Otàn Gbẹzan Tọn

N’Jihọntọn hẹ Mẹhomẹ Nuyọnẹntọ Lẹ

Dile E yin didọ gbọn Elva Gjerde Dali

To nudi owhe 70 die, jonọ he wá owhé mítọn gbè de na ayinamẹ de otọ́ ṣie he diọ gbẹzan ṣie pete. Bẹsọn azán vonọtaun enẹ gbè, mẹsusu devo lẹ ko sọ yinuwa do gbẹzan ṣie ji to aliho dagbe mẹ. To ojlẹ enẹlẹ mẹ, n’duvivi họntọnjiji pẹkipẹki tọn hẹ mẹde he họakuẹ na mi hugan mẹdevo depope. Mì gbọ ma basi zẹẹmẹ.

N’YIN jiji to Sydney, Australie to 1932. Mẹjitọ ṣie lẹ yise dọ Jiwheyẹwhe tin ṣigba yé ma nọ yì ṣọṣi. Onọ̀ ṣie plọn mi dọ Jiwheyẹwhe nọ to ṣiṣọ́ mi to whepoponu nado sayana mi eyin n’ma setonu. Ehe zọ́n bọ n’nọ dibuna Jiwheyẹwhe. Etomọṣo, n’tindo ojlo to Biblu mẹ. Eyin nafẹ ṣie dla mí pọ́n to sẹfifo lẹ, e nọ pìntàn Biblu tọn he fọnjlodotenamẹ lẹ na mi. N’nọ to jejeji na dlapọn etọn lẹ.

To whenue n’yin jọja aflanmẹ de, otọ́ ṣie hia owe delẹ he nawe mẹhomẹ Kunnudetọ Jehovah tọn de yí na onọ̀ ṣie. Nuhe e hia to owe sinai do Biblu ji enẹlẹ mẹ whàn ẹn sọmọ bọ e yigbe nado plọn Biblu hẹ Kunnudetọ lẹ. Dile otọ́ ṣie to Biblu plọn to whèjai dopo, e doayi e go dọ n’to tó-họ́ nuhe yé to didọ lẹ. E jlo na dọna mi nado gọyì mlọnai, ṣigba jonọ lọ dọna ẹn dọ, “Dike Elva ni nọfi hẹ mí bo.” Ayinamẹ enẹ zọ́n bọ n’bẹ gbẹzan yọyọ de po họntọnjiji hẹ Jiwheyẹwhe nugbo lọ, Jehovah po jẹeji.

Ojlẹ vude to enẹgodo, yẹn po otọ́ ṣie po jẹ opli Klistiani tọn lẹ yì ji. Nuhe e plọn lẹ whàn ẹn nado basi diọdo lẹ to gbẹzan etọn mẹ. E tlẹ jẹ vivẹnudo ji nado nọ dava homẹgble etọn. Ehe whàn onọ̀ ṣie po mẹdaho ṣie sunnu, Frank po nado jẹ opli lẹ yì ji.a Mí omẹ ẹnẹ lẹpo wẹ basi nukọnyiyi bo wá yí baptẹm taidi Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ. Bẹsọn whenẹnu, n’jihọntọn hẹ mẹhomẹ susu lẹ he gọalọna mi to ojlẹ voovo gbẹzan ṣie tọn lẹ mẹ.

TO WHENUE N’TO NUDIDE BASI GANDO NUHE N’NA WÀ GO

Taidi jọja aflanmẹ de, n’dọnsẹpọ mẹhomẹ he tin to agun mítọn mẹ lẹ. Dopo to yé mẹ wẹ Alice Place, mẹmẹyọnnu mẹhomẹ he dekunnuna whẹndo mítọn to tintan whenu. Ewọ wá taidi onọ̀-daho de na mi. Alice plọnazọ́n mi to lizọnyizọn lọ mẹ bo na mi tuli nado dovivẹnu bo yí baptẹm. N’jẹ yanwle enẹ kọ̀n to whenue n’tindo owhe 15.

