Kon Paano Makabulig ang Iban

“KON may yara ako mahimu, pahibal-a lamang ako,” mahimu isiling naton sa bag-o namatyan nga abyan ukon paryente. Sinsero gid kita sa paghambal sini. Himuon naton ang bisan ano sa pagbulig.

Apang natabo gid bala nga ang isa nga namatyan nagtawag sa aton kag nagsiling, “May nadumduman ako nga mabulig mo sa akon”? Indi sa masami. Maathag kon amo nga dapat kita magpakita sing inisyatibo kon luyag gid naton makabulig kag makalipay sa isa nga nagakasubo bangod namatyan sing isa nga hinigugma.

Ang hulubaton sa Biblia nagasiling: “Ang pulong nga napamulong sa husto nga tion kaangay sang mga mansanas nga bulawan sa pinuna nga pilak.” (Hulubaton 25:​11; 15:​23) May yara kaalam sa paghibalo kon ano ang ihambal kag kon ano ang indi ihambal, kon ano ang himuon kag kon ano ang indi himuon. Yari ang pila ka makabulig nga mga panugda nga ginpasad sa mga ginsugid sang pila ka namatyan nga mga tawo sa ­Awake!

Kon Ano ang Himuon . . .

Mamati: Ang isa sang labing makabulig nga mga butang nga imo mahimu amo ang pagpakig-ambit sa kasakit sang namatyan paagi sa pagpamati. Gani mamangkot, “Luyag mo bala hambalan ini?” Sia ang padesisyona. Si Tal­madge nagsiling sang mapatay ang iya amay: “Nakabulig gid sa akon sang ang iban namangkot kon ano ang natabo kag dayon nagapamati gid.” Gani mamati sing mapailubon kag sing mahinuklugon. “Maghibi upod sa mga tawo nga nagahibi,” amo ang rekomendasyon sang Biblia.​—⁠Roma 12:​15; Santiago 1:19.

Maghatag sing pasalig: Pasaliga sila nga ginhimu nila ang tanan nga mahimu (ukon ang bisan ano nga imo nahibaloan matuod kag positibo). Pasaliga sila nga ang ila ginabatyag indi tumalagsahon. Sugiri sila tuhoy sa iban nga imo kilala nga sing madinalag-on nakapasag-uli gikan sa kaanggid man nga kadulaan.​—⁠Hulubaton 16:​24; 1 Tesalonica 5:​11, 14.

Magduaw: Magduaw, indi lamang sa sulod sang nauna nga pila ka adlaw kon yara ang madamu nga abyan kag mga paryente, kundi sing mga binulan sa ulihi kon ang iban nagbalik na sa ila normal nga rutina. “Ginpat-od gid sang amon mga abyan nga ang amon mga gab-i okupado amo kon ngaa wala kami sing daku nga tion sa balay nga kamihanon lamang,” paathag ni Tere­sea, nga namatyan sing bata sa isa ka aksidente sa salakyan. “Nakabulig yadto sa amon sa paglandas sang amon daw walay unod nga balatyagon.”​—⁠Ipaanggid ang Binuhatan 28:15.

Magpakita sing inisyatibo: “Madamu nga tawo ang nagamatumato lamang kag nagahimu sing mga butang para sa akon,” siling ni Cin­dy. “Wala sila nagapamangkot, ‘Ano ang akon mahimu?’ ” Gani magpakita sing inisyatibo. Sa baylo sang “magkari sa bisan anong tion” nga imbitasyon, magtalana sing petsa kag oras. Kon ang namatyan magpangindi sa primero, indi mag-ampo dayon. Iloga ang maabiabihon nga babayi nga si Lydia nga ginsambit sa Biblia. Sa tapos maagda sa iya balay, si Lucas nagsiling, “Ginpilit niya kami.”​—⁠Binuhatan 16:15.

Paabota ang negatibo nga mga emosyon: Indi makibot kon ano ang isiling sa primero sang mga namatyan. Dumduma, mahimu nga nagabatyag pa sila sing kaakig kag ginatublag sang ila konsiensia. Kon ang ila emosyonal nga kaakig ila ipaupok sa imo, kinahanglan mo ang paghangop kag kaluoy nga indi ikaw maugot.​—⁠Colosas 3:​12, 13.

