Be Biblu Nọ Glọnalinamẹ Zẹjlẹgo Wẹ Ya?

“TO OVU whenu ṣie, n’ma mọ oplọn depope yí gando nujinọtedo Biblu tọn lẹ go. Jiwheyẹwhe ma tlẹ yin nùdego pọ́n to dè e,” wẹ dẹpẹ de dọ to Finlande. Mẹhe yin pinplọn whẹ́n to aliho mọnkọtọn mẹ lẹ ma whè to egbehe gba. Mẹsusu, titengbe jọja lẹ nọ pọ́n Biblu hlan taidi nuhe ko dohó tlala bọ ayinamẹ etọn lẹ sọ nọ glọnalinamẹ zẹjlẹgo. Mẹhe jlo na hodo anademẹ Biblu tọn lẹ nọ yin pinpọnhlan gbọn mẹdevo lẹ dali taidi mẹhe to kọgbidinamẹ glọ bọ agbàn pinpẹn osẹ́n po gbedide susu po tọn yin didona lẹ. Enẹwutu, mẹsusu nọ mọ dọ e pọnte hugan nado jo Biblu do bo dín anademẹ sọn fidevo.

Na taun tọn, kọgbidinamẹ ojlẹ dindẹn tọn sọn ṣọṣi Mẹylọhodotọklisti tọn lẹ dè wẹ zọ́n bọ mẹsusu nọ pọ́n Biblu hlan to aliho enẹ mẹ. Di apajlẹ, to ojlẹ he whenuho-kàntọ delẹ ylọdọ Ojlẹ Nukunmahun tọn whenu, Ṣọṣi Katoliki Europe tọn wẹ nọ deanana gbẹtọ lẹ diblayin to adà gbẹzan tọn lẹpo mẹ. Mẹdepope he gboadọ bo jẹagọdo ṣọṣi lọ nọ ze ede do owù yasanamẹ kavi etlẹ yin okú tọn mẹ. Ṣọṣi Plọtẹstant tọn he wá fọ́n to godo mẹ lọsu glọnalina mẹdekannujẹ gbẹtọ lẹ tọn. To egbehe, hogbe mọnkọtọn lẹ taidi sinsẹ̀n “Calvin” tọn kavi “Puritain” tọn nọ hẹn mẹhe jẹakọ hẹ sinsẹ̀n Plọtẹstant tọn lẹ flin yasanamẹ sinsinyẹn he pipli enẹlẹ zedai lẹ. Enẹwutu, na kọgbidinamẹ ṣọṣi lẹ tọn wutu, gbẹtọ lẹ gbọn nuṣiwa dali wá tadona kọ̀n dọ nuplọnmẹ Biblu tọn lẹ lọsu dona yin kọgbidinamẹnu.

To owhe kanweko agọe tọn lẹ mẹ, ṣọṣi lẹ ko hẹn suhugan aṣẹpipa yetọn do gbẹzan gbẹtọvi lẹ tọn ji bu, e whè gbau to otò delẹ mẹ. To sinsẹ̀n-nuplọnmẹ paa ṣọṣi lẹ tọn gbigbẹdai godo, mẹsusu ko de linlẹn lọ tọ́n dọ gbẹtọvi lẹ tindo jlọjẹ nado basi nudide dagbe po oylan po tọn na yedelẹ. Etẹwẹ yin kọdetọn lọ? Ahti Laitinen, mẹplọntọ de he nọ dindona whẹho sẹ́nhẹngba, whẹdida po lẹdo po tọn lẹ, basi zẹẹmẹ dọmọ: “Sisi he nọ yin nina aṣẹpipa ko depò, podọ nukunnumọjẹnumẹ gbẹtọ lẹ tọn gando nuhe yin alọkẹyi po dehe ma yin alọkẹyi po go masọ họnwun ba.” Nupaṣamẹ wẹ e yin dọ, nukọntọ ṣọṣi tọn delẹ lọsu ko joawuna pọndohlan ehe. Biṣọpu nukundeji sinsẹ̀n Luther tọn de dọmọ: “Yẹn nọ tẹnpọn nado dapana linlẹn lọ dọ Biblu kavi nukọntọ sinsẹ̀n tọn lẹ dè wẹ yè dona lẹhlan nado didẹ whẹho walọ dagbe tọn lẹ.”

Be Mẹdekannujẹ Mado-Dogbó Yọ́n Ya?