N’sọ jihọntọn hẹ asu po asi po mẹhomẹ de he nọ yin Percy po Madge [Margaret] Dunham po. Gbẹdido hẹ yé yinuwado sọgodo ṣie ji to aliho dagbe mẹ. N’yiwanna nulinlẹn to wehọmẹ podọ n’jlo nado lẹzun mẹplọntọ he nọ plọnmẹ nulinlẹn. Percy po Madge po ko sẹ̀n taidi mẹdehlan to Lettonie to owhe 1930 lẹ gblamẹ. To whenue Wẹkẹ-Whàn II gbajẹgbonu to Europe, yé yin oylọ-basina nado wá sẹ̀n to Bẹtẹli Australie tọn he tin to lẹdo Sydney tọn mẹ. Percy po Madge po tindo ojlo nujọnu tọn na mi. Yé nọ dọ numimọ ojlofọndotenamẹ tọn susu he yé tindo to azọ́n mẹdehlan tọn mẹ lẹ. N’wá mọ hezeheze dọ Biblu pinplọn mẹdevo lẹ na hẹn ayajẹ wá na mi hugan nulinlẹn pinplọnmẹ. Enẹwutu, n’de nado gbọ bo lẹzun mẹdehlan.

Mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu Dunham po na mi tuli nado lẹzun gbehosọnalitọ nado wleawudaina sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn. Enẹwutu, to 1948, to whenue n’tindo owhe 16, n’lẹzun gbehosọnalitọ bo kọnawudopọ hẹ jọja ao devo lẹ he yí ayajẹ do to gbehosọnalitọ basi to agun ṣie mẹ to Hurstville, Sydney.

To owhe ẹnẹ he bọdego lẹ mẹ, n’sẹ̀n to tòpẹvi ẹnẹ devo lẹ mẹ—yemẹpo tin to Nouvelle-Galles du Sud po Queensland po. Dopo to plọnmẹ Biblu ṣie tintan lẹ mẹ wẹ Betty Law (he yin Remnant todin). Betty yin awhli he jọmẹ de bo yí owhe awe do yin mẹho na mi. To nukọn mẹ, e wá lẹzun gbehosọnalitọ-gbẹ́ ṣie to tòpẹvi Cowra tọn mẹ, to nudi kilomẹtlu 230 to whèyihọ waji Sydney tọn. Dile etlẹ yindọ ojlẹ kleun de wẹ mí yí do wazọ́n dopọ taidi gbehosọnalitọ, yẹn po Betty po gbẹ́ yin họntọn kakajẹ egbehe.

Na n’mọ azọ́ndenamẹ gbehosọnalitọ titengbe tọn yí wutu, n’sẹtẹn yì Narrandera—tòpẹvi de he tin to kilomẹtlu 220 to hùwaji Cowra tọn. Azọ́nwatọgbẹ́ yọyọ ṣie nọ yin Joy Lennox (he yin Hunter todin), yèdọ gbehosọnalitọ zohunhunnọ de he sọ yí owhe awe do yin mẹho na mi. Mí omẹ awe lẹ kẹdẹ wẹ yin Kunnudetọ to tòpẹvi lọ mẹ. Yẹn po Joy po nọ owhé dopolọ gbè hẹ asu po asi po johẹmẹtọ de he nọ yin Ray po Esther Irons po. Yewlẹ gọna visunnu yetọn po viyọnnu yetọn atọ̀n lẹ po tindo ojlo to nugbo lọ mẹ. Ray po visunnu etọn po nọ penukundo ogle likun po lẹngbọ lẹ po tọn de go to gbonu tòpẹvi lọ tọn to osẹ lọ gblamẹ bọ Esther po viyọnnu lọ lẹ po nọ penukundo owhé de go, fie jonọ lẹ nọ haya ohọ̀ bosọ nọ họ̀ núdùdù te. To Sẹgbe lẹpo, yẹn po Joy po nọ dà núdùdù he sù taun to whèjai na whẹndo Irons tọn gọna nudi omẹ 12 he haya ohọ̀ to owhé yetọn gbè lẹ. Huvẹ nọ hù sunnu ehelẹ taun na yé nọ wazọ́n hẹ mẹhe nọ deali pinpán tọn lẹ. Mí nọ dà núdùdù ehe nado sudo apadewhe họ̀haya-kuẹ mítọn tọn. To núdùdù godo, mí nọ klọ nulẹ bo nọ ze núdùdù gbigbọmẹ tọn donukọnna whẹndo Irons tọn—yèdọ oplọn Atọ̀họ̀-Nuhihọ́ lọ Tọn. Ray, Esther po ovi yetọn ẹnẹ lẹ po kẹalọyi nugbo lọ bo lẹzun hagbẹ tintan Agun Narrandera tọn lẹ.

