Mga Ginikanan nga Naghimo sang Ila Buluhaton sa balay

ANG mga ginikanan nga nagahimo sang ila buluhaton sa balay (homework) nagahatag sa ila kabataan sang mga butang nga ginakinahanglan nila. Maathag nga nagalakip ini sing labi pa sa pagbayad lamang sa mga balayran. Ginabuligan man sina nga mga ginikanan ang ila kabataan sa pagpalambo sing nagakaigo nga mga kabilihanan kag mga tulumuron sa kabuhi, kag ginahatagan nila sila sing madamo nga tion kag mahigugmaon nga pag-ulikid.

“Sang magagmay pa ang mga kabataan, nagakamang sa salog kaupod nila, nagasantikanay sang mga kaldero, nagasuklob sang taklob sang kaldero subong mga pandung, kag nagauluespadahanay sang mga luwag agod iarte ang bantog nga mga tinawo sa Biblia sa maragtason nga mga hitabo,” paathag ni Wayne, isa ka amay sang apat ka kabataan. “Naluyagan ini sang mga bata.”

Sang magdalagku na ang kabataan, ginliwat ni Wayne kag sang iya asawa, nga si Joanne, ang ila metodo sa pagtudlo, apang padayon nila nga ginpukaw ang imahinasyon kag luyag sa pagtuon sang ila kabataan. Gani ginbuhat nila ang iban sang pinakamaayo nga mga prinsipio sa pagtudlo. Si Julie M. Jensen, presidente sang U.S. National Council of Teachers of English, nagapati nga ang isa ka maayo nga manunudlo wala gid nagakalipat sa iya mismo binatabata nga kakunyag sang nagatuon pa lang sia, kag ginasakdag ini sa iya mga estudyante.

Ang Importansia sang Pagdayaw

Ginpauswag ni Wayne kag ni Joanne ang sistema agod buligan ang ila kabataan sa ila buluhaton sa eskwelahan. May “in” nga bulutangan sa kusina diin ginabutang sang kabataan ang ila gingraduhan nga mga papel pagpauli sa balay halin sa eskwelahan. Ginarepaso ni Joanne ang mga papel samtang ang kabataan nagahampang ukon nagahimo sang ila buluhaton sa balay, kag sa tion sang panihapon masami ini nga ginahambalan sang pamilya. Ang mas maayo ginabutang sa dingding sang repridyeretor kag kusina, nga kaangay sa nagalapta nga galeriya sa taliambong.

“Amo sini ang amon paagi sa pagpakita sing pagdayaw sa mga bata,” siling ni Joanne, “kag nagauswag sila sa sini.” Sa salas, ang pamilya may “out” nga bulutangan diin ginabutang ang natapos na nga buluhaton sa balay antes magtulog. “Sa sining paagi,” paathag ni Joanne, “indi na namon ini pagpangitaon sa aga nga ang kabataan nagadalidali sa pagkadto sa eskwelahan.”

Si Beatrice, isa ka iloy sang duha ka bata nga babayi, nagapuni man sang iya kusina sing mga buluhaton sa eskwelahan sang iya kabataan. Siling niya: “Ginahimo ko ini bangod ginapabugal ko ang akon mga bata kag luyag ko nga mahibaluan nila ini.”

Nagakilala sa mataas nga kabilihanan sang pagdayaw, ang Dallas, Texas, Independent School District nagapalig-on sa boluntaryo nga mga manunudlo sini sa paggamit sing bugana sang makapalig-on nga mga ekspresyon, subong sang: Matahom! Mas maayo. Padayuna ini! Maayo. Maalamon ina. Eksakto gid. Tumalagsahon gid. Maayo nga panghunahuna. Ekselente nga buhat. Karon nakuha mo ini. Ginaapresyar ko kon paano ka nagapaninguha.

Kon isa ikaw ka ginikanan, mahimo ka bala makahatag sing pagpalig-on sa labi kasunson?

Paghatag sing Suporta sa Iban nga mga Paagi

Dugang sa pagdayaw sa mga panikasog sang ila kabataan, ang mga ginikanan nga nagahimo sang ila buluhaton sa balay nagapalambo sing palibot sa balay nga makabulig sa pagtuon. Ginabuligan nila ang ila kabataan nga mangin interesado sa pagbasa kag pagtuon nahanungod sa kalibutan sa palibot nila.

