Makagarantiya Bala sing Kalipay ang Materyal nga Kabuganaan?

“SA MGA 50 ka estudyante sa amon eskwelahan, mga 1 ukon 2 lamang ang nagasuksok sing sapatos,” hinumdom sang 45-anyos nga si Poching, nga nagdaku sa nabagatnan nga bahin sang Taiwan sang katuigan 1950. “Indi kami makasarang magbakal sini. Apang, wala gid namon ginkabig ang amon kaugalingon nga imol. May yara kami sang tanan nga kinahanglanon namon.”

Amo sina sang mga 40 ka tuig nga nagligad. Sugod sadto, daku gid ang ginbag-o sang kabuhi para kay Poching kag sa tanan sang 20 milyones ka pumuluyo sadto nga isla. Subong ginapaathag sang libro nga Facts and Figures​—The Republic of China on Taiwan, “ang Taiwan ginbag-o halin sa isa ka nagapanguma nga katilingban padulong sa isa ka industriyalisado nga katilingban.” Sang talipuspusan sang katuigan 1970, ginkabig ang Taiwan subong “isa ka mabakod, bugana nga katilingban.”

Sa pagkamatuod, ang ebidensia sang kabuganaan makita bisan diin sa Taiwan. Halin sa moderno gid nga matag-as nga mga tinukod nga nagdagsa sa bug-os nga isla padulong sa mga highway nga puno sing malahalon imported nga mga awto, ang materyal nga kabuganaan sang Taiwan ginakahisaan sang iban nga imol nga mga pungsod. Ang China Post, nagapanguna nga Ingles nga pamantalaan sang Taiwan, nagapabugal nga sa karon “ang katawhan sang Taiwan may pinakamataas nga talaksan sang pagkabuhi sa maragtas sang mga Intsik.”

‘Madamo nga Tunukon nga mga Problema’

Naghatag bala sa katawhan ining tanan nga materyal nga kabuganaan sing matuod nga kalipay kag kaayawan? Samtang indi maduhaduhaan nga madamo sing mapabugal ang katawhan sang Taiwan, sa pihak sining kadalag-an, may yara mga problema. Ang China Post nagpadayon sa pagsiling: “Upod sa sining daku nga pag-uswag sang manggad amo ang madamo sang masibod kag tunukon nga mga problema.” Ang materyal nga kabuganaan sang Taiwan wala mag-abot nga wala sing kabayaran.

Tuhoy sa “masibod kag tunukon nga mga problema” nga nagatublag sa sining halos wala sing krimen anay nga isla, ang China Post nagsiling: “ Sining karon nga tinuig ang krimen kag kagubot makapabalaka nga nagdugang sa aton manggaranon nga katilingban, isa ka nagadaku nga katalagman sa kabuhi kag pagkabutang sang tanan masinulundon sa kasuguan nga mga banwahanon.” Sa isa ka artikulo nga natig-uluhan sing “Ang Manggad Nagahimo sa Taiwan nga Isa ka Duta sang Kailigbon,” ginpakamalaut sang Post ang mga problema tuhoy sa pag-uswag sang “malaw-ay nga mga restawran kag mga bar” kag sang ginadumilian nga mga balay sang mga pampam nga nagapakunukuno nga mga barberya. Ang pagpangilkil kag pagpangidnap nga nagapangayo sing gawad nangin popular. Ang isa ka balita naghambal tuhoy sa pagpangidnap sa kabataan subong amo ang “bag-o nga industriya nga nagapopular sa Taiwan.” Madamo ang nagapatupling sa sini nga mga krimen subong paagi sa pagbayad sang ila mga utang bangod sa sugal ukon sang iban pa nga kapierdihan.

Ang kabataan indi lamang inosente nga mga biktima sang krimen. Dugang pa nga nagakadalahig sila sa paghimo sing mga krimen. Ginapakita sang mga report nga sang 1989 lamang, ang kadamuon sang mga krimen nga ginhimo sang mga pamatan-on nagdugang sing 30 porsiento. Ang ginabasol sang iban sa sining pagdugang amo ang pagkalusod sang pamilya, kag daw ginapamatud-an ini sang mga estadistika. Halimbawa, halin sang 1977 tubtob 1987, ang kadamuon sang mga taga-Taiwan nga nagpakasal nag-usmod, apang ang kadamuon sang diborsio naglabaw sa pilo. Sanglit kinaandan na nga ginapadaku sang Intsik nga kultura ang pagkaimportante sang pamilya sa isa ka mabakod nga katilingban, indi katingalahan nga madamo ang nagakabalaka gid sa nagalain nga mga kahimtangan.