To 1951, n’yì plidopọ agbegbe Kunnudetọ Jehovah tọn lẹ tọn de to Sydney. To finẹ, n’yì opli vonọtaun de he yin bibasi hẹ gbehosọnalitọ he jlo na lẹzun mẹdehlan lẹ. Opli lọ yin bibasi to gòhọ daho de glọ podọ gbẹtọ he hugan 300 wẹ wá. Nathan Knorr sọn Bẹtẹli Brooklyn tọn dọhona pipli lọ bo zinnudeji dọ nuhudo niyaniya tọn tin nado hẹn wẹndagbe lọ yì adà aigba lọ tọn lẹpo ji. Mí yí ayajẹ do dotoaina nuhe e dọ lẹpo. Susu gbehosọnalitọ he wá otẹn lọ mẹ lẹ tọn wá bẹ azọ́n Ahọluduta lọ tọn jẹeji to Pacifique du Sud po lẹdo devo lẹ po mẹ. Homẹ ṣie hùn nado yin dopo to Australie-nu 17 he yin yiylọ nado wá klasi 19tọ Wehọmẹ Giliadi tọn to 1952 lẹ mẹ. Owhe 20 poun wẹ n’tindo to whenẹnu ṣigba bo ko sẹpọ yanwle ṣie nado lẹzun mẹdehlan!

TO WHENUE N’TINDO NUHUDO VỌJLADO BIBASI TỌN

Nuhe n’plọn po gbẹdido hẹ mẹdevo lẹ po to Giliadi hẹn oyọnẹn Biblu tọn ṣie jideji bosọ hẹn yise ṣie lodo, podọ e sọ yinuwa do gbẹtọ-yinyin ṣie ji taun. N’gbẹ́ yin jọja de bo nọ tẹdo linlẹn ṣie go, podọ n’nọ donukun dọ yẹn po mẹdevo lẹ po dona nọ wanu pipé. To whedelẹnu, n’nọ tẹdo pọndohlan ṣie lẹ go majomajo. Di apajlẹ, n’jọsi to whenue n’mọ Mẹmẹsunnu Knorr to bọlu hò hẹ jọja Bẹtẹli tọn delẹ.

Mẹplọntọ Giliadi tọn lẹ—yèdọ sunnu numimọnọ he tindo wuntuntun lẹ na ko doayi e go dọ n’to pipehẹ nuhahun de. Enẹwutu, yé jọmẹ hẹ mi bo gọalọna mi nado jla pọndohlan ṣie do. Vudevude, n’wá jẹ Jehovah pọnhlan ji taidi Jiwheyẹwhe owanyinọ he nọ yọ́n pinpẹn nuhe mí to wiwà lẹ tọn, e ma yin hẹngogonọ he nọ donukun nususu sọn mí si gba. Klasigbẹ́ ṣie delẹ sọ gọalọna mi. N’flin nuhe dopo to yé mẹ dọna mi dọmọ: “Elva, Jehovah ma nọ hẹn obá to godo na mí. Ma nọ donukun pipé sọn dewe si blo!” Hójọhó he e dọ enẹ yinuwado ji e taun.

To wehọmẹ Giliadi tọn godo, yẹn po klasigbẹ́ ṣie ẹnẹ po yin didohlan Namibie to Afrique. To ojlẹ vude godo, mí ko tindo plọnmẹ Biblu 80. N’yiwanna Namibie po sinsẹ̀nzọn mẹdehlan tọn po, ṣigba n’ko yiwanna klasigbẹ́ ṣie de to wehọmẹ Giliadi tọn he yin didohlan Suisse. To owhe dopo yiyizan to Namibie godo, n’yì kọnawudopọ hẹ asu mọdo-aliji ṣie to Suisse. To alọwle mítọn godo, n’kọnawudopọ hẹ asu ṣie to azọ́n nugopọntọ tọn mẹ.

TO ADÁNGBÒMẸ DE WHENU

To whenue mí ko sẹ̀n po ayajẹ po to azọ́n nugopọntọ tọn mẹ na owhe atọ́n godo, mí yin oylọ-basina nado wá sẹ̀n to Bẹtẹli Suisse tọn. To finẹ, n’jaya nado tin to mẹmẹsunnu po mẹmẹyọnnu mẹhomẹ he whèwhín to gbigbọ-liho susu po ṣẹnṣẹn.

E ma dẹn to enẹgodo bọ adán de gbò mi. N’wá mọdọ asu ṣie ma yin nugbonọ na mi podọ na Jehovah. Enẹgodo, e yì bo jo mi do. N’jẹflumẹ taun! Matin owanyi po godonọnamẹ họntọn vivẹ́ ṣie he yin mẹhomẹ to whẹndo Bẹtẹli tọn mẹ lẹ po tọn, n’ma yọnẹn eyin n’sọgan pehẹ ninọmẹ lọ. Yé nọ dotoaina mi eyin n’jlo na dọho bosọ nọ jo mi do nado gbọjẹ eyin n’tindo nuhudo etọn. Hogbe homẹmiọnnamẹ tọn po walọ dagbe yetọn lẹ po gọalọna mi nado doakọnnanu to ojlẹ awufiẹsa sinsinyẹn tọn ṣie mẹ podọ nado dọnsẹpọ Jehovah dogọ.