“Ginsuportahan ako sang akon mga ginikanan,” paathag ni Julie, “paagi sa pagbutang sing kudal sa palibot sang akon oras sa pagtuon. May partikular ako nga lugar sa balay, kag indi ako matublag sang iban nga katapo sang pamilya tubtob matapos ko ini. Sa oras sang akon pagtuon, wala ako ginapaobra sa balay. Busa ang mga nagatublag sa akon konsentrasyon nalikawan.”

Si Mark nagasugid kon paano sia ginsuportahan sang iya mga ginikanan kag sang iya mga utod nga babayi: “Ginasiguro nila nga pirme kami may magamit nga diksionaryo kag iban pa nga libro nga makabulig sa amon pagtuon. Ginapalig-on nila kami sa paghimo sing personal nga mga librarya paagi sa pagbakal sang mga libro nga luyag namon nga wala ini ginabuhin sa amon allowance.”

“Ginsugdan namon ang amon programa sa pagtuon upod sa kabataan sang mga tatlo ka bulan ang edad nila,” paathag ni Althea, iloy sang apat ka kabataan. “Mabudlay ini huptan bangod, kaangay sang madamong kababayin-an karon, dapat ako magtrabaho. Agod hatagan ini sing lugar, dapat ko kuhaon ang oras gikan sa iban nga mga hilikuton. Ang kabataan may kapin sa 300 ka libro—mga nursery rhyme, mga libro sa siensia, tanan nga sahi. Ginapadala nila sa akon ang ila mga paborito agd basahon sa ila. Kon kaisa ginalaktawan ko ang mga bahin agod palip-uton ang sesyon apang indi ina maayo. Pirme nahibaluan sang mga bata ang kulang nga bahin kag ginapahanumdom ako paagi sa pagsulit sini gikan sa memorya!”

Si Johan gikan sa Finland nagasiling nga ang iya mga ginikanan nagabasa sa iya sing tubtob 15 ka minuto kada gab-i antes magtulog. “Mahimo ako makapili sing sugilanon,” paathag ni Johan. “Ginaarte ni nanay ang mga tinawo sa sugilanon. Naluyagan gid namon sang akon utod nga babayi ang kahimusan sa bagay nga bisan kon ang akon mga ginikanan wala sing tion, ginakuha namon ang libro kag ginahimo namon ini sing kinaugalingon. Nagbulig ini sa amon nga mapalambo ang maayo gid katama nga batasan sa pagbasa. Naghimo ini sang amon buluhaton sa eskwelahan nga mas mahapos kag nagpasangkad sang amon kalibutan.”

Naluyagan gid ni Ravindira gikan sa Sri Lanka kon ginapatulog sia sang iya amay bangod sang iya estilo sa pagbasa. “Ang akon paborito nga sugilanon antes magtulog amo ang How the Camel Got Its Hump. Si Tatay nagapulupusdak sang iya ginauyatan, nagaalsa-panaug sang iya kamot, nagakadlaw, kag nagahimo sang tanan nga butang samtang nagabasa. Gintuyo ini agod patulugon ako, apang nagahimo ini sa akon nga labi nga nagabugtaw kag pagpangabay sing dugang pa. Kuno abi wala niya ini mahibalui, apang nahibaluan gid niya kon ano ang iya ginahimo. Sang ulihi, sang magdakudaku na ako, ako ang ginapauli niya sang mga libro sa librarya. Nagpabatyag ini sa akon nga importante kag nagpalig-on sing dugang sa akon nga magkalipay sa pagbasa.”