Linlẹn mẹdekannujẹ mado-dogbó tọn sọgan taidi ojlofọndotenamẹnu, titengbe to nukun jọja lẹ tọn mẹ. Mẹsusu ma nọ yiwanna nado yin gandudeji kavi nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ todohukanji gaa osẹ́n tọn de gba. Ṣigba, be mẹdopodopo dona vò nado wà nuhe jlo e wẹ ya? Nado na gblọndo kanbiọ ehe tọn, lẹnnupọndo apajlẹ de ji. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n tòdaho de he ma tindo osẹ́n depope gando húnkùnkùn go. Gbedewema kavi mẹtẹnpọn húnkùnkùn tọn depope ma yin dandan. Gbẹtọ lẹ sọgan kùnhún dole e jlo yé do, eyin yé tlẹ nùahànmú, podọ nuhudo ma tin nado payi wezun, ohia teninọ tọn, miyọ́n avase aliji tọn, kavi ali dasá tẹ̀n lẹ go. Be mẹdekannujẹ mọnkọtọn na yọ́n ya? Paali! Bẹwlu, dọnwlu-dọnfàn, po nugbajẹmẹji po wẹ na yin kọdetọn lọ. Dile etlẹ yindọ osẹ́n he gando húnkùnkùn go lẹ nọ de mẹdekannujẹ gbẹtọ lẹ tọn pò, mí mọnukunnujẹemẹ dọ osẹ́n ehelẹ nọ basi hihọ́na húnkùntọ lẹ po afọzọ̀ntọ lẹ po.

Mọdopolọ, Jehovah nọ na anademẹ lẹ do lehe mí na zan gbẹzan mítọn do ji. Ehe nọ hẹn ale wá na mí. Matin anademẹ mọnkọtọn, mí na ko nọ ṣinuwa whẹpo do nọ plọnnu sọn e mẹ, podọ mọwiwà sọgan hẹn nugbajẹmẹji wá na mílọsu lẹ po mẹdevo lẹ po. Ninọmẹ bẹwlu walọ dagbe tọn mọnkọtọn ma na jẹaṣọ́ gba podọ owùnu wẹ e na yin taidi húnkùnkùn to tòdaho he ma tindo osẹ́n aliji tọn de mẹ. Nugbo lọ wẹ yindọ, mí tindo nuhudo nunọwhinnusẹ́n po osẹ́n wunmẹ delẹ po tọn, podọ suhugan gbẹtọ lẹ tọn wẹ nọ yigbe domọ.

‘Agbàn Ṣie Fua’

Osẹ́n húnkùnkùn tọn lẹ sọgan bẹ todohukanji gaa gbedide susu tọn lẹ hẹn—to otò delẹ mẹ sọha osẹ́n he gando hún-ginglin kẹdẹ go lẹ tọn sẹhundaga taun. To vogbingbọn mẹ, Biblu ma ze todohukanji gaa gbedide tọn de dai gba. Kakatimọ, e ze nunọwhinnusẹ́n dodonu tọn lẹ dai, podọ nunọwhinnusẹ́n ehelẹ ma yin nupẹnagbanmẹ kavi kọgbidinamẹnu gba. Jesu Klisti ze oylọ-basinamẹ he dọnmẹdogo de donukọnna mẹhe nọgbẹ̀ to ojlẹ etọn mẹ lẹ dọmọ: “Mì wá dè e, mì he to tuklajẹ, bọ yè doagban pinpẹn na lẹ, yẹn nasọ na gbọjẹ mì. Na zẹgẹ ṣie bọawu, agbàn ṣie sọ fua.” (Matiu 11:28, 30) To wekanhlanmẹ de mẹ hlan agun Klistiani tọn he to Kọlinti, apọsteli Paulu wlan dọmọ: “Fie [gbigbọ Jehovah] tọn tin te, mẹdekannujẹ tin to finẹ.”—2 Kọlintinu lẹ 3:17.

Ṣigba, mẹdekannujẹ enẹ ma yin dehe mado-dogbó gba. Jesu dohia hezeheze dọ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ bẹ gbedide he bọawu delẹ hẹn. Di apajlẹ, Jesu dọna devi etọn lẹ dọmọ: “Ehe wẹ osẹ́n ṣie, dọ mì ni yiwanna, mìnọzo, yèdọ dile yẹn yiwanna mì do.” (Johanu 15:12) Yí nukun homẹ tọn do pọ́n lehe ogbẹ̀ na te do eyin mẹlẹpo yìn gbedide enẹ! Enẹwutu, mẹdekannujẹ he Klistiani lẹ nọ duvivi etọn ma nọma tindo dogbó gba. Apọsteli Pita wlan dọmọ: “Di mẹmẹdekannu, bo masọ zan mẹdekannujẹ na nukun-ṣinyọ́nnu homẹkẹn tọn, ṣigba di afanumẹ Jiwheyẹwhe tọn lẹ.”—1 Pita 2:16.

To whelọnu lo, dile etlẹ yindọ Klistiani lẹ ma tin to todohukanji gaa osẹ́n tọn de glọ, yé ma nọ yinuwa sọgbe hẹ linlẹn yetọn titi gando dagbe po oylan po go gba. Gbẹtọvi lẹ tindo nuhudo anademẹ tọn, ehe Jiwheyẹwhe kẹdẹ wẹ sọgan na yé. Biblu dọ tlọlọ dọmọ: “E ma tin to mẹhe to zọnlinzin mẹ nado do afọdide etọn lẹ gba.” (Jẹlemia 10:23) Eyin mí setonuna anademẹ Jiwheyẹwhe tọn, ale susu wẹ mí na mọyi.—Psalm 19:11.

