Kapitulo 6

Pagbuyagyag sa Isa ka Balaan nga Tinago

Makapulunaw gid sa pagkamatuod ang palanan-awon tuhoy sa nabayaw nga si Jesus! Wala sing duhaduha nga kon didto kita kaupod ni apostol Juan, kita man napunaw sadtong masanag nga himaya kag naghapa subong sang ginhimo niya. (Bugna 1:​10-17) Ining inspirado nga palanan-awon gintipigan agod pahulagon kita karon. Kaangay ni Juan, dapat naton apresyahon sing mapainubuson ang tanan nga kahulugan sang palanan-awon. Kabay nga tahuron naton pirme sing hanuot ang palangakuan ni Jesus subong nakalingkod sa trono nga Hari, Mataas nga Saserdote, kag Hukom.​—Filipos 2:​5-11.

“Ang Nahauna kag ang Katapusan”

² Apang, ang aton pagkapunaw indi dapat magdul-ong sa kahadlok. Ginpasalig ni Jesus si Juan, subong masunod nga ginaasoy sang apostol: “Kag ginpahamtang niya sa akon ang iya kamot nga tuo kag nagsiling: ‘Dili magkahadlok. Ako ang Nahauna kag ang Katapusan, kag ang nagakabuhi.’ ” (Bugna 1:​17b, 18a) Sa Isaias 44:​6, nagakaigo nga ginalaragway ni Jehova ang iya kaugalingon nga tindog subong ang isa kag lamang nga labing gamhanan nga Dios, nga nagasiling: “Ako ang nahauna kag ako ang katapusan, kag luwas sa akon wala sing Dios.”a Sang ginpakilala ni Jesus ang iya kaugalingon paagi sa titulo nga “ang Nahauna kag ang Katapusan,” wala sia nagpangangkon nga katupong ni Jehova, ang Dakung Manunuga. Gingamit niya ang titulo nga ginhatag sa iya sang Dios. Sa Isaias, nagpamulong si Jehova nahanungod sa Iya tumalagsahon nga palangakuan subong ang matuod nga Dios. Sia ang Dios nga dayon, kag luwas sa iya wala matuod sing Dios. (1 Timoteo 1:17) Sa Bugna, ang ginasambit ni Jesus amo ang titulo nga ginhatag sa iya, nga ginapatalupangod ang iya tumalagsahon nga pagkabanhaw.

³ Si Jesus sa pagkamatuod amo “ang Nahauna” nga tawo nga ginbanhaw padulong sa dimamalatyon nga kabuhi subong espiritu. (Colosas 1:18) Dugang pa, sia “ang Katapusan” nga ginbanhaw ni Jehova sing personal. Sa amo, sia “ang nagakabuhi . . . nagakabuhi tubtob sa walay katubtuban.” Indi sia mamalatyon. Sa sini, kaangay sia sang iya dimamalatyon nga Amay, nga gintawag “Dios nga buhi.” (Bugna 7:​2; Salmo 42:2) Para sa tanan nga nabilin sa katawhan, si Jesus amo “ang pagkabanhaw kag ang kabuhi.” (Juan 11:25) Nahisanto sa sini, sia nagsiling kay Juan: “Napatay ako, apang, yari karon! nagakabuhi ako tubtob sa walay katubtuban, kag yari sa akon ang mga yabi sang kamatayon kag Hades.” (Bugna 1:​18b) Ginhatagan sia ni Jehova sing awtoridad sa pagbanhaw sa patay. Gani makasiling si Jesus nga yara sa iya ang mga yabi sa pagbukas sang mga gawang para sa mga ginbilanggo sang kamatayon kag Hades (lulubngan).​—Ipaanggid ang Mateo 16:18.

⁴ Ginasulit diri ni Jesus ang iya sugo nga irekord ang palanan-awon, nga nagasugo kay Juan: “Isulat mo ang imo nakita, kag ang mga butang nga amo karon kag ang mga butang nga mahanabo sa ulihi.” (Bugna 1:​19) Ano pa nga mga butang nga makakulunyag ang ipakilala ni Juan sa pagtudlo sa aton?

