ tindo nuhudo alọgọ Jiwheyẹwhe tọn. Mí sọgan yin homẹmiọnna to yinyọnẹn mẹ dọ Otọ́ owanyinọ olọn mẹ tọn mítọn do dagbewanyi hia omẹ mọnkọtọn lẹ.
15 Lọti basi nudide nululu tọn delẹ he hẹn awusinyẹnnamẹnu lẹ wá. (Gẹnẹsisi 13:12, 13; 14:11, 12) Ṣogan, e sọ do jẹhẹnu dagbe delẹ hia. To whenuena angẹli Jiwheyẹwhe tọn awe wá Sọdọmi, Lọti hẹjó yé. (Gẹnẹsisi 19:1-3) Po yise po, e na avase asu-mọdo-aliho viyọnnu etọn lẹ tọn lẹ gando vasudo he ja Sọdọmi ji go. (Gẹnẹsisi 19:14) Nukun he Jiwheyẹwhe yí do pọ́n Lọti yin mimọ to 2 Pita 2:7-9 mẹ, fie mí hia te dọmọ: “[Jehovah] sọ whlẹn Lọti dodonọ, he homẹ etọn gble na wantuntun walọ mẹylankan lẹ tọn tọn: (na dawe dodonọ nẹ, le e nọ̀ yé mẹ, bo to sisè, bosọ to jijọ ylankan yetọn mọ, ayiha dagbe etọn to gbigble egbesọegbesọ;) Oklunọ sọ yọ́n le e na whlẹn ayiha wiwenọ lẹ do sọn whlepọn mẹ.” Mọwẹ, Lọti yin dodonọ, podọ hodidọ lọ dohia tofi dọ e ze ede jo na Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn. Taidi ewọ, míwlẹ nọ duvivi dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn dile mí to mahẹ tindo to ‘nuwiwa walọ wiwe tọn lẹ po azọ́n mẹdezejo jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn lẹ po’ mẹ.—2 Pita 3:11, 12.
16. Hogbe dagbe tẹlẹ wẹ Biblu yizan na Ablaham po Josẹfu po?
16 Kandai Gẹnẹsisi weta 24 tọn do haṣinṣan pẹkipẹki he Ablaham tindo hẹ Jehovah hia hezeheze. Wefọ tintan dọ dọ “Oklunọ ko dona Ablaham to onú lẹpo mẹ.” Devi Ablaham tọn ylọ Jehovah dọ ‘Jiwheyẹwhe Ablaham klunọ ṣie tọn.’ (Wefọ 12, 27) Podọ devi Jakobu dọ dọ Ablaham yin ‘whẹsuna taidi dodonọ’ bo wá yin yiylọdọ ‘họntọn Jehovah tọn.’ (Jakobu 2:21-23) Onú dopolọ yin nugbo gando Josẹfu go. Haṣinṣan pẹkipẹki he tin to Jehovah po Josẹfu po ṣẹnṣẹn yin nùzindeji to Gẹnẹsisi weta 39 mẹ jẹdò. (Wefọ 2, 3, 21, 23) Humọ, devi Stefani dọ gando Josẹfu go dọmọ: “Jiwheyẹwhe tin po e po.”—Owalọ lẹ 7:9.
17. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn apajlẹ Lọti, Ablaham, po Josẹfu tọn po mẹ?
17 Mẹhe mọ dagbewanyi Jiwheyẹwhe tọn yí he mí ko gbadopọnna lẹ yin mẹhe tindo haṣinṣan dagbe de hẹ Jehovah Jiwheyẹwhe bo hẹn lẹndai etọn di to aliho voovo mẹ lẹ. Yé pannukọn aliglọnnamẹnu he ji yé ma sọgan ko dù te na yedelẹ. Ogbẹ̀ Lọti tọn, hukan whẹndo Ablaham tọn, po hihọ́ bibasina azọngban he Josẹfu tindo po tin to owù mẹ. Jehovah kẹdẹ wẹ sọgan gọalọna sunnu jijọ-di-Jiwheyẹwhe tọn ehelẹ, podọ nuhe e wà pẹpẹ niyẹn gbọn didademẹ po nuyiwa dagbewanyi tọn lẹ po dali. Eyin mí jlo nado tindo dagbewanyi Jehovah Jiwheyẹwhe tọn kakadoi, mílọsu dona tindo haṣinṣan pẹkipẹki hẹ ẹ, bo to ojlo etọn wà zọnmii.—Ẹzla 7:28; Psalm 18:50.
