Ang Makihilawason kag “ang mga Hari sang Duta”

ANG maragtas sang Cristiandad puno sing mga halimbawa sang pagpangita sing impluwensia kag pagpahilabot sa mga duog sang kagamhanan. Binagbinagon naton ang pila sini. Si Carlomagno (742-814 C.⁠E.) isa ka manuggahom nga nakakita sang mga benepisyo sa pag-upod-upod sa relihion kag ginpakamaayo sia sang mga klero sang Iglesia Katolika.

Ang The New Encyclopædia Britannica nagapaathag nga gintangdo sang papa si Carlomagno, ang iya amay, kag ang iya utod nga lalaki, sa pagtukod sing isa ka bag-ong dinastiya sa tapos ‘ginsikway’ ang nagagahom anay nga pamilya. Nian nagdugang ini: “Ang politikal nga higot sa ulot sang mga ­Frank [katawhan ni Carlomagno] kag sang Papa batok sa mga Lom­bard ginpalig-on sa amo gihapon nga okasyon. . . . Si ­Charles [nga nangin Carlomagno] nagbaton antes sini sang suod nga kaangtanan sang kalibutanon nga kagamhanan kag sang iglesia.”

Sang tuig 800 C.⁠E., si Papa Leo III, “nagdesisyon nga himuon si ­Charles nga emperador” sang Nakatundan nga Romanong Emperyo, ginkoronahan sia sa Misa sang Krismas sa St. Peter’s, Roma.

Isa ka Makagod nga Makihilawason

Apang ang makihilawason nagapangayo sing bayad. Ano ang mabayad ni Carlomagno sa tiglawas sang Babilonia, ang Roma? “Si ­Charles . . . nagsulit, sa St. Peter’s Basilica, sang saad sang iya amay nga isaylo sa paggahom sang papa ang daku nga mga bahin sang Italya.” Ang amo gihapon nga libro nagdugang: “Sa iya nakondisyon sa politika nga pagkarelihioso, ang emperyo kag ang iglesia nangin isa ka institusyonal kag espirituwal nga bahin.”

Ang isa pa ka halimbawa sang mabaskog nga impluwensia sang relihion anay sa paggahom amo si Kardinal Wolsey sang Inglaterra (1475-1530). Ang Britannica nagasiling nga sia “isa ka kardinal kag manghimanwa nga nagkontrol sa pangulohan ni Hari Henry VIII sang Inglaterra. . . . Sang Disiembre 1515 si Wolsey nangin lord chan­cel­lor sang Inglaterra. . . . Gingamit ni Wolsey ang iya daku nga sekular kag eklesiastikal nga gahom sa pagtipon sing manggad nga ikaduha lamang sa manggad sang Hari.” Sa pag-aplikar sang simbuliko nga hambal sang Bugna, ang mataas nga klase sang pagkasalamwanan nagakinahanglan sing mataas nga klase sang kabayaran.

Ang isa pa ka nagbantog nga halimbawa sang relihioso nga impluwensia sa mga butang sang Estado amo ang kardinal kag duke nga si Riche­lieu (1585-1642), nga nakatigayon sing daku nga gahom sa Pransya kag nakatipon man sing manggad nga “sobra gid bisan takson sa mga talaksan sang dag-on,” siling sang Britannica.

Si Richelieu gintal-usan sang isa pa ka kardinal, si ­Jules Mazarin (1602-61), nga nag-alagad subong una nga ministro sang Pransya sa tion sang paggahom ni Hari Louis XIV. Bisan pa indi isa ka ordenado nga pari, ginhimo sia nga kardinal sang 1641 ni Papa Urbano VIII. Si Kardinal Mazarin ambisyuso man sa manggad. Ang insiklopedia nagasiling: “Gintamay si Mazarin sang iya mga kaaway bangod sang iya kakagod. Nakatipon sia sing mga opisina kag mga palangabuhian kag kon kaisa ginasamo niya ang kuwarta sang kaharian sa iya kuwarta.”

Sa modernong mga tion ang dimatuod nga relihion nagatipon gihapon sing manggad kag nagatinguha sa pag-impluwensia kag, kon mahimo, sa pagkontrol sa politikal nga mga elemento. Ang isa ka talalupangdon nga halimbawa amo ang tago nga Katolikong organisasyon nga Opus Dei (Latin, Binuhatan sang Dios), nga sa karon ginapaboran sang papa kag, suno sa awtor nga si Law­rence ­Lader, “bug-os nga nagasakdag sa batok-komunismo kag konserbatibo nga politika.” May pagsulundan ini sa pagkuha sang maalam nga Katolikong mga pamatan-on gikan sa mga hayskol kag sa mga unibersidad kag dayon ginabutang ining mga tawo sa mataas nga mga posisyon nga may impluwensia kag gahom sa pangulohan, sa panguwarta, kag sa media. Sa Espanya nagsanyog gid sila sa idalom sang Katoliko nga Pasista nga diktador nga si Franco sang, sa sulod sang isa ka tion, 10 sang iya 19 ka katapo sang kabinete mga kaupod sang Opus Dei nga may mabaskog nga impluwensia.⁠a

Sa Estados Unidos, ang mga ebanghelisador sa TV kilala sa ila manggad kag maluho nga pagkabuhi. Ang iban sang Protestante nga mga klero bugalon nga nagsulod sa politika kag nagtinguha pa gani nga mangin presidente. Wala sing duhaduha nahanungod sini, bisan pa napukan na, ang dumaan nga makihilawason, sa idalom sang lainlain nga pagpakunokuno, nagapagusa gihapon sa maayong mga butang kag luho sang gahom kag nagatinguha nga mangin hari-hari.​—⁠Bugna 17:⁠4.

Apang kamusta ang ngalan sang makihilawason, Babilonia nga Daku? Paano ina nagabulig sa pagpamatuod sa identipikasyon sang babayi nga ginsimbulo sa Bugna?

[Footnote]

[Piktyur sa pahina 6]

Sanday Kardinal Wolsey, Mazarin, kag Richelieu nakatipon sing manggad samtang nagaalagad sa Estado

[Credit Line]

Photos: Culver Pictures