Ang mga Bituon kag ang mga Kandelero

⁵ Nakita ni Juan si Jesus sa tunga sang pito ka bulawan nga kandelero nga may pito ka bituon sa iya kamot nga too. (Bugna 1:​12, 13, 16) Nagpaathag karon si Jesus: “Nahanungod sa tinago sang pito ka bituon nga imo nakita sa akon kamot nga too, kag ang pito ka kandelero nga bulawan: Ang pito ka bituon amo ang mga anghel sang pito ka kongregasyon, kag ang pito ka kandelero amo ang pito ka kongregasyon.”​—Bugna 1:20.

⁶ Ang “mga bituon” amo “ang mga anghel sang pito ka kongregasyon.” Sa Bugna, ang mga bituon kon kaisa nagasimbulo sa literal nga mga anghel, apang indi paggamiton ni Jesus ang tawo nga manunulat sa pagsulat sa dimakita nga mga espiritu. Gani ang mga “bituon” mahimo gid nga amo ang tawhanon nga mga manugtatap, ukon mga gulang, sa mga kongregasyon, nga ginatamod subong mga mensahero ni Jesus. Ang mga mensahe ginpatuhoy sa mga bituon, kay amo ini sila ang may salabton sa pagtatap sa panong ni Jehova.​—Binuhatan 20:28.

Ang Griegong tinaga nga agʹge·los (ginamitlang “anʹge·los”) nagakahulugan sing “mensahero” subong man sing “anghel.” Sa Malaquias 2:​7, ang isa ka Levinhon nga saserdote ginapatuhuyan subong “mensahero” (Hebreo, mal·’akhʹ).​—Tan-awa ang New World Translation Reference Bible, footnote.

⁷ Sanglit si Jesus nagpamulong sa isa lamang ka “anghel” sa tagsa ka kongregasyon, nagakahulugan bala ini nga ang tagsa ka kongregasyon may isa lamang ka gulang? Wala. Bisan sang adlaw ni Pablo, ang kongregasyon sang Efeso may pila ka mga gulang, indi isa lamang. (Bugna 2:​1; Binuhatan 20:17) Gani sang adlaw ni Juan, sang ang mga mensahe ginpadala sa pito ka bituon agod basahon sa mga kongregasyon (lakip ang yara sa Efeso), ang mga bituon mahimo gid nga nagsimbulo sa tanan nga nagaalagad sa mga hubon sang mga gulang sa sulod sang hinaplas nga kongregasyon ni Jehova. Sa kaangay nga paagi, ginabasa karon sang mga manugtatap sa ila mga kongregasyon ang mga sulat nga mabaton gikan sa Nagadumala nga Hubon, nga ginahuman sang hinaplas nga mga manugtatap nga nagaalagad sa idalom sang pagkaulo ni Jesus. Dapat pat-uron sang lokal nga mga hubon sang mga gulang nga ang laygay ni Jesus ginasunod sang ila mga kongregasyon. Sa pagkamatuod, ang laygay para sa kaayuhan sang tanan nga nagapakig-upod sa mga kongregasyon, indi sang mga gulang lamang.​—Tan-awa ang Bugna 2:​11a.

⁸ Sanglit si Jesus ang Ulo sang kongregasyon, nagakaigo hambalon nga ang mga gulang yara sa iya kamot nga too, kon sayuron, yara sa idalom sang iya pagkontrol kag pagtuytoy. (Colosas 1:18) Sia ang Pangulo nga Manugbantay, kag sila ang kabulig nga mga manugbantay.​—1 Pedro 5:​2-4.

⁹ Ang pito ka kandelero amo ang pito ka kongregasyon nga ginpatuhuyan ni Juan sang tulun-an sang Bugna: Efeso, Smirna, Pergamo, Tiatira, Sardis, Filadelfia, kag Laodicea. Ngaa ginsimbulo ang mga kongregasyon sang mga kandelero? Bangod ang mga Cristiano, kon bala mga indibiduwal ukon kolektibo subong mga kongregasyon, dapat ‘magpaiwag sang ila mga suga sa tanan nga tawo’ sa sining nadulman nga kalibutan. (Mateo 5:​14-16) Dugang pa, ang mga kandelero isa sang mga kasangkapan sa templo ni Solomon. Ang pagtawag sa mga kongregasyon nga mga kandelero mahimo nga nagpahanumdom gid kay Juan nga, sa isa ka malaragwayon nga kahulugan, ang tagsa ka lokal nga kongregasyon sang mga hinaplas “templo sang Dios,” puluy-an sang espiritu sang Dios. (1 Corinto 3:16) Dugang pa, sa antitipo sang Judiyong kahimusan sa templo, ang mga katapo sang kongregasyon sang mga hinaplas nagaalagad subong “harianon nga pagkasaserdote” sa kahimusan sang daku nga espirituwal nga templo ni Jehova, nga sa diin si Jesus amo ang Mataas nga Saserdote kag sa diin si Jehova personal nga nagapuyo sa langitnon nga Labing Balaan.​—1 Pedro 2:​4, 5, 9; Hebreo 3:​1; 6:​20; 9:​9-14, 24.