N’sọ flin nuhe mẹhomẹ nuyọnẹntọ he ko jugbọn whlepọn mẹ lẹ dọna mi to owhe delẹ die wayi. Ehe bẹ nuhe Madge Dunham dọna mi lẹ hẹn. E dọna mi to gbèdopo dọmọ: “Elva, a na pehẹ whlepọn susu to sinsẹ̀nzọn towe hlan Jehovah mẹ, ṣigba dehe sinyẹn hugan lẹ na wá sọn mẹhe a yiwanna lẹ dè. Dọnsẹpọ Jehovah to whlepọn enẹlẹ whenu. Flindọ ewọ sẹ̀n wẹ a te, e ma yin gbẹtọvi mapenọ lẹ!” Ayinamẹ Madge tọn hẹn mi dote to ninọmẹ sinsinyẹn susu mẹ. N’magbe ma nado dike gbede dọ nuṣiwa asu ṣie tọn lẹ ni klan mi sọn Jehovah go.

To nukọn mẹ, n’de nado lẹkọyi Australie nado basi gbehosọnalitọ to fie sẹpọ whẹndo ṣie. To whenue n’tin to bato mẹ jei whé, n’nọ tindo hodọdopọ sinai do Biblu ji to gbesisọ mẹ hẹ mẹdelẹ he tin to bato lọ mẹ. Dawe abọẹ-abọẹ Norvège-nu de he nọ yin Arne Gjerde tin to mẹlọ lẹ mẹ. E yiwanna nuhe e sè lẹ. To nukọn mẹ, Arne wá dla yẹn po whẹndo ṣie po pọ́n to Sydney. E yawu yinukọn to gbigbọ-liho bo yí baptẹm. To 1963, yẹn po Arne po wlealọ, podọ to owhe awe godo n’ji visunnu mítọn Gary.

TO ADÁNGBÒMẸ DEVO WHENU

Yẹn, Arne po Gary po duvivi gbẹzan whẹndo tọn ayajẹnọ de tọn. To ojlẹ vude godo, Arne gbáhọ dogọ to owhé mítọn gbè na mẹjitọ ṣie he ko whẹ́n mẹho lẹ nido sọgan nọpọ́ hẹ mí. Ṣigba, to owhe ṣidopo alọwle mítọn tọn godo, mí pehẹ nuhahun sinsinyẹn wunmẹ devo. Dodinnanu doto lẹ tọn dohia dọ Arne tindo kansẹẹ apọ̀nmẹ tọn. N’nọ yì e dè to dotowhé to azán lẹpo gbè, dile e to nukunpedomẹgo vonọtaun ojlẹ dindẹn tọn de mọyi. Azọ̀n lọ pọnte na ojlẹ de; enẹgodo, ninọmẹ lọ ylan deji bọ e bẹ asaku-awàku. Doto lẹ dọna mi dọ osẹ vude poun wẹ e na nọgbẹ̀ na. Ṣigba, Arne ma kú. E wá lẹkọwa whégbè bọ n’penukundego vudevude kaka bọ e jẹgangan. Dile ojlẹ to yìyì, e wá penugo nado zinzọnlin podọ nado vọ́ gọ̀ azọngban mẹho tọn etọn yí. E yin gbẹtọ ayajẹnọ de bo nọ do nukiko namẹ, ehe zọ́n bọ e yawu jẹgangan bosọ hẹn ẹn bọawuna mi nado to nukunpedego.

Ṣigba to 1986, ninọmẹ Arne tọn vọ́ ylan whladopo dogọ. Mẹjitọ ṣie lẹ ko kú to ojlẹ enẹ mẹ, enẹwutu mí sẹtẹn sọn Sydney yì lẹdo Blue Mountains tọn mẹ to fie sẹpọ họntọn mítọn lẹ. To nukọn mẹ, Gary wlealọ hẹ Karin, mẹmẹyọnnu dagbedagbe he whèwhín to gbigbọ-liho de, podọ yé na ayinamẹ dọ mí omẹ ẹnẹ lẹpo ni sẹtẹn yì owhé dopolọ gbè. To osun delẹ godo, mímẹpo sẹtẹn yì owhé he ma dẹn do fie yẹn po Arne po nọ de gbè.