Nagalaragway kon paano sia ginbuligan sang iya amay, si Susan nagasiling: “Mahuyugon si Tatay sa mga field trip. Gindala niya kami bisan diin—sa mga museo, sa mga balay sang pispis, sa mga librarya, sa pagpanguha sing ilahas nga mga berry sa kagulangan. Kon kaisa ginalagulad namon ang wala pa makadtui nga mga kagulangan. Nagapauli kami nga madamo sing bagris, apang makalilipay ini. Yadtong mga paglakbay naghatag sing katuyuan sa akon pagtuon sa eskwelahan.” Si Emilio gikan sa Puerto Rico nagapanugiron: “Luyag ipahibalo sang akon iloy nga pirme kami may naton-an. Sa pagpauli ko sa balay halin sa eskwelahan, nagapamangkot sia, “Ti, ano ang naton-an mo karon nga adlaw?’ Kon magsiling ako, ‘A, wala,’ nagapamangkot sia liwat, ‘Ano ang buot mo silingon sa wala? Dapat nga may naton-an ka.’ Padayon sia nga nagapamangkot tubtob masugid ko ang naton-an ko. Amo man sina ang ginhimo niya sa akon duha ka utod nga lalaki. Luyag niya ipahibalo sa amon nga importante gid kami sa iya kag ginaulikdan niya kami. Naghimo ini sa amon nga isa ka suod nga pamilya.”

Pagpalambo sang Pagkasuod sa Pamilya

Ang madinalag-on nga mga pamilya nagaintiendehanay, apang nagakinahanglan ini sing panikasog. Busa ang mga ginikanan nga nagabuhat sang ila buluhaton sa balay nagapanikasog sa pagpalambo sing nagabinuligay nga espiritu sa pamilya.

“Ginahambalan namon ang mga butang sa pamilya sing bunayag kag halos sa adlaw-adlaw,” siling ni Carol, isa ka nagaisahanon nga ginikanan sang duha ka tin-edyer nga dalagita. “Kon kaisa ginatago sang mga bata ang ila mga problema bangod abi nila madamo na ako sang akon kaugalingon nga problema. Mahibaluan ko ini, kay nagabais sila sa diutay nga mga butang. Ginapahanumdom ko sila nga ang kahimusan sa pamilya nagamadinalag-on kon hambalan namon ang amon mga problema sing bunayag.”

Ang kuwarta amo ang ginahalinan sang mga problema sa madamong pamilya, apang si Carol nagsiling nga natigayon niya ang suporta sang iya mga anak bangod kay ginasugid niya sa ila ang pinansial nga kahimtangan sang pamilya. Siling niya: “Ginapalig-on ko sila sa pagpangita sing obra agod makasupot sila sang ila kaugalingon nga kuwarta para sa ekstra nga mga butang nga luyag nila. Ginatahod ko sila tungod sa pagsupot sini kag ginapahibalo sila nga kuwarta nila ini.”

Ginagamit sang iban nga mga ginikanan ang pinansial nga kahimtangan sang ila pamilya agod tudluan ang ila kabataan sa pagbadyet, pagpatago sa banko, kag sa ikasarang sa matematika. “Ang isa pa ka leksion nga natudlo namon paagi sini nga kahimusan,” siling ni Henry, amay sang tatlo ka lalaki kag isa ka babayi, “amo ang pagkooperar sa mga hilikuton sang pamilya paagi sa pagpasilabot.”

Apang diin ang mga ginikanan makakita sing tion para sa sinang buluhaton sa balay? Si Audrey, isa ka iloy sang duha ka kabataan, nagasiling nga bangod sang iya masako nga iskedyul, ginaagda niya ang mga bata sa pag-upod sa iya samtang may ginabakal sia sa malapit nga balaligyaan. Sa sini may tion sia sa pagpakighambal sa ila.

Paglubad sa mga Problema

Agod mahimo sing maayo ang ila buluhaton sa balay, ang mga ginikanan kinahanglan magtuon sa pagpamati sing maayo sa ila kabataan. Subong sang ginasiling sang isa ka hulubaton sa Biblia: “Ang maalam nga tawo nagapamati kag nagakuha sing dugang nga instruksion.” (Hulubaton 1:5) Ang atentibo nga pagpamati nagatukod sang pagsalig, kag importante ini sa paglubad sa mga problema sing madinalag-on.

Halimbawa, sang mabalitaan ni Leon kag ni Carolyn nga ang ila kamagulangan nga anak nga babayi, si Nikki, nagapalya sa eskwelahan kag wala makapasar sa iban nga kurso, ang una nga reaksion ni Carolyn amo ang pagbasol sa malain nga impluensia sang mga abyan sa eskwelahan. Apang, si Leon nagsiling: “Ginapanugda ko nga indi anay kita magdesisyon sa wala pa naton matigayon ang tanan nga katunayan.”