Ang Daku nga Apostasya

¹⁰ Sang ginsulat ni Juan ang Bugna, ang Cristianismo kapin na sa 60 anyos. Sa pagsugod sini, nakalampuwas ini sa 40 ka tuig nga pagpamatok sang Judaismo. Nian ang Judiyong sistema nalaglag sang 70 C.E. sang madula sang dimahinulsulon nga mga Judiyo ang ila pungsudnon nga identidad kag ang halos gin-idolo nila​—ang templo sa Jerusalem.

¹¹ Apang, gintagna ni apostol Pablo nga mahanabo ang apostasya sa tunga sang hinaplas nga mga Cristiano, kag ang mga mensahe ni Jesus nagapakita nga sa pagtigulang ni Juan ang apostasya nagasugod na. Si Juan amo ang katapusan sa mga naghikot subong pugong sa sining bug-os nga pagtinguha ni Satanas nga dagtaan ang binhi sang babayi. (2 Tesalonica 2:​3-12; 2 Pedro 3:​1-3; 2 Juan 7-11) Gani nagakaigo yadto nga tion nga sulatan sang Pangulo nga Manugbantay ni Jehova ang mga gulang sa mga kongregasyon, sa pagpaandam sa ila sa nagatubo nga mga huyog kag sa pagpalig-on sa mga matarong sing tagipusuon nga magpakalig-on para sa pagkamatarong.

¹² Indi naton mahibaluan kon ano ang nangin sabat sang mga kongregasyon sang 96 C.E. sa mga mensahe ni Jesus. Apang nahibaluan naton nga ang apostasya madasig nga nag-uswag sang mapatay si Juan. “Ang mga Cristiano” nag-untat sa paggamit sang ngalan ni Jehova kag ginbuslan nila ini sing “Ginuo” ukon “Dios” sa mga manuskrito sang Biblia. Sang ikap-at nga siglo, ang dimatuod nga doktrina sang Trinidad nakasulod sa mga kongregasyon. Sa sini man nga tion, ang ideya tuhoy sa dimamalatyon nga kalag ginbaton. Sang ulihi, ginhimo sang Romanong emperador nga si Constantino ang “Cristianismo” nga relihion sang Estado, kag ginbun-ag sini ang Cristiandad, nga sa diin ang Iglesia kag Estado nagtingob sang ila puwersa sa paggahom sa isa ka libo ka tuig. Mahapos sadto nga mangin bag-ong estilo nga “Cristiano.” Ginpasibu sang bug-os nga mga tribo ang ila paganong mga pagtuluuhan sa mga bersion sining relihion. Madamo nga lider sa Cristiandad ang nangin mapiguson nga politiko nga mga diktador, nga nagapatuman sang ila apostata nga mga pagtamod paagi sa espada.

¹³ Ang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon bug-os nga ginsikway sang nag-apostasya nga mga Cristiano. Ginpaandaman ni Jesus ang mga taga-Efeso nga papanumbalikon ang ila gugma sang una. (Bugna 2:4) Apang, ang mga katapo sang Cristiandad, bangod wala na nahiusa sa gugma kay Jehova, mapintas nga nag-ilinaway kag naghingabot sa isa kag isa. (1 Juan 4:20) Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Pergamo batok sa sektaryanismo. Apang, naglutaw ang mga sekta sang ikaduha nga siglo, kag karon ang Cristiandad may linibolibo ka nagabinangig nga mga sekta kag mga relihion.​—Bugna 2:15.