Kabangdanan sang Problema

Nanuhaytuhay nga mga paathag ang ginhatag sa pagtinguha nga hibaluon ang rason sang pagkalusod sang kahim-ong sa tunga sang isa ka bugana nga katilingban. Ang iban nga mga tawo, nga medyo pilosopo, nagasiling nga kabayaran lamang ini sang kadalag-an. Apang ang pagbasol sa kadalag-an ukon kabuganaan kaangay lamang sang pagbasol sa kalan-on subong amo ang kabangdanan sang pagkahakugan. Indi tanan nga nagakaon, hakugan, ukon tanan nga mabuganaon, materyalistiko ukon kriminal. Indi, ang materyal nga kabuganaan indi mismo ang kabangdanan sang krimen kag kagubot sa katilingban.

Ginsambit sang isa ka editoryal sa China Post ang isa ka daku nga kabangdanan. Nagsiling ini: “Sa sulod sang mga katuigan, aton ginpadaku sing tuman ang pag-uswag sa materyal. Amo ini ang kabangdanan sang pagnubo sang moral kag espirituwal nga mga talaksan sa aton katilingban karon.” (Italiko amon) Huo, ang tuman nga pagpadaku sa materyal nga mga butang nagadul-ong sa materyalistiko kag makagod nga espiritu. Ginapalambo sini ang pagkamaiyaiyahon. Amo gid ini ang espiritu nga nagadul-ong sa pagkalusod sang pamilya kag sa pagdamo sang mga problema sa katilingban. Ang ginsiling sang Biblia sang nagligad nga 2,000 ka tuig matuod gihapon: “Ang gugma sa kuwarta [indi ang kuwarta mismo] amo ang gamot sang tanan nga sahi sang makahalalit nga mga butang.”​—1 Timoteo 6:10.

Isa ka Bug-os Kalibutan nga Problema

Sa pagpangita sing paghidait kag kalinong​—kag sing kalig-unan—​linibo gikan sa Taiwan ang nagsaylo sa iban nga mga pungsod. Apang ang mga problema sa Taiwan indi lamang sa Taiwan nagakahanabo. Lapnag ini sa bug-os nga kalibutan.

Sang nagligad nga pila ka tuig ginpakita sang isa ka pag-usisa nga ang pinakamanggaranon nga distrito sa California, E.U.A., amo ang may pinakamataas nga kadamuon sang diborsio sa pungsod. Mga 90 porsiento sang tanan nga transaksion sa propriedad sa pila ka bahin sang distrito resulta sang nabungkag nga mga pag-asawahay. Doble sa promedyo nga kadamuon sang paghikog sa bug-os nga pungsod ang ginreport. Ang kadamuon sang alkoholismo isa sang pinakamataas sa bug-os nga pungsod, kag ginasiling nga ini nga estado may mas madamo nga saykayatris kag iban pa nga mga terapista para sa maayong panghunahuna, para sa tagsa ka tawo, sangsa bisan diin sa Estados Unidos.

Ginpakita ni Jesucristo ang sadsaran nga kamatuoran sang magsiling sia: “Mabuhi ang tawo, indi sa tinapay lamang, kundi sa tagsa ka pulong nga nagaguwa sa baba ni Jehova.” (Mateo 4:4) Ang materyal nga mga pagkabutang, bisan ano man ka bugana, indi makapaayaw sang tagsa ka kinahanglanon sang tawo, ukon makagarantiya sing kalipay. Sa kabaliskaran, masami nagakatabo ang ginasiling sang isa ka hulubaton sang mga Intsik: “Kon ang isa may bastante nga kalan-on kag kainiton, ang iya panghunahuna nagaliso sa mga pagpasobra kag undanon nga mga kailigbon.” Ginapakita ini sang nagakatabo sa Taiwan kag bisan diin​—ang materyal nga kabuganaan lamang masami nga amo ang pamuno sang kagarukan sa moral kag katilingban kag sang kaupod nga mga problema sini.

Ano, nian, ang kinahanglanon agod nga ang materyal nga kabuganaan mahimo mangin bahin sang matuod kag dayon nga kalipay? Para sa sabat, basaha palihug ang masunod nga artikulo.

[Blurb sa pahina 6]

“Kon ang isa may bastante nga kalan-on kag kainiton, ang iya panghunahuna nagaliso sa mga pagpasobra kag undanon nga mga kailigbon.”—Hulubaton sang mga Intsik

[Retrato sa Pahina 5]

Ang kabuganaan sa materyal naghimo sang gamay nga mga banwa nga mangin masako, madamo sing suga nga mga siudad