Magpadala sing sulat: Ang masami nga ginakalipatan amo ang bili sang isa ka sulat nga nagapakita sing simpatiya. Ang bentaha sini? Si Cin­dy nagsabat: “Ang isa ka abyan nagpadala sa akon sing isa ka matahom nga sulat. Nakabulig gid yadto sa akon bangod sulit-sulit nga ginbasa ko yadto.” Ina nga sulat indi kinahanglan nga mangin malaba, apang dapat ipabutyag sini ang imo tinagipusuon nga balatyagon.

Mangamuyo upod sa ila: Indi pagpakadiutaya ang bili sang imo mga pangamuyo upod kag para sa mga namatyan. Ang Biblia nagasiling: “Ang pangamuyo sang matarong nga tawo . . . may daku nga gahom.” (Santiago 5:​16) Halimbawa, ang pagkabati sa imo nga nagapangamuyo para sa ila mahimu nga makabulig sa ila sa paglandas sinang negatibo nga mga balatyagon subong sang natublag nga konsiensia.​—⁠Ipaanggid ang Santiago 5:​13-15.

Kon Ano ang Indi Himuon . . .

Indi sila pagpilita nga mag-untat sa pagpangasubo: “Untati na inang paghibi,” mahimu nga luyag naton isiling. Apang mahimu mas maayo nga pahibion sila. “Sa banta ko importante nga pabay-an lamang ang mga namatyan sa pagpakita sang ila emosyon kag ipaguwa ini,” siling ni Ka­the­rine, nga nagapamalandong tuhoy sa pagkamatay sang iya bana.​—⁠Roma 12:15.

Indi magsiling, ‘Makabata ka pa man’: “Naugot ako sa mga tawo nga nagasiling nga makabata pa ako,” siling ni Tere­sea. Mahimu nga wala sila sing malain nga tuyo, apang para sa nagakasubo nga ginikanan ang mga pulong nga daw nagapakita nga ang napatay nga bata maislan pa ‘makasuntok subong sang espada.’ (Hulubaton 12:​18) Ang isa ka bata indi gid makailis sa isa.

Indi paglikawi nga sambiton ang napatay: “Madamu nga tawo ang indi gani magsambit sang ngalan sang akon anak nga si Jim­my ukon maghambal nahanungod sa iya,” siling ni Ge­neal. “Ginabaton ko nga nasaklaw ako kon amo sina ang ginahimu sang iban.” Gani indi paglaina ang tema. Pamangkota ang tawo kon bala luyag niya hambalan ang nahanungod sa iya hinigugma. Ang iban sang nagakasubo nga mga tawo nagaapresyar sa pagpamati sa mga abyan nga nagasugid tuhoy sa pinasahi nga mga kinaiya nga naluyagan nila sa napatay.

Indi magmadagmit sa pagsiling, ‘Amo ato ang labing maayo’: Ang pagtinguha nga makasapo sing butang nga positibo nahanungod sa pagkamatay indi pirme makalipay. Si Cindy nagsiling: “Ang iban nagasiling, ‘Wala na sia nagaantos’ ukon, ‘Sa dimagkubos yara na sia sa kalinong.’ Apang indi ko luyag pamatian ina.”

Maayo pa nga indi magsiling, ‘Nahangpan ko ang imo ginabatyag’: Nahangpan mo gid bala? Halimbawa, mahimu mo ayhan mahibaloan ang ginabatyag sang isa ka ginikanan nga namatyan sing isa ka bata kon ikaw mismo wala pa gani makaagi sini? Kag bisan pa kon nakaagi ka na sini, hibaloa nga ang pagbatyag sang iban mahimu nga indi pareho sa imo pagbatyag.​—⁠Ipaanggid ang Panalabiton 1:12.

Agod makabulig sa namatyan nga tawo kinahanglan ang kaluoy, paghantop, kag daku nga gugma sa imo bahin. Indi paghulata ang namatyan nga magkadto sa imo. Indi magsiling lamang, “Kon may yara ako mahimu . . .” Gamita ang imo inisyatibo sa paghimu sing butang nga makabulig.

Isa pa ka pamangkot ang nagapabilin: Ano ang mahimu sang mga namatyan sa paglandas sang ila mga balatyagon, sa pag-atubang sa ila kadulaan sing maayo pa?