¹⁴ Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Sardis batok sa pagkapatay sa espirituwal. (Bugna 3:1) Kaangay sang mga sa Sardis, madali nga nalipatan sang nagapangangkon nga mga Cristiano ang Cristianong mga buhat kag wala madugay gintulin nila ang importante gid nga pagbantala nga hilikuton sa diutay, ginasuweldohan nga klero nga klase. Ginpaandaman ni Jesus ang kongregasyon sa Tiatira batok sa idolatriya kag pagpakighilawas. (Bugna 2:20) Apang, dayag nga gintugutan sang Cristianismo ang paggamit sing mga imahen, subong man ang pagsakdag sa kapin ka malalangon nga idolatriya sang nasyonalismo kag materyalismo. Kag ang imoralidad, bisan pa ginapamatukan kon kaisa, ginpabay-an sing lapnag.

¹⁵ Busa, ang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon nagbuyagyag sang bug-os nga kapaslawan sang tanan nga relihion sang Cristiandad nga mangin pinasahi nga katawhan ni Jehova. Sa pagkamatuod, ang mga klero sang Cristiandad amo ang nagapanguna gid nga mga katapo sang binhi ni Satanas. Nagapamulong tuhoy sa ila sini subong ‘malinapason,’ gintagna ni apostol Pablo nga ang ila ‘pag-abot nahisuno sa pagpanghikot ni Satanas upod ang tagsa ka gamhanan nga buhat kag butig nga mga tanda kag mga kalatingalahan kag malauton nga daya.’​—2 Tesalonica 2:​9, 10.

¹⁶ Samtang nagapangangkon sila subong mga manugbantay sang panong sang Dios, ang mga lider sang Cristiandad, relihioso kag sekular, nagdumot gid sa bisan sin-o nga nagtinguha sa pagpalig-on sang pagbasa sa Biblia ukon kay bisan sin-o nga nagbuyagyag sang ila dimakasulatanhon nga mga buhat. Si John Hus kag ang manugbadbad sang Biblia nga si William Tyndale ginhingabot kag ginpatay subong martir. Sa tion sang madulom nga Edad Media, ang paggahom sang apostasya nakalab-ot sa putukputukan sa mapintas nga Katoliko nga Inkisisyon. Ang bisan sin-o nga nagsuay sa mga panudlo ukon awtoridad sang iglesia mapintas nga ginpigos, kag dimaisip nga linibolibo sang gintawag nga mga erehes ang ginpaantos tubtob sa kamatayon ukon ginsunog sa usok. Sa amo gintinguhaan ni Satanas sa pagpat-od nga ang bisan anong matuod nga binhi sang tulad-babayi nga organisasyon sang Dios madugmok sa madali. Sang matabo ang pagrebelde sang mga Protestante, ukon Repormasyon (kutob sang 1517 padayon), madamo nga mga iglesia sang Protestante ang nagpakita sing kaanggid man nga espiritu sang pagkapanatiko. Sila man nakasala sa dugo paagi sa pagpatay subong martir sa mga nagtinguha nga mangin matutom sa Dios kag kay Cristo. Sa pagkamatuod, “ang dugo sang mga balaan” walay kanugon nga ginpaagay!​—Bugna 16:​6; ipaanggid ang Mateo 23:​33-36.

Nagapadayon ang Binhi

¹⁷ Sa iya parabola tuhoy sa trigo kag mga gamhon, gintagna ni Jesus ang tion sang kadudulman nga magaluntad samtang nagahari ang Cristiandad. Walay sapayan, sa bug-os nga mga siglo sang apostasya, magaluntad ang indibiduwal nga tulad-trigo nga mga Cristiano, matuod nga mga hinaplas. (Mateo 13:​24-29, 36-43) Sa amo, sang magpamanagbanag ang adlaw sang Ginuo sang Oktubre 1914, may matuod nga mga Cristiano gihapon sa duta. (Bugna 1:10) Daw subong bala nga si Jehova nag-abot sa iya espirituwal nga templo sa paghukom sang mga tatlo ka tuig kag tunga sang ulihi, sang 1918, nga naupdan ni Jesus subong iya “mensahero sang katipan.” (Malaquias 3:​1; Mateo 13:​47-50) Tion sadto para sa Agalon nga sikwayon sa katapusan ang dimatuod nga mga Cristiano kag magtangdo sing ‘matutom kag mainandamon nga ulipon sa tanan niya nga pagkabutang.’​—Mateo 7:​22, 23; 24:​45-47.