“Apang,” siling ni Leon, “nagkinahanglan gihapon sing isa ka semana sang mapailubon kag mahigugmaon nga pag-usisa kag pagpamati antes namon malab-ot ang ginahalinan sang problema ni Nikki. Nakibot gid kami sa sini! Abi ni nikki indi kami interesado sa iya bangod tuman sa amon kasako sa amon kaugalingon nga mga hilikuton! Si Carolyn kag ako naghimo sing mga pagbag-o, kag si Nikki naghulag paagi sa pakamangin labi ka alisto sa iya mga responsabilidad sa palibot sang balay kag sang eskwelahan.”

Si Dan kag si Dorothy may walo ka kabataan. Ginahinguyang nila ang isa ka oras kag tunga sa school bus kada adlaw, kag ang daku nga problema amo ang nagalain nga kahimtangan didto. “Sang ang mga kamagulangan nagaeskwela, mahapos gamiton ang oras sa bus sa paghimo sang buluhaton sa balay ukon sa paglagas sa pagbasa,” siling ni Dan. “Apang, sa sulod sang nagligad nga 12 ka tuig lamang, ini tanan nagbalhin. May yara na karon madamong dimaayo nga tublag—pamuyayaw, mabaskog nga rock music, kag aso gikan sa mga sigarilyo kag marijuana, sing masami sa buli sang bus.”

Ginpaathag ni Dan nga ginhambalan nila ini nga problema upod sa kabataan. “Duha ka ideya ang nangibabaw,” siling niya. “Maglingkod malapit sa tsuper sang bus kon mahimo pa kag magsangkap sa kada bata sing mamag-an nga headphone nga konektado sa personal nga AM/FM nga cassette player. Karon ang kabataan nahamulag gikan sa kagamo, nagakalipat sa matahom nga musika samtang nagabasa sila ukon nagahimo sang mahapos nga mga buluhaton sa balay. Ang solusyon simple lamang apang nagmadinalag-on ini!”

Pagpangabudlay Upod sa Sistema sang Eskwelahan

Sa sulod sang tuig nga nagaeskwela, ang mga estudyante nagahinguyang sing anum ka oras sa isa ka adlaw sa idalom sang direkta nga impluensia sang mga manunudlo. Ang mga ginikanan nagaapresyar kon ano ang kahulugan sina tuhoy sa mahimo nga maton-an sang ila kabataan maluyag sa paghibalo nga ining mga oras ginahinguyang sing maayo. Ang isa ka iloy sang tatlo ka bata nagapaathag kon paano niya kag sang iya bana ginapat-od nga ginahinguyang ini sing maayo.

“Kon si John kag ako indi kontento sa isa sang mga klase sang amon kabataan,” sugid niya, “nagakadto kami sa eskwelahan kag nagahimo sing nagakaigo nga pagbag-o upod sa guidance counselor, sa manunudlo, ukon sa prinsipal. Pirme kami nga nagapasilabot sa pormal nga edukasyon sang amon kabataan kutob sa umpisa tubtob sa katapusan. karon nga tapos na ini, nalipay kami nga natigayon nila ang pinakamaayo nga makuha nila.”

Ang kabataan mahimo nga nagakinahanglan sing bulig sa ila buluhaton sa eskwelahan, kag bahin sang buluhaton sa balay sang mga ginikanan ang mangin madalahig. Apang, ang ginikanan maalamon nga nagakooperar sa sistema sang eskwelahan. “Isa ka butang nga madumduman ko sa akon ginikanan,” siling ni Wesley, “amo nga wala gid sila nagapasilabot sa mga estratehiya sa hulot-klasehan sang manunudlo. Nahibaluan nila nga ang proseso sa pagtudlo nanuhaytuhay.”

“Halimbawa, kon nabudlayan ako sa proseso nga magadul-ong sa akon sa sabat sang problema sa math, ginahatag ni Tatay sa akon ang sabat kag ginapahimo sa akon ang bug-os ko nga masarangan sa proseso tubtob makuha ko ini. Nahibal-an ko nga nakuha ko ini kon ang akon sabat pareho kay Tatay.”