Devizọnwatọ Jiwheyẹwhe Tọn lẹ Yin Didona
18. Etẹwẹ wefọ Biblu tọn voovo lẹ dohia gando dagbewanyi Jehovah tọn go?
18 Dagbewanyi Jehovah tọn ‘ko gọ́ aigba ji,’ podọ mí yọ́n pinpẹn jẹhẹnu Jiwheyẹwhe tọn ehe taun. (Psalm 119:64) Mí yí ahundopo do yigbe na ohàn psalm-kàntọ lọ tọn dọmọ: “Ṣo gbẹtọ do nọ pà Oklunọ na dagbewanyi etọn, podọ na azọ́n jiawujiawu etọn lẹ hlan ovi gbẹtọ lẹ tọn lẹ!” (Psalm 107:8, 15, 21, 31) Mí jaya dọ Jehovah ko dlẹnkan na dagbewanyi etọn jẹ devizọnwatọ he e kẹalọyi lẹ dè—vlavo dopodopo yetọn kavi to pọmẹ. To odẹ̀ mẹ, yẹwhegán Daniẹli dọho Jehovah tọn taidi “Jiwheyẹwhe osi dahonọ lọ, he nọ yìn alẹnu po [dagbewanyi] po hẹ yé he yiwanna ẹn bosọ nọ yìn gbedide etọn lẹ.” (Daniẹli 9:4) Ahọlu Davidi hodẹ̀ dọmọ: “Hẹn dagbewanyi towe dite jẹ yé he yọ́n we lẹ dè.” (Psalm 36:10) Lehe mí dopẹ́ dọ Jehovah nọ do dagbewanyi etọn hia devizọnwatọ etọn lẹ do sọ!—1 Ahọlu lẹ 8:23; 1 Otannugbo lẹ 17:13.
19. Kanbiọ tẹlẹ wẹ mí na gbadopọnna to hosọ he bọdego mẹ?
19 Na nugbo tọn, mí yin didona na mí yin omẹ Jehovah tọn lẹ wutu! To yidogọmẹ na alemimọyi sọn owanyi he Jiwheyẹwhe dohia gbẹtọvi lẹ to paa mẹ, mí nọ duvivi dona vonọtaun he nọ wá sọn dagbewanyi, kavi owanyi nugbo Otọ́ olọn mẹ mítọn tọn mẹ. (Johanu 3:16) Mí nọ mọaleyi sọn jẹhẹnu họakuẹ Jehovah tọn ehe mẹ titengbe to ojlẹ nuhudo tọn mẹ. (Psalm 36:7) Ṣigba nawẹ mí sọgan hodo apajlẹ dagbewanyi Jehovah Jiwheyẹwhe tọn gbọn? Be dopodopo mítọn to jẹhẹnu ayidego tọn ehe dohia ya? Kanbiọ ehelẹ po mọnkọtọn lẹ po na yin dogbapọnna to hosọ he bọdego mẹ.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Hogbe devo tẹwẹ Owe-wiwe yizan na “dagbewanyi”?
• Nawẹ dagbewanyi gbọnvona owanyi po nugbonọ-yinyin po do?
• Aliho tẹlẹ mẹ wẹ Jehovah do dagbewanyi hia Lọti, Ablaham, po Josẹfu po te?
• Mẹhẹndeji tẹwẹ mí sọgan mọyi sọn dagbewanyi he Jehovah ko dohia wayi lẹ mẹ?
[Yẹdide to weda 13]
Be hiẹ yọ́n lehe Jiwheyẹwhe do dagbewanyi hia Lọti do ya?
[Yẹdide to weda 15]
Jehovah deanana devi Ablaham tọn to dagbewanyi etọn mẹ
[Yẹdide to weda 16]
Jehovah do dagbewanyi hia gbọn hihọ́ bibasina Josẹfu dali