¹⁸ Tion man sadto para sa sining ulipon nga hatagan sing pinasahi nga igtalupangod ang mga butang nga nasulat sa mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon, subong aton makita nga nasambit didto. Halimbawa, ginapatuhuyan ni Jesus ang iya pagkari agod hukman ang mga kongregasyon, nga nagsugod sang 1918. (Bugna 2:​5, 16, 22, 23; 3:3) Nagapamulong sia nga amligan ang kongregasyon sang Filadelfia gikan sa “takna sang pagtilaw, nga magaabot sa bug-os napuy-an nga duta.” (Bugna 3:​10, 11) Ining “takna sang pagtilaw” nag-abot lamang sang magpamanagbanag ang adlaw sang Ginuo sang 1914, nga sa tapos sadto gintilawan ang mga Cristiano tuhoy sa ila pagkatutom sa natukod na nga Ginharian sang Dios.​—Ipaanggid ang Mateo 24:​3, 9-13.

¹⁹ Bangod sini, ang mga pulong ni Jesus sa mga kongregasyon may daku nga aplikasyon kutob sang 1914. Sa sining danyag, ang pito ka kongregasyon nagalaragway sa tanan nga kongregasyon sang hinaplas nga mga Cristiano sa tion sang adlaw sang Ginuo. Dugang pa, sa tion sang nagligad nga 50 ka tuig kag kapin pa, ang hinaplas nga mga Cristiano nga ginlaragway ni Juan ginbuylugan sang daku nga kadamuon sang mga tumuluo nga nagalaum nga mabuhi sing dayon sa Paraiso sa duta. Ang laygay sang ginhimaya nga si Jesucristo kag ang mga kahimtangan nga nasapwan niya sa pito ka kongregasyon subong resulta sang iya pag-usisa naaplikar nga may pareho nga puwersa sa ila sini, kay isa lamang ang talaksan sang pagkamatarong kag pagkatutom para sa tanan nga alagad ni Jehova. (Exodo 12:​49; Colosas 3:11) Sa amo, ang mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon sang nahaunang siglo sa Asia Minor indi isa lamang ka maragtas nga luyag naton mahibal-an. Nagakahulugan ini sing kabuhi ukon kamatayon sa tagsatagsa sa aton. Pamatian naton, nian, sing mahalungon ang mga pulong ni Jesus.

[Mga Pamangkot sa Pagtinuon]

1. Ano dapat ang mangin reaksion naton sa makasililaw nga laragway nga narekord sa Bugna 1:​10-17?

2. (a) Paagi sa ano nga titulo ginapresentar ni Jesus ang iya kaugalingon? (b) Ano ang buot silingon sang magsiling si Jehova: “Ako ang nahauna kag ako ang katapusan”? (c) Ano ang ginapatalupangod sang titulo ni Jesus nga “Nahauna kag Katapusan”?

3. (a) Sa anong paagi si Jesus “ang Nahauna kag ang Katapusan”? (b) Ano ang buot silingon sang pag-uyat ni Jesus sa “mga yabi sang kamatayon kag sang Hades”?

4. Ano nga sugo ang ginsulit ni Jesus, kag para kay sin-o kaayuhan?

5. Paano ginpaathag ni Jesus “ang pito ka bituon” kag “ang pito ka kandelero”?

6. Ano ang ginalaragway sang pito ka bituon, kag ngaa ang mga mensahe espisipiko nga ginpatuhoy sa ila sini?

7. (a) Ano ang nagapakita nga ang pagpamulong ni Jesus sa isa lamang ka anghel sa tagsa ka kongregasyon wala nagakahulugan nga ang tagsa ka kongregasyon may isa lamang ka gulang? (b) Sin-o, sa epekto, ang ginalaragway sang pito ka bituon sa kamot nga too ni Jesus?

8. Ano ang ginapakita sang pagkayara sang mga gulang sa kamot nga too ni Jesus?

9. (a) Ano ang ginalaragway sang pito ka kandelero, kag ngaa ang mga kandelero nagakaigo nga simbulo para sa sini? (b) Tuhoy sa ano mahimo gid nga ginpahanumdom si apostol Juan sang palanan-awon?

10. Ano ang natabo sa Judiyong sistema kag sa dimahinulsulon nga mga sumalakdag sini sang 70 C.E.?

11. Ngaa sibu gid sa tion nga paandaman sang Pangulong Manugbantay ang mga kongregasyon tuhoy sa nagatubo nga mga huyog?

12. (a) Paano nagtubo ang apostasya sa sulod sang mga siglo sa tapos sang adlaw ni Juan? (b) Paano nagluntad ang Cristiandad?