Indi Mahapos nga Asaynment

Ang bisan sin-o nga bata magasugid sa imo nga ang iban nga asaynment nga himuon sa balay mas mabudlay sang sa iban. Apang ang buluhaton sa balay ninyo nga mga ginikanan mas labi pa kabudlay sang sa bisan ano nga buluhaton ninyo anay sa eskwelahan. Matuod, ang pagpadaku sa kabataan sing madinalag-on isa ka masibud kag malawig nga asaynment. Ginatawag ini sang iban nga isa ka 20 ka tuig nga proyekto.

Ang yabi sa kadalag-an nagalakip sa pagkamangin atentibo, mainabyanon, mahangpunon nga ginikanan, isa nga nakakilala sing maayo sa kabataan kag nagapanghikot sa ila subong mga indibiduwal. Dumduma, ang ginakinahanglan gid sang inyo kabataan amo ang personal nga pagtalupangod sa ila nga ginapakita paagi sa mahigugmaon nga pag-ulikid sa ila kaayuhan. Sakdaga sa ila ang kauhaw sa pagtuon, kag buligi sila sa pagtigayon sang ihibalo nga isa ka makalilipay nga eksperiensia.

Ang Tanan nga panikasog Takus sa Sini

Kamo nga mga ginikanan nga nagahimo sang inyo buluhaton sa balay nagasakripisyo sa kaugalingon, nga wala nagapatuyang sa kaugalingon. Handa kamo sa paghimo sing mga pagbag-o. Nahibaluan ninyo nga agod buligan ang inyo kabataan, dapat kamo ‘mangin didto,’ kag dapat ninyo ihatag ang inyo kaugalingon paagi sa paghatag sang tion, gugma kag pag-ulikid nga kinahanglan gid sang inyo mga kabataan.

Kon ginahimo ninyo ang inyo buluhaton sa balay, ang mga resulta mahimo mapaanggid sa alanyon sang isa ka mangunguma nga nagahanda sang duta kag nian nagatanum, nagakultibar, kag nagabunyag sang iya patubas. mahimo kamo padyaan sing makalilipay nga alanyon. Subong ini sa ginasiling sang biblia: “Hanasa ang bata sa dalanon nga dapat niya paglaktan; kag bisan tigulang na sia indi sia magtalikod sa sini.”—Hulubaton 22:6.

[Kahon sa pahina 11]

Ano Pa ang Mahimo sang mga Ginikanan?

Sa modernong katilingban, ang mga manunudlo kag mga eskwelahan importante sa madinalag-on nga paghamtong sang kabataan. Wala ina nagakahulugan nga sarang nila mahimo ang katungdanan sang mga ginikanan, apang daku ang mabulig nila sa pagpadaku sa kabataan sing madinalag-on. Gani ang isa pa ka asaynment nga buluhaton sa balay nga himuon ninyo nga mga ginikanan amo ang pagkooperar sing bug-os kon mahimo pa sa sistema sang eskwelahan nga ginaeskwelahan sang inyo kabataan.

Ano, nian, kon may pinasahi nga okasyon ukon programa sa eskwelahan? Halimbawa, sa isa ka eskwelahan sa Massachusetts, may yara Student Awards Achievement Presentation program. “Nagkadto ako bangod luyag ko mahibaluan sang akon mga kabataan nga ginapabugal ko sila,” siling ni Joanne, isa ka iloy sang apat ka bata nga lalaki. Duha ka pulo ka estudyante ang nakabaton sing espesyal nga mga achievement award sadto nga adlaw, apang ang kalabanan sang ila mga ginikanan wala magkadto. Nagahunahuna bala kamo nga ang indi nila pagtambong nagpalig-on sa ila kabataan nga himuon ang maayo pa sa eskwelahan? Indi gid!

Binagbinaga man ang mga manunudlo. Ang mga eskwelahan masunson nga nagapain sang mga gab-i sa pag-eksibit sang mga hinimuan sang mga estudyante kag sa pagrepaso sang ila pag-uswag upod sa mga ginikanan, kag madamong manunudlo ang nagapaiway sang personal nga tion agod maghanda para sa sining mga aktibidad. Ang isa ka manunudlo nagsiling: “May kaugalingon kami nga pamilya kag may kaugalingon man kami nga pangabuhi. Makapaluya sa buot nga naghinguyang ka sing madamo nga tion sa paghanda para sa pinasahi nga mga hitabo kag makita lamang ang isa, duha, ukon tatlo ka ginikanan sa bilog nga gab-i.”