To osun 18 he gbọngodo to gbẹzan Arne tọn mẹ lẹ gblamẹ, e ma sọgan ṣite sọn adọzan ji bo tindo nuhudo dọ mẹde ni nọ penukundego to whelẹponu. Na n’nọ tin to whégbè to suhugan ojlẹ enẹlẹ tọn mẹ, n’nọ yí gànhiho awe zan egbesọegbesọ nado plọn Biblu po owe sinai do Biblu ji lẹ po. To nupinplọn enẹlẹ whenu, n’nọ mọ ayinamẹ nuyọnẹn tọn susu gando lehe n’sọgan pehẹ ninọmẹ ṣie do go. Mẹhomẹ he tin to agun mítọn mẹ lẹ sọ nọ dla mi pọ́n—delẹ to omẹ enẹlẹ mẹ ko doakọnna whlepọn mọnkọtọn lẹ. Dlapọn yetọn lẹ hẹn mi lodo taun! Arne kú to avril 2003 po todido fọnsọnku tọn po.

ALỌGỌNAMẸTỌ DAHO HUGAH ṢIE

To whenue n’gbẹ́ yin jọja, n’nọ tẹdo linlẹn ṣie go. Ṣigba, n’wá mọdọ nulẹ ma nọ saba yì dile mí lẹn do. N’duvivi dona susugege lẹ tọn bosọ doakọnna adángbòmẹ daho awe—n’hẹn alọwlemẹ dopo bu na e ma yin nugbonọ wutu podọ awetọ na azọ̀n wutu. To whlepọn ṣie lẹ whenu, n’mọ anademẹ po homẹmiọnnamẹ po yí sọn asisa susu lẹ mẹ. “Hohotọ azán lẹ tọn,” Jehovah Jiwheyẹwhe wẹ gbẹ́ yin alọgọnamẹtọ daho hugan ṣie. (Dan. 7:9) Ayinamẹ etọn lẹ ko diọ gbẹtọ-yinyin ṣie, podọ e ko zọ́n bọ n’tindo numimọ ayajẹ tọn susu to azọ́n mẹdehlan tọn mẹ. To nuhahun lẹ whenu, ‘dagbewanyi Jehovah tọn nọ hẹn mi dote podọ homẹmiọnnamẹ etọn lẹ nọ hẹn homẹ ṣie hùn.’ (Ps. 94:18, 19) N’ko sọ duvivi owanyi po godonọnamẹ whẹndo ṣie po tọn gọna ‘họntọn he yè ji na ojlẹ ayimajai tọn’ lẹ tọn. (Howh. 17:17) Susu to yé mẹ yin mẹhomẹ nuyọnẹntọ lẹ.

Tọgbo Job dọmọ: “Omẹ whinwhẹ́n lẹ dè wẹ mì dọ nuyọnẹn te, podọ wuntuntun to ogaa azán lẹ tọn mẹ.” (Job 12:12) Eyin n’lẹnnupọndo gbẹzan ṣie ji, n’sọgan dọ dọ nugbo wẹ hogbe enẹlẹ yin. Ayinamẹ mẹhomẹ nuyọnẹntọ lẹ tọn gọalọna mi, homẹmiọnnamẹ yetọn hẹn mi lodo, podọ họntọnjiji hẹ yé hẹn gbẹzan ṣie pọnte. N’dopẹ́ dọ n’jihọntọn hẹ yé.

Todin he n’tindo owhe 80, yẹnlọsu ko yin mẹhomẹ de. Numimọ he n’tindo lẹ zọ́n bọ n’nọ doayi nuhudo mẹhomẹ devo lẹ tọn go. Homẹ ṣie gbẹ́ nọ hùn nado yì dla yé pọ́n bo gọalọna yé. Ṣigba, n’sọ nọ duvivi pọninọ hẹ jọja lẹ tọn. Huhlọn yetọn nọ dozolanmẹna mi, podọ zohunhun yetọn nọ whàn mi. Eyin n’doayi e go dọ jọja lẹ to anademẹ kavi godonọnamẹ ṣie dín, homẹ ṣie nọ hùn nado gọalọna yé.

[Nudọnamẹ odò tọn]

[Yẹdide to weda 14]

Yẹn po Joy Lennox po to sinsẹ̀n taidi gbehosọnalitọ to Narrandera

[Yẹdide to weda 15]

Elva po hagbẹ whẹndo Bẹtẹli Suisse tọn lẹ po to 1960

[Yẹdide to weda 16]

N’to nukunpedo Arne go to whenue e to azọ̀njẹ