13. Walay sapayan sang paandam ni Jesus batok sa sektaryanismo, ano nga dalanon ang ginpili sang nag-apostata nga mga Cristiano?

14. (a) Bisan pa nagpaandam si Jesus batok sa pagkapatay sa espirituwal, anong dalanon ang ginpili sang nagapangangkon nga mga Cristiano? (b) Sa anong mga paagi ang nagapangangkon nga mga Cristiano napaslawan sa pagpamati sa paandam ni Jesus batok sa idolatriya kag imoralidad?

15. Ang mga pulong ni Jesus sa pito ka kongregasyon nagbuyagyag sang ano tuhoy sa mga relihion sang Cristiandad, kag napamatud-an nga ano ang mga klero sang Cristiandad?

16. (a) Batok kay sin-o nagpakita sing daku nga dumot ang mga lider sang Cristiandad? (b) Ano ang natabo sa Cristiandad sa tion sang Edad Media? (c) Ginbag-o bala sang pagrebelde sang mga Protestante, ukon Repormasyon, ang apostata nga mga dalanon sang Cristiandad?

17. (a) Ano ang gintagna sang parabola ni Jesus tuhoy sa trigo kag mga gamhon? (b) Ano ang natabo sang 1918, nga nagresulta sa anong pagsikway kag sa ano nga pagtangdo?

18. Ano nga “takna” ang nag-abot sang 1914, kag tion yadto nga himuon sang ulipon ang ano?

19. (a) Ano ang ginalaragway karon sang pito ka kongregasyon? (b) Sin-o ang nagapakig-upod sa daku nga kadamuon sang hinaplas nga mga Cristiano, kag ngaa ang laygay kag mga kahimtangan nga ginlaragway ni Jesus naaplikar sa ila man? (c) Paano naton dapat tamdon ang mga mensahe ni Jesus sa pito ka kongregasyon sang nahaunang siglo?

[Kahon sa pahina 32]

Tion sang Pagtilaw kag Paghukom

Si Jesus ginbawtismuhan kag hinaplas subong Gintangdo nga Hari sa Suba sang Jordan sang mga Oktubre 29 C.E. Tatlo ka tuig kag tunga sang ulihi, sang 33 C.E., nagkadto sia sa templo sang Jerusalem kag ginpanabog ang mga naghimo sini nga lungib sang mga makawat. Daw kaanggid ini sa tatlo ka tuig kag tunga nga panahon kutob sang ‘maglingkod [si Jesus] sa iya mahimayaon nga trono’ sa langit sang Oktubre 1914 tubtob sang mag-abot sia sa pag-usisa sa nagapangangkon nga mga Cristiano kay ang paghukom nagsugod sa panimalay sang Dios. (Mateo 21:​12, 13; 25:​31-33; 1 Pedro 4:17) Sang 1918 ang hilikuton sa Ginharian sang katawhan ni Jehova mabaskog nga ginpamatukan. Isa yadto ka tion sang pagtilaw sa bug-os nga duta, kag ang mga mahinadlukon ginsala. Sang Mayo 1918 ginsugyot sang mga klero sang Cristiandad ang pagbilanggo sa mga opisyal sang Watch Tower Society, apang pagligad sang siam ka bulan ginpaguwa sila. Sang ulihi, nahilway sila sing bug-os gikan sa dimatuod nga mga panumbungon batok sa ila. Kutob sang 1919 ang organisasyon sang katawhan sang Dios, natilawan kag nadalisay, makugi nga nag-abante sa pagwali sang Ginharian ni Jehova paagi kay Cristo Jesus subong ang paglaum sang katawhan.​—Malaquias 3:​1-3.

Sang ginsugdan ni Jesus ang iya pag-usisa sang 1918, wala sing duhaduha nga ang mga klero sang Cristiandad nakabaton sing malaglagon nga paghukom. Indi lamang nga nagbangon sila sing paghingabot batok sa katawhan sang Dios kundi nakasala man sila sa dugo bangod sang ila pagsakdag sa nagailinaway nga mga pungsod sa tion sang nahauna nga inaway kalibutanon. (Bugna 18:​21, 24) Nian ginpahamtang sang mga klerigo ang ila paglaum sa hinimo sang tawo nga Liga de Nasyones. Upod sa bug-os kalibutan nga emperyo sang dimatuod nga relihion, ang Cristiandad napukan sing bug-os gikan sa pabor sang Dios sang 1919.