Subong mga ginikanan, kon kaisa ayhan ginapaabot ninyo ang mga eskwelahan kag ang mga manunudlo sa paghimo sing mga pagpasibu agod mahatag ang pinasahi nga mga kinahanglanon sang inyo mga kabataan. Indi bala dapat nga mangin handa kamo sa paghimo sing kaanggid nga sakripisyo agod sadagon ang mga panikasog sang sistema sang eskwelahan, labi na kay nagapanikasog ini sa pagbulig sa inyo kabataan nga magdaku agod mangin madinalag-on nga mga adulto?

Ang brosyur nga School and Jehovah’s Witnesses, nga ginbalhag sa pagpauswag sang paghangop kag koopersyon sa ulot sang mga ginikanan kag mga manunudlo, nagbalay sang masunod nga buluhaton sa balay para sa mga Saksi ni Jehova nga mga ginikanan: “Importante nga ang mga ginikanan mangin suod sa mga manunudlo sang ila kabataan​—nagahimo sing mga kahimusan sa pagpakigkita kag pagpakigsugilanon sa ila. . . .

“Sa sina nga pagkitaay ang Saksi nga amay ukon iloy dapat magpahibalo sa manunudlo nga ang mga ginikanan nagapaabot sing nagakaigo nga Cristianong paggawi gikan sa ila kabataan, kag kon ang kabataan magpasaway, luyag nila nga pahibaluon sila. Ang mga ginikanan dapat man maghatag sing pasalig nga sakdagon nila ang manunudlo sa bisan anong makatarunganon nga disiplina nga ginahatag, nagapatuman sini bisan sa balay.

“Iban pa nga mga paagi nga makabulig ang mga ginikanan: Siguraduha nga ang kabataan nakapamahaw sing maayo sa wala pa makalakat pakadto sa eskwelahan. Siguraduha nga ang ila buluhaton sa balay kompleto kag dala nila ang tanan nila nga libro. Magpakita pirme sing pagtahod sa mga regulasyon sang eskwelahan kag magpaabot nga tahuron man ini sang kabataan. Pahambala ang kabataan sa balay nahanungod sa mga aktibidad sa eskwelaan kag sa bisan ano nga mga problema nga mahimo nila nasugata didto.”

Wala bala kamo nagaugyon nga maayo ini nga mga panugda? Ginahimo bala ninyo ini subong mga ginikanan? Bahin sang imo buluhaton sa balay ang paghimo sini.

[Kahon sa pahina 12]

Mga Pamangkot Para sa Pag-usisa sang Ginikanan sa Kaugalingon

1. Interesado gid bala ako sa pag-eskwela ang akon mga kabataan?

2. Kilala ko bala ang ila mga manunudlo?

3. Nahibaluan bala sang mga manunudlo nga ginaapresyar ko ang ila mga panikasog?

4. Ginasiguro ko bala nga ginabuhat sang akon mga kabataan ang ila mga hilikuton sa eskwelahan sing serioso?

5. Ginatatap ko bala nga ang ila mga buluhaton sa balay ginahimo sing nagakaigo kag suno sa tion?

6. Positibo bala ang akon panimuot tuhoy sa ihibalo kag pagtuon?

7. Nakita bala ako sang akon mga kabataan nga nagatuon?

[Piktyur sa pahina 7]

Ang pagbasa nagapukaw sa kalangkag kag imahinasyon sang kabataan

[Piktyur sa pahina 8]

Ang mga ginikanan nga nagahinguyang sing tion sa pagbasa upod sa ila kabataan nagapabakud sang wagkus sang pamilya

[Piktyur sa pahina 9]

Ang pagkadto sang pamilya sa museo ukon sa uma makalilipay gid sa pamilya​—kag makatudlo

[Piktyur sa pahina 10]

Ang inyo mga kabataan nagakinahanglan sing personal nga pagtalupangod