Dopo to ale lọ lẹ mẹ wẹ ayajẹ. Di apajlẹ, to ojlẹ de mẹ wayi, dẹpẹ he yin nùdego to bẹjẹeji lọ yin ajotọ podọ lalonọ de. E sọ nọ zan gbẹzan fẹnnuwiwa tọn. To nujinọtedo yiaga Biblu tọn lẹ pinplọn godo, e diọ gbẹzan etọn sọgbe hẹ yé. E dọmọ: “Dile etlẹ yindọ n’ma penugo nado yinuwa sọgbe hẹ nujinọtedo Biblu tọn lẹpo to afọdopolọji, n’yọ́n pinpẹn yetọn taun. Gbẹzan ṣie dai tọn ma hẹn ayajẹ wá na mi sọ dehe n’to vivi etọn dù todin. Gbẹninọ sọgbe hẹ nujinọtedo Biblu tọn lẹ nọ hẹn gbẹzan mẹtọn bọawu. A na yọ́n fie gbẹzan towe pànta bo nasọ yọ́n vogbingbọn to dagbe po oylan po ṣẹnṣẹn.”

Livi susu gbẹtọ lẹ tọn ko tindo numimọ mọnkọtọn lẹ. Gbọnvona ale susu devo lẹ, anademẹ he tin to Biblu mẹ ko gọalọna yé nado hẹn haṣinṣan yetọn hẹ mẹdevo lẹ pọnte, nado wleawuna pọndohlan jlẹkaji tọn gando agbasazọ́n go, nado dapana walọ he nọ gbleawunamẹ lẹ, podọ nado tindo ayajẹ dogọ to gbẹ̀mẹ. Markus,a he ko zan gbẹzan wunmẹ de whẹpo do wá jẹ nujinọtedo Biblu tọn lẹ hodo ji, dọ gando gbẹzan edetiti tọn go dọmọ: “Gbọn gbẹninọ sọgbe hẹ nujinọtedo Biblu tọn lẹ dali, n’ko penugo bo hẹn sisi mẹdetiti tọn ṣie pọnte.”b

Etẹwẹ Yin Nudide Towe?

To whelọnu lo be Biblu nọ glọnalinamẹ wẹ ya? Gblọndo lọ wẹ yin mọwẹ—yèdọ na ale dopodopo mítọn tọn. Ṣigba be Biblu nọ glọnalinamẹ zẹjlẹgo wẹ ya? Lala wẹ yin gblọndo lọ. Nuhahun kẹdẹ wẹ mẹdekannujẹ mado-dogbó nọ hẹnwa. Nujinọtedo Biblu tọn lẹ tin to jlẹkaji, bosọ nọ yidogọna dagbemẹninọ po ayajẹ mítọn po. Markus dọmọ: “Dile ojlẹ to yìyì, n’ko mọ dọ nuyọnẹnnu wẹ e yin nado yí Ohó Jiwheyẹwhe tọn zan to gbẹzan mẹtọn mẹ. Dile etlẹ yindọ gbẹzan ṣie gbọnvona suhugan gbẹtọ lẹ tọn to aliho susu mẹ, n’ma ko lẹn pọ́n gbede dọ nuhọakuẹ de gbọ̀ go e to gbẹzan ṣie mẹ gba.”

Eyin hiẹ jẹ ale he nọ wá sọn gbẹninọ sọgbe hẹ nujinọtedo Biblu tọn lẹ mẹ mọyi ji, pinpẹn-nutọn-yinyọnẹn towe na Ohó Jiwheyẹwhe tọn na jideji. Ehe na dekọtọn do dona daho hugan de mẹ—enẹ wẹ yindọ hiẹ na wá yiwanna Asisa nujinọtedo enẹlẹ tọn, Jehovah Jiwheyẹwhe. “Ehe wẹ owanyi Jiwheyẹwhe tọn, dọ mí ni yìn osẹ́n etọn: osẹ́n etọn masọ yin nupẹnagbanmẹ gba.”—1 Johanu 5:3.

Jehovah wẹ Mẹdatọ mítọn podọ Otọ́ olọn mẹ tọn mítọn. E yọ́n nuhe yin dagbe hugan na mí. Kakati nado glọnalina mí, e nọ na mí anademẹ owanyi tọn na dagbe mítọn. Jehovah dotuhomẹna mí po hogbe milomilo de po dọmọ: “E yindọ hiẹ ko dotoai hlan osẹ́n ṣie! Whenẹnu wẹ jijọho towe do ko taidi otọ̀, dodo towe di agbówhẹn ohù tọn.”—Isaia 48:18.

[Nudọnamẹ Odò Tọn]

[Yẹdide to weda 9]

Jesu dọ dọ nubiọtomẹsi Jiwheyẹwhe tọn lẹ nọ fakọnamẹ

[Yẹdide to weda 10]

Tonusisena anademẹ Jiwheyẹwhe tọn nọ hẹn ayajẹ po sisi mẹdetiti tọn po wá